دولت شاپور بختیار
دولت شاپور بختیار | |
|---|---|
.svg){kind=small} کابینه کشور شاهنشاهی ایران | |
| نخست‌وزیر ایران | |
 کابینهٔ بختیار در حضور شاه | |
| تاریخ تشکیل | ۱۶ دی ۱۳۵۷[۱] |
| تاریخ انحلال | ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ |
| افراد و سازمان‌ها | |
| رئیس کشور | محمدرضا پهلوی |
| رئیس دولت | شاپور بختیار |
| شمار وزیران | ۱۱ وزیر + ۱ وزیر مشاور |
| کابینهٔ مخالفان | دولت موقت بازرگان (۱۵ بهمن تا ۲۲ بهمن) |
| پیشینه | |
| انتخابات(ها) | انتخابات مجلس ایران (۱۳۵۴) |
| دوره(های) مجلس | مجلس بیست و چهارم |
| پیشنهاد و تأیید | بررسی کابینه پیشنهادی بختیار |
| پیشین | دولت نظامی غلامرضا ازهاری |
| پسین | دولت موقت بازرگان |
دولت شاپور بختیار آخرین دولت در دوران شاهنشاهی پهلوی است که با وقوع انقلاب اسلامی، پایان یافت. رئیس این دولت ۳۷ روزه، شاپور بختیار، یکی از رهبران جبهه ملی بود. جبهه ملی ایران در بیانیه نهم دی‌ماه ۱۳۵۷ اعلام کرده بود که اگر بختیار نخست‌وزیری را بپذیرد، از جبهه ملی اخراج خواهد شد. فردای پذیرش نخست‌وزیری، در جلسه شورای مرکزی، اخراج او به رأی گذاشته شد و با رأی اکثریت قاطع، حکم اخراج او صادر شد.
پیشینه تشکیل دولت
[ویرایش]محمدرضا پهلوی که حکومتش در حال سقوط بود، در جستجوی شخصی بود که با خروجش از ایران در شرایط قابل قبول و محرمانه، موافقت کند. به همین منظور ابتدا با احمد بنی احمد و کریم سنجابی دیدار و از آن‌ها درخواست پذیرش نخست‌وزیری دولت را کرد. سنجابی با استناد به اعلامیهٔ سه ماده‌ای و مخالفت با باقی‌ماندن ارتش در خانوادهٔ سلطنتی و خودداری شاه از کناره‌گیری از سمت فرماندهی کل نیروهای مسلح حاضر به پذیرش مصالحه با شاه و پذیرش این سمت نشد.[۳][۴] محمدرضا پهلوی سپس با مظفر بقایی و غلامحسین صدیقی، دیگر رهبران جبههٔ ملی دیدار کرد و به آنان پیشنهاد در دست گرفتن حکومت را داد اما هر یک از آنان به دلایلی از پذیرفتن حکومت سرباز زدند. پیشنهاد نخست‌وزیری شاه به صدیقی و بقایی به این دلیل شکست خورد که هر دو آنان، پذیرش پیشنهاد شاه را به ماندن محمدرضا پهلوی در ایران اما نه در تهران مشروط کرده بودند. استدلال این دو، آن بود که حضور شخص شاه در ایران به دلیل ارتباط نزدیکی که با ارتش دارد سبب حفظ یک‌پارچگی و انسجام ارتش می‌شود.[۵]
بختیار، از اعضای شورای مرکزی جبهه ملی، با ارائه شرایط ۷ گانه‌ای (شاه از کشور خارج شود و تعهد نماید که از این به بعد سلطنت نماید و نه حکومت، انتخاب وزرا منحصر به خودش باشد، ساواک منحل شود (تبعید ۱۴ تن از نظامیان سرسخت از جمله غلامعلی اویسی)، زندانیان سیاسی آزاد شوند، شرایط آزادی مطبوعات فراهم شود، بنیاد پهلوی به دولت منتقل شود و کمیسیون شاهنشاهی که در تمام امور دخالت می‌کند حذف شود) پذیرفت که ریاست یک دولت غیرنظامی را برعهده گیرد. شاه با قبول تمامی شرایط او، وی را به نخست‌وزیری منصوب کرد.[۶]
کابینهٔ پیشنهادی
[ویرایش]
بختیار دولت خود و برنامهٔ آن را در ۲۰ دی ۱۳۵۷ به مجلسین معرفی کرد. در ۲۶ دی ۱۳۵۷ بختیار به همراه وزرایش با ۱۴۹ رأی موافق، ۴۳ رأی مخالف و ۱۳ رأی ممتنع از مجلس رأی اعتماد گرفت.[۷] تنها دقایقی پس از اخذ رأی اعتماد محمدرضا شاه که در فرودگاه انتظار می‌کشید، در ۲۶ دی ۱۳۵۷ به همراه فرح پهلوی از کشور خارج شد.[۸]
هیئت دولت
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ «سقوط دولت نظامی «غلامرضا ازهاری»». خبرگزاری فارس. ۱۶ دی ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۶ بهمن ۱۳۹۵.
- ↑ «معرفی معاون وزارت کار بحضور شاه». باختر امروز (۸۸۲): ۸. ۱۹ مرداد ۱۳۳۱ – به واسطهٔ سامانه نشریات ایران.
- ↑ آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۶۴۷.
- ↑ سنجابی، کریم. «روایت کریم سنجابی از نخست وزیری شاپور بختیار». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ روایتی دیگر: بختیار چرا و چگونه نخست وزیر شد؟. بی‌بی‌سی فارسی، ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۲
- ↑ آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۶۴۷.
- ↑ «بازگشت آیت‌الله منتظری از پاریس» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (پی‌دی‌اف) در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۱.
- ↑ سپهری، سحاب (۱ ژانویه ۲۰۱۱). «سه روز تاریخ‌ساز، بیست تا بیست‌ودو بهمن ۵۷ (۲)». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۱۶ دسامبر ۲۰۱۱.
- ↑ ۹٫۰۰ ۹٫۰۱ ۹٫۰۲ ۹٫۰۳ ۹٫۰۴ ۹٫۰۵ ۹٫۰۶ ۹٫۰۷ ۹٫۰۸ ۹٫۰۹ ۹٫۱۰ ۹٫۱۱ ۹٫۱۲ ۹٫۱۳ ۹٫۱۴ ۹٫۱۵ ۹٫۱۶ «اعضای کابینه بختیار». اطلاعات (۱۵۷۵۳): ۲. ۱۶ دی ۱۳۵۷ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
- ↑ «استعفای وزیر دادگستری». اطلاعات (۱۵۷۶۲): ۲. ۲۷ دی ۱۳۵۷ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
- ↑ قلی‌زاده، فرهاد. «رویدادهای اول بهمن». مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱ اسفند ۱۳۹۷.
- ↑ افخمی، غلامرضا (پاییز ۱۳۸۱). «به یاد امین عالیمرد (۱۳۰۶–۱۳۸۲)». ایران‌نامه. تورنتو: بنیاد مطالعات ایران. سال بیستم (۸۰): ۳۸۰ – به واسطهٔ نورمگز.
منابع
[ویرایش]- آبراهامیان، یرواند (۱۳۸۹). «انقلاب اسلامی». ایران بین دو انقلاب. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی، محمدابراهیم فتاحی و لیلایی. تهران: نشر نی. شابک ۹۶۴-۳۱۲-۳۶۳-۴. پارامتر
|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک)