شهر قصه
| شهر قصه | |
|---|---|
 جلد نمایشنامه شهر قصه | |
| نویسنده | بیژن مفید |
| شخصیت‌ها |
|
| زبان اصلی | فارسی |
شهر قصه نمایشنامه‌ای پرآوازه کار بیژن مفید است.[۱]
نگارش
نمایشنامه شهر قصه در ۸۰۰۰ صفحه تایپ شد و ۸ ساعت نوار و ۱۸۰ دقیقه صفحه ضبط شده از متن آن وجود دارد.[نیازمند منبع]
اجرا
رادیو تهران
اولین بار شهر قصه در سال ۱۳۴۵ با نقش آفرینی بیژن مفید، هومن مفید، بهمن مفید، مریم مدنی و جمیله ندایی به صورت یک نسخه ۴ ساعته با گروه نمایش برنامه دوم رادیو تهران ضبط و اجرا شد. البته نسخه‌های بعدی اجرای نمایش کوتاه‌تر بودند بود.[۱]
خانه پیش‌آهنگی
این نخستین نمایش ایرانی بود که از پخش صدای ضبط شده (Playback) برای اجرای تئاتر استفاده می‌شد. این نمایش با همان صداهای رادیویی، یک سال در خانه پیش‌آهنگی اجرا شد. اما پس از یک سال به پیشنهاد خود بازیگران، هر یک از آنها به جای کارکتر خود حرف زدند.[۱]
با جا افتادن کار در خانه پیش‌آهنگی ناحیه پنج تهران، خیابان شهباز که آتلیه تئاتر نامیده شده بود، حدود یک سال هر هفته با تماشاچیان دعوتی اجرا می‌شد.[نیازمند منبع]
جشن هنر شیراز
شهر قصه در سال ۱۳۴۷ در نخستین جشن هنر شیراز اجرایی بسیار موفق داشت. گروه بازیگری این نمایش محمود استادمحمد، عباس جاویدان، جمیله ندایی، حسین والامنش، اردوان مفید، هومن مفید، فرخ صوفی، تهمینه مدنی، سهیل سوزنی، فرهاد صوفی، رشید کنعانی بودند. این نمایش به همراه نمایشنامه «پژوهشی ژرف و سترگ و نوین در سنگواره‌های دوره بیست و پنجم زمین‌شناسی…» نوشته عباس نعلبندیان مقام نخست نمایشنامه‌نویسی این جشنواره را از آن خود کرد.[۱]
اجرا در تهران
پس از جشن هنر شیراز مسئولان وقت تصمیم به قرار دادن کارگاه نمایش تهران در اختیار گروه بیژن مفید گرفتند. با اینکه تالار رودکی (تالار وحدت) برای اجرای عمومی این نمایش در نظر گرفته شده بود اما خود مفید تماشاخانه سنگلج را برای اجرای نمایش انتخاب کرد. زیرا ورود زنان با چادر و ورود آقایان بدون کراوات به تالار رودکی ممنوع بود. از سوی دیگر تماشاگر معماری تالار و نورپردازی آن شده و خود تئاتر برای او معنا پیدا نمی‌کند.[۱] این نمایش سه ماه در تماشاخانه سنگلج اجرا شد.[۲]
نمایش شهر قصه پس از آن به مدت نه ماه نیز در سالن انجمن دوشیزگان و بانوان اجرا شد. این نمایش در ۱۳۴۶ در استودیو یازده توسط منوچهر انور ضبط تلویزیونی شد.
اجرا در دیگر شهرها
اردیبهشت ۱۳۴۷ فرخ غفاری، خجسته کیا و رضا قطبی شهر قصه را به جشن هنر دوم دعوت کردند. شهر قصه چهار شب در جشن هنر شیراز، «دانشگاه پهلوی» (دانشگاه شیراز)، شش ماه در انجمن اطلاعات بانوان و چند شب در شهرهای جنوب ایران (آبادان، مسجدسلیمان، آغاجاری) اجرا شد.[۲]
نگاه نویسنده
بیژن مفید در کالانمای شهر قصه نوشته‌است:
«شهر قصه حکایت انسان‌های ساخته ذهن یک قصه‌گوست؛ انسان‌هایی که ماسک حیوانات را به چهره دارند و به دنیای پر از ریا و دروغ کوچکشان خو گرفته‌اند. یک روز یک انسان جدید به شهر وارد می‌شود و به رنگ آنها درمی‌آید و هویت خود را از دست می‌دهد.»[۲]
بیژن مفید در مورد شهر قصه در مصاحبه‌ای با بصیر نصیبی در مجله نگین، شماره ۴۳، آذرماه ۱۳۴۷ در جواب سؤالی می‌گوید:[۲]
سؤال: «پرسوناژهای شما در طول نمایش به بهره‌کشی و سودجویی از هم می‌پردازند. چه نیرویی این روابط را برپا نگه داشته‌است؟»[۲]
جواب: «بحث تلخی‌ست. در حقیقت، شهر قصه، قصه گرگ‌هاست. روایت است در شب‌های سرد زمستان، دو گرگ گرسنه به هم می‌رسند. از ترس روبروی هم می‌نشینند و مواظب یکدیگرند که یکی آن دیگری را از شدت گرسنگی پاره نکند. کم‌کم گرگان دیگر می‌رسند و همه دور هم می‌نشینند و مواظب یکدیگر پلک نمی‌زنند. هر بار یکی خسته می‌شود و پلک می‌زند، بقیه بر سرش می‌ریزند و پاره‌پاره‌اش می‌کنند و متوجه نیستند که زمان پاییدن یکدیگر، شاید شکارهایی رد شده‌اند و آنها ندیده‌اند. شهر قصه، حکایت حلقه گرگ‌هاست و تراژدی نکبت‌بار آدمیزاد. شاید اگر هرکدام از آنها حرکتی می‌کردند، وضعشان این‌همه دردناک نبود.»[۲]
و چند خط بعد می‌گوید: «نکته اینکه این کار کمک زیادی به پُر شدن فاصله فکری بین روشن‌فکر و مردم عادی می‌کند. این دو دسته در عصر ما روزبه‌روز از هم فاصله می‌گیرند. این فاصله باید روزی از بین برود. کار من کوششی است برای پُر کردن این خندق ذهنی بین روشن‌فکر و مردم.»[۲]
صدا پیشگان نمایش
قصه‌گو: جمیله ندایی
خرس - رمال - کارمند ثبت احوال: بهمن مفید
خر - خراط - کارگر: محمود استادمحمد
میمون - مطرب - روشن‌فکر: آرش استادمحمد
فیل - غریبه: حسین والامنش
سگ - عطار: فرهاد صوفی
خاله سوسکه - دختر جوان: تهمینه مدنی
شتر - نقال - نمد مال: بیژن مفید
طوطی - شاعر: سهیل سوزنی
قاطر - نعلبند: بهمن مفید
بازیگران تئاتر و تلویزیون
قصه گو: جمیله ندایی
خرس: فرخ صوفی
سگ: فرهاد صوفی
روباه: عباس جاویدان
خر، :محمود استادمحمد
میمون: آرش استادمحمد
فیل: حسین والامنش
بز: رشید کنعانی
قاطر: مهدی ایل‌بیگی
شتر: اردوان مفید. بهزاد ندایی
اسب: سهیل سوزنی
موش و طوطی: هومن مفید
خاله سوسکه: تهمینه مدنی
فیلم
با وجود تلاش بسیار بیژن مفید برای ساخت فیلم شهر قصه به کارگردانی منوچهر انور[۳] این فیلم با شکست تجاری روبرو شد.[نیازمند منبع]
شهر قصه در اوین
در زمستان ۱۳۹۱ نمایش «شهر قصه در اوین» را یاشار دارالشفاء با همراهی جمعی از زندانیان در بند ۳۵۰ زندان اوین اجرا کرد.[۴] دارالشفاء بعدها با انتشار متنی توضیحی، حکایت و ماجرای اجرای نمایش را از ایدهٔ اولیه‌اش تا اجرای نهایی شرح داد.[۵]
باز اجرا
این نمایشنامه بارها در سراسر کشور به گونه‌های مختلف به نمایش درآمده‌است.[نیازمند منبع] آخرین اجرای این نمایشنامه سال ۱۳۹۴ در شهرستان خرم‌بید به کارگردانی آرش حسنلی انجام شد. بازیگران این کار: احمدرضا کنعانی، مهرداد بهرامی، محسن حمیدی، حسین زارع، علی رنجبر، محمدحسن زارع، فاطمه اکبری، زهرا رنجبر، زینب نظری و فاطمه طاهری بوده‌اند.[نیازمند منبع]
پویانمایی
تلویزیون من‌وتو برای نخستین بار، اقدام به تولید پویانمایی شهر قصه کرد که در نوروز سال ۱۳۹۱ از این شبکه پخش شد.[۶]
.jpg)
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ فروزان جمشید نژاد (۲۱ آبان ۱۳۹۱). «بیژن مفید؛ راوی غصه‌دار شهر قصه‌ها». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ جمیله ندایی (۷ ژانویه ۲۰۱۱). «مقدمه یی بر زندگی بیژن مفید». blogspot.com.
- ↑ «فیلم سینمایی شهر قصه». Manototv.com. ۱۳۵۲.
- ↑ نویسندگان منجنیق. «شهر قصه در اوین». منجنیق. دریافت‌شده در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۹.
- ↑ یاشار دارالشفاء، شهر قصه در اوین:حکایت اجرای نمایش «شهر قصه» در زمستان ۱۳۹۱ در بند ۳۵۰ زندان اوین، منجنیق
- ↑ «انیمیشن شهر قصه». Manototv.com. ۱۳۹۱.
منابع
- بر پایه داده‌هایی از نوشته‌های جمیله ندایی
