افسانه بایگان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: برگردانده‌شده متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جزبدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات زندگینامه |
{{جعبه اطلاعات زندگینامه |
||
| نام |
| نام = افسانه بایگان |
||
| تصویر |
| تصویر = Afsaneh Bayegan, July 2015.jpg |
||
| توضیح تصویر |
| توضیح تصویر = بایگان در سال ۱۳۹۴ |
||
| تاریخ تولد |
| تاریخ تولد = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۴۰|۱۰|۲۶|گاه‌شمار=خورشیدی}} |
||
| محل تولد |
| محل تولد = [[تهران]]، [[ایران]] |
||
| |
| پیشه = بازیگر |
||
| سال‌های فعالیت |
| سال‌های فعالیت = ۱۳۵۱– ۱۴۰۲ |
||
| همسر |
| همسر = [[مصطفی شایسته]] |
||
| فرزندان = ۳ |
|||
|خویشاوندان = [[فضل‌الله بایگان]] (عموی پدر){{سخ}}[[میرزا جواد مؤتمن‌الممالک]] (پدر پدربزرگ) |
| خویشاوندان = [[فضل‌الله بایگان]] (عموی پدر){{سخ}}[[میرزا جواد مؤتمن‌الممالک]] (پدر پدربزرگ) |
||
}} |
}} |
||
| ⚫ | '''افسانه بایگان''' (زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۳۴۰|۱۰|۲۶|گاه‌شمار=خورشیدی}}) بازیگر ایرانی است. او بازیگری را با نقشی در فیلم کوتاه ''بوق'' (۱۳۵۱) آغاز و در ۱۵ سالگی رتبهٔ دوم مسابقه دختر شایستهٔ ایران در مجلهٔ ''[[زن روز]]'' را کسب کرد. فعالیت حرفه‌ای بایگان با مجموعهٔ تلویزیونی ''[[سربداران (مجموعه تلویزیونی)|سربداران]]'' (۱۳۶۲) آغاز شد و با ''[[گمشده (فیلم ۱۳۶۴)|گمشده]]'' (۱۳۶۵) کار سینمایی خود را آغاز کرد که [[فهرست پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای ایران|پرفروش‌ترین فیلم سال]] شد. او در آن زمان یکی از پرکارترین بازیگران زن سینما و نخستین سوپر استار زن دههٔ ۱۳۶۰ شد. افسانه بایگان در فیلم پرمخاطب ''[[بگذار زندگی کنم]]'' (۱۳۶۵) ایفای نقش کرد. بایگان برای نقش‌آفرینی در ''[[دو فیلم با یک بلیت]]'' (۱۳۶۹)، ''[[خواهران غریب (فیلم)|خواهران غریب]]'' (۱۳۷۴) و ''[[کافه ستاره]]'' (۱۳۸۴) نامزد دریافت جایزهٔ [[سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره فیلم فجر|بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم فجر]] شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.hamshahrionline.ir/news/721426/تصویر-جنجالی-که-افسانه-بایگان-از-خود-منتشر-کرد |عنوان =تصویر جنجالی که افسانه بایگان از خود منتشر کرد | وبگاه=همشهری |تاریخ =۲۸ آبان ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> در عرصهٔ تلویزیون، او در ''[[پیامک از دیار باقی]]'' (۱۳۸۷) و ''[[وضعیت سفید]]'' (۱۳۹۰) حضور داشت.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی= مصلح|نام=علی |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cw4pp9y1y1wo |عنوان = ستاره‌های سینمای دهه ۶۰ و ۷۰ علیه حجاب اجباری؛ زنان بازیگرعقب‌نشینی نمی‌کنند| ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۹ مه ۲۰۲۳|تاریخ بازدید = ۱۰ مه ۲۰۲۳}}</ref> |
||
'''افسانه با دو گان |
|||
== آغاز زندگی و خانواده == |
|||
| ⚫ | افسانه بایگان در ۲۶ دی ۱۳۴۰ در [[تهران]] زاده شد. عموی پدرش [[فضل‌الله بایگان]] از پیشگامان [[تئاتر]] ایران و پدربزرگ پدرش [[میرزا جواد مؤتمن‌الممالک]] نماینده نخستین دوره [[مجلس شورای ملی]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.salamcinama.ir/profile/hu4afiqtzmnn1k0/فضل-اله-بایگان |عنوان =فضل اله بایگان | ناشر =سلام سینما |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱ مه ۲۰۲۳}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|نام =حسن|نام خانوادگی= مرسلوند|عنوان=زندگینامه رجال و مشاهیر ایران|صفحه=29}}</ref> مادرش به بازیگری علاقمند بود. اما به دلیل پرورش در خانواده‌ای منضبط و سختگیر، موفق به کار در این زمینه نشد. پدربزرگ مادری افسانه بایگان مستشار [[دیوان عالی کشور]] بود و جد اعلای مادرش، میرزا محمدرضا مؤتمن‌السلطنه در [[ایران قاجاری|دوره قاجار]] حاکم خراسان و [[تولیت آستان قدس رضوی|نایب التولیه آستان قدس رضوی]] بود.<ref>{{Cite AV media |title=مستند رخ - گپ و گفتی با افسانه بایگان|date= 2020 |url=https://www.youtube.com/watch?v=akMPdZlLyMs |time=|publisher=Rokh Iranian Documentary |access-date=1 May 2023}}</ref> |
||
== زندگی حرفه‌ای == |
|||
| ⚫ | |||
افسانه بایگان زمانی که پانزده ساله بود به تشویق مادرش در مسابقه [[دختر شایسته ایران]] سال ۱۳۵۵ شرکت کرد و نفر دوم شد. در آن سال، [[جلوه پالیزبان]]، فینالیست کرمانشاهی، به عنوان [[دختر شایسته ایران]] برگزیده شد. در این مراسم رسم بر این بود که دختر شایسته سال گذشته، شنل مخصوص را بر دوش [[دوشیزه دنیا|دختر شایسته]] جدید می‌گذاشت. |
|||
| ⚫ | افسانه بایگان در یازده سالگی در فیلم کوتاه ''بوق'' کاری از علی علیزاده به ایفای نقش پرداخت؛ اما کار حرفه‌ای در سینما و تلویزیون را در سال ۱۳۶۰ با بازی در مجموعه تلویزیونی پربینندهٔ ''[[سربداران (مجموعه تلویزیونی)|سربداران]]'' آغاز کرد. یک سال بعد نخستین نقش سینمایی را در فیلم ''[[گمشده (فیلم ۱۳۶۴)|گمشده]]'' به کارگردانی [[مهدی صباغ‌زاده]] در سال ۱۳۶۴ به‌دست‌آورد و به یکی از پرکارترین بازیگران زن [[سینمای ایران]] و سوپراستار در دههٔ ۱۳۶۰ تبدیل شد. وی اواخر دهه هفتاد تا اوایل دهه هشتاد به علت شرایط کاری، چند سال از سینما فاصله گرفت. چون به گفته خودش حتی فراموش شدن برای او بهتر از ماندن به هر قیمتی بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.mehrnews.com/news/2501884/فراموش-شدن-برای-من-بهتر-از-ماندن-به-هر-قیمتی-است |عنوان =فراموش شدن برای من بهتر از ماندن به هر قیمتی است | ناشر =مهر |تاریخ =۳ اسفند ۱۳۹۳ |تاریخ بازدید = ۱ مه ۲۰۲۳}}</ref> |
||
== زندگینامه == |
|||
| ⚫ | افسانه بایگان ۲۶ دی ۱۳۴۰ در [[تهران]] |
||
بایگان در کنار بازیگری، طراحی صحنه و لباس را هم در فیلم ''شکوه بازگشت'' تجربه کرده‌است. |
|||
| ⚫ | |||
== زندگی خصوصی == |
|||
همسر افسانه [[مصطفی شایسته]] است که در سال ۱۳۳۷ در تهران متولد شد و فعالیت در سینما را از سال ۱۳۶۷ با فیلم ''روز با شکوه'' به کارگردانی [[کیانوش عیاری]] آغاز کرد و سپس با ساخت فیلم ''مادر'' به کارگردانی [[علی حاتمی]] و ساخت و توزیع ده‌ها فیلم سینمایی ایرانی با کارگردان‌های مختلف [[سینمای ایران]] به فعالیت خود ادامه داد. او صاحب یک فرزند پسر بنام امیرعلی هست که حاصل ازدواج اول اوست. بایگان در کنار بازیگری، طراحی صحنه و لباس را هم در فیلم ''شکوه بازگشت'' تجربه کرده‌است. |
|||
همسر افسانه بایگان، [[مصطفی شایسته]]، [[کارگردان فیلم|کارگردان]] و [[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]] سینما است. او دارای سه فرزند می باشد |
|||
== فعالیت سیاسی == |
|||
افسانه بایگان در [[انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا (۱۳۹۲)|انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا ۱۳۹۲]] ثبت نام کرد اما پس از اعلام نتایج تأیید صلاحیت‌ها او رد صلاحیت شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.asriran.com/fa/news/268761/معنای-سیاسی-ترین-جمله-افسانه-بایگان |عنوان =معنای سیاسی‌ترین جمله «افسانه بایگان» | ناشر =عصرایران |تاریخ = ۴ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازدید = ۲۴ آوریل ۲۰۱۳}}</ref> وی با ذکر این نکته که هیچ‌گاه علاقه‌ای به سیاست نداشت تنها هدف خود را خدمت‌گزاری به مردم دانسته و با اعلام انصراف از ادامه کاندیداتوری (پس از رد صلاحیت) همچنان خود را به قانون اساسی ایران و اسلام پایبند دانست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.mehrnews.com/news/2071941/افسانه-بایگان-از-دلایل-شرکت-در-انتخابات-شورای-شهر-و-رد-صلاحیتش |عنوان =افسانه بایگان از دلایل شرکت در انتخابات شورای شهر و رد صلاحیتش گفت | ناشر =مهر |تاریخ =۱۹ خرداد ۱۳۹۲ |تاریخ بازدید = ۱ مه ۲۰۲۳}}</ref> |
|||
== مخالفت با حجاب اجباری == |
|||
در |
در میانه [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] با آغاز اعتراضات به مرگ [[مهسا امینی|مهسا (ژینا) امینی]]، بایگان هم مانند بسیاری از سینماگران زن ایرانی، با انتشاری تصویری بدون [[حجاب اجباری]] در [[اینستاگرام]] با زنان معترض ایرانی و جنبش [[زن، زندگی، آزادی]] اعلام همراهی کرد. او در حمایت از معترضان، با انتشار عکسی بدون حجاب از خود در اینستاگرام نوشت: «برای همراهی با نور، برای نور، برای راه روشن».<ref name=":0" /> او در ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مراسم بزرگداشت [[آتیلا پسیانی]] با پوشش اختیاری و با گوشواره [[شیر و خورشید]] در مراسم بزرگداشت [[آتیلا پسیانی]] حاضر شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/32386688.html |عنوان = حضور افسانه بایگان بدون حجاب و با گوشواره «شیر و خورشید» در یک مراسم | ناشر =رادیو فردا |تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ |تاریخ بازدید = ۱ مه ۲۰۲۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://parsi.euronews.com/2023/04/30/afsaneh-baigan-iranian-actress-without-scarf-protesting |عنوان = افسانه بایگان بدون حجاب اجباری در مراسم نکوداشت آتیلا پسیانی | ناشر = یورونیوز فارسی|تاریخ = ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ |تاریخ بازدید = ۱ مه ۲۰۲۳}}</ref> |
||
در ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ اعلام شد که به علت کشف حجاب برای او پرونده قضایی تشکیل شده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=افسانه بایگان؛ از دختر شایسته ایران تا کناره‌گیری از بازیگری به علت پوشش اختیاری|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/cw0wgkr0wxzo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2023-07-12|بازبینی=2023-07-13|کد زبان=fa}}</ref> رای دادگاه ۲۸ تیر ۱۴۰۲ به او ابلاغ شد. وی بر اساس حکم دادگاه به ۲ سال [[حبس تعزیری]]، دو سال ممنوعیت خروج از کشور، دو سال ممنوعیت دسترسی به فضای مجازی، مراجعه هفته‌ای یکبار به روانپزشک تا دریافت گواهی سلامت و مطالعه و خلاصه‌نویسی یک کتاب در ظرف دو ماه محکوم شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حکم دادگاه برای افسانه بایگان ؛ از ۲ سال حبس تا معرفی به روان‌شناس برای درمان بیماری روحی و شخصیت ضد خانواده {{!}} ۲ سال هم ممنوع الخروج شد|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/774760/حکم-دادگاه-برای-افسانه-بایگان-از-۲-سال-حبس-تا-معرفی-به-روان-شناس|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2023-07-19|بازبینی=2023-07-20|کد زبان=fa}}</ref> |
|||
=== خداحافظی از بازیگری === |
|||
افسانه بایگان در ۲۰ تیر ۱۴۰۲ پس از حضور با کلاه در نمایش یک تئاتر به‌عنوان تماشاگر و فراخوانی دوباره به دادگاه، در اینستاگرام گفت به دلیل فشارها و قضاوت‌های سختگیرانه، نادیده‌گرفته شدن فعالیت هنری و حیثیت اجتماعی‌اش از عرصه بی‌حرمت بازیگری کناره‌گیری می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=افسانه بایگان از عرصه بازیگری خداحافظی کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/cede1lg8pg5o|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2023-07-12|بازبینی=2023-07-12|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=افسانه بایگان هم از عرصه بازیگری کناره‌گیری کرد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/afsaneh-baygan-retired-from-acting-after-being-convicted-for-opposing-mandatory-hijab/7177185.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2023-07-12|بازبینی=2023-07-12|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":0"/> |
|||
== فیلم‌شناسی == |
== فیلم‌شناسی == |
||
| خط ۳۴: | خط ۴۳: | ||
! سال !! نام فیلم !! کارگردان |
! سال !! نام فیلم !! کارگردان |
||
!نقش |
!نقش |
||
|- |
|||
|۱۴۰۲ |
|||
|[[بهشت تبهکاران]] |
|||
|[[مسعود جعفری جوزانی]] |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|۱۳۹۹ || [[سیاه باز]]||حمید همتی |
|۱۳۹۹ || [[سیاه باز]]||حمید همتی |
||
| خط ۴۲: | خط ۵۶: | ||
|پری |
|پری |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۹۴ |
| rowspan="2" | ۱۳۹۴ |
||
| [[نگار (فیلم)|نگار]] || [[رامبد جوان]] |
| [[نگار (فیلم)|نگار]] || [[رامبد جوان]] |
||
|نسرین |
|نسرین |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۹۴ |
|||
| [[۵۰ کیلو آلبالو]] || [[مانی حقیقی]] |
| [[۵۰ کیلو آلبالو]] || [[مانی حقیقی]] |
||
|فرنگیس |
|فرنگیس |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۹۳ |
| rowspan="2" | ۱۳۹۳ |
||
| [[خبر خاصی نیست]] || [[مصطفی شایسته]] |
| [[خبر خاصی نیست]] || [[مصطفی شایسته]] |
||
|ناهید |
|ناهید |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۹۳ |
|||
| [[پی ۲۲]] || [[حسین قاسمی جامی]] |
| [[پی ۲۲]] || [[حسین قاسمی جامی]] |
||
|زهرا |
|زهرا |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۸۹ |
| rowspan="2" | ۱۳۸۹ |
||
| [[زن‌ها شگفت انگیزند]] || [[مهرداد فرید]] |
| [[زن‌ها شگفت انگیزند]] || [[مهرداد فرید]] |
||
|خاتون |
|خاتون |
||
|- |
|- |
||
| [[ایستگاه آخر]] || [[شاپور قریب]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۸۸ |
| rowspan="2" | ۱۳۸۸ |
||
| [[آدمکش (فیلم ۱۳۸۸)|آدمکش]] || [[رضا کریمی (کارگردان، زاده ۱۳۴۲)|رضا کریمی]] |
| [[آدمکش (فیلم ۱۳۸۸)|آدمکش]] || [[رضا کریمی (کارگردان، زاده ۱۳۴۲)|رضا کریمی]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[زمهریر (فیلم)|زمهریر]] || [[علی روئین‌تن]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۸۷ || [[ |
| rowspan="4" | ۱۳۸۷ || [[شیرین (فیلم)|شیرین]] || [[عباس کیارستمی]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[آقای هفت‌رنگ (فیلم ۱۳۸۷)|آقای هفت رنگ]] || [[شهرام شاه‌حسینی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[چشمک (فیلم)|چشمک]] || [[جهانگیر جهانگیری]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[سوپر استار (فیلم)|سوپر استار]] || [[تهمینه میلانی]] |
|||
| ۱۳۸۶ || [[در شهر خبری نیست، هست]] || [[رضا خطیبی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۸۶ || [[ |
| rowspan="3" | ۱۳۸۶ || [[در شهر خبری نیست، هست]] || [[رضا خطیبی]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[قرنطینه (فیلم ۱۳۸۶)|قرنطینه]] || [[منوچهر هادی]] |
|||
| |
|||
|- |
|||
| [[کنعان (فیلم)|کنعان]] || [[مانی حقیقی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۱۷: | ||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۷۶ || [[جهان‌پهلوان تختی (فیلم)|جهان پهلوان تختی]] || [[بهروز افخمی]] |
| rowspan="7" | ۱۳۷۶ || [[جهان‌پهلوان تختی (فیلم)|جهان پهلوان تختی]] || [[بهروز افخمی]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[بدلکاران (فیلم)|بدلکاران]] || [[مهدی صباغ‌زاده]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[پنجه در خاک]] || [[ایرج قادری]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[زخمی (فیلم)|زخمی]] || [[کامران قدکچیان]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[شبیخون (فیلم)|شبیخون]] || [[جمشید آهنگرانی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[مرد عوضی (فیلم ۱۳۷۶)|مرد عوضی]] || [[محمدرضا هنرمند]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[یاغی (فیلم ۱۳۷۶)|یاغی]] || [[جهانگیر جهانگیری]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۴۴: | ||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۷۳ || [[روز دیدنی]] || [[فرزین مهدی‌پور]] |
| rowspan="2" | ۱۳۷۳ || [[روز دیدنی]] || [[فرزین مهدی‌پور]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[مجازات (فیلم ۱۳۷۳)|مجازات]] || [[جهانگیر جهانگیری]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۵۳: | ||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۷۱ || [[آلما (فیلم)|آلما]] || [[اکبر صادقی]] |
| rowspan="6" | ۱۳۷۱ || [[آلما (فیلم)|آلما]] || [[اکبر صادقی]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[حمله خرچنگ‌ها]] || [[پرویز تأییدی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[خوش خیال]] || [[مهران تأییدی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[شکوه بازگشت]] || [[سیروس مقدم]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[مریم و میتیل]] || [[فتحعلی اویسی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[اتل متل توتوله (فیلم ۱۳۷۰)|اتل متل توتوله]] || [[محمد جعفری]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۷۰ || [[شانس زندگی]] || [[شهریار پارسی‌پور]] |
| rowspan="3" | ۱۳۷۰ || [[شانس زندگی]] || [[شهریار پارسی‌پور]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[قرق (فیلم)|قرق]] || [[احمد هاشمی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[گرگ‌های گرسنه (فیلم ۱۳۷۰)|گرگ‌های گرسنه]] || [[سیروس مقدم]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| خط ۱۶۸: | خط ۱۸۳: | ||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۶۸ || [[آخرین مهلت]] || [[پرویز تأییدی]] |
| rowspan="3" | ۱۳۶۸ || [[آخرین مهلت]] || [[پرویز تأییدی]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[شنگول و منگول (فیلم)|شنگول و منگول]] || [[پرویز صبری]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[فانی (فیلم)|فانی]] || [[افشین شرکت]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| خط ۱۸۰: | خط ۱۹۵: | ||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۶۶ || [[گل مریم (فیلم)|گل مریم]] || [[حسن محمدزاده]] |
| rowspan="2" | ۱۳۶۶ || [[گل مریم (فیلم)|گل مریم]] || [[حسن محمدزاده]] |
||
|مریم |
|مریم |
||
|- |
|- |
||
| [[مکافات (فیلم ۱۳۶۶)|مکافات]] || [[منوچهر مصیری]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ۱۳۶۵ || [[بگذار زندگی کنم]] || [[شاپور قریب]] |
| rowspan="4" | ۱۳۶۵ || [[بگذار زندگی کنم]] || [[شاپور قریب]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[تشکیلات (فیلم)|تشکیلات]] || [[منوچهر مصیری]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[حریم مهرورزی]] || [[ناصر غلامرضایی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| [[دبیرستان (فیلم)|دبیرستان]] || [[اکبر صادقی]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| خط ۲۸۴: | خط ۲۹۹: | ||
== منابع == |
== منابع == |
||
{{پانویس|۲}} |
{{پانویس|۲}} |
||
== منابع == |
|||
* برای بخش «مجموعه تلویزیونی»: ماهنامهٔ سینمایی فیلم، سال بیستم، شمارهٔ ۲۸۰، صفحهٔ ۳۰، بهمن ۸۰ |
* برای بخش «مجموعه تلویزیونی»: ماهنامهٔ سینمایی فیلم، سال بیستم، شمارهٔ ۲۸۰، صفحهٔ ۳۰، بهمن ۸۰ |
||
| ⚫ | |||
* http://khorasanshomali.khorasannews.com/newspaper/BlockPrint/176751 |
* http://khorasanshomali.khorasannews.com/newspaper/BlockPrint/176751 |
||
== پیوند به بیرون == |
== پیوند به بیرون == |
||
{{ |
{{رده انبار}} |
||
* {{imdb name|شناسه=۰۹۹۶۴۵۰}} |
* {{imdb name|شناسه=۰۹۹۶۴۵۰}} |
||
| ⚫ | |||
{{مجموعه تلویزیونی سربداران}} |
{{مجموعه تلویزیونی سربداران}} |
||
| خط ۳۰۴: | خط ۳۲۱: | ||
[[رده:زادگان ۱۳۴۰]] |
[[رده:زادگان ۱۳۴۰]] |
||
[[رده:زادگان ۱۹۶۱ (میلادی)]] |
[[رده:زادگان ۱۹۶۱ (میلادی)]] |
||
[[رده:فعالان ضد حجاب اجباری]] |
|||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۹
افسانه بایگان | |
|---|---|
 بایگان در سال ۱۳۹۴ | |
| زادهٔ | ۲۶ دی ۱۳۴۰ (۶۲ سال) |
| پیشه | بازیگر |
| سال‌های فعالیت | ۱۳۵۱– ۱۴۰۲ |
| همسر | مصطفی شایسته |
| فرزندان | ۳ |
| خویشاوندان | فضل‌الله بایگان (عموی پدر) میرزا جواد مؤتمن‌الممالک (پدر پدربزرگ) |
افسانه بایگان (زادهٔ ۲۶ دی ۱۳۴۰) بازیگر ایرانی است. او بازیگری را با نقشی در فیلم کوتاه بوق (۱۳۵۱) آغاز و در ۱۵ سالگی رتبهٔ دوم مسابقه دختر شایستهٔ ایران در مجلهٔ زن روز را کسب کرد. فعالیت حرفه‌ای بایگان با مجموعهٔ تلویزیونی سربداران (۱۳۶۲) آغاز شد و با گمشده (۱۳۶۵) کار سینمایی خود را آغاز کرد که پرفروش‌ترین فیلم سال شد. او در آن زمان یکی از پرکارترین بازیگران زن سینما و نخستین سوپر استار زن دههٔ ۱۳۶۰ شد. افسانه بایگان در فیلم پرمخاطب بگذار زندگی کنم (۱۳۶۵) ایفای نقش کرد. بایگان برای نقش‌آفرینی در دو فیلم با یک بلیت (۱۳۶۹)، خواهران غریب (۱۳۷۴) و کافه ستاره (۱۳۸۴) نامزد دریافت جایزهٔ بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم فجر شد.[۱] در عرصهٔ تلویزیون، او در پیامک از دیار باقی (۱۳۸۷) و وضعیت سفید (۱۳۹۰) حضور داشت.[۲]
آغاز زندگی و خانواده
[ویرایش]افسانه بایگان در ۲۶ دی ۱۳۴۰ در تهران زاده شد. عموی پدرش فضل‌الله بایگان از پیشگامان تئاتر ایران و پدربزرگ پدرش میرزا جواد مؤتمن‌الممالک نماینده نخستین دوره مجلس شورای ملی بود.[۳][۴] مادرش به بازیگری علاقمند بود. اما به دلیل پرورش در خانواده‌ای منضبط و سختگیر، موفق به کار در این زمینه نشد. پدربزرگ مادری افسانه بایگان مستشار دیوان عالی کشور بود و جد اعلای مادرش، میرزا محمدرضا مؤتمن‌السلطنه در دوره قاجار حاکم خراسان و نایب التولیه آستان قدس رضوی بود.[۵]
زندگی حرفه‌ای
[ویرایش]افسانه بایگان زمانی که پانزده ساله بود به تشویق مادرش در مسابقه دختر شایسته ایران سال ۱۳۵۵ شرکت کرد و نفر دوم شد. در آن سال، جلوه پالیزبان، فینالیست کرمانشاهی، به عنوان دختر شایسته ایران برگزیده شد. در این مراسم رسم بر این بود که دختر شایسته سال گذشته، شنل مخصوص را بر دوش دختر شایسته جدید می‌گذاشت.
افسانه بایگان در یازده سالگی در فیلم کوتاه بوق کاری از علی علیزاده به ایفای نقش پرداخت؛ اما کار حرفه‌ای در سینما و تلویزیون را در سال ۱۳۶۰ با بازی در مجموعه تلویزیونی پربینندهٔ سربداران آغاز کرد. یک سال بعد نخستین نقش سینمایی را در فیلم گمشده به کارگردانی مهدی صباغ‌زاده در سال ۱۳۶۴ به‌دست‌آورد و به یکی از پرکارترین بازیگران زن سینمای ایران و سوپراستار در دههٔ ۱۳۶۰ تبدیل شد. وی اواخر دهه هفتاد تا اوایل دهه هشتاد به علت شرایط کاری، چند سال از سینما فاصله گرفت. چون به گفته خودش حتی فراموش شدن برای او بهتر از ماندن به هر قیمتی بوده‌است.[۶]
بایگان در کنار بازیگری، طراحی صحنه و لباس را هم در فیلم شکوه بازگشت تجربه کرده‌است.
زندگی خصوصی
[ویرایش]همسر افسانه بایگان، مصطفی شایسته، کارگردان و تهیه‌کننده سینما است. او دارای سه فرزند می باشد
فعالیت سیاسی
[ویرایش]افسانه بایگان در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا ۱۳۹۲ ثبت نام کرد اما پس از اعلام نتایج تأیید صلاحیت‌ها او رد صلاحیت شد.[۷] وی با ذکر این نکته که هیچ‌گاه علاقه‌ای به سیاست نداشت تنها هدف خود را خدمت‌گزاری به مردم دانسته و با اعلام انصراف از ادامه کاندیداتوری (پس از رد صلاحیت) همچنان خود را به قانون اساسی ایران و اسلام پایبند دانست.[۸]
مخالفت با حجاب اجباری
[ویرایش]در میانه خیزش ۱۴۰۱ ایران با آغاز اعتراضات به مرگ مهسا (ژینا) امینی، بایگان هم مانند بسیاری از سینماگران زن ایرانی، با انتشاری تصویری بدون حجاب اجباری در اینستاگرام با زنان معترض ایرانی و جنبش زن، زندگی، آزادی اعلام همراهی کرد. او در حمایت از معترضان، با انتشار عکسی بدون حجاب از خود در اینستاگرام نوشت: «برای همراهی با نور، برای نور، برای راه روشن».[۹] او در ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مراسم بزرگداشت آتیلا پسیانی با پوشش اختیاری و با گوشواره شیر و خورشید در مراسم بزرگداشت آتیلا پسیانی حاضر شد.[۱۰][۱۱]
در ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ اعلام شد که به علت کشف حجاب برای او پرونده قضایی تشکیل شده‌است.[۹] رای دادگاه ۲۸ تیر ۱۴۰۲ به او ابلاغ شد. وی بر اساس حکم دادگاه به ۲ سال حبس تعزیری، دو سال ممنوعیت خروج از کشور، دو سال ممنوعیت دسترسی به فضای مجازی، مراجعه هفته‌ای یکبار به روانپزشک تا دریافت گواهی سلامت و مطالعه و خلاصه‌نویسی یک کتاب در ظرف دو ماه محکوم شد.[۱۲]
خداحافظی از بازیگری
[ویرایش]افسانه بایگان در ۲۰ تیر ۱۴۰۲ پس از حضور با کلاه در نمایش یک تئاتر به‌عنوان تماشاگر و فراخوانی دوباره به دادگاه، در اینستاگرام گفت به دلیل فشارها و قضاوت‌های سختگیرانه، نادیده‌گرفته شدن فعالیت هنری و حیثیت اجتماعی‌اش از عرصه بی‌حرمت بازیگری کناره‌گیری می‌کند.[۱۳][۱۴][۹]
فیلم‌شناسی
[ویرایش]فیلم‌ها
[ویرایش]مجموعه تلویزیونی
[ویرایش]| سال | مجموعه تلویزیونی | کارگردان | شبکه |
| ۱۳۶۲ | سربداران | محمدعلی نجفی | شبکه ۱ |
| ۱۳۷۵ | تنهاترین سردار | مهدی فخیم‌زاده | شبکه ۱ |
| ۱۳۷۵ | زیر چتر خورشید | بهمن زرین‌پور | شبکه ۲ |
| ۱۳۷۵ | سرنخ | کیومرث پوراحمد | شبکه ۱ |
| ۱۳۷۷ | نرگس | شاپور قریب | شبکه ۱ |
| ۱۳۷۷ | زیر بازارچه | رضا ژیان | شبکه ۲/پخش در نوروز ۷۸ |
| ۱۳۷۷ | روزهای زندگی | سیروس مقدم | شبکه ۳/پخش در سال ۷۹ |
| ۱۳۷۹ | کمین | مسعود کرامتی | شبکه ۳ |
| ۱۳۷۹ | غریبه | جواد اردکانی | شبکه ۲ |
| ۱۳۷۹ | آتش و شبنم | محمدابراهیم سلطانی فر | شبکه ۱ |
| ۱۳۸۰ | با من بمان | حمید لبخنده | شبکه ۳ |
| ۱۳۸۰ | روشنایی دشت | عبدالله باکیده | شبکه ۲ |
| ۱۳۸۰ | نخل و تنهایی | بهروز طاهری | شبکه ۱/پخش در ماه رمضان |
| ۱۳۸۶ | پیامک از دیار باقی | سیروس مقدم | شبکه ۱/پخش در نوروز ۸۷ |
| ۱۳۸۷ | روز حسرت | سیروس مقدم | شبکه ۱/پخش در ماه رمضان |
| ۱۳۸۹ | وضعیت سفید | حمید نعمت‌الله | شبکه ۳ |
| ۱۳۹۰ | راه طولانی | رضا کریمی | شبکه ۱ |
| ۱۳۹۵ | پریا | حسین سهیلی‌زاده | شبکه ۳ |
| ۱۳۹۶ | گمشدگان | رضا کریمی | شبکه ۲ |
| ۱۳۹۶ | تعطیلات رؤیایی | علیرضا امینی | شبکه ۲/پخش در نوروز ۹۷ |
| ۱۳۹۷ | روزهای بی‌قراری | کاظم معصومی | شبکه ۲/پخش از بهار ۹۸ |
| ۱۳۹۸ | دل | منوچهر هادی | شبکه نمایش خانگی/پخش از تابستان ۹۸ |
| ۱۳۹۹ | با خانمان | برزو نیک نژاد | شبکه ۳/پخش در زمستان ۹۹ |
| ۱۴۰۱ | دردسرهای شیرین | سهیل موفق | شبکه ۵/ پخش در نوروز ۱۴۰۱ |
| ۱۴۰۱ | دیو و ماه‌پیشونی | حسین قناعت | شبکه نمایش خانگی/پخش از زمستان ۱۴۰۱ |
جوایز و افتخارات
[ویرایش] | این بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
| جشنواره | قسمت | فیلم | نتیجه | جایزه |
|---|---|---|---|---|
| بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر | بهترین بازیگر نقش اول زن | کافه ستاره | نامزدشده | سیمرغ بلورین |
| چهاردهمین جشنواره فیلم فجر | بهترین بازیگر نقش اول زن | دو فیلم با یک بلیط | نامزدشده | سیمرغ بلورین |
| نهمین جشنواره فیلم فجر | بهترین بازیگر نقش اول زن | خواهران غریب | نامزدشده | دیپلم افتخار |
منابع
[ویرایش]- ↑ «تصویر جنجالی که افسانه بایگان از خود منتشر کرد». همشهری. ۲۸ آبان ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ مصلح، علی (۹ مه ۲۰۲۳). «ستاره‌های سینمای دهه ۶۰ و ۷۰ علیه حجاب اجباری؛ زنان بازیگرعقب‌نشینی نمی‌کنند». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۰ مه ۲۰۲۳.
- ↑ «فضل اله بایگان». سلام سینما. دریافت‌شده در ۱ مه ۲۰۲۳.
- ↑ مرسلوند، حسن. زندگینامه رجال و مشاهیر ایران. ص. ۲۹.
- ↑ مستند رخ - گپ و گفتی با افسانه بایگان. Rokh Iranian Documentary. 2020. Retrieved 1 May 2023.
- ↑ «فراموش شدن برای من بهتر از ماندن به هر قیمتی است». مهر. ۳ اسفند ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱ مه ۲۰۲۳.
- ↑ «معنای سیاسی‌ترین جمله «افسانه بایگان»». عصرایران. ۴ اردیبهشت ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۳.
- ↑ «افسانه بایگان از دلایل شرکت در انتخابات شورای شهر و رد صلاحیتش گفت». مهر. ۱۹ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱ مه ۲۰۲۳.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ «افسانه بایگان؛ از دختر شایسته ایران تا کناره‌گیری از بازیگری به علت پوشش اختیاری». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۷-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۱۳.
- ↑ «حضور افسانه بایگان بدون حجاب و با گوشواره «شیر و خورشید» در یک مراسم». رادیو فردا. ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱ مه ۲۰۲۳.
- ↑ «افسانه بایگان بدون حجاب اجباری در مراسم نکوداشت آتیلا پسیانی». یورونیوز فارسی. ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱ مه ۲۰۲۳.
- ↑ «حکم دادگاه برای افسانه بایگان ؛ از ۲ سال حبس تا معرفی به روان‌شناس برای درمان بیماری روحی و شخصیت ضد خانواده | ۲ سال هم ممنوع الخروج شد». همشهری آنلاین. ۲۰۲۳-۰۷-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۲۰.
- ↑ «افسانه بایگان از عرصه بازیگری خداحافظی کرد». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۷-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۱۲.
- ↑ «افسانه بایگان هم از عرصه بازیگری کناره‌گیری کرد». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۷-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۱۲.
منابع
[ویرایش]- برای بخش «مجموعه تلویزیونی»: ماهنامهٔ سینمایی فیلم، سال بیستم، شمارهٔ ۲۸۰، صفحهٔ ۳۰، بهمن ۸۰
- http://khorasanshomali.khorasannews.com/newspaper/BlockPrint/176751
پیوند به بیرون
[ویرایش]
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ افسانه بایگان موجود است.
| عوامل تهیه و تولید |
|
|---|---|
| دست‌اندرکاران |
|
| بازیگران |
|
| شخصیت‌ها | |
| جستارهای وابسته | |
