Frantziako Presidente

Frantziako Presidente
Datuak
Mota	postua
Herrialdea	Frantzia
Jarduera
Kidetza	Nazio Defentsa eta Segurtasuneko Kontseilua
Karguaren titularra	Emmanuel Macron
	webgune ofiziala;

Frantziako Errepublikako presidentea (frantsesez: Président de la République française), Frantziako presidente gisa ezagunagoa, Frantziako estatuburua da, Ohorezko Legioaren maisu handia eta Andorrako printzekidea da baita ere. Errepublikako botere betearazlearen eginkizun gorenak betetzen ditu. Eliseo jauregian bizi da. Presidentea Frantziako estatuburua eta armadako burua da.

Frantziako bost errepubliketatik lauk presidenteak izan dituzte estatuburu gisa, eta Frantziako Presidentetza gaur egun aktibo dagoen Europako zaharrena bihurtu dute. Bost errepubliketako bakoitzaren konstituzioan, presidentetza-botereak aldatuz joan dira. Frantziako egungo presidentea, 2017ko maiatzaren 14tik, Emmanuel Macron da.

Presidentea sufragio zuzenaren bidez aukeratzen da, eta hauteskundeetako lehen itzulian gehiengo osoa lortzen ez duenean, bigarren itzulia egiteko aukera ematen zaio. Agintaldia bost urtekoa da.

2008ko Konstituzioa erreformatu zenetik, agintariak berehalako berrautaketa bakarra egiteko aukera baino ez du, baina agintaldia berriro errepikatu ahal izango du, aldi bat igaro ondoren.^[1] Presidente baten heriotza, kargugabetzea, dimisioa edo uko egitea gertatuz gero, Frantziako Senatuko presidenteak hartuko du bere gain bitarteko presidentetza.

XVII. mendeko tradizioaren arabera, estatuburua erregea zenean, Erromako San Joan Laterangoaren basilikaren ohorezko kalonjea Frantziako Errepublikako presidentea da.^[2]

Presidentearen botereak

Estatuburu diren Europako presidenteetako batzuk ez bezala, haien legezko eskuduntzak nahiko mugatuak direnez, Frantziako Errepublikako presidenteak botere dezente ditu, batez ere kanpo arazoetan. Lehen ministroak eta Parlamentuak botere betearazle eta legegile gehienak dituzten arren, Frantziako presidenteak eragin handia du estatu-gaietan. Agian presidenteak duen eskumenik garrantzitsuena lehen ministroa aukeratzea da.

Presidenteak dituen botereen artean, honako hauek daude:

Erakunde errepublikarren funtzionamendu ona eta Estatuaren jarraipena bermatzen ditu.
Magistraturako Kontseilu Nagusiko burua da.
Lehen ministroa izendatzen du eta, honek proposatuta, Gobernuko kideak.
Batzar Nazionala desegiteko ahalmena du. Ezin du urtean behin baino gehiagotan egin.
Legebiltzarrak onartu eta hamabost eguneko epean aldarrikatzen ditu legeak.
Beto etengarri txiki eta mugatu bat du: lege jakin bati buruzko irizpena eska diezaioke Konstituzio Kontseiluari, legea aldarrikatu aurretik. Legebiltzarrari eska diezaioke – ezin dio ukatu – lege bat berriro aztertzeko, parlamentuko ganberek legea onartu eta hamabost eguneko epean.
Ministroen Kontseiluko buru da, asteazkenero, Eliseo Jauregian. Zenbait kontseilu estrategikoren buru ere bada: Defentsa Kontseilua, Barne Segurtasuneko Kontseilua... Ministro Kontseiluan onartutako dekretuak sinatzen ditu.
Armadako buruzagi gorena da, eta «kontrol nuklearra» du.
Gai jakin batzuetan legeak onartzeko erreferendumak dei ditzake
Estatuko goi-funtzionario zibil eta militarrak izendatzen ditu.
Konstituzio Kontseiluko bederatzi kideetatik hiru izendatzen ditu. Erakunde horretako lehendakaria izendatzen du.
Atzerriko enbaxadoreak jasotzen ditu.
Kriminal konbiktuei indultuak eman diezazkieke (baina ez amnistia).
Nazioa Errepublikako erakundeen funtzionamendua etengo duen mehatxu larri baten aurrean badago, presidenteak «salbuespenezko botereak» balia ditzake, lehen ministroari eta parlamentu-ganberetako eta Konstituzio Kontseiluko presidenteei ofizialki kontsulta egin ondoren. Herriari mezu bidez jakinarazi behar dio, eta ezin du Legebiltzarraren bilera eragotzi.
Espainiako Urgelleko gotzainarekin batera, Andorrako Konstituzioak Andorrako estatuburu gisa onartzen du.
Frantses Akademiaren babeslea da.