Edukira joan

Dueroko jauziak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Dueroko Jauzien mapa, Duero ibaiaren alde horretako Portugalgo presekin batera. Nahiz eta ez izan «Dueroko Jauziak», haiekin batera kokapen, ezaugarri, plangintza eta historia bera dute.[1][2][2]
Dueroko jauziak (gaztelaniaz: Saltos del Duero) edo Duero Sistema izena hartzen du Duero ibaiarenarro hidrografikoaren mugan eraikitako proiektu hidroelektrikoak, Espainia eta Portugal artean.[2] Arribes del Duero izenarekin ezagutzen diren parke naturalen barruan dago, Espainiako aldean, eta Nazioarteko Duero, Portugalgo aldean. Hauen ezaugarri nagusia nagusiki Duero ibaiak egiten dituen arroila sakonak dira, baita Águeda, Esla, Huebra, Tormes eta Uces ibaienak ere. Sektore batzuek 400 metroko maldak dituzte. Lurrean egindako ebaki sakonak eta ibai horien guztien elkarguneak dakarren emari handiaren ondorioz, Iberiar Penintsula osoko potentzial hidroelektriko handiena duen guneetako bat bilakatzen dute inguru hori. Aldeadávila, Almendra, Castro, Ricobayo, Saucelle eta Villalcampoko Espainiako presak baino ez ditu, «Saltos del Duero» izena presa horiek izendatzeko baino ez baita erabiltzen. Hala ere, aipatu behar da inguru berean eta antzeko ezaugarriekin daudela Portugalgo Bemposta, Miranda eta Picote presak.[1][1][2] "Dueroko jauziak" inguruko urtegi guztietan instalatutako potentzia osoaren batuketak 3.161 megawatt egiten ditu guztira.
Dueroko jauziak Herrialdea Probintzia Ibaia Zentrala Eraikuntza Potentzia
Ricobayoko urtegia eta presa Espainia Zamora Esla Ricobayo I 1929-1935 133 MW[3]
Ricobayo II 1993-1999 158 MW[3]
Villalcampoko presa eta urtegia Espainia Zamora Duero Villalcampo I 1942-1949 096 MW[3]
Villalcampo II 1974-1977 110 MW[3]
Castroko presa eta urtegia Espainia Zamora Duero Castro I 1946-1952 080 MW[3]
Castro II 1974-1977 110 MW[3]
Almendrako presa eta urtegia Espainia Zamora



Salamanca 		Tormesak Villarino 1963-1970 810 MW
Aldeadávilako presa eta urtegia Espainia Salamanca Duero Aldeadávila I 1956-1963 718 MW
Aldeadávila II 1983-1986 421 MW
Saucelleko presa eta urtegia Espainia Salamanca Duero Saucelle I 1950-1956 240 MW
Saucelle II 1989-1989 285 MW

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Saltos del Duero enpresak eraiki zuen Duero ibaiaren aprobetxamendu hidroelektrikoa, eta gaur egun izena ematen dio bere mugako tartean instalatutako multzoari. Bilbon eratu zen 1918ko uztailaren 3an.

Nazioarteko hitzarmena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Inguru horretako energia-potentzial izugarria ikusita, Espainiako gobernuak Duero ibaiaren eta haren Esla, Tormes eta Huebra ibaiadarren aprobetxamendu hidroelektrikorako emakida orokorra onartu zuen 1926ko abuztuaren 23an. Portugalgo gobernuak Dueroren aprobetxamendu hidroelektrikoa negoziatzeari uko egin zionez, Espainiako gobernuak makroproiektu bat planifikatu zuen, Duero ibaia nazioarteko tartera iristean desbideratzeko, Portugalgo agintariei negoziatzen hasteko presioa egiteko. Makroproiektuak Zamora eta Salamanca probintzien mendebaldeko mugako eremura iritsi baino kilometro batzuk lehenago bidea desbideratzea aurreikusten zuten, hango emari handia eremu horietako ureztaketarako erabiliko baitzen.

Hala ere, proiektuaren kostu handiagatik eta eragin zitzakeen arazo diplomatiko eta ingurumenagatik, proiektu hau ez zen inoiz gauzatu. Egoera desblokeatzeko, Espainia eta Portugalen arteko itun berri bat sinatu zen Lisboan, 1927ko abuztuaren 11n, Duero ibaiaren nazioarteko zatiaren aprobetxamendu hidroelektrikoa banatzeko. Kasu horretan, eta 1912ko tratatuaren eraginkortasun eza saihesteko, Dueroren nazioarteko tarteko zenbait sektorek herrialde bati esleitu zioten energia-aprobetxamendu esklusiborako. Alde horretatik, Portugalek ibaiaren malda guztia erabiltzeko aukera izango zuen, Duero nazioartekoa bihurtzen den puntutik eta Tormesek Duerorekin bat egiten duten puntuaren artean, Portugal, Zamora eta Salamancaren arteko mugan.[4]

Espainiari esleitutako tartea Tormes ibaiaren bokalaren eta Saucelle presaren artekoa izan zen, 54 km-ko luzera eta 201 m-ko desnibel aprobetxagarria zuena; Portugali, berriz, Duero muga bihurtzen hasten den lekuaren eta Tormes ibaiaren bokalaren arteko tartea esleitu zitzaion, 52 km-ko luzera eta 195 m-ko desnibel aprobetxagarria zituena, bai eta Suaucelle presaren beheko zatia ere.

Lehen jauzia: Ricobayo, eta lehen ikasgaiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ricobayo presa izan zen Duero jauzietako lehena.

Lehen proiektua 1929ko maiatzean hasi zen egiten, Ricobayoko jauziko lanak hasi zirenean. Horrek Esla ibaiaren emaria arautu zen eta Espainiako iparraldean elektrizitatea hornituko zuen. 1935eko urtarrilean jarri zen martxan, 100 mw-eko potentzia instalatuarekin.

Gainazaleko gainezkabideak, 700 m luze eta %14 aldaparekin, higadura larria eragin zuen, zeren eta ura zulo batetik filtratzen baitzen, lurra hondoratu egin baitzen eta gainezkabidea, berriz, 350 m-tik gora kontsumitu baitzen. Horren ondorioz, 1933tik 1939ra bitartean, mendiaren erdia higatu zen, eta, hala, 100 m. zabal eta 100 m. sakon zuen putzu bat sortu zuen. Gainezkabide horren arazoek beharrezko egin zuten 1943an hidraulika-laborategi bat eraikitzea, mota horretako lehen I+G instalazioa, El Salto del Esla herrian, gainezkabideetako ur-ebakuazio handien ondoriozko arazoak eredu murriztuan konpontzeko eta aztertzeko. Theodor Rehbock irakasle alemanak aholkularitza eman zien Espainiako ingeniariei atariko proiektuan.

1942ko erdialdean hasi ziren Villalcampoko jauziko lanak, Duero ibaiaren ibilguan eraikitako lehen presa, hain zuzen. Presa 1949. urtean hasi zen martxan, 96 mw-ekin. 1944ko irailaren 16an, Saltos del Duero empresa Hidroeléctrica Ibéricarekin bat egitea erabaki zen, eta Iberduero sortu zen. Garai hartan energia-eskaria handitzearekin batera, Iberduero 1946an hasi zen eraikitzen Castroko Jauzia; 1952an hasi zen energia ekoizten, 80 mw-eko potentzia instalatuarekin.[5]

1950ean Saucelleko Jauziko lanak hasi ziren, Espainiako lurraldean Duero ibaiaren azken presa izango zena. 1956an jarri zen martxan 240 MW-ko potentziarekin.

Jauzi handia: Aldeadávila, eta Almendrarekin duen lotura

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aldeadávilako presa, 2.400 GWh urtean, Espainiako ekoizpen hidroelektriko handiena duena da.
Almendra presak Espainiako hirugarren urtegirik handiena sortzen du.

1956an Aldeadávilako Jauzia eraikitzen hasi zen, Mendebaldeko Europan potentzia handiena duen zentral hidroelektrikoa izango zena. 1963an erregularki funtzionatzen hasi zen 718,2 MW-rekin. Horrek Iberdueroren produkzio-ahalmena bikoiztea ekarri zuen eta 1986an potentzia 421 MW gehiagora handitu zen, eta horrek gaur egun Espainiako eszena hidroelektrikoan garrantzitsuena bihurtzen du bere 1.139 MW-rekin.

1962ko azaroaren 17an jarri zen martxan, eta instalatutako sei Francis turbinetatik lehena energia ekoizten hasi zen. 1963ko abenduaren 30ean hasi ziren denak funtzionatzen. Aldeadávila I deitzen zaio, gaur egun dauden bi zentraletatik lehena. Bere garaian, mota horretako handiena izan zen Mendebaldeko Europan, eta abian jartzeak Iberdueroren ekoizpen osoa bikoiztea ekarri zuen.

Obrek iraun bitartean, emari errekorreko uholde bati aurre egin behar izan zion: 9500 m³/s. Aldeadávila proiektu berritzailea eta markakoa izan zen garairako, lurzoruaren azpian eraikitzen zen lehen zentral hidroelektrikoa, arrokan zulatua, bertan Leongo katedrala sartzeko zegokeen leku bat.

1970ean, Villarinoko jauzia edo Almendrako urtegia inauguratu zen, egunean zehar Tormeseko ura turbinatzen duen sistema modernoarekin, eta Dueroko ura ponpatzen duena, ibaian behera, Almendrako urtegian ur gehiago gordetzeko eta gero aprobetxatzeko.

1983tik 1986ra bitartean bigarren zentrala egin zen, Aldeadávila II.a. Gaur egun, Espainiako zentral hidroelektrikorik emankorrena da, eta urtean batez beste 2400 GWh sortzen dira. Espainiako bigarrena potentzia instalatua da (1139 MW), Cortes-La Muela zentralaren ondoren (Valentzia).

1991n, Iberdueroko Administrazio Kontseiluak Hidroeléctrica Españolarekin integratzea erabaki zuen, xurgapen bidezko fusio-prozesu juridiko baten bidez. Prozesu horretan, Iberduerok Hidroeléctrica Española xurgatzen zuen, parez pare. 1992ko abenduaren 12an Iberdrolaren eraketa sinatu zen.

Iberduero herriak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Iberduerok herri batzuk eraiki zituen presen ondoan, bertan lan egin zuten langileak bertan bizitzeko. Hauek dira:

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c San Román de los Infantes, primer salto del Duero. .
  2. ↑ a b c d Evolución de la ingeniería de presas en España. El caso de los "Saltos del Duero". .
  3. ↑ a b c d e f [https://www.tecnicaindustrial.es/wp-content/uploads/Numeros/112/6725/a6725.pdf Aprovechamiento hidroeléctrico en la provincia de Zamora. ].
  4. ↑ El régimen jurídico de los cursos de agua hispano-portugueses
  5. ↑ Revista de Obras Públicas. .

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Dueroko_jauziak&oldid=9982355"(e)tik eskuratuta