Anna Lizaran

Anna Lizaran
	;
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Anna Lizaran i Merlos
Jaiotza	Esparreguera, 1944ko abuztuaren 31
Herrialdea	Katalunia
Heriotza	Bartzelona, 2013ko urtarrilaren 12a (68 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: minbizia
Familia
Haurrideak	ikusi Lola Lizaran;
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania; katalana
Jarduerak
Jarduerak	antzerki aktorea, zinema aktorea, telebista-aktorea eta film-zuzendaria
Jasotako sariak	ikusi Gaudí Award for Best Actress in a Leading Role (2009) ; Sant Jordiren gurutzea (2000) ; Premi Nacional de Teatre (2003) ; President Macià Medal (2008) ; Bartzelona Hiriko Saria (2005) : Boston Marriage (en) ; Espainiako Antzerki Sari Nazionala (1984) ; Premi Memorial Margarida Xirgu (1982) ; Butaca Award for best theater actress (2002, 2005, 2006, 2010, 2011) ; Butaca Award for best Catalan film actress (1997) : Actrius (en) ; Butaca Award for best Catalan film actress (1998) : The First Night of My Life (en) ; [[]] (2001) : Godoten esperoan;

Anna Lizaran Merlos (Esparreguera, Bartzelona, 1944ko abuztuaren 31 – Bartzelona, 2013ko urtarrilaren 11) antzerki, zinema eta telebistako aktore kataluniarra izan zen.^[1]^[2]

Biografia

Jostun baten eta mekanikari baten alaba izan zen eta Lola Lizaran aktorearen ahizpa. Txikitatik izan zuen antzerkirako zaletasuna.

Arte dramatikoa ikasi zuen Bartzelonako Centre d'Estudis Experimentals-en, eta Comediants-eko lehen kideetako bat izan zen.^[3] 1974an Parisen ezarri zen Jacques Lecoq mimoarekin ikasteko, eta, itzuli zenean, 1976an, Teatre Lliure-n hasi zen lanean. Teatre horren sortzailea zen, zuzendarien, aktoreen eta teknikarien talde batekin batera. ^[4]

Lan ibilbidea

Antzoki horretan hasi zen Lizaran aktore profesional Camí de nit lanean, eta hantxe egin zuen lan gehien bere ibilbidean. Han lan egin zuen 1970eko hamarkadaren bukaerara arte.

Kataluniako zuzendari onenetako batzuekin lan egin zuen, besteak beste, Fabià Puigserver, Lluís Pasqual, Sergi Belbel eta Oriol Broggirekin. Hogeita hamar lan baino gehiagotan parte hartu zuen. Klasikoetatik (William Shakespeareren Hamlet, adibidez) sasoikoetara (Forasters, adibidez).

Kataluniako TV3 telebista autonomikorako, L'avinguda del Desastre film laburra egin zuen, Digui, digui ... (katalana ikasteko ikastaroa) saioaren ondoren ematen zena.

90eko hamarkadaren erdialdean, zenbait filmetan parte hartu zuen; besteak beste, Pedro Almodóvarren Tacones lejanos filmean, eta Ventura Ponsen Actrius. 1996an Arsènic i puntes de coixí zuzendu zuen telebistarako.

Antzerkian, "La Gran Dama del Teatre Català" deitzen diote. Haren interpretazioa nabarmendu daiteke Agost (Comtat d'Osage) (2010) kataluniar bertsioan.

Heriotza

2012an, La Bête lanaren entsaioak utzi behar izan zituen minbizia diagnostikatu ziotenean.^[5] 2013ko urtarrilaren 23an hil zen Bartzelonako Hospital Clínic-en, 68 urte zituela.^[6]

Aintzatespenak

2014. urtean, Lluís Pasqualek eta Irene Bordoyk Anna Lizaran liburua aurkeztu zuten, aktorearen omenez.
2018an, Bartzelonako Udalak plaza bati eman zion izena. Anna Lizaran plaza Ribes, Sicília eta Ali Bei kaleen elkargunean dago, Fort-Pienc auzoan. Auzoko bozketa bidez hautatu zuten, emakume ez “santuak” eta ez “nobleak” zirenen artean.^[7]

Filmografia


Urtea	Filma	Pertsonaia	Zuzendaria	Generoa	Iraupena
2010	Herois	Àvia Men	Pau Freixas	Drama	1h 44'
2008	Forasters	Emma	Ventura Pons	Drama	1h 45'
2000	Morir (o no)		Ventura Pons	Drama	1h 32'
1998	La primera noche de mi vida	Joselitoren ama	Miguel Albaladejo	Komedia	1h 24'
1997	Actrius	Maria Caminal	Ventura Pons	Drama	1h 28'
hemeretzi laurogeita hamasei	La Celestina	Alisa	Gerardo Vera	Drama/Erromantzea	1h 49'
hemeretzi laurogeita hamabost	El perquè de les coses	Dona Submisa	Ventura Pons	Komedia	1h 32'
1994	Souvenir	Elvira	Rosa Vergés	Komedia	1h 30'
1991	Tacones lejanos	Margarita	Pedro Almodóvar	Drama/Erromantzea	1h 52'
1990	La teranyina		Antoni Verdaguer	Drama	2h 20'
1982	La plaça del Diamant		Francesc Betriu	Drama	1h 56'
1980	El vicari d'Olot	Sor Melíflua	Ventura Pons	Komedia	1h 41'
1979	Salut i força al canut	Lola	Francesc Bellmunt	Komedia	1h 40'

Antzerkia

1976: Camí de nit, 1854.
1977: Titus Andrònic, Leonci i Lena, La cacatua verda, Ascensió i caigua de la ciutat de Mahagonny.
1978: La vida del rei Eduard II d'Anglaterra, La nit de les tríbades, Hedda Gabler.
1979: La bella Helena/Helena ederra, Les tres germanes/Hiru ahizpak.
1980: Jordi Dandin, El balcó/Balkoia.
1981: Operació Ubú.
1982: El misantrop, Primera història d'Esther.
1983: Al vostre gust,Advertència per a embarcacions petites.
1984: Una jornada particular/Lanaldi berezia.
1985: Un dels últims vespres de carnaval, La senyoreta Júlia.
1986: La senyora de Sade.
1987: Lorenzaccio, Lorenzaccio; El 30 d'abril.
1988: La bona persona del Sezuan.
1989: Les noces de Fígaro.
1990: Maria Estuard, Capvespre al jardí.
1991: El cántaro roto.
1992: Dansa d'agost, El dol escau a Electra, El parc.
1993: Roberto Zucco.
1994: Un dels últims vespres de carnaval, Les noces de Fígaro, Quartet.
1995: Arsènic i puntes de coixí.
1996: Lear o el somni d'una actriu, El temps i l'habitació.
1998: Quartet, Morir, Galatea.
1999: Tot esperant Godot, La nit de les tríbades.
2000: L'hort dels cirerers.
2001: L'adéu de Lucrècia Borja.
2002: Escenes d'una execució, Testimoni Verdaguer.
2003: Homenatge a Josep Montanyès, El retorn al desert.
2004: Forasters, Dissabte, diumenge i dilluns.
2005: Un matrimoni de Boston, Homenatge a Carlota Soldevila.
2006: Rosencrantz i Guildenstern són morts, Hamlet/La tempestad.
2008: El cercle de guix caucasià.
2009: El ball.
2010: Agost
2011: Dues dones que ballen.

Sariak

Gaudí sariak

Urtea	Kategoria	Filma	Emaitza
2008	Emakumezkoen antzezpen onena	Forasters	Irabazlea

Zilarrezko Fotograma Sariak

Urtea	Kategoria	Muntaketa	Emaitza
1999	Antzerkiko aktore onena	La nit de les tríbades Tot esperant Godot	Finalista

Butaka sariak

Urtea	Kategoria	Zinema/Montajea	Emaitza
2011	Kataluniako antzerki-aktore onena	Agost (Abuztua)	Irabazlea
2010	Kataluniako antzerki-aktore onena	El ball	Irabazlea
2006	Kataluniako antzerki-aktore onena	El matrimoni de Boston	Irabazlea
2005	Kataluniako antzerki-aktore onena	Forasters	Irabazlea
2002	Kataluniako antzerki-aktore onena	Escenes d'una execució	Irabazlea
2000	Kataluniako zinema aktore onena	Morir (o no)	Hautagaia
1998	Kataluniako zinema aktore onena	La primera noche de mi vida	Irabazlea
1997	Kataluniako zinema aktore onena	Actrius ( ex aequo )	Irabazlea

Max sariak

Urtea	Kategoria	Muntaketa	Emaitza
2011	Aktore protagonista onena	Agost (Abuztua)	Hautagaia
2001	Aktore protagonista onena	Tot esperant Godot	Irabazlea

Erreferentziak

↑ Multitudinario adiós a la actriz Anna Lizaran en Barcelona
↑ (Gaztelaniaz) 20minutos. (2013-01-12). «Fallece la actriz catalana Anna Lizaran a los 68 años» www.20minutos.es - Últimas Noticias (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
↑ (Gaztelaniaz) EFE. (2013-01-12). «Muere a los 68 años la actriz Anna Lizaran» RTVE.es (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
↑ «Fallece a los 68 años la actriz Anna Lizaran, gran dama del teatro catalán» www.publico.es 2013-01-12 (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
↑ (Gaztelaniaz) «Diez años sin Anna Lizaran» La Vanguardia 2023-01-12 (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
↑ «Anna Lizaran» Bing (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
↑ «Plaza Anna Lizaran» La Vanguardia 1 de enero de 2019.

Kanpo estekak

Datuak: Q447843

[1] Multitudinario adiós a la actriz Anna Lizaran en Barcelona

[2] (Gaztelaniaz) 20minutos. (2013-01-12). «Fallece la actriz catalana Anna Lizaran a los 68 años» www.20minutos.es - Últimas Noticias (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).

[3] (Gaztelaniaz) EFE. (2013-01-12). «Muere a los 68 años la actriz Anna Lizaran» RTVE.es (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).

[4] «Fallece a los 68 años la actriz Anna Lizaran, gran dama del teatro catalán» www.publico.es 2013-01-12 (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).

[5] (Gaztelaniaz) «Diez años sin Anna Lizaran» La Vanguardia 2023-01-12 (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).

[6] «Anna Lizaran» Bing (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).

[7] «Plaza Anna Lizaran» La Vanguardia 1 de enero de 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]