Vladimir Prelog

Vladimir Prelog
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Sarajevo, 1906ko uztailaren 23a
Herrialdea	Austria-Hungariako Inperioa Jugoslaviako Erresuma Suitza
Heriotza	Zürich, 1998ko urtarrilaren 7a (91 urte)
Hobiratze lekua	Mirogoj
Hezkuntza
Heziketa	III Gymnasium Osijek (en) Czech Technical University in Prague (en)
Tesi zuzendaria	Emil Votoček (en)
Doktorego ikaslea(k)	Har Gobind Khorana
Hizkuntzak	esloveniera Kroaziera
Jarduerak
Jarduerak	kimikaria, unibertsitateko irakaslea eta ingeniaria
Enplegatzailea(k)	Zagrebeko Unibertsitatea ETH Zürich
Jasotako sariak	ikusi Kimikako Nobel Saria  (1975) August Wilhelm von Hofmann Medal  (1967) Marcel Benoist Prize  (1964) Centenary Prize  (1949) Davy Medal  (1967) Honorary doctor of the University of Zagreb honorary doctorate of the Weizmann Institute of Science honorary citizen of Sarajevo honorary citizen of Osijek  (1994) Order of Danica Hrvatska Foreign Member of the Royal Society  (1962ko maiatzaren 3a) Roger Adams Award in Organic Chemistry  (1969) Paracelsus Prize  (1976) Robert Robinson Award  (1968) doctor honoris causa from the University of Paris  (1963)
Kidetza	Royal Society Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia Serbian Academy of Sciences and Arts (en) Zientzien Errusiar Akademia Sobietar Batasuneko Zientzien Akademia Slovenian Academy of Sciences and Arts (en) Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Zientzien Pontifize-Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Frantziako Zientzien Akademia Croatian Academy of Sciences and Arts (en)

Vladimir Prelog (Sarajevo, Austria-Hungariako Inperioa, 1906ko uztailaren 23- Zürich, Suitza, 1998ko urtarrilaren 7a) kimikaria eta unibertsitateko irakasle izan zen.

Kimikako Nobel saria jaso zuen, John Warcup Cornforthekin batera, 1975ean, estereokimikaren arloan egindako lanengatik. Suitzako hiritartasuna 1959an lortu zuen. Nazionalitate jugoslaviarra izan zuen denbora luzean, nahiz eta Txekoslovakian eta Suitzan bizitzen denboraldi luzeak egin.

Biografia

Vladimir Prelog Sarajevon —orduan Austria-Hungariako Inperioaren barnean— jaio zen 1906ko uztailaren 23an. Zortzi urte zituen Franz Ferdinand Austriakoa artxidukeak eta bere emazteak Sarajevora bisita egin zutenean, eta Sarajevoko atentatua delakoan artxidukea hil zutenean. Atentatu hori Lehen Mundu Gerra leherrarazi zuen elementuetako bat izan zen.

Ikasketak

1915ean, Zagrebera joan zen bizitzera familiarekin batera, eta hango institutuan ikasi zuen. Hamasei urte zituela, Chemiker Zeitung zientzia-aldizkari alemaniarrean artikulu bat argitaratu zuen; hori izan zen bere lehen argitalpen zientifikoa. 1924-1929 urte-tartean Kimikako ikasketak egin zituen Pragako Teknologia Institutu Txekoslovakiarrean.

Prelogek berak zioenaren arabera, bere heziketa zientifikoaren oinarria Rudolf Lukes-i zor zion. Gainera, haren adiskide izan zen, 1960an hil zen arte. Robert Robinson, Christopher Ingold eta Leopold Ruzicka izan ziren Prelogen trebakuntzan paper garrantzitsua jokatu zuten beste izen batzuk.

1929an, Ingeniaritzako doktore titulua lortu zuen. Urte horretako krisi ekonomikoa zela medio, ezin izan zuen irakaskuntzan sartu, eta Pragako kimika-laborategi batean lan egin zuen. Postu horrek ikerketa batzuk, maila apalekoak baziren ere, egiteko aukera ematen zion, baina giro akademikoa zuen gogoko.

1933an ezkondu zen, Pragan. Aurrerago, 1949an, Zurichen bizi zela, izan zuen familia.

Lana

1935ean Zagrebera itzuli zen, eta Zagrebeko Unibertsitatean lanpostu bat lortu zuen. Irakasle-lanetan aritu zen, nahiz eta kategoria eta soldata laguntzaile mailakoak izan. Bi ikasleren laguntzarekin botika-lantegi txiki batean lan egin zuen, eta hortik ateratzen zituen berarentzat eta bere laborategiarentzat beharrezko baliabideak.

1941ean alemanek Jugoslavia inbaditu zuten, eta herrialde horretatik joatea erabakitzen du. Emaztearekin batera, Suitzan jarri zen bizitzen.

Zuricheko Eskola Politekniko Federaleko laborategian, Kimika Organikoaren laborategian, lan egin zuen. 1957an, laborategiko buru zen.

Vladimir Prelogek bidaiak gustuko zituen. Munduko 150 herrialdetan baino gehiagotan izan zen, eta hitzaldiak eta mintegiak eman zituen.

Zurichen hil zen, 1998ko urtarrilaren 7an.

Nobel saria

1975ean jaso zuen, John Cornforthekin batera, Nobel saria, konposatu kimikoen eta estereokimikaren arloan egindako lanengatik. 400 lanek baino gehiagok osatzen dute haren ekoizpen zientifikoa. Katedratiko gisa estilo elokuentea zuen, eta kimikari-belaunaldi asko trebatu zituen. 1986an, Zientzia eta Arteen Akademia Kroaziarreko ohorezko kide izendatu zuten.

Kanpo estekak

• Von Predlog verfasster Lebenslauf (Ingelesez)
• Vladimir Prelog im Porträt des Monats der ETH-Bibliothek (Alemanez)

• Datuak: Q83501
• Multimedia: Vladimir Prelog / Q83501