NBA
| National Basketball Association | |
|---|---|
 | |
| Kirola | Saskibaloia |
| Sorrera | 1946ko ekainaren 6a, New York |
| Zuzendaria | Adam Silver |
| Taldeak | 30 |
| Herrialdeak |  AEB (29 talde) Kanada (talde 1) |
| Gaur egungo txapelduna | Los Angeles Lakers (2019-20) |
| Titulu gehien dituen taldea | Boston Celtics (17) Los Angeles Lakers (17) |
| Webgunea | http://nba.com/ |
NBA edo National Basketball Association Ameriketako Estatu Batuetako saskibaloi profesionaleko liga nagusia da. Toronto Raptors (Kanada) taldea izan ezik, beste guztiak estatubatuarrak dira. Munduko jokalaririk onenek NBAn jokatzen dute, eta munduko saskibaloi ligarik hoberentzat hartzen da.
1946an New Yorken sortu zenean, Basketball Association of America edo BAA izenak zituen eta 1949an oraingo izena jarri zioten. Gainera, desagertutako National Basketball Leagueko talde batzuek NBArekin bat egin zuten.
NBA ligaren txapelduna finaletan erabakitzen da. Bestalde, denboraldi erdialdera NBAko All-Star Asteburua kirol-ikuskizuna ospatzen da.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]BAA 1946an Ipar-ekialdeko Estatu Batuak eta Erdialde mendebaldeko Estatu Batuetako saskibaloi kantxen jabeak bat egin zutenean sortu zen liga zen, Madison Square Gardeneko jabeak kasu. Nahiz eta Estatu Batuetan American Basketball League eta National Basketball League (NBL) bezalako ligak egon, BAAk hango hiri garrantzitsuenetako kantxetan jolastea saiatzen zuen. Izan ere, BAAko taldeek ez zuten American Basketball League (ABL) eta National Basketball Leagueko taldeek zuten maila ona. Ezta Harlem Globetrotters saskibaloi taldeak zuen maila ona ere. Adibidez, 1947an ABLan finalista izan zen taldea, Baltimore Bullets, BAAra mugitu zen eta 1948ko txapelketa irabazi zuen. 1949an Minneapolis Lakersek irabazi zuen BAA, 1948an NBLa irabazi ondoren.
BAAren inaugurazio-partidua New York Knicks - Toronto Huskies izan zen, Maple Leaf Gardens estadioan, Toronton eta 7.090 ikusleekin.
1949an, BAAk eta NBLak bat egin zuten NBA liga sortzeko. Hasiera batean, hiri handi eta txikietako 17 frankizia zituen, baita ikusle gehiagorentzat egindako estadioak ere. 1950an, 11 frankiziek parte hartu zuten NBAn eta kopuru hori mantendu zen 1954ra arte. 1954an, bakarrik 8 frankiziek parte hartu zuten. Gainera, 8 frankizia horiek, nahiz eta beste izen bat izan, oraindik diraute eta honako hauek dira: New York Knicks, Boston Celtics, Golden State Warriors, Los Angeles Lakers, Rochester Royals, Detroit Pistons, Atlanta Hawks y Syracuse Nationals.
Gainera, hiri txikietako frankizia batzuk hiri handiagoetara joan ziren. Adibidez Tri-cities Blackhawks taldea Tri-cities deituriko gunetik Milwaukeera eta geroxeago Saint Louisera joan zen. Beste adibide gisa Fort Wayne Zollner Pistons taldea dugu, Fort Waynetik Detroitera joan baitzen.
Nahiz eta 1947-48 denboraldian Wataru Misaka deitutako jokalari japoniamerikar bat egon, New York Knicks taldean, 1950. urtea NBAren integrazio urteatzat hartzen da, jokalari afroamerikarrak talde batzuetan jokatzen hasi baitziren. Chuck Cooper Boston Celticsekin, Nat Clifton Sweetwater New York Knicksekin, Earl Lloyd aspaldi desagertutako Washington Capitols taldearekin. Gaur egun, ia mundu osoko jokalariek parte hartzen dute liga honetan eta azpimarratzekoa da NBAko jokalarietatik, %80a inguru afroamerikarra dela.
1949 denboralditik 1954kora arte, Minneapolis Lakersek sei denboraldietan bost NBA txapelketa irabazi zituen, George Mikan jokalariak bere jokoa gidatzen zuelarik.
1954an, NBAk, 24 segundoko baloi jabetza ezarri zuen talde bakoitzarentzat jokoa bizkortzeko.
1956an, Bill Russell pibot rookiea, Boston Celtics taldera joan zen. Gainera Bob Cousy garai hartako jokalaririk onenetarikoa zegoen talde honetan eta Red Auerbachek entrenatzen zituen. Geroztik, Bill Russellek hamairu urteetan hamaika NBA txapelketa eskuratu zituen Boston Celtics taldearentzat. 1959an, Wilt Chamberlain pibota debutatu zuen eta 60ko hamarkadan historiako jokalaririk onenetariko bat bihurtu zen, puntuazio eta errebote-marka asko hautsiz, partidu batean 100 puntu egitera iritsi zen eta. Bill Russell eta Wilt Chamberlainen arteko lehia izugarria izan zen kantxan norgehiagoka onak eskainiz.
Denboraldi haietan, Minneapolis Lakers taldeak Minneapolis hiria utzi eta Los Angelesera joan zen. Halaber, Philadelphia Warriors taldeak Philadelphia utzi eta San Frantziskora joan ziren. Mugimendu horiek NBA indartu zuten.
1967an, American Basketball Associationaren (ABA) sorrerak NBA mehatxatzen hasi zuen eta jokalari onenak fitxatzeko ika-mika handia zegoen. NBAk, Kareem Abdul-Jabbar (garai horietan Lew Alcindor zuen izena) garai hartan unibertsitatean jokatzen zuen jokalaririk onena fitxatu zuen, eta honek bere profesionaleko bigarren urtean Oscar Robertsonekin batera NBA txapelketa irabaztera eraman zuten Milwaukee Bucks taldea. Gero, Kareem Abdul-Jabbar Los Angeles Lakersera joan zen.
Hala ere, Rick Barry, garai hartako NBAko saskiratzailerik onena, Norm Drucker, Earl Strom, John Vanak eta Joe Gushue jokozain beteranoak bezalaxe, ABAra joan zen.
Gainera, ABAk arrakasta handiagoa izan zuen gazte jokalaririk onenak fitxatzerako orduan, ikastetxeetatik fitxatzea uzten baitzieten. Garai hartan, NBA azkar zabaldu zen, frankiziak beste hiri handi eta errentagarrietara joan zitezen. 1976ko denboraldi erregularra amaitzean, ABA eta NBAk ABAko lau talde NBAra joan zitezela hitzartu zuten, NBAko talde kopurua 22ra igoz.
1979an, ABAk asmatutako hiruko lerroa, NBAk hartu zuen. Gainera, NBAn, Larry Bird eta Magic Johnson rookieak Boston Celtics eta Los Angeles Lakersekin bat egin zuten hurrenez hurren. Larry Birdek hiru NBA txapelketa irabazi zituen Boston Celticsentzat, Magic Johnsonek, berriz, bost NBA txapelketa Los Angeles Lakersentzat. Gertaera hauek, NBAren zaleak igoarazi egin zituzten Ipar Amerika eta mundu osoan.
1984an Michael Jordan debutatu zuen NBAn Chicago Bulls taldearekin, NBAren zaleen interesa areagotuz. 1989an, talde kopurua 27ra igo zen. 90ko hamarkadan, Michael Jordanek 6 NBA txapelketa irabazi zituen Chicago Bullsekin.
1992an, Bartzelonako Olinpiar Jokoak parte hartu zuen Ameriketako Estatu Batuetako saskibaloi selekzio nazionala, lehenengo aldiz, NBAko jokalariez osaturik zegoen. Garai hartako selekzio honi Dream Team izenez ezaguna da eta historiako talderik onenatzat hartzen da. Michael Jordan, Larry Bird, Magic Johnson, Scottie Pippen, Charles Barkley eta John Stockton bezalako izarrek osatzen zuten taldea eta urrezko domina lortu zuten Bartzelonan. Hamarkada honetan, beste herrialdeetako jokalari asko sartu ziren NBAn. Lehendabizi, jokalari horiek, hala nola Nigeriako Hakeem Olajuwon jokalaria (NBAko jokalari baliotsuena 1994an), NCAAn jokatzen zuten euren trebetasuna hobetzeko. Orain, berriz, atzerriko jokalariak atzerriko ligetatik doaz NBAra, Pau Gasol, Yao Ming, Dirk Nowitzki eta Manu Ginobili bezalaxe. Hala ere, ingelesa dakiten jokalari atzerritarrak, normalean, Ameriketako Estatu Batuetako unibertsitateetara doaz NBAn jokatu baino lehen, Andrew Bogut (2005eko draftean lehenengo sailkatua) eta Steve Nash (NBAko jokalari baliotsuena 2005ean eta 2006an) bezala.
1996an, NBAk emakumeentzako WNBA liga sortu zuen eta 2001an, NBArekin loturik dagoen azpi-kategoriako liga bat sortu zuten, NBDL. 2005an, azken liga honek izena aldatu zuen NBADL deitzeko.
XXI. mendearen hasieran 30 talde zeuden liga honetan.
Taldeak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kokapen mapa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Konferentziak eta dibisioak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Irabazleak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Palmaresa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Taldea | Txapelketak | Urteak |
|---|---|---|
| Boston Celtics | 17 | 1957, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1968, 1969, 1974, 1976, 1981, 1984, 1986, 2008 |
| Minneapolis/Los Angeles Lakers | 17 | 1949, 1950, 1952, 1953, 1954, 1972, 1980, 1982, 1985, 1987, 1988, 2000, 2001, 2002, 2009, 2010, 2020 |
| Chicago Bulls | 6 | 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998 |
| San Antonio Spurs | 5 | 1999, 2003, 2005, 2007, 2014 |
| Philadelphia/Golden State Warriors | 5 | 1947, 1956, 1975, 2015, 2017 |
| Syracuse Nationals/Philadelphia 76ers | 3 | 1955, 1967, 1983 |
| Detroit Pistons | 3 | 1989, 1990, 2004 |
| Miami Heat | 3 | 2006, 2012, 2013 |
| New York Knicks | 2 | 1970, 1973 |
| Houston Rockets | 2 | 1994, 1995 |
| Baltimore Bullets | 1 | 1948 |
| Rochester Royals/Sacramento Kings | 1 | 1951 |
| St. Louis/Atlanta Hawks | 1 | 1958 |
| Milwaukee Bucks | 1 | 1971 |
| Portland Trail Blazers | 1 | 1977 |
| Washington Bullets/Wizards | 1 | 1978 |
| Seattle SuperSonics | 1 | 1979 |
| Dallas Mavericks | 1 | 2011 |
| Cleveland Cavaliers | 1 | 2016 |
| Toronto Raptors | 1 | 2019 |
Inoiz NBAko finalik jokatu ez duten taldeak:
- Charlotte Hornets (iraganean Charlotte Bobcats)
- Denver Nuggets
- Los Angeles Clippers (iraganean Buffalo Braves, San Diego Clippers)
- Memphis Grizzlies (iraganean Vancouver Grizzlies)
- Minnesota Timberwolves
- New Orleans Pelicans (iraganean New Orleans Hornets, New Orleans/Oklahoma City Hornets)
Sariak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- NBAko Jokalari Baliotsuenaren Saria
- Basketball Hall of Fame
- Rookie Sariaren irabazleak (NBA)
- 6.Jokalari Saria
NBA All-Star Asteburua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]NBA All-Star Weekend (euskaraz literalki: NBAko Izar Guztien Asteburua) urtero NBA saskibaloi ligaren erdialdeko asteburu batez ospatu ohi den kirol ikuskizun-ospakizuna da. AEBko nahiz mundu osoko kirol hedabideetan jarraipen eta ohiartzun handia izan ohi du.
Honako ekitaldiak ospatzen dira:
- NBAko Birrintze Lehiaketa: Birrintze lehiaketa, erabateko ikuskizuna, asteburu honetako hiru lehiaketa ikusienetako a da.
- NBAko Hirukoen Lehiaketa: NBAko hiruko jaurtitzaile onenen arteko lehiaketa, asteburu honetako hiru lehiaketa ikusienetako da.
- Trebezien Lehiaketa: jokalarien arteko trebezia lehiaketa, oinarri postuko jokalariak lehiatzen dira, euren abiadura, baloi maneiua eta arintasuna ikusgai jartzen dute.
- NBAko All-Star partidua: Ekialde eta Mendebaldeko konferentzien arteko partidu nagusia.
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ACBtik NBAra Joandako Jokalari nagusiak
- NBA taldeen zerrenda
- NBA desagertutako taldeen zerrenda
- NBAko jokalari europarren zerrenda
- WNBA
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Ingelesez) NBA News
- (Ingelesez) nba.com
- (Ingelesez) ESPN
- (Gaztelaniaz) NBAren azken berriak jasotzeko webgunea NBA Pasion
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q155223
Multimedia: National Basketball Association / Q155223