Malmberget
| Malmberget | |||
|---|---|---|---|
 | |||
urba areo de Svedio  vd
| |||
| Administrado | |||
| Lando | Svedio | ||
| Provinco | Norrbotten | ||
| Komunumo | Gällivare | ||
| Demografio | |||
| Loĝantaro | 927 (2020) [+] | ||
| Loĝdenso | 730 loĝ./km² | ||
| Geografio | |||
| Geografia situo | 67° 11′ N, 20° 39′ O (mapo)67.17504460373420.65143969164Koordinatoj: 67° 11′ N, 20° 39′ O (mapo) [+] | ||
| Areo | 1,27 km² ( 127 ha) [+] | ||
| Horzono | UTC+01:00 [+] | ||
| |||
|
| |||
| Alia projekto | |||
 Vikimedia Komunejo Malmberget [+]
| |||
Malmberget (lule-samee Málmmavárre; tornival-finne Malmivaara) estas loko en la sveda provinco Norrbotten kaj la historia provinco Sameio, proksimume 70 km norde de la Arkta Cirklo .
Geografio kaj historio
[redakti | redakti fonton]La loko en la komunumo Gällivare estas ĉefe konata pro siaj ferercaj minoj . Fera erco estis elrompita ĉi tie por la unua fojo en 1741. Post kiam la ercfervojo de la balta mara haveno Luleå ĝis la minejoj finiĝis en 1888 (1902/1903 ankaŭ al la tutjara senglacia Narvik ĉe Atlantiko), komenciĝis tiel nomata "erca pelado", komparebla al la orfebro en Nordameriko. En la unuaj jaroj la ministoj loĝis en kabanoj, kiujn ili konstruis el malplenaj dinamitaj skatoloj.
250 metrojn profunda kavo trairas Malmberget, dividante la lokon en du partojn. Konstruaĵoj kaj vojoj senĉese malkonstruiĝas, ĉar ili alvenas en la areo kun risko de kolapso. Ekzemple en 1974 preĝejo translokiĝis de la rando de la kavo al la interno de la kavo, kiu estis liberigita de erco. En la lastaj jardekoj la loĝantaro signife malpliiĝis. La ekspansio de la danĝera zono ankaŭ estas unu el la ĉefaj kialoj por ĉi tio. Do homoj komencis translokiĝi al Gällivare, tri kilometrojn pli sude, kiu nun estas pli granda ol la origina ĉefa urbo Malmberget.
La nun neevoluinta strio inter la du distriktoj larĝas ĉirkaŭ 500 metrojn, tiel ke la Statistiska centralbyrån en 2015 unuafoje identigis du apartajn tätorter . La iomete pli loĝantarriĉa okcidenta parto, en kiu troviĝas plej multaj publikaj instalaĵoj, ankoraŭ nomiĝas Malmberget, la orienta parto kun la tradiciaj distriktaj nomoj Malmsta kaj Kilen nomiĝas Malmberget östra ("Malmberget Orienta"). La loĝantaro de ambaŭ distriktoj kune estas nun malpli ol triono de la maksimuma valoro de la 1970-aj jaroj.
Estas minmuzeo en Malmberget, kiu rakontas pri loka ercminado de la malkovro de la kuŝejoj ĝis la nuntempo. Eksterordinara minerala kolekto kaj fotoekspozicio ankaŭ videblas ĉi tie.
Filoj kaj filinoj de la urbo
[redakti | redakti fonton]- Harry Åhman (1912–1992), koresponda ŝakestro kaj ŝakaranĝanto
- Kurt Andersson (* 1939), nacia glacihokeisto kaj futbalisto
- Göran Forsmark (1955-2020), sveda aktoro
- Jan Boklöv (* 1966), skisaltisto
- Olle Martinsson (* 1944), skisaltisto
- Åsa Regnér (* 1964), politikisto
Io plia
[redakti | redakti fonton]Malmberget estas la loko de la 44-a ĉapitro de la romano La mirinda vojaĝo de la malgranda Nils Holgersson kun la sovaĝaj anseroj de Selma Lagerlöf.
Eksteraj ligiloj kaj noto
[redakti | redakti fonton]- En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Malmberget en la germana Vikipedio.