Saltu al enhavo

Benešov: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝo
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
 
(31 mezaj versioj de 9 uzantoj ne montriĝas)
Linio 1: Linio 1:
{{apartigila paĝo|Benešov (apartigilo)}}
{{Geokesto | urbo
{{Geokesto | urbo
<!-- *** Kapo *** -->
<!-- *** Kapo *** -->
| nomo = Benešov
| nomo = Benešov
| devena_nomo =
| devena_nomo =
| alia_nomo = {{LingvoKunNomo|de|german|''Beneschau''}}
| alia_nomo = {{Lang-de|Beneschau}}
| kategorio = urbo
| kategorio = urbo
<!-- *** Nomo *** -->
<!-- *** Nomo *** -->
| etimologio =
| etimologio =
| oficiala_nomo = Benešov
| oficiala_nomo = Benešov
| moto =
| moto =
| kromnomo =
| kromnomo =
<!-- *** Dosiero *** -->
<!-- *** Dosiero *** -->
| dosiero = Benesov square.jpg
| dosiero = Benesov square.jpg
| dosiero_priskribo = Placo de Masaryk de nordo, en fono Templo de Sankta Anna
| dosiero_priskribo = Placo de Masaryk de nordo, en fono Templo de Sankta Anna
<!-- *** Simboloj *** -->
<!-- *** Simboloj *** -->
| flago = Flag of Benesov.svg
| flago = Flag of Benesov.svg
| blazono = Benesov CoA CZ.svg
| blazono = Benesov CoA CZ.svg
<!-- *** Lando ktp. *** -->
<!-- *** Lando ktp. *** -->
| lando = Ĉeĥio
| lando = Ĉeĥio
| lando_tipo = Ŝtato
| lando_tipo = Ŝtato
| lando_flago = 1
| lando_flago = 1
| ŝtato =
| ŝtato =
| regiono = Mezbohemia regiono
| regiono = Mezbohemia regiono
| distrikto = Distrikto Benešov
| distrikto = Distrikto Benešov
| municipo = Benešov
| municipo = Benešov
| municipo_tipo = Administra municipo
| municipo_tipo = Administra municipo
| histregiono = Bohemio
| histregiono = Bohemio
| histregiono1 =
| histregiono1 =
Linio 34: Linio 35:
| rivero =
| rivero =
| rivero_tipo =
| rivero_tipo =
| memorindaĵo =
| memorindaĵo =
| ŝoseo =
| ŝoseo =
| montaro =
| montaro = Beneŝova montetaro
<!-- *** Situo *** -->
<!-- *** Situo *** -->
| situo = Benešov
| situo = Benešov
| koordinatoj_ne_en_titolo = true
| koordinatoj_ne_en_titolo = true
| leviĝo = 360
| leviĝo = 360
Linio 49: Linio 50:
| long_s = 19
| long_s = 19
| long_EW = E
| long_EW = E
| plej_alta_situo =
| plej_alta_leviĝo =
| plej_alta_lat_d =
| plej_alta_long_d =
| plej_malalta =
| plej_malalta_lat_d =
| plej_malalta_long_d =
<!-- *** Dimensioj *** -->
<!-- *** Dimensioj *** -->
| areo = 46.87
| areo = 46.87
| areo_rondumo = 2
| areo_rondumo = 2
<!-- *** Loĝantaro *** -->
<!-- *** Loĝantaro *** -->
| loĝantaro = 16697
| loĝantaro = {{WikidataLoĝantaro}}
| loĝantaro_dato = 25.07.2011
| loĝantaro_dato = {{WikidataLoĝantaroDato}}
| loĝantaro_denseco = auto
| loĝantaro_denseco = auto
<!-- *** Historio & gvidantaro *** -->
<!-- *** Historio & gvidantaro *** -->
| establita = 11-a jarcento
| establita = 11-a jarcento
| establita_tipo = Fondo
| establita_tipo = Fondo
| dato =
| dato =
Linio 77: Linio 71:
| areo_kodo_tipo =
| areo_kodo_tipo =
| kodo = CZ020
| kodo = CZ020
| kodo_tipo = [[NUTS|NUTS 3]]
| kodo_tipo = [[NUTS|NUTS 3]]
| kodo1 = CZ0201
| kodo1 = CZ0201
| kodo1_tipo = [[NUTS|NUTS 4]]
| kodo1_tipo = [[NUTS|NUTS 4]]
| kodo2 = CZ0201 529303
| kodo2 = CZ0201 529303
| kodo2_tipo = [[NUTS|NUTS 5]]
| kodo2_tipo = [[NUTS|NUTS 5]]
<!-- *** UNESCO ktp. *** -->
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
| libera = 2
| libera = 2
Linio 89: Linio 82:
| libera1_tipo = Partoj de urbo
| libera1_tipo = Partoj de urbo
| libera2 = 24
| libera2 = 24
| libera2_tipo = Bazaj sidejunuoj
| libera2_tipo = Bazaj setlejunuoj
<!-- *** Mapoj *** -->
<!-- *** Mapoj *** -->
| mapo_priskribo = Situo enkadre de Ĉeĥio
| mapo_priskribo = Situo enkadre de Ĉeĥio
| mapo_lokumilo = Ĉeĥio
| mapo_lokumilo = Ĉeĥio
| mapo1 =
| mapo1 =
| mapo1_fono =
| mapo1_fono =
| mapo1_priskribo =
| mapo1_priskribo =
| mapo1_lokumilo =
| mapo1_lokumilo =
<!-- *** Retpaĝoj *** -->
<!-- *** Retpaĝoj *** -->
Linio 104: Linio 97:
| notoj =
| notoj =
}}
}}
[[Dosiero:Benešov klášter1.jpg|thumb|left|200px|Ruino de preĝejo de monaĥejo de minoritoj en Na Karlově en Benešov]]
[[Dosiero:Benešov klášter1.jpg|eta|200px|Ruino de preĝejo de monaĥejo de minoritanoj en Na Karlově en Benešov|alternative=]]
'''Benešov''' estas distrikta urbo de Ĉeĥio.


'''Benešov''' estas distrikta urbo en [[Mezbohemia regiono]] en [[Ĉeĥio]]. Ĝi estas t.n. komunumo kun plivastigita kompetenteco kaj ankaŭ la plej granda urbo en la distrikto. Ĝi situas 40&nbsp;km sudoriente de [[Prago]], en averaĝa altitudo 368 m. Ĝia areo estas 4687 ha kaj vivas en ĝi {{unuo|{{WikidataLoĝantaro}}|loĝantoj}} ({{WikidataLoĝantaroDato}}). Laŭ la urbo nomiĝas [[Beneŝova montetaro]].
{{KapoMunicipoNav|Benešov|Benešov|Urbo}}
[[Baba (Benešov)|Baba]]&nbsp;|
[[Bedrč]]&nbsp;|
Benešov&nbsp;|
[[Boušice]]&nbsp;|
[[Buková Lhota]]&nbsp;|
[[Červený Dvůr (Benešov)|Červený Dvůr]]&nbsp;|
[[Dlouhé Pole]]&nbsp;|
[[Chvojen]]&nbsp;|
[[Konopiště]]&nbsp;|
[[Mariánovice]]&nbsp;|
[[Okrouhlice (Benešov)|Okrouhlice]]&nbsp;|
[[Pomněnice]]&nbsp;|
[[Radíkovice (Benešov)|Radíkovice]]&nbsp;|
[[Úročnice]]&nbsp;|
[[Vidlákova Lhota]]
{{PiedoMunicipoNav}}


{{Najbaraj municipoj}}

== Historio ==
En la 11-a jarcento dum regado de [[Premislidoj]] okazadis [[koloniigo]] de ĝis tiam neloĝataj regionoj sude de Prago. La unua skriba mencio pri Benešov devenas el la jaro 1219. La unua restadejo de Benešov estis sur loko nomata Na Karlově, kie ekestis sinjora korto, [[preĝejo]] kaj apud ili domaro. Poste la centro pro konstruo de urba bazaro transiĝis sur loko de nuna Masaryk-placo. Sur Karlov estis fondita [[Minoritanoj|minoritana]] [[monaĥejo]] kaj posedanto fariĝis episkopo de [[Prago]] [[Tobio el Benešov]], kiu post nelonga tempo konstruis sian novan sidejon – [[Konopiště]]. Post elmorto de Benešovanoj ekposedis Benešov [[Sternbergoj]]. Post ili restis al la urbo blazono – okpinta ora stelo en blua kampo. Husana militestro [[Jan Žižka|Jan Žižka el Trocnov]] bruldezertigis monaĥejon en la jaro 1420, kiam li militiris al [[Prago]].

[[Husanoj]] ne tute detruis la monaĥejon. Benešov fariĝis signifoplena dum regado de [[Georgo de Podebrado]]. En la jaro 1451 en la monaĥejo okazis kongreso kun ĉeesto de Georgo, tiam landa administranto, kaj [[Pio la 2-a|Eneas Silvio Piccolomini]], reprezentanto de la roma kurio. Estis pritraktata paciĝo kun katolika Eŭropo. En la jaro 1473 tie ankaŭ kongresis reĝedzino Johanka kaj dum trihora parolo en dezertiĝinta monaĥeja templo morbonigis ĉeĥan sinjoraron kaj apelis ilin rememori regadon de konkordeco de ŝia edzo kaj forpasinta reĝo Georgo kaj forlasi kverelojn inter si kaj konkorde zorgi pri bono kaj gloro de sia patrujo. Temis pri la plej bona ŝtatana prezentiĝo tiutempa. Johanka laŭ historiisto [[František Palacký]] estis prezentota ankaŭ en plia kongreso en Benešov en la jaro 1474, sed tiam okazis granda malagordo inter ŝi kaj reĝo [[Vladislao la 2-a Jogajlido]]. Poste la reĝedzino fermiĝis en sia vidvina sidejo en [[Mělník]], kie ŝi en la jaro 1475 forpasis.

En la jaroj 1541–1566 vivis en Benešov [[sonorilo|sonoril]]faristo nomata [[Matěj Špic]], el kies laborejo devenis multe da sonoriloj, kiujn li muldis por preĝejoj en ĉirkaŭo. Granda plago por la urbo estis la [[Tridekjara milito]] kaj speciale okupo de [[sveda]] armeo en la jaro 1648, pro kies sekvoj la urbo poste suferis multajn jarojn. En la jaro 1703 estis fondita [[Piaristoj|piarista]] studenta hejmo, en kiu estis instruataj rundimentaj konoj kaj ekestis ankaŭ gimnazio. Benešov elaĉetis sin el [[servuteco]] en la jaro 1802 kaj kiel etnike ĉeĥa urbo ĝi fariĝis loko de patriotaj aktivaĵoj. Ekde la jaro 1871 iras tra la urbo fervoja linio [[Prago]] – [[České Budějovice]].

Sabate la 21-n de decembro 1918 estis en Benešova stacidomo solene bonvenigita prezidento de la respubliko [[Tomáš Garrigue Masaryk]], kiu tra ĉi tie reveturis el emigracio al Prago per speciala trajno.

Dum la [[dua mondmilito]] la urbo fariĝis konsisto de [[Ekzercspaco Waffen-SS ĉirkaŭ Benešov|soldata ekzercejo de Armiloj SS Benešov]] kaj ĝiaj loĝantoj devis la [[1-an de aprilo]] [[1943]] [[Forloĝigo de ĉirkaŭaĵo de Benešov, Neveklov kaj Sedlčany|forloĝiĝi]].

== Memorindaĵoj ==
* [[Preĝejo Sankta Nikolao]] – preĝejo kun memstara masonita kampanelo sur altaĵo Karlov devenas el la 13-a jarcento, estis multfoje alikonstruata. En la kampanelo estas dokumentita sonorilo ''František'' (Francisko) el la jaro 1480 de [[Venceslao el Velvary]], sonorilo ''Mikuláš'' (Nikolao) el la jaro 1483 de la sama sonorilfandisto kaj sonorilo ''Salvátor'' (Salvatoro) el la jaro 1603 de [[Jakub Konvář]].
* Ruino de monaĥeja preĝejo de [[minoritanoj]] – la monaĥejo estis fondita en la unua duono de la 13-a jarcento kaj en la jaro 1420 estis kune kun la tuta urbo forbruligita fare de [[Husanoj|husano]]<nowiki/>j. Apud la monaĥejo staras masonita sonorilturo en kiu troviĝas valora sonorilo el la jaro 1322 de sonorilfaristo [[Rudger]], kiu estas la dua plej malnova datumita sonorilo en Ĉeĥio. La sonorilo estis trovita okaze de fosado en postrestaĵoj de estinta Minoritana monaĥejo en la jaro 1799.
* [[Piaristoj|Piarista]] studenta hejmo kaj preĝejo [[Sankta Anna]] – estis fondita en la jaro 1703 fare de [[František Karel Přehořovský el Kvasejovice]]. La tuta konstruaĵo estis finkonstruita nur en la jaro 1717 fare de Jan Josef el Vrtba, la plej alta burgrafo de la Ĉeĥa reĝolando, kiu al la monaĥejo konstruigis la preĝejon Sankta Anna. Super la ĉefa enirejo estas lia blazono kun latinlingva surskribo.
* [[Konopiště (kastelo)]] – fondita verŝajne fine de la 13-a jarcento
* Malnova [[juda tombejo]] – fondita en la 17-a jarcento, funkciis ĝis la jaro 1883, post la jaro 1980 estis preskaŭ likvidita, nun parketo kun kelkaj tomboŝtonoj
* [[Bierfarejo Ferdinand]] – gardata kultura memorindaĵo el la komenco de 20-a jarcento
* Konstruaĵo de gimnazio – konstruita en novrenesanca stilo en la jaroj 1905 – 1907
* Domo de [[Josef Suk (komponisto)|Josef Suk]] – domo, kie dum finaj jaroj de la vivo loĝis kaj ankaŭ mortis komponisto kaj violonisto [[Josef Suk (komponisto)|Josef Suk pli aĝa]]
* Konstruaĵo de stacidomo – enskribita en Listo de nemoveblaj kulturaj memoraĵoj en Ĉeĥio

<gallery>
Benešov Karlov1.jpg|Preĝejo [[Sankta Nikolao]] kun kampanilo
Konopiště, 2021 (74).jpg |[[Konopiště (kastelo)|Kastelo Konopiště]]
Benešov náměstí2.jpg|Preĝejo [[Sankta Anna]]
Gymnázium Benešov vchod.JPG|Gimnazio, ĉefa enirejo
</gallery>

== Loĝantaro ==
{{Grafikaĵo de nombro de loĝantoj|tabelo=sub|rompi=6}}

==Partoj de urbo==
La urbon kreas du katastraj distriktoj kaj dek kvin lokaj partoj:
* ''Benešov u Prahy'' (sur dekstra flanko de [[Konopišťský potok]] (Kopišťský rivereto)): centro kaj lokaj partoj [[Baba (Benešov)|Baba]], [[Bedrč]], [[Boušice]], [[Červený Dvůr (Benešov)|Červený Dvůr]], [[Dlouhé Pole]], [[Chvojen]], [[Konopiště (Benešov)|Konopiště]], [[Mariánovice]], [[Okrouhlice (Benešov)|Okrouhlice]], [[Pomněnice]] a [[Radíkovice (Benešov)|Radíkovice]];
* ''Úročnice'' (sur dekstra flanko de Konopišťský potok): lokaj partoj [[Úročnice]], [[Buková Lhota]] kaj [[Vidlákova Lhota]].

== Kulturo ==
En Benešov estas urba biblioteko kaj kinejo, malfermita estas ankaŭ [[Belarta Muzeo Benešov|Belarta Muzeo]] kaj filio de [[Vlašim (kastelo)|Muzeo de regiono sub Blaník]], kiu troviĝas en [[secesio (stilo)|secesia]] domo nr. 74. Tiun ĉi domon konstruis en la jaroj 1904–1905 laŭ planoj de Marcel Dusil Okresní hospodářská záložna v Benešově (distrikta ekonomia monpruntejo). En la jaro 1992 ĉi tie estis al publiko alirebligita ekspozicio dediĉita al historio de la urbo kaj ĉirkaŭo, al artaj memoraĵoj de la regiono kaj al belartistoj, kiuj ĉi tie laboris.
En Benešov funkcias ankaŭ la urba teatro kaj kulturdomo Karlov.

== Sporto ==
En Benešov aktivas kelke da sportaj kluboj: hokea, futbala, florbala, korbopilka, retpilka, flugkikada, ĵuda, karatea.

En Benešov troviĝas glacistadiono, futbala ludejo, Sokola gimnastejo kaj naĝostadiono.

== Esperanto en Benešov ==
Esperanto-rondeto en la urbo funkcias ekde 1983. Ĝia longjara prezidanto estas [[Václav Stibůrek]]. Inter la 12-a kaj la 14-a de oktobro 2018 Benešov estis gastiganto de la Konferenco de [[Ĉeĥa Esperanto-Asocio]] (<ref>http://www.esperanto.cz/eo/akce/konferenco-de-ea-1013.html</ref>).

== Homoj ==
=== Naskiĝintoj ===
* [[Adam Trajan]] (1586–1650), čeĥa predikisto kaj verkisto
* [[Otakar Novotný]] (1880–1959), arĥitekto, profesoro
* [[Vladimír Haering]] (1882–1942), militkuracisto, legiano kaj rezistanto
* [[Karel Nový]] (1890–1980), verkisto kaj ĵurnalisto
* [[Vladimír Antušek]] (1901–1968), pentristo, aŭtoro de mozaiko en [[katedralo de sankta Vito]] en [[Praga burgo]]
* [[Jan Noha]] (1908–1966), verkisto
* [[Václav Krása]] (* 1951), sendito, prezidanto de Nacia konsilantaro de handikapuloj
* [[Vladimír Hirsch]] (* 1954), komponisto kaj muzikisto
* [[Miroslav Beránek]] (* 1957), estinta ĉeĥoslovaka futbalisto
* [[Kateřina Winterová]] (* 1976), aktorino de [[Nacia teatro (Prago)|Nacia teatro]] en Prago, kantistino [[Ecstasy of Saint Theresa|Ecstasy of St. Theresa]]
* [[Monika Absolonová]] (* 1976), muzikala kantistino kaj aktorino
* [[Jitka Bartoničková]] (* 1985), ĉeĥa atletino, anino de olimpika teamo
* [[Aneta Langerová]] (* 1986), ĉeĥa kantistino

=== Personoj ligitaj al Benešov ===
* [[Svatopluk Čech]] (1846–1908), poeto, prozaisto, publicisto kaj esplorvojaĝanto, naskiĝinto el [[Ostředek]], honora civitano de Benešov
* [[Karel Vladislav Zap]] (1812–1871), historiisto kaj verkisto, vivis kaj mortis en Benešov
* [[František Veselý (politikisto)|František Veselý]] (1863–1935), čeĥa kaj ĉeĥoslovaka advokato kaj politikisto, urbestro de Benešov
* [[Josef Suk pli aĝa]] (1874–1935), komponisto, violonisto kaj pedagogo, vivis kaj mortis en Benešov
* [[Emil Artur Longen]] (1885–1936), dramisto, reĝisoro, aktoro, verkisto kaj pentristo studis gimnazion en Benešov kaj mortis ĉi tie
* [[Ladislav Šíma]] (1885–1956), pentristo, profesoro de [[Gimnazio en Benešov]]
* [[Vladislav Vančura]] (1891–1942), verkisto, dramisto, filma reĝisoro, studis gimnazion en Benešov
* [[Vladimír Pičman]] (* 1935), poeto, redaktisto, tradukisto, studis gimnazion en Benešov
* [[Josef Topol]] (1935–2015), dramisto, poeto, studis gimnazion en Benešov
* [[Michal Viewegh]] (* 1962), verkisto kaj publikisto, studis gimnazion en Benešov

== Ĝemelurboj ==
* [[Klin]], [[Rusio]]
* [[Sainte-Agnès, Alpes-Maritimes]], [[Francio]]
* [[Partizánske]], [[Slovakio]]

== Fotogalerio ==
<gallery>
MěstskáBrána.JPG|Benešova pordego
Část sídliště na spořilově.jpg|Parto de loĝkvartalo Sur Spořilov
Benesov square.jpg|Ĉefplaco en Benešov
Kostel sv.Mikuláše.JPG|Preĝejo [[Sankta Nikolao]]
Sídliště na Bezděkově.JPG|Loĝkvartalo Na Bezděkově
</gallery>

== Referencoj ==
{{referencoj}}

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* {{Oficiala retejo}}
* [https://mudbenesov.cz Muzeo pri arto kaj dizajno en Benešov]

{{Benešov}}
{{Municipoj de Mezbohemia regiono|Distrikto Benešov}}
{{Municipoj de Mezbohemia regiono|Distrikto Benešov}}
{{Bibliotekoj}}


[[Kategorio:Benešov| ]]
[[Kategorio:Municipoj en distrikto Benešov]]
[[Kategorio:Municipoj en distrikto Benešov]]
[[Kategorio:Urboj de Ĉeĥio]]
[[Kategorio:Urboj en distrikto Benešov]]
[[Kategorio:Distriktaj urboj en Ĉeĥio]]
[[Kategorio:Urboj en Bohemio]]
[[Kategorio:Setlejoj en Beneŝova montetaro]]
[[Kategorio:Bohemiaj kaj moraviaj municipoj forloĝigitaj en la jaroj 1940-1945]]

Nuna versio ekde 21:48, 23 nov. 2024

Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Benešov (apartigilo)
Benešov
germane Beneschau
urbo
Placo de Masaryk de nordo, en fono Templo de Sankta Anna
Flago
Blazono
Oficiala nomo: Benešov
Ŝtato Ĉeĥio Ĉeĥio
Regiono Mezbohemia regiono
Distrikto Distrikto Benešov
Administra municipo Benešov
Historia regiono Bohemio
Montaro Beneŝova montetaro
Situo Benešov
 - alteco 360 m s. m.
 - koordinatoj 49° 46′ 58″ N 14° 41′ 19″ O / 49.78278 °N, 14.68861 °O / 49.78278; 14.68861 (mapo)
Areo 46,87 km² (4 687 ha)
Loĝantaro 17 035 (2024)
Denseco 363,45 loĝ./km²
Fondo 11-a jarcento
Horzono MET (UTC+1)
 - somera tempo MET (UTC+2)
Poŝtkodo 256 01
NUTS 3 CZ020
NUTS 4 CZ0201
NUTS 5 CZ0201 529303
Katastraj teritorioj 2
Partoj de urbo 15
Bazaj setlejunuoj 24
Situo enkadre de Ĉeĥio
Situo enkadre de Ĉeĥio
Situo enkadre de Ĉeĥio
Vikimedia Komunejo: Benešov
Retpaĝo: www.benesov-city.cz
Portalo pri Ĉeĥio
Ruino de preĝejo de monaĥejo de minoritanoj en Na Karlově en Benešov

Benešov estas distrikta urbo en Mezbohemia regiono en Ĉeĥio. Ĝi estas t.n. komunumo kun plivastigita kompetenteco kaj ankaŭ la plej granda urbo en la distrikto. Ĝi situas 40 km sudoriente de Prago, en averaĝa altitudo 368 m. Ĝia areo estas 4687 ha kaj vivas en ĝi 17 035 loĝantoj (2024). Laŭ la urbo nomiĝas Beneŝova montetaro.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Struhařov, Chlístov, Václavice, Bukovany, Bystřice, Mrač, Neveklov, Petroupim, Soběhrdy, Teplýšovice, Tisem, Týnec nad Sázavou kaj Poříčí nad Sázavou.

Historio

[redakti | redakti fonton]

En la 11-a jarcento dum regado de Premislidoj okazadis koloniigo de ĝis tiam neloĝataj regionoj sude de Prago. La unua skriba mencio pri Benešov devenas el la jaro 1219. La unua restadejo de Benešov estis sur loko nomata Na Karlově, kie ekestis sinjora korto, preĝejo kaj apud ili domaro. Poste la centro pro konstruo de urba bazaro transiĝis sur loko de nuna Masaryk-placo. Sur Karlov estis fondita minoritana monaĥejo kaj posedanto fariĝis episkopo de Prago Tobio el Benešov, kiu post nelonga tempo konstruis sian novan sidejon – Konopiště. Post elmorto de Benešovanoj ekposedis Benešov Sternbergoj. Post ili restis al la urbo blazono – okpinta ora stelo en blua kampo. Husana militestro Jan Žižka el Trocnov bruldezertigis monaĥejon en la jaro 1420, kiam li militiris al Prago.

Husanoj ne tute detruis la monaĥejon. Benešov fariĝis signifoplena dum regado de Georgo de Podebrado. En la jaro 1451 en la monaĥejo okazis kongreso kun ĉeesto de Georgo, tiam landa administranto, kaj Eneas Silvio Piccolomini, reprezentanto de la roma kurio. Estis pritraktata paciĝo kun katolika Eŭropo. En la jaro 1473 tie ankaŭ kongresis reĝedzino Johanka kaj dum trihora parolo en dezertiĝinta monaĥeja templo morbonigis ĉeĥan sinjoraron kaj apelis ilin rememori regadon de konkordeco de ŝia edzo kaj forpasinta reĝo Georgo kaj forlasi kverelojn inter si kaj konkorde zorgi pri bono kaj gloro de sia patrujo. Temis pri la plej bona ŝtatana prezentiĝo tiutempa. Johanka laŭ historiisto František Palacký estis prezentota ankaŭ en plia kongreso en Benešov en la jaro 1474, sed tiam okazis granda malagordo inter ŝi kaj reĝo Vladislao la 2-a Jogajlido. Poste la reĝedzino fermiĝis en sia vidvina sidejo en Mělník, kie ŝi en la jaro 1475 forpasis.

En la jaroj 1541–1566 vivis en Benešov sonorilfaristo nomata Matěj Špic, el kies laborejo devenis multe da sonoriloj, kiujn li muldis por preĝejoj en ĉirkaŭo. Granda plago por la urbo estis la Tridekjara milito kaj speciale okupo de sveda armeo en la jaro 1648, pro kies sekvoj la urbo poste suferis multajn jarojn. En la jaro 1703 estis fondita piarista studenta hejmo, en kiu estis instruataj rundimentaj konoj kaj ekestis ankaŭ gimnazio. Benešov elaĉetis sin el servuteco en la jaro 1802 kaj kiel etnike ĉeĥa urbo ĝi fariĝis loko de patriotaj aktivaĵoj. Ekde la jaro 1871 iras tra la urbo fervoja linio Prago – České Budějovice.

Sabate la 21-n de decembro 1918 estis en Benešova stacidomo solene bonvenigita prezidento de la respubliko Tomáš Garrigue Masaryk, kiu tra ĉi tie reveturis el emigracio al Prago per speciala trajno.

Dum la dua mondmilito la urbo fariĝis konsisto de soldata ekzercejo de Armiloj SS Benešov kaj ĝiaj loĝantoj devis la 1-an de aprilo 1943 forloĝiĝi.

Memorindaĵoj

[redakti | redakti fonton]
  • Preĝejo Sankta Nikolao – preĝejo kun memstara masonita kampanelo sur altaĵo Karlov devenas el la 13-a jarcento, estis multfoje alikonstruata. En la kampanelo estas dokumentita sonorilo František (Francisko) el la jaro 1480 de Venceslao el Velvary, sonorilo Mikuláš (Nikolao) el la jaro 1483 de la sama sonorilfandisto kaj sonorilo Salvátor (Salvatoro) el la jaro 1603 de Jakub Konvář.
  • Ruino de monaĥeja preĝejo de minoritanoj – la monaĥejo estis fondita en la unua duono de la 13-a jarcento kaj en la jaro 1420 estis kune kun la tuta urbo forbruligita fare de husanoj. Apud la monaĥejo staras masonita sonorilturo en kiu troviĝas valora sonorilo el la jaro 1322 de sonorilfaristo Rudger, kiu estas la dua plej malnova datumita sonorilo en Ĉeĥio. La sonorilo estis trovita okaze de fosado en postrestaĵoj de estinta Minoritana monaĥejo en la jaro 1799.
  • Piarista studenta hejmo kaj preĝejo Sankta Anna – estis fondita en la jaro 1703 fare de František Karel Přehořovský el Kvasejovice. La tuta konstruaĵo estis finkonstruita nur en la jaro 1717 fare de Jan Josef el Vrtba, la plej alta burgrafo de la Ĉeĥa reĝolando, kiu al la monaĥejo konstruigis la preĝejon Sankta Anna. Super la ĉefa enirejo estas lia blazono kun latinlingva surskribo.
  • Konopiště (kastelo) – fondita verŝajne fine de la 13-a jarcento
  • Malnova juda tombejo – fondita en la 17-a jarcento, funkciis ĝis la jaro 1883, post la jaro 1980 estis preskaŭ likvidita, nun parketo kun kelkaj tomboŝtonoj
  • Bierfarejo Ferdinand – gardata kultura memorindaĵo el la komenco de 20-a jarcento
  • Konstruaĵo de gimnazio – konstruita en novrenesanca stilo en la jaroj 1905 – 1907
  • Domo de Josef Suk – domo, kie dum finaj jaroj de la vivo loĝis kaj ankaŭ mortis komponisto kaj violonisto Josef Suk pli aĝa
  • Konstruaĵo de stacidomo – enskribita en Listo de nemoveblaj kulturaj memoraĵoj en Ĉeĥio

Loĝantaro

[redakti | redakti fonton]
Evoluo de nombro de loĝantoj
La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj


JaroLoĝantoj
18695 345
18806 240
18907 413
19008 450
19108 857
19217 828
JaroLoĝantoj
19308 307
19509 110
19619 348
197010 769
198015 172
199115 892
JaroLoĝantoj
200116 323
201116 264
201416 520
201616 555
201716 544
201816 522
JaroLoĝantoj
201916 656
202016 758
202116 369
202216 448
202316 875
202417 035

Partoj de urbo

[redakti | redakti fonton]

La urbon kreas du katastraj distriktoj kaj dek kvin lokaj partoj:

Kulturo

[redakti | redakti fonton]

En Benešov estas urba biblioteko kaj kinejo, malfermita estas ankaŭ Belarta Muzeo kaj filio de Muzeo de regiono sub Blaník, kiu troviĝas en secesia domo nr. 74. Tiun ĉi domon konstruis en la jaroj 1904–1905 laŭ planoj de Marcel Dusil Okresní hospodářská záložna v Benešově (distrikta ekonomia monpruntejo). En la jaro 1992 ĉi tie estis al publiko alirebligita ekspozicio dediĉita al historio de la urbo kaj ĉirkaŭo, al artaj memoraĵoj de la regiono kaj al belartistoj, kiuj ĉi tie laboris. En Benešov funkcias ankaŭ la urba teatro kaj kulturdomo Karlov.

Sporto

[redakti | redakti fonton]

En Benešov aktivas kelke da sportaj kluboj: hokea, futbala, florbala, korbopilka, retpilka, flugkikada, ĵuda, karatea.

En Benešov troviĝas glacistadiono, futbala ludejo, Sokola gimnastejo kaj naĝostadiono.

Esperanto en Benešov

[redakti | redakti fonton]

Esperanto-rondeto en la urbo funkcias ekde 1983. Ĝia longjara prezidanto estas Václav Stibůrek. Inter la 12-a kaj la 14-a de oktobro 2018 Benešov estis gastiganto de la Konferenco de Ĉeĥa Esperanto-Asocio ([1]).

Homoj

[redakti | redakti fonton]

Naskiĝintoj

[redakti | redakti fonton]

Personoj ligitaj al Benešov

[redakti | redakti fonton]
  • Svatopluk Čech (1846–1908), poeto, prozaisto, publicisto kaj esplorvojaĝanto, naskiĝinto el Ostředek, honora civitano de Benešov
  • Karel Vladislav Zap (1812–1871), historiisto kaj verkisto, vivis kaj mortis en Benešov
  • František Veselý (1863–1935), čeĥa kaj ĉeĥoslovaka advokato kaj politikisto, urbestro de Benešov
  • Josef Suk pli aĝa (1874–1935), komponisto, violonisto kaj pedagogo, vivis kaj mortis en Benešov
  • Emil Artur Longen (1885–1936), dramisto, reĝisoro, aktoro, verkisto kaj pentristo studis gimnazion en Benešov kaj mortis ĉi tie
  • Ladislav Šíma (1885–1956), pentristo, profesoro de Gimnazio en Benešov
  • Vladislav Vančura (1891–1942), verkisto, dramisto, filma reĝisoro, studis gimnazion en Benešov
  • Vladimír Pičman (* 1935), poeto, redaktisto, tradukisto, studis gimnazion en Benešov
  • Josef Topol (1935–2015), dramisto, poeto, studis gimnazion en Benešov
  • Michal Viewegh (* 1962), verkisto kaj publikisto, studis gimnazion en Benešov

Ĝemelurboj

[redakti | redakti fonton]

Fotogalerio

[redakti | redakti fonton]
  • Benešova pordego
    Benešova pordego
  • Parto de loĝkvartalo Sur Spořilov
    Parto de loĝkvartalo Sur Spořilov
  • Ĉefplaco en Benešov
    Ĉefplaco en Benešov
  • Preĝejo Sankta Nikolao
    Preĝejo Sankta Nikolao
  • Loĝkvartalo Na Bezděkově
    Loĝkvartalo Na Bezděkově

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ http://www.esperanto.cz/eo/akce/konferenco-de-ea-1013.html

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
v • d • r
Partoj de urbo Benešov (15)
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Benešov&oldid=8930456"