հաց

Armenian

Armenian Wikipedia has an article on:

հաց

Wikipedia ^hy

Etymology

From Old Armenian հաց (hacʻ).

Pronunciation

(Eastern Armenian) IPA^(key): /hɑt͡sʰ/, [hɑt͡sʰ]
(Western Armenian) IPA^(key): /hɑt͡s/, [hɑt͡sʰ]
Audio (Eastern Armenian): (file)

Noun

հաց • (hacʻ)

bread
(by extension) meal, food, table
հաց ուտել ― hacʻ utel ― to eat
(figuratively) living, means of subsistence
honey with honeycomb
grain
Synonym: հացահատիկ (hacʻahatik)
grain field (usually wheat or barley)

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	հաց (hacʻ)	հացեր (hacʻer)
dative	հացի (hacʻi)	հացերի (hacʻeri)
ablative	հացից (hacʻicʻ)	հացերից (hacʻericʻ)
instrumental	հացով (hacʻov)	հացերով (hacʻerov)
locative	հացում (hacʻum)	հացերում (hacʻerum)
	definite forms
nominative	հացը/հացն (hacʻə/hacʻn)	հացերը/հացերն (hacʻerə/hacʻern)
dative	հացին (hacʻin)	հացերին (hacʻerin)
	1^st person possessive forms (my)
nominative	հացս (hacʻs)	հացերս (hacʻers)
dative	հացիս (hacʻis)	հացերիս (hacʻeris)
ablative	հացիցս (hacʻicʻs)	հացերիցս (hacʻericʻs)
instrumental	հացովս (hacʻovs)	հացերովս (hacʻerovs)
locative	հացումս (hacʻums)	հացերումս (hacʻerums)
	2^nd person possessive forms (your)
nominative	հացդ (hacʻd)	հացերդ (hacʻerd)
dative	հացիդ (hacʻid)	հացերիդ (hacʻerid)
ablative	հացիցդ (hacʻicʻd)	հացերիցդ (hacʻericʻd)
instrumental	հացովդ (hacʻovd)	հացերովդ (hacʻerovd)
locative	հացումդ (hacʻumd)	հացերումդ (hacʻerumd)

Derived terms

ժենգյալով հաց (žengyalov hacʻ)
հացաբույս (hacʻabuys)
հացադուլ (hacʻadul)

Old Armenian

Etymology

The origin is uncertain. Perhaps from Proto-Indo-European *p(e)h₂s(-sk)-, from *peh₂s- (“to feed, graze”), from *peh₂- and cognate with Latin pānis (“bread”), pastillum (“form of sacrificial cake”), pascō (“to feed, pasture; to provide food for; to nurture; to gratify hunger”).

Noun

հաց • (hacʻ)

bread
թարմ հաց ― tʻarm hacʻ ― new, soft, well baked, hot bread

կակուղ հաց ― kakuł hacʻ ― soft bread

քաջեփ, կսկուծ հաց ― kʻaǰepʻ, kskuc hacʻ ― well baked, hot bread

ջերմ հաց ― ǰerm hacʻ ― hot bread

օթեկ հաց ― ōtʻek hacʻ ― stale bread

կարծր հաց ― karcr hacʻ ― hard bread

անեփ հաց ― anepʻ hacʻ ― half-baked bread

սպիտակ հաց ― spitak hacʻ ― white bread

սեաւ, թուխ հաց ― seaw, tʻux hacʻ ― brown bread

տան հաց ― tan hacʻ ― household bread

հացագործի հաց ― hacʻagorci hacʻ ― baker's bread

հաց համեմաւոր ― hacʻ hamemawor ― gingerbread

անխմոր հաց ― anxmor hacʻ ― unleavened bread

գետնոյ հաց ― getnoy hacʻ ― hog's-wort, sow-bread

կեղեւ հացի (կողինձ) ― kełew hacʻi (kołinj) ― bread-crust

ներքին կեղեւ ― nerkʻin kełew ― under-crust

վերին կեղեւ ― verin kełew ― upper-crust

միջուկ հացի ― miǰuk hacʻi ― crumb

շերտ հացի կոգեզանդ ― šert hacʻi kogezand ― slice of bread and butter

կոտոր հացի ― kotor hacʻi ― a morsel of bread

փշրանք հացի ― pʻšrankʻ hacʻi ― crumbs

հաց յարգանակի ― hacʻ yarganaki ― sopped bread, panado

հաց խորովեալ ― hacʻ xoroveal ― toast, slice of toast

հաց առաջաւորութեան, առաջադրութեան, երեսաց ― hacʻ aṙaǰaworutʻean, aṙaǰadrutʻean, eresacʻ ― show-bread

հաց կենաց, երկնաւոր հաց ― hacʻ kenacʻ, erknawor hacʻ ― the bread of life; the Eucharist

հաց սգոյ, նեղութեան ― hacʻ sgoy, nełutʻean ― the bread of pain, of affliction

հաց թրել, գործել ― hacʻ tʻrel, gorcel ― to make, to bake bread

հաց ունել ― hacʻ unel ― to have bread

առանց հացի լինել ― aṙancʻ hacʻi linel ― not to have bread to eat

չոր հաց ուտել ― čʻor hacʻ utel ― to eat dry bread

թանալ զհաց իւր արտասուօք ― tʻanal zhacʻ iwr artasuōkʻ ― to eat the bread of affliction

հացի բերան վարձու գործել ― hacʻi beran varju gorcel ― to serve for his bread

հաց կտրել, բեկանել, բրդել ― hacʻ ktrel, bekanel, brdel ― to cut or break bread; to crumble, to crum

կեղեւել զհաց ― kełewel zhacʻ ― to cut off the crust, to chip it off

հատանել զհաց քաղցելոց ― hatanel zhacʻ kʻałcʻelocʻ ― to keep the bread from the hungry
(by extension) food, victuals, livelihood; meal, repast, table
քրտամբք երեսաց իւրոց գտանել զհաց իւր ― kʻrtambkʻ eresacʻ iwrocʻ gtanel zhacʻ iwr ― to get one's bread by the sweat of one's brow

ի հաց կոչել զոք ― i hacʻ kočʻel zokʻ ― to invite to dinner

հաց մեծ գործել ― hacʻ mec gorcel ― to give a grand dinner

հաղորդել ընդ ումեք հացիւ ― hałordel ənd umekʻ hacʻiw ― to eat with one

արկանել հաց ― arkanel hacʻ ― to serve up; to give to eat

անարժան է հացին զոր ուտէ ― anaržan ē hacʻin zor utē ― he is not worth his salt
wheat

Declension

i-type
	singular	plural
nominative	հաց (hacʻ)	հացք (hacʻkʻ)
genitive	հացի (hacʻi)	հացից (hacʻicʻ)
dative	հացի (hacʻi)	հացից (hacʻicʻ)
accusative	հաց (hacʻ)	հացս (hacʻs)
ablative	հացէ (hacʻē)	հացից (hacʻicʻ)
instrumental	հացիւ (hacʻiw)	հացիւք (hacʻiwkʻ)
locative	հացի (hacʻi)	հացս (hacʻs)

Synonyms

(bread): պան (pan)
(wheat): ցորեան (cʻorean)

Derived terms

աղուհաց (ałuhacʻ)
աղուհացք (ałuhacʻkʻ)
անհաց (anhacʻ)
գարեհաց (garehacʻ)
հացաբաշխ (hacʻabašx)
հացագործ (hacʻagorc)
հացադեղ (hacʻadeł)
հացադիր (hacʻadir)
հացալից (hacʻalicʻ)
հացակարօտ (hacʻakarōt)
հացակից (hacʻakicʻ)
հացակցութիւն (hacʻakcʻutʻiwn)
հացահատ (hacʻahat)
հացամեծար (hacʻamecar)
հացամոլ (hacʻamol)
հացանամ (hacʻanam)
հացանոց (hacʻanocʻ)
հացաշատ (hacʻašat)
հացապակաս (hacʻapakas)
հացավաճառ (hacʻavačaṙ)
հացատու (hacʻatu)
հացարար (hacʻarar)
հացարարոց (hacʻararocʻ)
հացարարութիւն (hacʻararutʻiwn)
հացաւէտ (hacʻawēt)
հացերէց (hacʻerēcʻ)
հացեփ (hacʻepʻ)
հացեփեաց (hacʻepʻeacʻ)
հացընթրիք (hacʻəntʻrikʻ)
հացիկ (hacʻik)
հացկատակ (hacʻkatak)
հացկատակեան (hacʻkatakean)
հացկերոյթ (hacʻkeroytʻ)
հացկերութիւն (hacʻkerutʻiwn)
հացկից (hacʻkicʻ)
հացհամեմ (hacʻhamem)
հացմիջուկ (hacʻmiǰuk)
հացուտիք (hacʻutikʻ)
հացուտունք (hacʻutunkʻ)
հացտու (hacʻtu)
հացքուլեփ (hacʻkʻulepʻ)
մեծահաց (mecahacʻ)

Descendants

Armenian: հաց (hacʻ)

References

Petrosean, Matatʻeay (1879) “հաց”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “հաց”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “հաց”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 396