सार

Marathi

Pronunciation

IPA^(key): /saɾ/

Etymology 1

Borrowed from Sanskrit सार (sāra).

Noun

सार • (sār) ?

essence
The ring or band or rope by which the yard of boats and small sailing vessels is secured to the mast

Etymology 2

Borrowed from Kannada ಸಾರು (sāru).

Noun

सार • (sār) ?

A dilute mixture of tamarinds mango-steins and similar fruits squeezed in any pulse-decoction or in water with salt assafœtida

Etymology 3

Borrowed from English sir.

Noun

सार • (sār) ?

sir

References

Berntsen Date, Molesworth, Tulpule/Feldhaus Vaze (2022) “सार”, in Digital Dictionaries of South Asia [Combined Marathi Dictionaries]

Sanskrit

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /sɑː.ɾɐ/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈs̪ɑː.ɾɐ/

Etymology 1

From root √सृ (sṛ).

Noun

सार • (sāra) stem, m

course, motion
पूर्वसार (pūrva-sāra) — going eastwards
stretching out, extension

Declension

Masculine a-stem declension of सार
Nom. sg.	सारः (sāraḥ)
Gen. sg.	सारस्य (sārasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारः (sāraḥ)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Vocative	सार (sāra)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Accusative	सारम् (sāram)	सारौ (sārau)	सारान् (sārān)
Instrumental	सारेण (sāreṇa)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारैः (sāraiḥ)
Dative	साराय (sārāya)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Ablative	सारात् (sārāt)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Genitive	सारस्य (sārasya)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारे (sāre)	सारयोः (sārayoḥ)	सारेषु (sāreṣu)

Adjective

सार • (sāra) stem

driving away, destroying

Declension

Masculine a-stem declension of सार
Nom. sg.	सारः (sāraḥ)
Gen. sg.	सारस्य (sārasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारः (sāraḥ)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Vocative	सार (sāra)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Accusative	सारम् (sāram)	सारौ (sārau)	सारान् (sārān)
Instrumental	सारेण (sāreṇa)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारैः (sāraiḥ)
Dative	साराय (sārāya)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Ablative	सारात् (sārāt)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Genitive	सारस्य (sārasya)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारे (sāre)	सारयोः (sārayoḥ)	सारेषु (sāreṣu)

Feminine ā-stem declension of सार
Nom. sg.	सारा (sārā)
Gen. sg.	सारायाः (sārāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारा (sārā)	सारे (sāre)	साराः (sārāḥ)
Vocative	सारे (sāre)	सारे (sāre)	साराः (sārāḥ)
Accusative	साराम् (sārām)	सारे (sāre)	साराः (sārāḥ)
Instrumental	सारया (sārayā)	साराभ्याम् (sārābhyām)	साराभिः (sārābhiḥ)
Dative	सारायै (sārāyai)	साराभ्याम् (sārābhyām)	साराभ्यः (sārābhyaḥ)
Ablative	सारायाः (sārāyāḥ)	साराभ्याम् (sārābhyām)	साराभ्यः (sārābhyaḥ)
Genitive	सारायाः (sārāyāḥ)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारायाम् (sārāyām)	सारयोः (sārayoḥ)	सारासु (sārāsu)

Neuter a-stem declension of सार
Nom. sg.	सारम् (sāram)
Gen. sg.	सारस्य (sārasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारम् (sāram)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Vocative	सार (sāra)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Accusative	सारम् (sāram)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Instrumental	सारेण (sāreṇa)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारैः (sāraiḥ)
Dative	साराय (sārāya)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Ablative	सारात् (sārāt)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Genitive	सारस्य (sārasya)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारे (sāre)	सारयोः (sārayoḥ)	सारेषु (sāreṣu)

Etymology 2

Of uncertain origin. Various connections have been suggested based on the word's multiple meanings, such as to Proto-Indo-European *séh₂ls (“salt”) from the "essence" meaning, Ancient Greek ῥώμη (rhṓmē, “strength”) from the "power" meaning, and सर्व (sarva, “whole”) from the "chief" meaning. A connection to Latin sorbus (“sorb tree”) has also been suggested, taking "red" as the original meaning for "sorbus"; this must be rejected based on De Vaan's analysis that "red" was not the original meaning.

Noun

सार • (sā́ra) stem, m or n

the core or pith or solid interior of anything
firmness, strength, power, energy
the substance or essence or marrow or cream or heart or essential part of anything, best part, quintessence
(at the end of a compound) "chiefly consisting of or depending on etc.", compare पर (para)
धर्मसारं जगत् (dharma-sāraṃ jagat) — the world chiefly depends on justice

तूष्णींसार (tūṣṇīṃ-sāra) — chiefly silent

सारत् सारम् (sārat sāram) - the very best
the real meaning, main point
a compendium, summary, epitome (often at the end of a compound in titles of books)
a chief-ingredient or constituent part of the body (causing the peculiarities of temperament; reckoned to be 7, namely सत्त्व (sattva), शुक्र (śukra), मज्जन् (majjan), अस्थि (asthi), मेदस् (medas), मांस (māṃsa), रक्त (rakta))
any ingredient
nectar
cream, curds
worth, value
सरेण (sareṇa) — in consideration of, according to
wealth, property, goods, riches
(masculine, rhetoric) a kind of climax
resin used as a perfume
water
dung
the matter formed in a boil or ulcer, pus
impure carbonate of soda
a confederate prince, ally
m (=शार (śāra)) a piece at chess or backgammon etc.

Declension

Masculine a-stem declension of सार
Nom. sg.	सारः (sāraḥ)
Gen. sg.	सारस्य (sārasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारः (sāraḥ)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Vocative	सार (sāra)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Accusative	सारम् (sāram)	सारौ (sārau)	सारान् (sārān)
Instrumental	सारेण (sāreṇa)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारैः (sāraiḥ)
Dative	साराय (sārāya)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Ablative	सारात् (sārāt)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Genitive	सारस्य (sārasya)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारे (sāre)	सारयोः (sārayoḥ)	सारेषु (sāreṣu)

Neuter a-stem declension of सार
Nom. sg.	सारम् (sāram)
Gen. sg.	सारस्य (sārasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारम् (sāram)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Vocative	सार (sāra)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Accusative	सारम् (sāram)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Instrumental	सारेण (sāreṇa)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारैः (sāraiḥ)
Dative	साराय (sārāya)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Ablative	सारात् (sārāt)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Genitive	सारस्य (sārasya)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारे (sāre)	सारयोः (sārayoḥ)	सारेषु (sāreṣu)

Derived terms

कृष्णसार (kṛṣṇasāra)

Descendants

Bengali: সার (śar)
Malayalam: സാരം (sāraṁ)
Old Javanese: sāra, sāri
- > Javanese: ꦱꦫ (sara) (inherited)
- → Balinese: ᬲᬵᬭ (sara, “energy”)
- > Javanese: ꦱꦫꦶ (sari) (inherited)
- → Balinese: ᬲᬭᬶ (sari, “milk”), ᬲᬵᬭᬶ (sari, “flower”)
- → Malay: sari
  - > Indonesian: sari (inherited)
Telugu: సారము (sāramu)
Tamil: ஸாரம் (sāram)

Adjective

सार • (sāra) stem

hard, firm, solid, strong
precious, valuable
good, sound, best, excellent
sound (as an argument that has been thoroughly proved)
full of (+instrumental)
motley, speckled (=शार (śāra))

Declension

Masculine a-stem declension of सार
Nom. sg.	सारः (sāraḥ)
Gen. sg.	सारस्य (sārasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारः (sāraḥ)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Vocative	सार (sāra)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Accusative	सारम् (sāram)	सारौ (sārau)	सारान् (sārān)
Instrumental	सारेण (sāreṇa)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारैः (sāraiḥ)
Dative	साराय (sārāya)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Ablative	सारात् (sārāt)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Genitive	सारस्य (sārasya)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारे (sāre)	सारयोः (sārayoḥ)	सारेषु (sāreṣu)

Feminine ā-stem declension of सार
Nom. sg.	सारा (sārā)
Gen. sg.	सारायाः (sārāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारा (sārā)	सारे (sāre)	साराः (sārāḥ)
Vocative	सारे (sāre)	सारे (sāre)	साराः (sārāḥ)
Accusative	साराम् (sārām)	सारे (sāre)	साराः (sārāḥ)
Instrumental	सारया (sārayā)	साराभ्याम् (sārābhyām)	साराभिः (sārābhiḥ)
Dative	सारायै (sārāyai)	साराभ्याम् (sārābhyām)	साराभ्यः (sārābhyaḥ)
Ablative	सारायाः (sārāyāḥ)	साराभ्याम् (sārābhyām)	साराभ्यः (sārābhyaḥ)
Genitive	सारायाः (sārāyāḥ)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारायाम् (sārāyām)	सारयोः (sārayoḥ)	सारासु (sārāsu)

Neuter a-stem declension of सार
Nom. sg.	सारम् (sāram)
Gen. sg.	सारस्य (sārasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारम् (sāram)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Vocative	सार (sāra)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Accusative	सारम् (sāram)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Instrumental	सारेण (sāreṇa)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारैः (sāraiḥ)
Dative	साराय (sārāya)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Ablative	सारात् (sārāt)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Genitive	सारस्य (sārasya)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारे (sāre)	सारयोः (sārayoḥ)	सारेषु (sāreṣu)

Etymology 3

Adjective

सार • (sāra) stem

having spokes

Declension

Masculine a-stem declension of सार
Nom. sg.	सारः (sāraḥ)
Gen. sg.	सारस्य (sārasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारः (sāraḥ)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Vocative	सार (sāra)	सारौ (sārau)	साराः (sārāḥ)
Accusative	सारम् (sāram)	सारौ (sārau)	सारान् (sārān)
Instrumental	सारेण (sāreṇa)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारैः (sāraiḥ)
Dative	साराय (sārāya)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Ablative	सारात् (sārāt)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Genitive	सारस्य (sārasya)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारे (sāre)	सारयोः (sārayoḥ)	सारेषु (sāreṣu)

Feminine ā-stem declension of सार
Nom. sg.	सारा (sārā)
Gen. sg.	सारायाः (sārāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारा (sārā)	सारे (sāre)	साराः (sārāḥ)
Vocative	सारे (sāre)	सारे (sāre)	साराः (sārāḥ)
Accusative	साराम् (sārām)	सारे (sāre)	साराः (sārāḥ)
Instrumental	सारया (sārayā)	साराभ्याम् (sārābhyām)	साराभिः (sārābhiḥ)
Dative	सारायै (sārāyai)	साराभ्याम् (sārābhyām)	साराभ्यः (sārābhyaḥ)
Ablative	सारायाः (sārāyāḥ)	साराभ्याम् (sārābhyām)	साराभ्यः (sārābhyaḥ)
Genitive	सारायाः (sārāyāḥ)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारायाम् (sārāyām)	सारयोः (sārayoḥ)	सारासु (sārāsu)

Neuter a-stem declension of सार
Nom. sg.	सारम् (sāram)
Gen. sg.	सारस्य (sārasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सारम् (sāram)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Vocative	सार (sāra)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Accusative	सारम् (sāram)	सारे (sāre)	साराणि (sārāṇi)
Instrumental	सारेण (sāreṇa)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारैः (sāraiḥ)
Dative	साराय (sārāya)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Ablative	सारात् (sārāt)	साराभ्याम् (sārābhyām)	सारेभ्यः (sārebhyaḥ)
Genitive	सारस्य (sārasya)	सारयोः (sārayoḥ)	साराणाम् (sārāṇām)
Locative	सारे (sāre)	सारयोः (sārayoḥ)	सारेषु (sāreṣu)

References

Monier Williams (1899) “सार”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1208.
Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 726
Mayrhofer, Manfred (1976) Kurzgefasstes Etymologisches Wörterbuch des Altindischen [A Concise Etymological Sanskrit Dictionary]‎^[2] (in German), volume 3, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 461