Μετάβαση στο περιεχόμενο

Δικαιώματα των ζώων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας. Αυτό μπορεί να σημαίνει την δημιουργία εσωτερικών συνδέσμων, επικεφαλίδων, παραγράφων κλπ.
Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τις σελίδες Πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και Βικιπαίδεια:Οδηγός μορφοποίησης άρθρων.
Η Κάρολ Άνταμς με ένα κουνέλι.

Με τη φράση δικαιώματα των ζώων εννοούμε την ιδέα ότι μερικά ή όλα τα μη ανθρώπινα ζώα έχουν το δικαίωμα στη ζωή, όπως και άλλα βασικά δικαιώματα, όπως είναι η ελευθερία, η σύναψη οικογενειακών δεσμών, κ.α., προκειμένου να ικανοποιούν τα πιο βασικά τους συμφέροντα. Αυτό συνεπάγεται την απαγόρευση της χρήσης μη ανθρώπινων ζώων σε πειραματισμό, τσίρκο, κτηνοτροφία, καθώς και οποιαδήποτε άλλη χρήση προς όφελος του ανθρώπου.

Νόημα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η όλη λογική των δικαιωμάτων των ζώων έχει ως βάση της την ηθική, και επομένως φιλοσοφική, υπεράσπιση των ζώων και δεν πρέπει να συγχέεται με τη φιλοζωία, ειδικά με την αγάπη για τα κατοικίδια ζώα. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι οι άνθρωποι που αγαπούν το κατοικίδιό τους ή φροντίζουν τα αδέσποτα ζώα δεν υπερασπίζονται τα δικαιώματα των ζώων.

Η φιλοσοφία για την ηθική αντιμετώπιση των ζώων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιδέα των δικαιωμάτων των ζώων προέκυψε κυρίως από τη φιλοσοφική παράδοση που γεννήθηκε μέσα από την περιβαλλοντική ηθική. Κάποιοι φιλόσοφοι, με πιο σημαντικούς τον Πίτερ Σίγκερ (Peter Singer), τον Τομ Ρέιγκαν (Tom Regan), τον Gary Lawrence Francione, Steven Best[1][2], κ.α. υποστήριξαν ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε ηθικά τα μη ανθρώπινα ζώα. Βεβαίως, κάθε ένας απ' αυτούς υποστηρίζει αυτή τη θέση από τη δική του φιλοσοφική σκοπιά.

Η απελευθέρωση των ζώων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πίτερ Σίνγκερ (Peter Singer) με το βιβλίο του Η Απελευθέρωση των Ζώων, που κυκλοφόρησε το 1975, άνοιξε το ζήτημα της ηθικής αντιμετώπισης των ζώων από τη σκοπιά της φιλοσοφίας[3]. Ο Σίνγκερ έχει μια ωφελιμιστική προσέγγιση για το ζήτημα, πράγμα που σημαίνει ότι δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στο ζήτημα του πόνου, επηρεασμένος από τον πατέρα του ωφελιμισμού Τζέρεμι Μπένθαμ. Ένα βασικό πρόβλημα που υπάρχει σχετικά με τα ζώα είναι να ορίσουμε ποια ζώα πρέπει να έχουν δικαιώματα και ποια δικαιώματα είναι αυτά. Η επίκληση της ικανότητας του πόνου και της ευχαρίστησης, δηλαδή της ικανότητας του αισθάνεσθαι, αποτέλεσε για τον Σίγνκερ μία λύση, αφού πρέπει να έχουμε ηθικό ενδιαφέρον για τα ζώα που έχουν αυτή την ικανότητα.[4] Έτσι, ο Σίνγκερ γράφει:

"Αν ένα ον υποφέρει, δεν υπάρχει καμία ηθική δικαιολόγηση για να αρνηθούμε να λάβουμε υπόψη αυτόν τον πόνο. Ανεξάρτητα από τη φύση αυτού του όντος, η αρχή της ισότητας επιβάλλει να λάβουμε υπόψη μας αυτόν τον πόνο όπως και κάθε άλλο παρόμοιο πόνο οποιουδήποτε άλλου όντος, στο βαθμό βέβαια που μπορούν να γίνουν τέτοιες χονδροειδείς συγκρίσεις. Αν ένα ον δεν είναι ικανό να υποφέρει, ή να βιώνει ευχαρίστηση ή απόλαυση, δεν υπάρχει τίποτα που να πρέπει να λάβουμε υπόψη. Έτσι, το κριτήριο του αισθάνεσθαι (sentience) (χρησιμοποιώντας αυτόν τον όρο ως ένα βολικό, αν και όχι ως αυστηρή συντόμευση της δυνατότητας για πόνο και/ή ευχαρίστηση) είναι το μόνο εύλογο όριο του ενδιαφέροντός μας για τα συμφέροντα των άλλων."[5]

Επιπλεόν ο Σίνγκερ χρησιμοποίησε τον όρο "ειδισμός" (speciesism). Ο ειδισμός είναι μια μορφή προκατάληψης υπέρ των συμφερόντων των μελών του ιδίου είδους και εναντίον των μελών των άλλων ειδών. Ο Σίνγκερ, αν και παραδέχεται ότι δεν είναι πολύ καλός ο όρος, τον χρησιμοποιεί για να δείξει ότι αυτή η στάση είναι αντίστοιχη με τον ρατσισμό και τον σεξισμό. Όπως δηλαδή ο ρατσιστής είναι προκατειλημμένος υπέρ των μελών της φυλής του και ο σεξιστής υπέρ των μελών του φύλου του, έτσι και ο ειδιστής είναι προκατειλημμένος υπέρ των ανθρώπων.[6] Ο όρος αυτός αποδίδεται επίσης στα ελληνικά ως σπισισμός ή ειδοκρατία.

Τα δικαιώματα των ζώων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Τομ Ρέιγκαν.

Ο φιλόσοφος Τομ Ρέιγκαν (Tom Regan) είναι αυτός που μίλησε πρώτος για τα δικαιώματα των ζώων. Ο Ρέιγκαν υποστηρίζει ότι τα ζώα έχουν εγγενή αξία, και άρα έχουν δικαιώματα τα οποία και πρέπει να σεβαστούμε.[7][8] Σύμφωνα με τον Ρέιγκαν, ένα μεγάλο μέρος των ζώων έχουν αυτοσυνειδησία, πεποιθήσεις και επιθυμίες, και άρα πρέπει να τους αποδώσουμε ηθικά δικαιώματα. Άμεση συνέπεια της θεωρίας του είναι ο τερματισμός των πειραμάτων, της κτηνοτροφίας και η χρήση ζώων για λόγους ψυχαγωγίας του ανθρώπου.[9]

Οι φεμινίστριες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων έχουν ταχθεί και κάποιες φεμινίστριες, με πιο σημαντικές την Lori Gruen[10], την Carol Adams[11] και την Josephine Donovan[12]. Αυτές οι φεμινίστριες υποστηρίζουν την υπεράσπιση των ζώων από τη σκοπιά των γυναικών, τονίζοντας τη σχέση της καταπίεσης που έχουν υποστεί οι γυναίκες από τους άντρες με αυτή που έχουν υποστεί τα μη ανθρώπινα ζώα από τα ανθρώπινα. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει στην Άνταμς, η οποία στο βιβλίο της The Sexual Politics of Meat τονίζει το πώς τόσο οι γυναίκες όσο και τα μη ανθρώπινα ζώα αντιμετωπίζονται ως "σάρκα" στο πλαίσιο του πατριαρχικού πολιτισμού.[11]

Οι οργανώσεις για τα δικαιώματα των ζώων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Διαμαρτυρία της PETA κατά της χρήσης γούνας.

Πολλές είναι πλέον που ασχολούνται με τα δικαιώματα των ζώων. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν η οργάνωση Άνθρωποι για την Ηθική Μεταχείριση των Ζώων (PETA: People for the Ethical Treatment of Animals). Η οργάνωση αυτή προβαίνει σε ακτιβιστικές ενέργειες, μη βίαιου χαρακτήρα, προσπαθώντας να καταδείξει την καταπίεση που υπόκεινται τα ζώα στο πλαίσιο της κτηνοτροφίας και των πειραματισμού. Επίσης ασχολείται και με το ζήτημα του εμπορίου ζώων και του γουνεμπορίου. Πολλοί αστέρες του Χόλιγουντ έχουν υποστηρίξει κατά καιρούς τη συγκεκριμένη οργάνωση, με πιο γνωστή την Πάμελα Άντερσον.

Σημαντικό ακτιβιστικό ρόλο έχει παίξει η οργάνωση Μέτωπο για την Απελευθέρωση των Ζώων (Animal Liberation Front). Η συγκεκριμένη οργάνωση είναι παράνομη, καθώς χτυπά εταιρίες που πραγματοποιούν πειράματα με ζώα ή απελευθερώνουν ζώα που είναι έγκλειστα σε φάρμες ή είναι πειραματόζωα. Το Μέτωπο για την Απελευθέρωση των Ζώων δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 40 χώρες.[13]

Χορτοφαγία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άμεση συνεπαγωγή της ηθικής ενασχόλησης με τα ζώα και των ηθικών δικαιώματων των ζώων είναι η χορτοφαγική διατροφή από την πλευρά των ανθρώπων. Όποιος ή όποια πιστεύει στα δικαιώματα των ζώων οφείλει να τηρεί μια ακρεοφαγική/χορτοφαγική διατροφή (vegetarianism) ή μια αυστηρή χορτοφαγική διατροφή (βίγκαν-βιγκανισμός-veganism). Χορτοφαγία είναι η αποχή από το κρέας, ενώ αυστηρή χορτοφαγία είναι η αποxή και από τα ζωικά παράγωγα (γαλακτομικά προϊόντα, αυγά, μέλι). Το βιβλίο του Πίτερ Σίνγκερ Η Απελευθέρωση των Ζώων ονομάστηκε από κάποιους ως η "βίβλος της χορτοφαγίας" αφού θεμελίωσε φιλοσοφικά την ηθική χορτοφαγία και αυστηρή χορτοφαγία. Ωστόσο, η χορτοφαγία για ηθικούς λόγους δεν εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον 20ο αιώνα. Μπορούμε να πούμε ότι, ανάμεσα στους άλλους λόγους (π.χ. θρησκευτικούς), και η ηθική υπαγόρευε τη χορτοφαγική διατροφή σε κάποιους αρχαίους Έλληνες, όπως οι πυθαγόρειοι.[14] Αυτή τη στάση υποστήριξε και ο Πορφύριος ο Τύριος στο βιβλίο του Περί Αποχής Εμψύχων.[14]

Πειραματόζωα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που σχετίζεται με το ζήτημα των δικαιωμάτων των ζώων είναι αυτό της χρήσης πειραματόζωων σε πειράματα διαφόρων επιστημών, όπως της ψυχολογίας, της ιατρικής, αλλά και σε άλλους τομείς, όπως είναι η πολεμική βιομηχανία, οι δοκιμές προϊόντων και στην εκπαίδευση (ανατομίες).[15] Το ζήτημα έχει απασχολήσει όχι μόνο τους ηθικούς φιλοσόφους αλλά και τους επιστήμονες με επιχειρήματα τόσο υπέρ[16] όσο και κατά[17] της χρήσης πειραματόζωων.[18]

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σχετικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ιστοσελίδα του Πίτερ Σίνγκερ (Peter Singer) [2]
  • Ελληνικό μπλογκ για την περιβαλλοντική φιλοσοφία [3]
  • PETA: People for the Ethical Treatment of Animals [4]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Best, Steven, Επικεντρώνοντας στα Ζώα, Η Ηθολογία και ο Παρωχημένος Ανθρωπισμός της Αριστεράς, Αθήνα.
  2. ↑ Best, Steven, “Total Liberation: Revolution for the 21st Century”, στο Έλενα Παπανικολάου (επ.), Περιβάλλον, Κοινωνία, Ηθική (Τόμος Πρακτικών 2ης Διεθνούς Ημερίδας Περιβαλλοντικής Ηθικής), Αειφορία, Αθήνα 2010, σσ. 49-72.
  3. ↑ Singer, Peter, Η Απελευθέρωση των Ζώων, μτφρ. Σταύρος Καραγεωργάκης, Αντιγόνη, Θεσσαλονίκη, 2010.
  4. ↑ Καραγεωργάκης, Σταύρος, Περιβαλλοντική Φιλοσοφία και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Συλλογή Άρθρων, Ευτοπία, Αθήνα, 2016.
  5. ↑ Singer, Peter, Η Απελευθέρωση των Ζώων, μτφρ. Σταύρος Καραγεωργάκης, Αντιγόνη, Θεσσαλονίκη, 2010, σ. 63.
  6. ↑ Καραγεωργάκης, Σταύρος, Περιβαλλοντική Φιλοσοφία και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Συλλογή Άρθρων, Ευτοπία, Αθήνα, 2016, σ. 51.
  7. ↑ Regan, Tom, “Η Υπόθεση των Δικαιωμάτων των Ζώων”, στο Σταύρος Καραγεωργάκης (επ.), Ζώα και Ηθική, Αντιγόνη, Θεσσαλονίκη, 2012, σσ. 57-74.
  8. ↑ Regan, Tom, “Δικαιώματα των Ζώων και Περιβαλλοντική Ηθική,” στο Άννα Λυδάκη & Γιάννης Μπασκόζος (επ.), Περί Ζώων, Με λογική και συναίσθημα, Ψυχογιός, Αθήνα, 2011, σσ. 339-355.
  9. ↑ Καραγεωργάκης, Σταύρος, Περιβαλλοντική ηθική και πολιτική οικολογία, Οι υποχρεώσεις μια οικολογικής κοινωνίας απέναντι στο μη ανθρώπινο κόσμο, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών και Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 2006.
  10. ↑ Gruen, Lori, “Ζώα”, στο Σταύρος Καραγεωργάκης (επ.), Ζώα και Ηθική, Αντιγόνη, Θεσσαλονίκη, 2012, σσ. 17-33.
  11. ↑ 11,0 11,1 Adams, Carol J., The sexual politics of meat, A feminist-vegetarian critical theory, Continuum, New York, 1990.
  12. ↑ Donovan, Josephine, “Προσήλωση στον Πόνο: Η Συμπάθεια ως βάση για την Ηθική Μεταχείριση των Ζώων,” στο Σταύρος Καραγεωργάκης (επ.), Ζώα και Ηθική, Αντιγόνη, Θεσσαλονίκη, 2012, σσ. 77-105.
  13. ↑ Best, Steven & Nocella, Anthony J., “Κάτω από την Κουκούλα: Αποκαλύπτοντας το Μέτωπο για την Απελευθέρωση των Ζώων”, στο Καραγεωργάκης, Σταύρος (επ.), Αναρχισμός και Οικολογία, Η οικοαναρχική θεωρία και δράση από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα, Ευτοπία, Αθήνα, 2015, σσ. 282-309.
  14. ↑ 14,0 14,1 Καραγεωργάκης, Σταύρος, “Συγγένειες μεταξύ της αρχαιοελληνικής και σύγχρονης επιχειρηματολογίας για την ηθική εκτίμηση των άλλων ζώων”, στο Έλενα Παπανικολάου (επ.), Περιβάλλον, Κοινωνία, Ηθική (Τόμος Πρακτικών 2ης Διεθνούς Ημερίδας Περιβαλλοντικής Ηθικής), Αειφορία, Αθήνα 2010, σσ. 176-195.[1][νεκρός σύνδεσμος]
  15. ↑ Καραγεωργάκης, Σταύρος, “Πειραματόζωα, Εκεί που σταματά η επιστημονική έρευνα και αρχίζει η ηθική”, στο Άννα Λυδάκη & Γιάννης Μπασκόζος (επ.), Περί Ζώων, Με λογική και συναίσθημα, Ψυχογιός, Αθήνα, 2011, σσ. 172-178.
  16. ↑ Cohen, Carl, “The Case for the Use of Animals in Biomedical Research”, The New England Journal of Medicine 314 [1986], σσ. 865-869
  17. ↑ Ryder, Richard, “Speciesism in the Laboratory”, στο Singer, Peter (ed.), In Defense of Αnimals, Blackwell, Oxford, 1995, σσ. 77-88
  18. ↑ Ruesch, Hans, Πειραματόζωα, Αυτά τα Ζώα που τα Βασανίζουν χωρίς Λόγο, μτφρ. Μιχάλης Μπαλαλίδης, Κάκτος, Αθήνα, 1991
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δικαιώματα_των_ζώων&oldid=10430362"