Ιωάννης ο Καππαδόκης
| Ιωάννης ο Καππαδόκης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Ἰωάννης ὁ Καππαδόκης (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 490 |
| Θάνατος | 548 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | δημόσιος υπάλληλος πολιτικός στρατιωτικός[1] |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Έπαρχος του Πραιτωρίου Ύπατος στην αρχαία Ρώμη (438) |
Ο Ιωάννης ο Καππαδόκης (λατινικά: Flavius Marianus Michaelius Gabrielius Archangelius Iohannes) ήταν έπαρχος Πραιτωρίων της Ανατολής (532-541) στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπό τον αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α' (527-565). Ήταν επίσης αριστοκράτης και ύπατος το 538.[2]
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αναφορά του Ιωάννη Λαυρέντιου Λυδού και του Ζαχαρία Σχολαστικού είναι ότι ο Ιωάννης είχε καταγωγή από την Καισάρεια, της Καππαδοκίας. Ο Προκόπιος, Ιωάννης Μαλάλας, το Πασχάλιο χρονικό, και ο Ζαχαρίας τον αποκαλούσαν "Ιωάννης ο Καππαδόκης" για λόγους αποσαφήνισης, γιατί το όνομα του Ιωάννης (Ιωάννης στα ελληνικά και Johannes στα λατινικά) χρησιμοποιούταν ευρέως στην εποχή του. Ο Λυδός και ο Μαλάλας κατά καιρούς τον αναφέρουν ως «Καππαδόκη». Οι οικογενειακές του διασυνδέσεις μας είναι άγνωστες και μόνο δύο συγγενείς του είναι γνωστοί με βεβαιότητα. Αυτοί είναι η κόρη του η Ευφημία και ένας συγγενής του που ονομαζόταν Ιωάννης Maxilloplumacius.[2]
Άνοδος στην εξουσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι σύγχρονοι ιστορικοί του ήταν προκατειλημμένοι εναντίον του, ιδιαίτερα ο Προκόπιος και ο Ιωάννης ο Λυδός, και το προσωπο του συχνά χρωματίζεται από τις προκαταλήψεις τους. Ο Προκόπιος αποκαλεί τον Ιωάννη κακώς μορφωμένο, αν και παραδέχεται ανεπιφύλακτα ότι οι μεγάλες φυσικές ικανότητες του Καππαδόκη οδήγησαν στην άνοδο του. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις πηγές ως scriniarius (συμβολαιογράφος) στην υπηρεσία ενός άγνωστου μάστερ militum. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι διοικητικές του ιδέες προσέλκυσαν την προσοχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, με αποτέλεσμα την προαγωγή του σε θέσεις με οικονομικές ευθύνες. Από εκεί, κέρδισε αρκετή χάρη για να γίνει vir illustris και τελικά ενεργός Νομάρχης. Υπάρχει μια θεωρία ότι η στενή σχέση του με τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό μπορεί να χρονολογείται από την υπηρεσία του Ιουστινιανού ως μάστερ militum praesentalis στα 520, πριν από την ανάδοσή του στο βυζαντινό θρόνο.[3]
Ο Ιωάννης διορίστηκε για να ηγηθεί της πρώτης επιτροπής για τον νέο νομικό κώδικα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, το Corpus Juris Civilis, και έγινε ο κύριος νομικός σύμβουλος του Ιουστινιανού. Διορίστηκε επίσης έπαρχος Πραιτωρίων της Ανατολής, δίνοντάς του τη δύναμη να εισάγει νέους φόρους στον πληθυσμό. Οι νέοι φόροι ήταν πολύ αντιδημοφιλείς και ο όχλος που συμμετείχε στις Στάση του Νίκα του 532 ζήτησε να απολυθούν τόσο ο Ιωάννης ο Καππαδόκος όσο και ο κοσμητής sacri palatii Τριβωνιανός. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός το έπραξε, μέχρι που οι ταραχές είχαν κατασταλει, μετά την οποία επανέφερε τον Ιωάννη ως έπαρχο και τον Τριβωνιανό ως quaestor. Μετά τις ταραχές, που είχαν υποστηριχθεί από γερουσιαστές της ανώτερης τάξης, ο Ιωάννης, ο οποίος είχε το ίδιο υπόβαθρο χαμηλότερης τάξης με τον Ιουστινιανό, έγινε ακόμη πιο σημαντικός στις πολιτικές υποθέσεις. Ο Ιωάννης επηρέασε τις στρατιωτικές αποφάσεις του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, βοηθώντας στη σύνταξη της Αιώνιας Ειρήνης με τον Χοσρόη Α΄ της Περσίας (531-579) και πείθοντας τον Ιουστινιανό να μην αδειάσει το θησαυροφυλάκιο με μια μεγάλη αποστολή κατά του βασιλείου των Βάνδαλων στη Βόρεια Αφρική. Ο Ιωάννης συνεργάστηκε με τον Βυζαντινό αυτοκράτορα για να μειώσει το μέγεθος της γραφειοκρατίας, τόσο στην Κωνσταντινούπολη όσο και στις επαρχίες, αναπτύσσοντας μια στοιχειώδη αξιοκρατία.
Ο Ζαχαρίας αναφέρει ότι ο Καππαδόκης φοβόταν ευρέως για την επιρροή του στον αυτοκράτορα Ιουστινιανό και την τάση να φέρει κατηγορίες εναντίον πολλών ανθρώπων. Σύμφωνα με πληροφορίες, ειχε πολλους αυλοκολακευτές στην υπηρεσία του. Ο Ιωάννης ο Λυδός αναφέρει ότι ο Καππαδόκης κατασκεύασε φυλακή εντός του Πραιτωρίου της Κωνσταντινούπολης. Εκεί, οι κρατούμενοι βασανίζονταν τακτικά και εκτελουνταν. Ο Ιωάννης ο Λυδός ισχυρίζεται ότι ο Καππαδόκης εξήγαγε χρήματα από τα θύματά του και πληρωνε αυτόπτες μάρτυρες για την εκτέλεση ενός τέτοιου θύματος.[3]
Ο Ιωάννης ο Λυδός συνεχίζει να αναφέρει άλλες αλλαγές στη ζωή στο Πραιτώριο. Ο Καππαδόκης μετέφερε τα καταλύματά του στον επάνω όροφο, προσφέροντας στους παραδοσιακούς χώρους διαμονής του Νομάρχη στους οπαδούς του. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Νομάρχης αντιμετώπισε το επίσημο προσωπικό του ως συνηθισμένους σκλάβους. Μετέτρεψε τα λουτρά του Πραιτωρίου σε στάβλο για τα άλογά του, χτίζοντας ένα νέο υπερυψωμένο μπάνιο για τον εαυτό του εξοπλισμένο με σιντριβάνια. Σύμφωνα με πληροφορίες, χρησιμοποίησε την επίσημη κατοικία του για να κανει πλούσιες γιορτές και να επιδοθεί "σε όλους τους τρόπους της ακολασίας" διατηρώντας ταυτόχρονα μια πολυτελή ιδιωτική κατοικία. Ο Προκόπιος φαίνεται να συμφωνεί, αναφέροντας ότι ο Καππαδόκης θα περνούσε τα πρωινά του ληστεύοντας τους φορολογούμενους, αφιερώνοντας το υπόλοιπο της ημέρας σε "ανεξέλεγκτη ακολασία". Ο Προκόπιος ισχυρίζεται επίσης ότι ο Ιωάννης χρησιμοποίησε χιλιάδες σωματοφύλακες για να διασφαλίσει την ασφάλειά του.[3]
Πτώση και εξορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πτώση του Ιωάννη Καππαδόκη φαίνεται να ήταν το αποτέλεσμα μιας συνεχιζόμενης αντιπαλότητας με την αυτοκράτειρα Θεοδώρα και τον στρατηγό Βελισάριος. Θεωρήθηκε αντίπαλος της Θεοδώρα για μια ανεξάρτητη, μοναδική και μεγάλη επιρροή με τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Εκείνη την εποχή η επιρροή και των δύο στον αυτοκράτορα ήταν στην πραγματικότητα τόσο μεγάλη που έγιναν πολύ εχθρικοί ο ένας στον άλλο και ο καθένας υποτίθεται ότι τον κατηγόρησε ο άλλος, ώστε να μπορούν να επηρεάσουν την κυβέρνηση μόνοι τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Βελισάριος είχε κερδίσει πολύ δημοφιλή υποστήριξη μετά την επιστροφή του από τον Γοτθικό Πόλεμο και ο Καππαδόκης τον θεωρούσε άλλο ενα αντίπαλο φαβορί. Σύμφωνα με τον Προκόπιο, η Θεοδώρα και η Αντωνίνα, σύζυγος του Βελισάριου, συμμάχησαν εναντίον του Νομάρχη. Η Αντωνίνα διοργάνωσε μια ιδιωτική συνάντηση με τον Ιωάννη, υποτίθεται ότι θα συνωμοτούν εναντίον του Ιουστινιανού. Ο Ιωάννη συμφώνησε να τη συναντήσει στο παλάτι των Ρουφινανών κοντά στη Χαλκηδόνα, φέρεται να παραβιάζει μια άμεση εντολή του Ιουστινιανού να αποφύγει μυστικές συναντήσεις με την Αντωνίνα. Η υποτιθέμενη ιδιωτική συνομιλία τους στην πραγματικότητα ακούστηκε από τον Μάρκελλος και τον Ναρσής, όπως προ-τακτοποίησαν οι δύο γυναίκες.[3] Ο Μάρκελλος και ο Ναρσής διατάχθηκαν από τη Θεοδώρα να σκοτώσουν τον Ιωάννη αν μιλούσε υπέρ της προδοσίας. Στη συνέχεια, όμως, ο Ιωάννη διέφυγε και έφυγε σε μια εκκλησία, ενώ ο Μάρκελλος τραυματίστηκε από έναν από τους φρουρούς του Ιωάννη. Ο Ιωάννης απομακρύνθηκε από το ποστο του αμέσως μετά και εξορίστηκε στην Κύζικο.[4]
Ο Θεόδωτος διαδέχτηκε τον Ιωάννη ως νομαρχιακό νομό στα τέλη Μαΐου ή στις αρχές Ιουνίου 541. Μια συνέχεια του Κόμης Μαρκελλίνος αναφέρει ότι η ιδιωτική κατοικία του Ιωάννη στην Κωνσταντινούπολη πέρασε στην ιδιοκτησία του Βελισάριου. Ο Καππαδόκης χειροτονήθηκε ιερέας παρά της θέλησής του, και σύμφωνα με πληροφορίες απέφυγε να ασκήσει την ιεροσύνη του με το φόβο ότι αυτό θα καταστρέψει τις πιθανότητές του για επιστροφή στην εξουσία. Ο πλούτος του κατασχέθηκε, αλλά ο Ιουστινιανός ήταν απρόθυμος να είναι υπερβολικά σκληρός στο παλιό του αγαπημένο και να του αποκαταστήσει μέρος της ιδιωτικής ιδιοκτησίας του Ιωάννη αργότερα. Ο Προκόπιος σημείωσε ότι ο Ιωάννης παρέμεινε αρκετά πλούσιος για να ζήσει μια ζωή πολυτέλειας, αλλά τα προβλήματά του δεν είχαν τελειώσει. Ήταν εχθρικός με τον νέο του ανώτερο, Ευσέβιο, Επίσκοπο Κύζικου, και όταν δολοφονήθηκε ο Ευσέβιος, ο Καππαδόκης βρέθηκε κατηγορημένος για συνενοχή στο έγκλημα.[3]
Ο Ιωάννης φυλακίστηκε, οι απαγωγείς του τον χτυπούσαν για να ομολογήσει. Η ενοχή του δεν αποδείχθηκε, αλλά ο πλούτος του κατασχέθηκε ξανά. Αυτή τη φορά ο Ιουστινιανός ήταν πολύ πιο σκληρός. Ο νέος του τόπος εξορίας ήταν ο Αντινόη στην Αίγυπτο. Μεταφέρθηκε εκεί με πλοίο, αναγκάστηκε να φορέσει μόνο ένα φθηνό μανδύα και να κερδίσει τα προς το ζην ως ζητιάνος σε κάθε στάση στο δρόμο. Ο Προκόπιος έγραψε την βιογραφια του για το τρίτο έτος της εξορίας του Ιωάννη, δηλαδή το 544. Ο Ιωάννης δεν έχασε ακόμα τις ελπίδες του για αποκατάσταση στην εξουσία. Είχε κατηγορήσει πολλούς πολίτες της Αλεξάνδρειας για φοροαποφυγή. Ο Προκόπιος σημειώνει τις συνεχείς προσπάθειες της Θεοδώρας για δίκη για δολοφονία, αλλά οι κάτοικοι της Κύζικου δεν θα καταθέσουν εναντίον του.[3]
Το 548, η Θεοδώρα πέθανε και ο Ιουστινιανός ανακάλεσε τον Ιωάννη στην Κωνσταντινούπολη. Ωστόσο, ο Καππαδόκης δεν επέστρεψε ποτέ στην πολιτική εξουσία και δεν του επιτράπηκε να παραιτηθεί από την ανεπιθύμητη ιεροσύνη του. Ο Ιωάννης Μαλάλας σημειώνει ότι ο Καππαδόκης πέθανε ειρηνικά στην Κωνσταντινούπολη λίγο αργότερα. Οι σύγχρονοι ιστορικοί του αναγνωρίζουν την ικανότητά του να εντοπίζει προβλήματα και να παράγει λύσεις, αλλά επικρίνουν την κακία, την απληστία και τον τρόπο που σπατάλησε τον πλούτο του.[3]
Πολιτιστική Αναπαράσταση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ιωάννης είναι ο κύριος ανταγωνιστής της Θεοδώρας στην ταινία Θεοδώρα, η αυτοκράτειρα του Βυζαντίου (Theodora, Slave Empress) του 1954, και απεικονίζει την αρχή της βασιλείας του Ιουστινιανού. Ο χαρακτήρας παίζεται από τον Henri Guisol.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ 2,0 2,1 Martindale, Jones & Morris 1992, σελ. 627.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Martindale 1992.
- ↑ Bury 1923; Martindale 1992.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Bury, John Bagnell (1923) [1889]. History of the Later Roman Empire: From Arcadius to Irene (395 A.D. to 800 A.D.). II. New York, New York and London, United Kingdom: Macmillan & Company Limited.
- Martindale, John Robert· Jones, Arnold Hugh Martin· Morris, J., επιμ. (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: A.D. 527–641. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20160-5.
Περαιτέρω ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Rosen, William (2007). Justinian's Flea: Plague, Empire, and the Birth of Europe. New York, New York and London, England: Viking Penguin (Penguin Group). ISBN 978-0-670-03855-8.