Jeśli Twój pracodawca wysyła Cię do pracy za granicę, pozostajesz ubezpieczony zgodnie z ustawodawstwem Twojego kraju pochodzenia, o ile spełniasz warunki stosujące się do pracowników delegowanych.

Oznacza to, że za granicą możesz pracować przez maksymalnie 24 miesiące na rzecz swojego pracodawcy, który ma siedzibę w kraju wysyłającym. Przed wyjazdem należy uzyskać dokument A1, który potwierdza, że jesteś objęty ubezpieczeniem zgodnie z ustawodawstwem kraju, z którego jesteś delegowany. Twój pracodawca zgłasza informację o Twojej sytuacji do właściwej instytucji zabezpieczenia społecznego.

Rozwiązanie takie ma na celu uniknięcie częstych zmian w Twoim statusie zabezpieczenia społecznego w przypadku krótkich pobytów za granicą. Te same przepisy mają zastosowanie do osób prowadzących działalność na własny rachunek, które tymczasowo wykonują podobną działalność za granicą. >> Pobierz nasz przewodnik dotyczący delegowania pracowników

Twój pracodawca powinien złożyć wniosek o wydanie dokumentu A1 przed rozpoczęciem okresu Twojego oddelegowania. >> Pobierz nasz przewodnik dotyczący delegowania pracowników

Jesteś pracownikiem transgranicznym, jeśli pracujesz w innym kraju UE niż kraj Twojego zamieszkania i wracasz do swojego kraju zamieszkania codziennie lub przynajmniej raz w tygodniu. Jako pracownik transgraniczny jesteś ubezpieczony w kraju, w którym pracujesz. Kraj ten jest odpowiedzialny za Twoje świadczenia z tytułu zabezpieczenia społecznego.

W odniesieniu do opieki zdrowotnej i bezrobocia stosuje się szczególne przepisy. W przypadku opieki zdrowotnej masz prawo wyboru: świadczenia możesz otrzymywać w kraju zamieszkania lub w kraju, w którym pracujesz. Aby uzyskać więcej informacji, zobacz nasze strony internetowe poświęcone świadczeniom chorobowym i najczęściej zadawane pytania na ten temat.

W przypadku pełnego bezrobocia, masz prawo do świadczeń dla bezrobotnych w kraju zamieszkania. Aby uzyskać więcej informacji, zobacz nasze strony internetowe poświęcone świadczeniom chorobowym i najczęściej zadawane pytania na ten temat.

Urzędnicy służby cywilnej podlegają przepisom swojej administracji, nawet jeśli są zatrudnieni lub prowadzą działalność na własny rachunek za granicą.

Jeśli pracujesz na pokładzie statku, będziesz ubezpieczony w kraju, pod którego banderą pływa ten statek, nawet jeśli mieszkasz w innym kraju. Będziesz ubezpieczony w kraju Twojego zamieszkania, jeśli miejsce prowadzenia działalności Twojego pracodawcy również znajduje się w tym kraju, nawet jeśli nie jest to kraj, pod którego banderą pływa statek.

Jeśli nie pracujesz, możliwe są dwie sytuacje:

• Otrzymujesz świadczenia pieniężne z tytułu pracy najemnej lub działalności na własny rachunek. W tej sytuacji pozostaniesz objęty ustawodawstwem kraju, w którym byłeś ubezpieczony w okresie pracy.
• Z tytułu aktualnego lub zakończonego stosunku pracy nie przysługują Ci żadne świadczenia z tytułu zabezpieczenia społecznego i nie jesteś aktywny zawodowo. W takiej sytuacji, jako osoba nieaktywna, podlegasz ustawodawstwu Twojego kraju zamieszkania. Należy pamiętać, że w niektórych krajach dostęp do zabezpieczenia społecznego zależny jest od miejsca zamieszkania, w innych ubezpieczone są tylko osoby, które wykonują działalność zawodową. Aby dowiedzieć się więcej o swojej sytuacji, skontaktuj się ze swoją instytucją zabezpieczenia społecznego.  >> W celu znalezienia instytucji, z którą możesz się skontaktować, skorzystaj z naszego wykazu.

Co do zasady w przypadku studentów przebywających tymczasowo w kraju, w którym się kształcą, uznaje się, że mieszkają oni nadal w kraju pochodzenia i tam są oni ubezpieczeni.

Oznacza to, że masz prawo do wszelkiej niezbędnej opieki zdrowotnej w kraju, w którym studiujesz, za okazaniem europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego wydanej przed wyjazdem przez instytucję zabezpieczenia społecznego w Twoim kraju pochodzenia.

Jeśli z jakiegoś powodu nie jesteś ubezpieczony w kraju pochodzenia, musisz skontaktować się instytucją zabezpieczenia społecznego w kraju, w którym studiujesz w celu oceny Twojej sytuacji. Jeśli spełniasz warunki dotyczące zamieszkania w tym kraju, możliwe jest, że zostaniesz objęty ubezpieczeniem właśnie tam, a nie w kraju pochodzenia. >> W celu znalezienia instytucji, z którą możesz się skontaktować, skorzystaj z naszego wykazu.

Co najmniej dwa kraje mogą zastosować krajowe odstępstwo od przepisów UE w drodze porozumienia w interesie zainteresowanych osób lub grup osób.

Takie odstępstwa stosuje się zasadniczo w każdym przypadku indywidualnie, dlatego aby uzyskać dalsze informacje, skontaktuj się ze swoją instytucją zabezpieczenia społecznego. >> W celu znalezienia instytucji, z którą możesz się skontaktować, skorzystaj z naszego wykazu.

Twoim krajem zamieszkania jest miejsce, w którym „zwykle mieszkasz”, innymi słowy miejsce, w którym znajduje się Twój „ośrodek interesów życiowych”.

Zwykle określenie Twojego miejsca zamieszkania jest przedmiotem decyzji na szczeblu krajowym. Dostępny jest wykaz kryteriów ułatwiających instytucjom zabezpieczenia społecznego ocenę, który kraj można uznać za Twoje miejsce zamieszkania w przypadku różnicy poglądów między co najmniej dwoma krajami. Kryteria te obejmują: czas trwania pobytu na terytorium poszczególnych krajów; Twoją sytuację rodzinną i więzi rodzinne; Twoją sytuację mieszkaniową oraz informację, czy sytuacja ta ma charakter stały; miejsce prowadzenia działalności zawodowej lub działalności o charakterze niezarobkowym; charakter wykonywanej działalności zawodowej; kraj uważany za miejsce zamieszkania do celów podatkowych; w przypadku studentów – źródło dochodów.

W każdym razie decyzja dotycząca kraju, który będzie uważany za Twój kraj zamieszkania, jest podejmowana przez instytucje zabezpieczenia społecznego, a nie przez Ciebie. >> W celu znalezienia instytucji, z którą możesz się skontaktować, skorzystaj z naszego wykazu.

Jeśli pracujesz w co najmniej dwóch krajach, to jesteś ubezpieczony w kraju zamieszkania, o ile prowadzisz tam znaczną część działalności. „Znaczna część” oznacza co najmniej 25 % czasu pracy lub wynagrodzenia, ale inne czynniki mogą być również istotne, podobnie jak Twoja ogólna sytuacja.

W celu stwierdzenia, czy znaczną część działalności prowadzisz w kraju zamieszkania, uwzględnia się również przewidywaną sytuację w ciągu 12 następnych miesięcy. >> Pobierz nasz przewodnik dotyczący delegowania pracowników

Jeśli instytucje różnych krajów nie mogą dojść do porozumienia w kwestii tego, które ustawodawstwo powinno mieć zastosowanie w Twojej sytuacji, przepisy UE zapewniają tymczasowe stosowanie jednego ustawodawstwa, tak abyś zawsze był objęty zabezpieczeniem społecznym.

W między czasie instytucje muszą podjąć decyzję w Twojej sprawie. Jeśli nie mogą dojść do porozumienia, mogą spróbować zrobić to na drodze dialogu i procedury pojednawczej; sprawa może też zostać skierowana do Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego w celu podjęcia decyzji.

Podobna procedura istnieje w przypadku tymczasowego przyznania świadczeń. >> Aby dowiedzieć się więcej, pobierz nasz przewodnik dotyczący delegowania pracowników

Jeśli pracujesz w co najmniej dwóch krajach, musisz poinformować o tym instytucję zabezpieczenia społecznego w swoim kraju zamieszkania. Instytucje zabezpieczenia społecznego w tym kraju określą ustawodawstwo mające tymczasowo zastosowanie w Twojej sytuacji oraz poinformują instytucje we wszystkich krajach, w których prowadzisz działalność zarobkową.

Ustawodawstwo mające zastosowanie tymczasowo staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy, chyba że inne instytucje nie wyrażają na to zgody. Jeśli instytucje nie mogą dojść do porozumienia, mogą spróbować zrobić to na drodze dialogu i procedury pojednawczej (zobacz wyżej).

Jeśli w wyniku nowych rozporządzeń dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego podlegasz ustawodawstwu innego kraju, niż miało to miejsce na podstawie starych przepisów, poprzednie ustawodawstwo będzie miało zastosowanie dopóty, dopóki Twoja sytuacja się nie zmieni, jednak nie dłużej niż 10 lat.

Jeśli chcesz, możesz ubiegać się o objęcie mającym zastosowanie ustawodawstwem wynikającym z nowych przepisów. >> W celu znalezienia instytucji, z którą możesz się skontaktować, skorzystaj z naszego wykazu.

Nawet w ramach nowych przepisów dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego delegowanie pozostaje ograniczonym w czasie wyjątkiem od ogólnej zasady, zgodnie z którą powinieneś być ubezpieczony w kraju, w którym pracujesz.

Dlatego też okres delegowania na podstawie dawnych przepisów będzie uwzględniony i odliczony od ogólnego 24-miesięcznego okresu delegowania przewidzianego w nowych rozporządzeniach.

Wraz z unowocześnieniem przepisów dotyczących koordynacji, od dnia 1 maja 2010 r., szczególne przepisy dotyczące pracowników sektora transportu przestają istnieć; te same przepisy dotyczą wszystkich osób wykonujących działalność w co najmniej dwóch krajach.

W przypadku sektorów, które charakteryzują się dużą mobilnością Komisja Administracyjna ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego stosuje jednak specjalne zasady interpretacyjne w celu zapewnienia pomocy dla pracodawców i pracowników przy określaniu, które ustawodawstwo ma zastosowanie i w jakim okresie. >> Zobacz nasze strony internetowe poświęcone prawodawstwu UE.

Jeśli nic więcej się nie zmieni w Twojej sytuacji, Twój pracodawca może wystąpić o nowy formularz E 101 do właściwej instytucji zabezpieczenia społecznego. Jeśli jednak ubiegasz się o objecie ustawodawstwem wynikającym z nowych rozporządzeń, Twój pracodawca musi wystąpić o tzw. dokument przenośny A1, który zgodnie z nowymi rozporządzeniami zastępuje formularz E 101.