Neidio i'r cynnwys

Ogof

Oddi ar Wicipedia
Ogof
Mathtirffurf, subterranea, cavity Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Tu fewn Ogof Craig a Ffynnon
Ogof

Gwagle naturiol o dan ddaear yw ogof. Gellir ffurfio ar yr un pryd fel y creigiau o'u gwmpas, er enghraifft mewn lafa. Mae llawer o ogofâu felly ar ynysoedd Hawaii.

Beth bynnag, ffurfiwyd mwyafrif o ogofâu ar ôl ffurfiad y creigiau, trwy doddiad y creigiau neu trwy erydiad. A mae rhai yn ffurfio ar arfordir y môr, trwy weithrediad y tonnau. Mae'r rheini yn eithaf bychain.

Toddiad cerrig mae'n digwydd i galchfaen yn bennaf, ond mae'na nifer o enghraifftiau toddiad cerrig mewn defnydd fel sialc, dolomit, marmor, , gwenithfaen, halen, lafa a gypswm. Fel arfer, mae carst yn ffurfio ar yr yn pryd fel ogof. Mae'r calchfaen yn toddi oherwydd glaw a dŵr daear sydd yn cynnwys CO2 (asid carbonig) ac asidau naturiol eraill. Mewn llawer ogofâu calchfaen mae stalagtitau a stalagmitau, yn aml yn creu tirlun danddaearol trawiadol.

Ogofâu Cymru

[golygu | golygu cod]

Ceir rhestr lawn o ogofâu yng Nghymru ar wefan Capra Archifwyd 2010-10-26 yn y Peiriant Wayback. Dyma restr o'r ogofâu hynny sydd wedi'u cofrestru gan Cadw:

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]