Rwmania: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Gwlad yn ne-ddwyrain Ewrop yw Rwmania (Rwmaneg: România). Mae'n ffinio â Hwngari a Serbia i'r gorllewin a Bwlgaria i'r de, a'r Wcráin a Moldofa i'r gogledd a'r dwyrain.^[1] Ffurfir y mwyafrif o'r goror rhwng Rwmania a Bwlgaria gan Afon Donaw, sy'n arllwys i Aberdir y Donaw yn y fan mae morlin yn ne-ddwyrain Rwmania ar lannau'r Môr Du. Mae ganddi arwynebedd o 238,391 metr sgcilowar (92,043 mi sgw) a hinsawdd gyfandirol a thymherus. Rhed cadwyn dde-ddwyreiniol Mynyddoedd Carpathia trwy ganolbarth y wlad, gan gynnwys Copa Moldoveanu (2,544 m (8,346 tr)).^[2]

Datblygodd y wlad fodern yn nhiriogaethau'r dalaith Rufeinig Dacia. Unodd tywysogaethau Moldafia a Walachia ym 1859 yn sgil y deffroad cenedlaethol. Rhoddid yr enw Rwmania ar y wlad yn swyddogol ym 1866, ac enillodd ei hannibyniaeth oddi ar Ymerodraeth yr Otomaniaid ym 1877. Ymunodd Transylfania, Bukovina a Besarabia â Theyrnas Rwmania ar ddiwedd y Rhyfel Byd Cyntaf. Brwydrodd Rwmania ar ochr yr Almaen Natsïaidd yn erbyn yr Undeb Sofietaidd yn ystod yr Ail Ryfel Byd tan iddi ymuno â'r Cynghreiriaid ym 1944. Cafodd y wlad ei meddiannu gan y Fyddin Goch a chollodd sawl tiriogaeth. Wedi'r rhyfel, trodd Rwmania yn weriniaeth sosialaidd ac yn aelod o Gytundeb Warsaw. Dymchwelwyd y drefn gomiwnyddol gan Chwyldro 1989, a newidodd Rwmania'n wlad ddemocrataidd a chanddi economi'r farchnad.

Tyfod economi Rwmania yn gyflym ar ddechrau'r 2000au, a bellach mae'n seiliedig yn bennaf ar wasanaethau ac hefyd yn cynhyrchu ac allforio peiriannau ac ynni trydan. Ymaelododd â NATO yn 2004 a'r Undeb Ewropeaidd yn 2007. Trigai tua 20 miliwn o bobl yn y wlad, a bron i 2 miliwn ohonynt yn y brifddinas Bwcarést.^[3] Rwmaniaid, un o'r cenhedloedd Lladinaidd, yw mwyafrif y boblogaeth a siaradent Rwmaneg ac yn Gristnogion Uniongred Dwyreiniol. Ceir lleiafrifoedd o dras Hwngaraidd a Roma.

Tarddiad yr enw

Daw enw'r wlad yn y bôn o'r gair Lladin romanus, sy'n golygu "dinesydd Rhufain".^[4] Defnyddid yr enw yn gyntaf, hyd y gwyddon, yn yr 16eg ganrif gan ddyneiddwyr Eidalaidd a deithiodd i Dransylfania, Moldafia, a Walachia.^[5]^[6]^[7]^[8] Sonir am Țeara Rumânească ("Tir Rwmania") yn Llythyr Neacșu o Câmpulung (1521), y ddogfen hynaf sy'n goroesi yn yr iaith Rwmaneg.^[9]

Defnyddid y ddau sillafiad român a rumân^[10] hyd ddiwedd yr 17eg ganrif, pan wahaniaethid y ddwy ffurf am resymau cymdeithasol-ieithyddol: "taeog" oedd ystyr rumân bellach, a român oedd yr enw ar y bobl Rwmaneg eu hiaith.^[11] Wedi diddymu'r system daeog ym 1746, gair anarferol oedd rumân a daeth y ffurf român yn safonol.^[12] Defnyddid yr enw Rwmania i ddisgrifio mamwlad yr holl Rwmaniaid yng nghyfnod cynnar y 19eg ganrif.^[13]

Ymhlith y ffurfiau ar enw'r wlad mewn ieithoedd eraill Ewrop mae Rumänien yn Almaeneg, Roumanie yn Ffrangeg, Rumunija yn Serbo-Croateg, Румыния (Rumyniya) yn Rwseg, a Rumunia yn Bwyleg. Daw'r enw Cymraeg drwy'r hen ffurf Saesneg Rumania neu Roumania.^[14] Romania yw'r ffurf Saesneg arferol ers canol y 1970au.^[15]^[16]

Enwau swyddogol

1859–1862: Tywysogaethau Unedig
1862–1866: Tywysogaethau Unedig Rwmania
1866–1881: Rwmania
1881–1947: Teyrnas Rwmania
1947–1965: Gweriniaeth Pobl Rwmania (RPR)
1965–1989: Gweriniaeth Sosialaidd Rwmania (RSR)
1989–presennol: Rwmania

Hanes

Hanes cynnar

Tua 2000 CC ymsefydlodd yr Indo-Ewropeaid yn ardal Donaw-Carpathia, a chymysgant â'r brodorion neolithig gan ffurfio'r Thraciaid. Tros amser datblygodd y Thraciaid yn ddau dylwyth tebyg, y Getiaid a'r Daciaid, enwau a roddid arnynt gan y Groegiaid a'r Rhufeiniaid. Trigant yn y mynyddoedd i ogledd Gwastatir y Donaw ac ym Masn Transylfania. Daeth y Getiaid i gysylltiad â'r byd Groeg drwy wladfeydd yr Ïoniaid a'r Doriaid ar arfordir gorllewinol y Môr Du yn y 7fed ganrif CC.

Yr Oesoedd Canol

Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Annibyniaeth a brenhiniaeth

Roedd Rwmania dan reolaeth Ymerodraeth yr Otomaniaidd o'r 15fed ganrif hyd y 19eg ganrif. Yn sgil twf cenedlaetholdeb ar draws Ewrop, dechreuodd y Rwmaniaid frwydro am eu hannibyniaeth yn y 1820au wrth iddynt geisio uno Moldafia, Walachia a Thransylfania. Unodd Moldafia a Walachia ym 1862 i ffurfio'r Tywysogaethau Unedig, a ail-enwyd yn Rwmania ym 1866. Trodd yn deyrnas ym 1881.

Y Rwmania gomiwnyddol

Cafwyd ymchwydd economaidd bach yn y 1960au a'r 1970au. Nid oedd polisïau awtarciaidd Nicolae Ceauşescu, arweinydd y Rwmania Gomiwnyddol o 1965 i 1989, yn llwyddiannus, ac wrth drio talu holl ddyled y wlad cafodd effaith ddifrifiol ar yr economi a arweiniodd at dlodi. Ansefydlogodd Rwmania ymhellach wrth iddi droi'n wladwriaeth heddlu dan warchodaeth y Securitate. Saethwyd Ceauşescu a'i wraig Ddydd Nadolig 1989, ar ôl iddo orchymyn i'r heddlu cudd ymosod ar brotestwyr yn Timisoara.^[17]

Y Rwmania fodern

Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Daearyddiaeth

Map o Rwmania gyda dinasoedd a phrif afonydd

Ffurfir rhan fawr o ffiniau Rwmania â Serbia a Bwlgaria gan yr Afon Donaw. Ymunir y Donaw gan yr Afon Prut, sy'n ffurfio'r ffin â Moldofa. Llifir y Donaw i'r Môr Du, yn ffurfio Delta'r Donaw sydd yn cadfa o'r Biosffer.

Otherwydd diffiniwyd nifer o ffiniau Romany gan afonydd naturiol, weithiau'n shifftio, ac oherwydd bu'r Delta Donaw wastad yn ehangu tuag at y môr, tua 2-5 metr llinellog y flwyddyn, mae arwynebedd Romania wedi newid dros yr ychydig o degawdau diwethaf, yn cyffredinol yn cynyddu. Cynyddwyd y rhif o tua 237,500 km² yn 1969 i 238,319 km² yn 2005.

Mae gan Rwmania tirwedd eithaf dosbarthol, gyda 34% mynyddoedd, 33% brynau a 33% iseldiroedd.

Mae Mynyddoedd Carpathia yn dominyddu canoldir Rwmania wrth iddynt amgylchynu Gwastatir Uchel Transylfania, 14 o gopâu dros 2 000 m, yr uchaf yn Copa Moldoveanu (2 544 m). Yn y de, mae Mynyddoedd Carpathia yn pereiddio i'r brynau, tuag at Wastadedd Bărăgan.

Tri mynydd uchaf Rwmania yw:

	Enw	Uchder	Grŵp Mynyddoedd
1	Copa Moldoveanu	2 544 m	Mynyddoedd Făgăraş
2	Omu	2 500 m	Mynyddoedd Făgăraş
3	Piatra Craiului	2 489 m	Mynyddoedd Făgăraş

Dinasoedd

Y dinasoedd pennaf yw'r prifddinas Bucureşti, Iaşi, Timişoara, Cluj-Napoca, Constanţa, Craiova, Braşov, a Galaţi. Y dinasoedd mwyaf yw:

#	Dinas	Poblogaeth^[18]	Sir
1.	Bucureşti	2 082 334	Sir Bucureşti
2.	Iaşi	320 888	Sir Iaşi
3.	Cluj-Napoca	317 953	Sir Cluj
4.	Timişoara	317 660	Sir Timiş
5.	Constanţa	310 471	Sir Constanţa
6.	Craiova	302 601	Sir Dolj
7.	Galaţi	298 861	Sir Galaţi
8.	Braşov	284 595	Sir Braşov
9.	Ploiesti	232 527	Sir Prahova
10.	Braila	216 292	Sir Braila
11.	Oradea	206 616	Sir Bihor
12.	Bacau	175 500	Sir Bacau

Gwleidyddiaeth a llywodraeth

Mae Rwmania yn weriniaeth ddemocrataidd. Mae cangen ddeddffwriaethol llywodraeth Rwmania yn cynnwys dwy siambr, y Senat (Senedd), sydd ag 137 o aelodau (2004), ac y Camera Deputaţilor (Siambr Dirprwyon), sydd â 332 o aelodau (2004). Etholir aelodau'r ddwy siambr pob pedair mlynedd.

Etholir yr Arlywydd, pennaeth y cangen weithredol, hefyd gan bleidlais boblogaidd, pob pum mlynedd (nes 2004, pedair mlynedd). Mae'r arlywydd yn penodi'r Prif Weinidog, sy'n bennaeth y lywodraeth, a phenodir aelodau'r lywodraeth gan y Prif Weinidog. Mae angen i'r lywodraeth cael pleidlais seneddol o gymeradwyaeth.

Rhanbarthau a siroedd

Map gweinyddol o Rwmania
Mae Transylfania yn wyrdd, Wallachia yn las, ardal Moldofa yn goch, a Dobrogea yn felyn

Caiff Rwmania ei rhannu i 41 o judeţe, neu siroedd, a bwrdeisiaeth Bucureşti (y brifddinas).

Y siroedd (yn nhrefn yr wyddor) yw:

Economi

Demograffeg

Y boblogaeth hanesyddol
Blwyddyn	Pobl.	±%
1866	4,424,961	—
1887	5,500,000	+24.3%
1899	5,956,690	+8.3%
1912	7,234,919	+21.5%
1930	18,057,028	+149.6%
1939	19,934,000	+10.4%
1941	13,535,757	−32.1%
1948	15,872,624	+17.3%
1956	17,489,450	+10.2%
1966	19,103,163	+9.2%
1977	21,559,910	+12.9%
1992	22,760,449	+5.6%
2002	21,680,974	−4.7%
2011	20,121,641	−7.2%
2016 (amcan.)	19,474,952	−3.2%
Nid yw rhifau cyn 1948 yn cyfateb i ffiniau cyfredol y wlad.

Map o grwpiau ethnig Rwmania, yn seiliedig ar ddata o gyfrifiad 2011.

Yn ôl cyfrifiad 2011, poblogaeth Rwmania yw 20,121,641.^[19] Megis gwledydd eraill yn ei chylch, mae disgwyl i'r boblogaeth leiháu'n raddol yn y blynyddoedd i ddod o ganlyniad i gyfradd ffrwythlondeb (1.2–1.4) sy'n rhy isel i gynnal nifer cenedlaethau'r dyfodol a chyfradd allfudo sy'n uwch na'r gyfradd mewnfudo. Ym mis Hydref 2011, roedd Rwmaniaid ethnig yn cyfri am 88.9% o'r boblogaeth. Y lleiafrifoedd ethnig mwyaf eu maint yw'r Hwngariaid (6.5%) a'r Roma (3.3%).^[20]^[21] Mwyafrif yw'r Hwngariaid yn siroedd Harghite a Covasna. Ymhlith y lleiafrifoedd eraill mae'r Wcreiniaid, yr Almaenwyr, y Tyrciaid, y Lipofiaid (Hen Gredinwyr o dras Rwsiaidd), yr Aromaniaid, y Tatariaid, a'r Serbiaid.^[22] Ym 1930, trigai 745,421 o Almaenwyr yn Rwmania,^[23] ond dim ond rhyw 36,000 sy'n byw yno heddiw.^[22] Yn 2009 roedd tua 133,000 o fewnfudwyr yn Rwmania, yn bennaf o Foldofa a Tsieina.^[24]

Ieithoedd

Crefydd

Diwylliant

Cyfeiriadau

↑ (Saesneg) Romania at a glance (Adroddiad). NATO. http://www.nato.int/invitees2004/romania/glance.htm. Adalwyd 5 Chwefror 2017.
↑ (Saesneg) "Romania Geography". aboutromania.com. Cyrchwyd 5 Chwefror 2017.
↑ (Rwmaneg) "POPULAŢIA REZIDENTĂ1" (PDF). Sefydliad Ystadegau Cenedlaethol Rwmania. Cyrchwyd 5 Chwefror 2017.
↑ "Explanatory Dictionary of the Romanian Language, 1998; New Explanatory Dictionary of the Romanian Language, 2002" (yn Rwmaneg). Dexonline.ro. Cyrchwyd 25 September 2010.
↑ Verres, Andréas. Acta et Epistolae. I. t. 243. nunc se Romanos vocant
↑ Cl. Isopescu (1929). "Notizie intorno ai romeni nella letteratura geografica italiana del Cinquecento". Bulletin de la Section Historique XVI: 1–90. ""... si dimandano in lingua loro Romei ... se alcuno dimanda se sano parlare in la lingua valacca, dicono a questo in questo modo: Sti Rominest ? Che vol dire: Sai tu Romano, ...""
↑ Holban, Maria (1983). Călători străini despre Țările Române (yn Romanian). II. Ed. Științifică și Enciclopedică. tt. 158–161. Anzi essi si chiamano romanesci, e vogliono molti che erano mandati quì quei che erano dannati a cavar metalli ...CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ Cernovodeanu, Paul (1960). Voyage fait par moy, Pierre Lescalopier l'an 1574 de Venise a Constantinople, fol 48. Studii și materiale de istorie medievală (yn Romanian). IV. t. 444. Tout ce pays la Wallachie et Moldavie et la plus part de la Transilvanie a eté peuplé des colonies romaines du temps de Traian l'empereur ... Ceux du pays se disent vrais successeurs des Romains et nomment leur parler romanechte, c'est-à-dire romain ...CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ Ion Rotaru, Literatura română veche, "The Letter of Neacșu from Câmpulung", București, 1981, pp. 62–65
↑ "am scris aceste sfente cărți de învățături, să fie popilor rumânesti ... să înțeleagă toți oamenii cine-s rumâni creștini" "Întrebare creștinească" (1559), Bibliografia românească veche, IV, 1944, p. 6.
"... că văzum cum toate limbile au și înfluresc întru cuvintele slăvite a lui Dumnezeu numai noi românii pre limbă nu avem. Pentru aceia cu mare muncă scoasem de limba jidovească si grecească si srâbească pre limba românească 5 cărți ale lui Moisi prorocul si patru cărți și le dăruim voo frați rumâni și le-au scris în cheltuială multă ... și le-au dăruit voo fraților români, ... și le-au scris voo fraților români" Palia de la Orăștie (1581–1582), București, 1968.
În Țara Ardealului nu lăcuiesc numai unguri, ce și sași peste seamă de mulți și români peste tot locul ..., Grigore Ureche, Letopisețul Țării Moldovei, p. 133–134.
↑ Brezeanu, Stelian (1999). Romanitatea Orientală în Evul Mediu. Bucharest: Editura All Educational. tt. 229–246.
↑ In his well known literary testament Ienăchiță Văcărescu writes: "Urmașilor mei Văcărești!/Las vouă moștenire:/Creșterea limbei românești/Ș-a patriei cinstire."
In the "Istoria faptelor lui Mavroghene-Vodă și a răzmeriței din timpul lui pe la 1790" a Pitar Hristache writes: "Încep după-a mea ideie/Cu vreo câteva condeie/Povestea mavroghenească/Dela Țara Românească.
↑ In 1816, the Greek scholar Dimitrie Daniel Philippide published in Leipzig his work The History of Romania, followed by The Geography of Romania.
On the tombstone of Gheorghe Lazăr in Avrig (built in 1823) there is the inscription: "Precum Hristos pe Lazăr din morți a înviat/Așa tu România din somn ai deșteptat."
↑ See, for example, "Rumania: Remarkable Common Ground", The New York Times (December 21, 1989).
↑ See the Google Ngrams for Romania, Rumania, and Roumania.
↑ "General principles" (yn Romanian). cdep.ro. Cyrchwyd 7 September 2009.CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ BBC Cymru'r Byd – Tramor – Cofio pen-blwydd yn Romania
↑ (Rwmaneg) Athrofa Cenedlaethol o Ystadegau, Cyfrifiad 2002 PDF
↑ Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw CensusRef
↑ 2002 census data, based on population by ethnicity, gave a total of 535,250 Roma in Romania. Many ethnicities are not recorded, as they do not have ID cards. International sources give higher figures than the official census (e.g., UNDP's Regional Bureau for Europe, World Bank, "International Association for Official Statistics" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 26 February 2008.
↑ "European effort spotlights plight of the Roma". usatoday. 10 February 2005. Cyrchwyd 31 August 2008.
↑ ^22.0 ^22.1 (yn Romanian) Official site of the results of the 2002 Census (Adroddiad). Archifwyd o y gwreiddiol ar 5 February 2012. https://web.archive.org/web/20120205002157/http://www.recensamantromania.ro/rezultate-2. Adalwyd 31 August 2008.
↑ "German Population of Romania, 1930–1948". hungarian-history.hu. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 17 August 2007. Cyrchwyd 7 September 2009.
↑ Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw hdrstats.undp.org

Dolenni allanol

[1] (Saesneg) Romania at a glance (Adroddiad). NATO. http://www.nato.int/invitees2004/romania/glance.htm. Adalwyd 5 Chwefror 2017.

[2] (Saesneg) "Romania Geography". aboutromania.com. Cyrchwyd 5 Chwefror 2017.

[insse.ro-3] (Rwmaneg) "POPULAŢIA REZIDENTĂ1" (PDF). Sefydliad Ystadegau Cenedlaethol Rwmania. Cyrchwyd 5 Chwefror 2017.

[4] "Explanatory Dictionary of the Romanian Language, 1998; New Explanatory Dictionary of the Romanian Language, 2002" (yn Rwmaneg). Dexonline.ro. Cyrchwyd 25 September 2010.

[5] Verres, Andréas. Acta et Epistolae. I. t. 243. nunc se Romanos vocant

[6] Cl. Isopescu (1929). "Notizie intorno ai romeni nella letteratura geografica italiana del Cinquecento". Bulletin de la Section Historique XVI: 1–90. ""... si dimandano in lingua loro Romei ... se alcuno dimanda se sano parlare in la lingua valacca, dicono a questo in questo modo: Sti Rominest ? Che vol dire: Sai tu Romano, ...""

[7] Holban, Maria (1983). Călători străini despre Țările Române (yn Romanian). II. Ed. Științifică și Enciclopedică. tt. 158–161. Anzi essi si chiamano romanesci, e vogliono molti che erano mandati quì quei che erano dannati a cavar metalli ...CS1 maint: unrecognized language (link)

[8] Cernovodeanu, Paul (1960). Voyage fait par moy, Pierre Lescalopier l'an 1574 de Venise a Constantinople, fol 48. Studii și materiale de istorie medievală (yn Romanian). IV. t. 444. Tout ce pays la Wallachie et Moldavie et la plus part de la Transilvanie a eté peuplé des colonies romaines du temps de Traian l'empereur ... Ceux du pays se disent vrais successeurs des Romains et nomment leur parler romanechte, c'est-à-dire romain ...CS1 maint: unrecognized language (link)

[9] Ion Rotaru, Literatura română veche, "The Letter of Neacșu from Câmpulung", București, 1981, pp. 62–65

[10] "am scris aceste sfente cărți de învățături, să fie popilor rumânesti ... să înțeleagă toți oamenii cine-s rumâni creștini" "Întrebare creștinească" (1559), Bibliografia românească veche, IV, 1944, p. 6.
"... că văzum cum toate limbile au și înfluresc întru cuvintele slăvite a lui Dumnezeu numai noi românii pre limbă nu avem. Pentru aceia cu mare muncă scoasem de limba jidovească si grecească si srâbească pre limba românească 5 cărți ale lui Moisi prorocul si patru cărți și le dăruim voo frați rumâni și le-au scris în cheltuială multă ... și le-au dăruit voo fraților români, ... și le-au scris voo fraților români" Palia de la Orăștie (1581–1582), București, 1968.
În Țara Ardealului nu lăcuiesc numai unguri, ce și sași peste seamă de mulți și români peste tot locul ..., Grigore Ureche, Letopisețul Țării Moldovei, p. 133–134.

[11] Brezeanu, Stelian (1999). Romanitatea Orientală în Evul Mediu. Bucharest: Editura All Educational. tt. 229–246.

[12] In his well known literary testament Ienăchiță Văcărescu writes: "Urmașilor mei Văcărești!/Las vouă moștenire:/Creșterea limbei românești/Ș-a patriei cinstire."
In the "Istoria faptelor lui Mavroghene-Vodă și a răzmeriței din timpul lui pe la 1790" a Pitar Hristache writes: "Încep după-a mea ideie/Cu vreo câteva condeie/Povestea mavroghenească/Dela Țara Românească.

[13] In 1816, the Greek scholar Dimitrie Daniel Philippide published in Leipzig his work The History of Romania, followed by The Geography of Romania.
On the tombstone of Gheorghe Lazăr in Avrig (built in 1823) there is the inscription: "Precum Hristos pe Lazăr din morți a înviat/Așa tu România din somn ai deșteptat."

[14] See, for example, "Rumania: Remarkable Common Ground", The New York Times (December 21, 1989).

[15] See the Google Ngrams for Romania, Rumania, and Roumania.

[16] "General principles" (yn Romanian). cdep.ro. Cyrchwyd 7 September 2009.CS1 maint: unrecognized language (link)

[17] BBC Cymru'r Byd – Tramor – Cofio pen-blwydd yn Romania

[18] (Rwmaneg) Athrofa Cenedlaethol o Ystadegau, Cyfrifiad 2002 PDF

[CensusRef-19] Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw CensusRef

[20] 2002 census data, based on population by ethnicity, gave a total of 535,250 Roma in Romania. Many ethnicities are not recorded, as they do not have ID cards. International sources give higher figures than the official census (e.g., UNDP's Regional Bureau for Europe, World Bank, "International Association for Official Statistics" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 26 February 2008.

[21] "European effort spotlights plight of the Roma". usatoday. 10 February 2005. Cyrchwyd 31 August 2008.

[census-22] 22.0 ^22.1 (yn Romanian) Official site of the results of the 2002 Census (Adroddiad). Archifwyd o y gwreiddiol ar 5 February 2012. https://web.archive.org/web/20120205002157/http://www.recensamantromania.ro/rezultate-2. Adalwyd 31 August 2008.

[23] "German Population of Romania, 1930–1948". hungarian-history.hu. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 17 August 2007. Cyrchwyd 7 September 2009.

[hdrstats.undp.org-24] Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw hdrstats.undp.org

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

@@ Llinell 88: / Llinell 88: @@
 === Y Rwmania fodern ===
 {{eginyn-adran}}
-== Gwleidyddiaeth ==
-Mae Rwmania yn [[Gweriniaeth ddemocrataidd|weriniaeth ddemocrataidd]]. Mae cangen ddeddffwriaethol [[llywodraeth]] Rwmania yn cynnwys dwy siambr, y ''Senat'' ([[Senedd Rwmania|Senedd]]), sydd ag 137 o aelodau ([[2004]]), ac y ''Camera Deputaţilor'' ([[Siambr Dirprwyon Rwmania|Siambr Dirprwyon]]), sydd â 332 o aelodau ([[2004]]). Etholir aelodau'r ddwy siambr pob pedair mlynedd.
-Etholir yr [[Arlywydd Rwmania|Arlywydd]], pennaeth y cangen weithredol, hefyd gan bleidlais boblogaidd, pob pum mlynedd (nes 2004, pedair mlynedd). Mae'r arlywydd yn penodi'r [[Prif Weinidog Rwmania|Prif Weinidog]], sy'n bennaeth y lywodraeth, a phenodir aelodau'r lywodraeth gan y Prif Weinidog. Mae angen i'r lywodraeth cael pleidlais seneddol o gymeradwyaeth.
-== Siroedd ==
-[[Delwedd:Romania-gweinyddol.png|bawd|chwith|240px|Map gweinyddol o Rwmania<br />Mae [[Transylfania]] yn wyrdd, [[Wallachia]] yn las, ardal [[Moldofa]] yn goch, a [[Dobrogea]] yn felyn]]
-Caiff Rwmania ei rhannu i 41 o ''judeţe'', neu [[sir]]oedd, a bwrdeisiaeth [[Bucureşti]] (y brifddinas).
-Y siroedd (yn nhrefn yr wyddor) yw:
-{|
-|
-* [[Sir Alba|Alba]]
-* [[Sir Arad|Arad]]
-* [[Sir Argeş|Argeş]]
-* [[Sir Bacău|Bacău]]
-* [[Sir Bihor|Bihor]]
-* [[Sir Bistriţa-Năsăud|Bistriţa-Năsăud]]
-* [[Sir Botoşani|Botoşani]]
-* [[Sir Braşov|Braşov]]
-* [[Sir Brăila|Brăila]]
-* [[Sir Buzău|Buzău]]
-* [[Sir Caraş-Severin|Caraş-Severin]]
-* [[Sir Călăraşi|Călăraşi]]
-* [[Sir Cluj|Cluj]]
-* [[Sir Constanţa|Constanţa]]
-* [[Sir Covasna|Covasna]]
-* [[Sir Dâmboviţa|Dâmboviţa]]
-* [[Sir Dolj|Dolj]]
-* [[Sir Galaţi|Galaţi]]
-* [[Sir Giurgiu|Giurgiu]]
-* [[Sir Gorj|Gorj]]
-|
-* [[Sir Harghita|Harghita]]
-* [[Sir Hunedoara|Hunedoara]]
-* [[Sir Ialomiţa|Ialomiţa]]
-* [[Sir Iaşi|Iaşi]]
-* [[Sir Ilfov|Ilfov]]
-* [[Sir Maramureş|Maramureş]]
-* [[Sir Mehedinţi|Mehedinţi]]
-* [[Sir Mureş|Mureş]]
-* [[Sir Neamţ|Neamţ]]
-* [[Sir Olt|Olt]]
-* [[Sir Prahova|Prahova]]
-* [[Sir Satu Mare|Satu Mare]]
-* [[Sir Sălaj|Sălaj]]
-* [[Sir Sibiu|Sibiu]]
-* [[Sir Suceava|Suceava]]
-* [[Sir Teleorman|Teleorman]]
-* [[Sir Timiş|Timiş]]
-* [[Sir Tulcea|Tulcea]]
-* [[Sir Vaslui|Vaslui]]
-* [[Sir Vâlcea|Vâlcea]]
-* [[Sir Vrancea|Vrancea]]
-|}
 == Daearyddiaeth ==
@@ Llinell 210: / Llinell 152: @@
 <br clear="all">
+== Gwleidyddiaeth a llywodraeth ==
+Mae Rwmania yn [[Gweriniaeth ddemocrataidd|weriniaeth ddemocrataidd]]. Mae cangen ddeddffwriaethol [[llywodraeth]] Rwmania yn cynnwys dwy siambr, y ''Senat'' ([[Senedd Rwmania|Senedd]]), sydd ag 137 o aelodau ([[2004]]), ac y ''Camera Deputaţilor'' ([[Siambr Dirprwyon Rwmania|Siambr Dirprwyon]]), sydd â 332 o aelodau ([[2004]]). Etholir aelodau'r ddwy siambr pob pedair mlynedd.
+Etholir yr [[Arlywydd Rwmania|Arlywydd]], pennaeth y cangen weithredol, hefyd gan bleidlais boblogaidd, pob pum mlynedd (nes 2004, pedair mlynedd). Mae'r arlywydd yn penodi'r [[Prif Weinidog Rwmania|Prif Weinidog]], sy'n bennaeth y lywodraeth, a phenodir aelodau'r lywodraeth gan y Prif Weinidog. Mae angen i'r lywodraeth cael pleidlais seneddol o gymeradwyaeth.
+=== Rhanbarthau a siroedd ===
+[[Delwedd:Romania-gweinyddol.png|bawd|chwith|240px|Map gweinyddol o Rwmania<br />Mae [[Transylfania]] yn wyrdd, [[Wallachia]] yn las, ardal [[Moldofa]] yn goch, a [[Dobrogea]] yn felyn]]
+Caiff Rwmania ei rhannu i 41 o ''judeţe'', neu [[sir]]oedd, a bwrdeisiaeth [[Bucureşti]] (y brifddinas).
+Y siroedd (yn nhrefn yr wyddor) yw:
+{|
+|
+* [[Sir Alba|Alba]]
+* [[Sir Arad|Arad]]
+* [[Sir Argeş|Argeş]]
+* [[Sir Bacău|Bacău]]
+* [[Sir Bihor|Bihor]]
+* [[Sir Bistriţa-Năsăud|Bistriţa-Năsăud]]
+* [[Sir Botoşani|Botoşani]]
+* [[Sir Braşov|Braşov]]
+* [[Sir Brăila|Brăila]]
+* [[Sir Buzău|Buzău]]
+* [[Sir Caraş-Severin|Caraş-Severin]]
+* [[Sir Călăraşi|Călăraşi]]
+* [[Sir Cluj|Cluj]]
+* [[Sir Constanţa|Constanţa]]
+* [[Sir Covasna|Covasna]]
+* [[Sir Dâmboviţa|Dâmboviţa]]
+* [[Sir Dolj|Dolj]]
+* [[Sir Galaţi|Galaţi]]
+* [[Sir Giurgiu|Giurgiu]]
+* [[Sir Gorj|Gorj]]
+|
+* [[Sir Harghita|Harghita]]
+* [[Sir Hunedoara|Hunedoara]]
+* [[Sir Ialomiţa|Ialomiţa]]
+* [[Sir Iaşi|Iaşi]]
+* [[Sir Ilfov|Ilfov]]
+* [[Sir Maramureş|Maramureş]]
+* [[Sir Mehedinţi|Mehedinţi]]
+* [[Sir Mureş|Mureş]]
+* [[Sir Neamţ|Neamţ]]
+* [[Sir Olt|Olt]]
+* [[Sir Prahova|Prahova]]
+* [[Sir Satu Mare|Satu Mare]]
+* [[Sir Sălaj|Sălaj]]
+* [[Sir Sibiu|Sibiu]]
+* [[Sir Suceava|Suceava]]
+* [[Sir Teleorman|Teleorman]]
+* [[Sir Timiş|Timiş]]
+* [[Sir Tulcea|Tulcea]]
+* [[Sir Vaslui|Vaslui]]
+* [[Sir Vâlcea|Vâlcea]]
+* [[Sir Vrancea|Vrancea]]
+|}
+== Economi ==
+== Demograffeg ==
+{{Historical populations
+|type =
+|1866|4424961 |1887|5500000 |1899|5956690 |1912|7234919 |1930|18057028 |1939|19934000 |1941|13535757 |1948|15872624 |1956|17489450 |1966|19103163 |1977|21559910 |1992|22760449 |2002|21680974 |2011|20121641|2016 (amcan.)|19474952
+|footnote = Nid yw rhifau cyn 1948 yn cyfateb i ffiniau cyfredol y wlad.
+}}
+[[Delwedd:Ethnic-map-of-Romania-2011.png|bawd|chwith|Map o grwpiau ethnig Rwmania, yn seiliedig ar ddata o gyfrifiad 2011.]]
+Yn ôl cyfrifiad 2011, poblogaeth Rwmania yw 20,121,641.<ref name="CensusRef"/> Megis gwledydd eraill yn ei chylch, mae disgwyl i'r boblogaeth leiháu'n raddol yn y blynyddoedd i ddod o ganlyniad i [[cyfradd ffrwythlondeb|gyfradd ffrwythlondeb]] (1.2–1.4) sy'n rhy isel i gynnal nifer cenedlaethau'r dyfodol a chyfradd allfudo sy'n uwch na'r gyfradd mewnfudo. Ym mis Hydref 2011, roedd Rwmaniaid ethnig yn cyfri am 88.9% o'r boblogaeth. Y lleiafrifoedd ethnig mwyaf eu maint yw'r Hwngariaid (6.5%) a'r Roma (3.3%).<ref>2002 census data, based on [http://www.insse.ro/cms/files/statistici/comunicate/alte/2012/Comunicat%20DATE%20PROVIZORII%20RPL%202011.pdf population by ethnicity], gave a total of 535,250 Roma in Romania. Many ethnicities are not recorded, as they [http://www.edrc.ro/docs/docs/Romii_din_Romania.pdf do not have ID cards]. International sources give higher figures than the official census (e.g., [http://europeandcis.undp.org/uploads/public/File/rbec_web/vgr/chapter1.1.pdf [[UNDP]]'s Regional Bureau for Europe], [http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/EXTROMA/0,,contentMDK:20333806~menuPK:615999~pagePK:64168445~piPK:64168309~theSitePK:615987,00.html World Bank], {{cite web|url=http://www.msd.govt.nz/documents/publications/msd/journal/issue25/25-pages154-164.pdf |format=PDF|title=International Association for Official Statistics|archiveurl=//web.archive.org/web/20080226202154/http://www.msd.govt.nz/documents/publications/msd/journal/issue25/25-pages154-164.pdf|archivedate=26 February 2008}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.usatoday.com/news/world/2005-02-01-roma-europe_x.htm|publisher=usatoday|title=European effort spotlights plight of the Roma|accessdate=31 August 2008|date=10 February 2005}}</ref> Mwyafrif yw'r Hwngariaid yn siroedd Harghite a Covasna. Ymhlith y lleiafrifoedd eraill mae'r [[Wcreiniaid]], yr [[Almaenwyr]], y [[Tyrciaid]], y Lipofiaid ([[Hen Gredinwyr]] o dras [[Rwsia]]idd), yr [[Aromaniaid]], y [[Tatariaid]], a'r [[Serbiaid]].<ref name="census">{{cite report|url=http://www.recensamantromania.ro/rezultate-2/ |title=Official site of the results of the 2002 Census |language=Romanian |accessdate=31 August 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120205002157/http://www.recensamantromania.ro/rezultate-2 |archivedate=5 February 2012 }}</ref> Ym 1930, trigai 745,421 o Almaenwyr yn Rwmania,<ref>{{cite web|url=http://www.hungarian-history.hu/lib/minor/min02.htm|archiveurl=//web.archive.org/web/20070817040031/http://www.hungarian-history.hu/lib/minor/min02.htm|archivedate=17 August 2007|title=German Population of Romania, 1930–1948|publisher=hungarian-history.hu|accessdate=7 September 2009}}</ref> ond dim ond rhyw 36,000 sy'n byw yno heddiw.<ref name="census"/> Yn 2009 roedd tua 133,000 o fewnfudwyr yn Rwmania, yn bennaf o Foldofa a [[Gweriniaeth Pobl Tsieina|Tsieina]].<ref name="hdrstats.undp.org"/>
+=== Ieithoedd ===
+=== Crefydd ===
+== Diwylliant ==
 == Cyfeiriadau ==
-{{cyfeiriadau}}
+{{cyfeiriadau|2}}
-== Cysylltiadau allanol ==
+== Dolenni allanol ==
 {{Wiciadur|{{PAGENAME}}}}
 * {{eicon ro}} [http://www.presidency.ro Arlywyddiaeth Rwmania]