Вутлă хӳре
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Комета (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Вутлă хӳре е Комета (гр. κομήτης хӳреллĕ, символĕ: .svg){kind=small}
), — Хĕвел системин тĕтре евĕрлĕ объекчĕ. Вăл пуçĕнчен тата хӳринчен тытăнса тăрать.
Комета пуçĕ, е «кома», — кометăн чи çутă пайĕ. Унăн варринче темиçе километра тăсăлакан хытă япалалăх. Çав тĕшĕ пăрпа чул катăкĕсенчен тăрать. Хӳри вара — темиçе миллион километра тăсăлакан тусанпа газ хутăшĕ.
Пĕрлехи хыпарсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Вăрăм тапхăрлă кометăсем пирĕн пата Оорт пĕлĕтĕнчен вĕçсе килеççĕ, пулас, унта çав тери нумай комета тĕшши. Хĕвел системин аяк енĕсенчи кĕлеткесем, яланхилле, вĕçекен япалалăхсенчен (шыв, метан тата урăх газсен) тытăнса тăраççĕ, Хĕвел патне çывхарсан вĕсем пăсланса каяççĕ.
Хальхи саманта 400 ытла кĕске тапхăрлă кометăна тупса палăртнă[1].
Комета тытăмĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Комета тытăнса тăракан тĕп газсем[2][3]
| Атомсем | Молекулăсем | Ионсем |
|---|---|---|
| Н | Н2O | H2O+ |
| О | С2 | H3O+ |
| С | С3 | OH+ |
| S | CN | CO+ |
| Na | СН | CO2+ |
| Fe | СО | CH+ |
| Co | HCN | CN+ |
| Ni | СH3CN | |
| H2CO |
Йĕтре
[тӳрлет | кодне тӳрлет].jpg)
Йĕтре — коетăн хытă пайĕ, унта мĕнпур масси тенĕ пекех вырнаçнă. Хальхи саманта кометăсен йĕтрисене телескопи меслечĕпе тĕрĕслеме май çук, мĕншĕн тесен вĕсем талкăшпех çутăлса тăракан материпе витĕннĕ.
Хӳре
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Ялкăш кометăсем Хĕвел патне çывхарнă чухне «хӳре» — çутăлакан ярăм — тăсăлма тытăнать, хĕвел çилĕпе çутă пусăмĕ хĕснипе вăл Хĕвелтен тепĕр еннелле сулăннă.
Çавăн пекех
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ http://ssd.jpl.nasa.gov/dat/ELEMENTS.COMET
- ^ http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/astronomiya/KOMETA.html — КОМЕТА | Энциклопедия Кругосвет
- ^ Ю.Н.ГНЕДИН [http://bourabai.kz/dmitriev/gnedin.htm#table2 Астрономические наблюдения кометы века: новые, неожиданные результаты].
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Коитиро Томита / Беседы о кометах 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ.
- Популярная статья о кометах 2008 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.
- Статья «Кометы — странницы космических трасс»
- Образы комет в изобразительном искусстве
- Кометография
- Столкновение кометы Шумейкеров—Леви 9 с Юпитером: что мы увидели (Физика наших дней)
- Статья «Тайны межзвёздных облаков» — о проекте Стардаст
- Уильям Нейпьер. Опасность комет и астероидов
- Кометы в Солнечной системе, Инфографика. Схема орбит некоторых комет, которые были или будут видны с Земли невооружённым глазом.
- Каталог орбитальной эволюции малых тел Солнечной системы
- Zlobin A.E. Quasi Three-dimensional Modeling of Tunguska Comet Impact (1908), paper of AIAA 2007 Planetary Defense Conference
 |
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |
