بیردۆزی سێ جۆرەکەی کەرتی کار
بیرۆدزی سێ جۆرەکەی کەرتی کار لە ئابوورزانیدا، ئابووری دابەش دەکاتە سەر سێ جۆری جیاواز و ئاستی جیاواز: دەرھێنان و پاڵاوتنی ماددەی خاو (کەرتی یەکەم)، بەرھەمھێنانی لەڕێگەی ئەو ماددە خاوانەوە (کەرتی دووەم)، ڕاژە (کەرتی سێیەم). ئەم بیردۆزە/مۆدێلە لەلایەن ھەریەک لە ئالان فیشەر، کۆڵین کلارک و ژان فۆراستییەوە داھێنراوە.[١][٢][٣]
بەپێی ئەم بیردۆزە بێت، دەستپێکی چالایە ئابوورییەکان لە کەرتی یەکەمەوە دەستپێدەکەن و دواتر بە کەرتی دووەم و سێیەمدا تێپەڕ دەبن.
ناوەڕۆک
[دەستکاری]
فۆراستی لە پەرتووکی «ھیوای مەزنی سەدەی بیستەم» دەربارەی ئەم سێ کەرتە دەڵێت کە ئەمانە ھۆی باشی جۆرێتی ژیان، دڵنیایی کۆمەڵایەتی، پڕۆژەی خێرخوازی و نەھێشتنی بێکارین، ھەر بە گوتەی خۆیشی دابەشبوونی کار بەسەر ئەم سێ کەرتە بە چەندین قۆناغی جیاواز تێپەڕ دەبێت:
قۆناغی یەکەم: شارستانێتی باو
[دەستکاری]کامە کەرت زۆرترین کاری لەخۆگرتووە:
- کەرتی یەکەم: ٦٤٫٥٪
- کەرتی دووەم: ٢٠٪
- کەرتی سێیەم: ١٥٫٥٪
ئەم قۆناغە لەو وڵاتانە بەدی دەکرێت کە ھێشتا لەڕووی زانستەوە پێشکەوتوو نین و پشت بە ئامێری پیشکەوتوو نابەستن. لە سەردەمی ئێستاماندا، زۆربەی زۆری وڵاتە پەرەئەستێنەکان دەگرێتەوە.
قۆناغی دووەم: ھەنگاونان بەرەو پێشکەوتن
[دەستکاری]کامە کەرت زۆرترین کاری لەخۆگرتووە:
- کەرتی یەکەم: ٤٠٪
- کەرتی دووەم: ٤٠٪
- کەرتی سێیەم: ٢٠٪
ئەم قۆناغە لەم وڵاتانەدا بەدی دەکرێت کە ڕوویان لە پێشکەوتن کردووە و پشت بە ئامێری پێشکەوتوو دەبەستن کەوا ژمارەی کرێکار و کارمەندانیشیان کەمتر دەکاتەوە. ھەربۆیەش داواکاری لەسەر کەرتی دووەم بەرزتر دەبێتەوە بۆ بەکارھێنانی ئامێری پێشکەوتووە. ھەروەھا زۆری ئەم قۆناغی بە ھاوواتای بە پیشەسازی بوون دادەنرێت.
قۆناغی سێیەم: شارستانێتە پێشکەوتووەکان
[دەستکاری]کامە کەرت زۆرترین کاری لەخۆگرتووە:
- کەرتی یەکەم: ١٠٪
- کەرتی دووەم: ٢٠٪
- کەرتی سێیەم: ٧٠٪
بەھۆی پێشکەوتنی وڵاتەوە، کەرتی یەکەم و دووەم بەھۆی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا و داھێنانی ئامێری ڕۆبۆتی بە خۆکاربوونی کارەکان کەمتر دەبنەوە. لە ڕۆژانی ئەمڕۆماندا، بەھۆی فراونبوونی ئەم کەرتە لە تەواوی جیھان، زۆرجار کەرتەکە دەکرێتە چەند بەشێکی جیاواز.
کەرتی زیاتر بۆ بیردۆزەکە
[دەستکاری]کەرتی چوارەم
[دەستکاری]کەرتی چوارەم ئاماژەیەکە بە سێکتەری گەشەپێدان و توێژینەوە و ئەو کۆمپانیانە دەگرێتەوە کە کاری سەرەکیان بڵاوکردنەوەی زانیاری پەروەردەیی و توێژینەوەی زانستییە.
کەرتی پێنجەم
[دەستکاری]کەرتی پێنجەم تیشک دەخاتە سەر ئەو خزمەتگوزاریانەی لەلایەن مرۆڤەوە دابین دەکرێت وەکو حکوومەت و ڕێکخراوە خێرخوازییەکان.
ئەمانەش ببینە
[دەستکاری]- کۆلین کلارک (ئابووریناس)
- ژان فۆراستی (ئابووریناس)
- کەرتی یەکەمی ئابووری
- کەرتی دووەمی ئابووری
- کەرتی سێیەمی ئابووری
- کەرتی چوارەمی ئابووری
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Fisher، Allan G. B. (1935). The Clash of Progress and Security. London: Macmillan. لە 2019-07-13 ھێنراوە.
- ^ Fisher، Allan G. B. (1939). «Production, primary, secondary and tertiary». Economic Record. 15 (1): 24–38. doi:10.1111/j.1475-4932.1939.tb01015.x. ISSN 1475-4932.
- ^ Fisher، Allan G. B. (1946). Economic Progress And Social Security. London: Macmillan. لە 2019-07-14 ھێنراوە.
