سەلاحەدین دەمیرتاش: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

سەڵاحەدین دەمیرتاش
سەڵاحەدین دەمیرتاش ; سەرۆکی پێشوی HDP پارتی سیاسی ; ئەندام پەرلەمانی پێشوو
سەرۆکی پێشووی پارتی دیموکراتی گەلان
	لە پۆستدایە
	گرتنە دەست ; ٢٢ی جوونی ٢٠١٢
سەرۆک کۆمار	ئەرتوغرول کورکچو; سەباحەت تونجەل
خانمەسەرۆک	فیگەن یوکسەکداغ
پێشینە	ئەرتوغرول کورکچو
سەرۆکی پارتی دیموکراتی گەلان
	لە پۆستدا بووە; ١ی فێبرواری ٢٠١٠ – ٢٢ی ئاپریلی ٢٠١٤
پێشینە	موستەفا ئایزیت; دەمیر چەلیک
پاشینە	پارتەکە ھەڵوەشاوە; See پارتی دیموکراتی گەلان HDP
ئەندامی پێشوی پەرلەمانی تورکیا
	لە پۆستدایە
	گرتنە دەست ; ٢٢ی جوولای ٢٠٠٧
ناوچەی بەربژێری	دیاربەکر (٢٠٠٧); [جولەمێرگـ(ناوچەی دەنگدان)
وردەکاریی تاکەکەسی
لەدایکبوون	١٠ی نیسانی ١٩٧٣ (تەمەن ٥١ ساڵ); پالۆ، خارپێت، باکووری کوردستان، تورکیا
پارتی سیاسی	پارتی کۆمەڵگای دیموکراتی; (پێش ٢٠٠٨); پارتی ناوچە دیموکراتیکەکان; (٢٠٠٨–٢٠١٤); پارتی دیموکراتی گەلان; (2014–present)
خوێندن لە	زانکۆی ئانکارا
ماڵپەڕ	Official website

گەڕان بە مێژوودا

→ گۆڕانکاریی کۆنتر

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

دیداریویکیدەق

نێوھێڵ

دوایین پێداچوونەوەی ‏٠٠:٣٥، ٤ی شوباتی ٢٠٢٤

سەڵاحەدین دەمیرتاش (بە کوردیی زازاکی: Selahattîn Demîrtaş) نووسەر و سیاسەتمەدارێکی کوردی زازایە، لە نیسانی ساڵی ١٩٧٣دا لە شارۆچکەی پالۆی سەر بە پارێزگای خارپێتی باکووری کوردستان لەدایکبووە. سەڵاحەدین دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٧دا لەسەر لیستی پارتی کۆمەڵگای دیموکراتیک (DTP) وەکوو نوێنەری پارێزگای ئامەد بۆتە ئەندامی پەرلەمانی تورکیا و لە دوای قەدەغەکردنی ئەم پارتە لە لایەن دادگای دەستووری تورکیاوە، لە ساڵی ٢٠١٠دا بوو بە ھاوسەرۆکی پارتی ئاشتی و دیموکراسی (BDP)، ئێستاش سەڵاحەدین دەمیرتاش ھاوسەرۆکی پارتی دیموکراتی گەلان ھەدەپەیە.

ناوبراو کوردی زازایە و دەرچووی کۆلێژی یاسایی زانکۆی ئانکارایە. دەمیرتاش بەر لەوەی بە شێوەی ئەکتیڤ بێتە ناو سیاسەت، لە بەڕێوەبەرانی لقی ئامەدی کۆمەڵەی مافی مرۆڤ (IHD) بوو. ناوبراو ھەروەھا لە دامەزرێنەرانی لقی ئامەدی ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی و ڕێکخستنی مافی مرۆڤی تورکیاشە.

لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦، لەلایەن حکوومەتی تورکیاوە لەگەڵ فیگەن یوکسەکداغ و ئەندامپەرلەمانەکانی ھەدەپە^[١] بەتۆمەتی پەیوەندی لەگەڵ پەکەکە دەستگیرکرا.^[٢]

لە تەممووزی ٢٠٢١، سەلاحەدین دەمیرتاش خەڵاتی ئەو ساڵەی ڤایمەر بۆ داکۆکی کردن لە مافەکانی مرۆڤی وەرگرت.^[٣]

ئاشنابوون بە دۆزی کورد و ھاتنە ناو سیاسەت

دەمیرتاش دەڵێ لە مانگی ئازاری ١٩٨٨ی زایینی، کاتێک خوێندکاری پۆلی دووی دواناوەندی بووە، بە بیستی دەنگی دروشمی خۆپێشاندەران لە دەرەوەی قوتابخانەکەی لە ئامەد و ئاخافتنی مامۆستاکەیان لەسەر چەرمەسەرییەکانی کورد بەدەست حکوومەتی سەددام حوسێن و کیمیابارانی ھەڵەبجە، بۆ یەکەم جار زانیوییەتی کە ئەویش سەر بەو نەتەوە ستەملێکراوەیە بەڵام ھەر بە پێشنیاری مامۆستاکەی، ھەوڵ دەدا لە سیاسەت نزیک نەکاتەوە ھەرچەند ئەشقی بە موزیکژەنی، لە موزیکی کوردی نزیک دەکاتەوە و ناچار دەبێ ساڵانێک بە دزی دایک و باوکی، گوێ لە گۆرانی کوردی بگرێ. ناوبراو دەگێڕێتەوە کە شوێنبزرکرانی سەرۆکی پارتی ڕەنجی گەل[HEP] لە ساڵی ١٩٩١ی زایینی و دۆزرانەوەی تەرمەکەی پاش سێ ڕۆژ و ئاڵۆزییەکانی ئامەد دوای ئەو ڕووداوە، بۆ یەکەم جار سەرنجی ڕاستەوخۆی ناوبراوی بۆ سیاسەت ڕاکێشاوە. ھەروەھا قۆڵبەستکرانی برایەکی بە تۆمەتی ئەندامەتی لە ڕێکخستنی گەنجانی پەکەکە لە زانکۆی موغوڵا و سزادانی بە ٢٤ ساڵ زیندان بەھۆی نەبوونی دەرفەتی ماددی بۆ گرتنی پارێزەر، وای لێ کردووە کە خوێندن لە بواری بەڕێوەبەری دەریاوانی لە زانکۆی ئیزمیر جێبھێڵێ و ساڵی ١٩٩٣، لە زانکۆی ئانکارا دەست بە خوێندنی یاسا بکات. ساڵی ٩٥، ھەر لە زانکۆ ھەوڵی داوە بچێتە شاخ بەڵام بە گیرانی لینکە تەشکیلاتییەکەی، پلانەکەی لێ ئاشکرا بووە و دواتر بەم ھۆیە بۆ ماوەی ١٥ ڕۆژ قۆڵبەست کراوە.^[٤]

لە پارێزڤانیی مافی مرۆڤەوە تا سەرۆکایەتیی بەدەپە

دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٠وە بۆ ئەملا، لەگەڵ عوسمان بایدەمیر و کۆمەڵێک یاساناس و چالاکی مافی مرۆڤ، لە بەڕێوەبەریی کۆمەڵەی مافی مرۆڤدا بووە و بەدواداچوونی بۆ سەدان دۆسیەی پێشێلکاری مافی مرۆڤ لە باکووری کوردستان کردووە. پاش ئەوەی لە ساڵی ٢٠٠٤دا، بایدەمیر بۆتە شارەداری گەوەرەشاری ئامەد، سەلاحەدین دەمیرتاش جێی ناوبراوی لە سەرۆکایەتیی کۆمەڵەی مافی مرۆڤدا گرتۆتەوە. ناوبراو بە ھۆی بەشداری لە بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنی ڕۆژ تیڤی لە ساڵی ٢٠٠٦ی زایینیدا، بە تۆمەتی پڕۆپاگەندەکردن بۆ پەکەکە، سەرەتا بە ساڵێک زیندان مەحکووم کرا بەڵام دادگای پێداچوونەوە، دواتر سزاکەی بۆ پێنج ساڵ زیندانی ھەڵپەسێدرا گۆڕی. سەلاحەدین دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٧ی زاییندا لە جێگەی خەتیب دیجلە، لە ئامەد وەک کاندیدی سەربەخۆ لە لیستی دەتەپە کاندید کرا و توانی نوێنەری ئەو شارە لە پارلەمانی تورکیا. دەمیرتاش لەو ساڵانەدا وەک جێگری بەرپرسی فڕاکسیۆنی دەتەپە لە پارلەمانی تورکیا درێژەی بە سیاسەت دەدا بەڵام بە داخرانی حیزبەکە لە بەھاری ٢٠٠٩دا، تێکەڵ بە بەدەپەی دەستەخوشکی DTP بوو. دەمیرتاش، پاش داخرانی دەتەپە و قەدەخەکرانی سیاسەت کە زۆربەی دامەزرێنەرانی ئەو حیزبە، لە کۆنگرەی ئاوارتەی پارتی ئاشتی و دیمۆکراسی[BDP]دا بە زۆرینەی ڕەھای دەنگی ئەندامانی کۆنگرە، لە فێبرواری ٢٠١٠دا، وەک یەکەم سەرۆکی ئەو حیزبە ھەڵبژێردرا. ناوبراو لە سێپتامبری ٢٠١١شدا بۆ جاری دووھەم، لەگەڵ «گوڵتەن کشاناک»، وەک ھاوسەرۆکی بەدەپە ھەڵبژێرایەوە. سەرۆکی تازە ھەڵبژێردراوی بەدەپە لەمەودوا بە شێوەیەکی ئەکتیڤتر لە جاران ھاتە ناو سیاسەت و ڕۆڵی چالاکانەی لە وتووێژەکانی ناسراو بە قۆناخی ئۆسلۆ، ڕەوتی ئاشتی، کۆمەڵکوژی ڕۆبۆسکی، دۆسیەی کەجەکە و ھتد گێڕا و بوو بە یەکێک لە سیما ناسراوەکانی تورکیا. لە ساڵی ٢٠١١ش، وەک یەکێک لە بەربژێرانی بەرەی ڕەنج، ئازادی و دێمۆکراسی، لە جۆڵەمێرگ خۆی پاڵاوات و بۆ دووھەم جار وەک پارلەمانتار ھەڵبژێردرا.^[٥]

ھەدەپە و ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی کۆمار

ساڵی ٢٠١٢ی زایینی، دەمیرتاش و ھاوحیزبییەکانی، بەمەبەستی پێکھێنانی بەرەیەکی بەرفراوانتر لە چین و توێژە جیاوازەکانی کوردستان و تورکیا، حیزبێکی چەترئاسای فرەدەنگ بە ناوی پارتی دێمۆکراتیکی گەلان [HDP]یان دامەزراند. دەمیرتاش لەگەڵ فیگەن یوکسەکداغ، لە ٢٢ی حوزیرانی ھەمان ساڵدا، وەک ھاوسەرۆکانی ھەدەپە ھەڵبژێردران. دەمیرتاش لە لایەن حیزبەکەیەوە لە ئەگۆستی ٢٠١٤ دا وەک بەربژێری پۆستی سەرۆکایەتیی کۆمار دیاری کرا و لەم قۆناخەدا ڕاستەوخۆ لەگەڵ ڕەجەب تەییپ ئەردۆغان، سەرۆک و دامەزرێنەری ئاکەپە و سەرۆک وەزیری ١٢ ساڵی ڕابردووی تورکیا کەوتە ڕکابەریی ڕاستەوخۆ. ناوبراو ھەرچەند لەو ڕکەبەرییە نابەرابەرەدا، سەرکەوتنی بەدەست نەھێنا و وەک سەرۆککۆماری تورکیا ھەڵنەبژێردرا بەڵام لە سەردەمی بانگەشەی ھەڵبژارداندا، توانی سەرنجی زیاتری کۆمەڵگا و مێدیای تورکیا بۆ لای خۆی و حیزبەکەی ڕابکێشێ و ڕێژەی ٩٫٧٦ی دەنگەکان بەدەست بھێنێ. شتێک کە سەرکەوتنی دواتری حیزبەکەی لە ھەڵبژاردنی گشتیی تورکیای مسۆگەر کرد. سەلاحەدین دەمیرتاش، وەک ھاوسەرۆکی ھەدەپە لە ھەڵبژاردنی حەوتی ژووئەنی ٢٠١٥دا، ڕۆڵی سەرەکیی بانگەشەی ھەڵبژاردنی حیزبەکەی لەئەستۆ بوو.^[٦]

کتێبەکان

سەحەر
دەوران
لەیلان

بنەماڵە

سەلاحەدین دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٢ی زاینییەوە لەگەڵ باشاک دەمیرتاشی مامۆستا ژیانی ھاوسەری پێکھێناوە و باوکی دوو کچ بە ناوەکانی دەلال و دڵدایە.

سەرچاوەکان

^ "Turkey HDP: Blast after pro-Kurdish leaders Demirtas and Yuksekdag detained - BBC News". BBC. ٢٠١٦-١١-٠٤. Retrieved 2017-03-02.
^ "HDP's Demirtaş: I'm not a manager, member, spokesperson, or". Birgun.net. ٢٠١٥-٠٩-٠٩. Archived from the original on 25ی Juneی 2018. Retrieved 2017-03-02. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
^ کوردپرێس. سەلاحەدین دەمیرتاش بووە براوەی خەڵاتی ڤایمەری ٢٠٢١ی بۆ داکۆکی کردن لە مافەکانی مرۆڤ.
^ http://www.hurriyet.com.tr/pazar/14161426.asp
^ http://www.nnsroj.com/detiles.aspx?id=8933&ID_map=24^{[بەستەری مردوو]}
^ http://www.haberturk.com/gundem/haber/1040409-demirtasin-bilinmeyenleri

[1] "Turkey HDP: Blast after pro-Kurdish leaders Demirtas and Yuksekdag detained - BBC News". BBC. ٢٠١٦-١١-٠٤. Retrieved 2017-03-02.

[2] "HDP's Demirtaş: I'm not a manager, member, spokesperson, or". Birgun.net. ٢٠١٥-٠٩-٠٩. Archived from the original on 25ی Juneی 2018. Retrieved 2017-03-02. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[3] کوردپرێس. سەلاحەدین دەمیرتاش بووە براوەی خەڵاتی ڤایمەری ٢٠٢١ی بۆ داکۆکی کردن لە مافەکانی مرۆڤ.

[4] ttps://www.hurriyet.com.tr/pazar/14161426.asp

[5] ttps://www.nnsroj.com/detiles.aspx?id=8933&ID_map=24^{[بەستەری مردوو]}

[6] ttps://www.haberturk.com/gundem/haber/1040409-demirtasin-bilinmeyenleri

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
+{{شێواز}}
-[[پەڕگە:Selahattin Demirtaş (cropped).jpg|thumb|سەلاحەدین دەمیرتاش]]
+{{Infobox officeholder
-'''سەلاحەدین دەمیرتاش''' (بە کوردیی [[زازاکی]]: ''Selahattîn Demîrtaş'') سیاسەتمەدارێکی کوردی [[زازا]]یە، لە نیسانی ساڵی [[١٩٧٣]]دا لە شارۆچکەی [[پالۆ]]ی سەر بە [[پارێزگای خارپێت]]ی [[باکووری کوردستان]] لەدایکبووە. سەلاحەدین دەمیرتاش لە ساڵی [[٢٠٠٧]]دا لەسەر لیستی [[پارتی کۆمەڵگای دیموکراتیک]] (DTP) وەکوو نوێنەری [[پارێزگای دیاربەکر|پارێزگای ئامەد]] بۆتە ئەندامی پەرلەمانی [[تورکیا]] و لە دوای قەدەغەکردنی ئەم پارتە لە لایەن دادگای دەستووری تورکیاوە، لە ساڵی [[٢٠١٠]]دا بوو بە ھاوسەرۆکی [[پارتی ئاشتی و دیموکراسی]] (BDP)، ئێستاش سه‌ڵاحه‌دین ده‌میرتاش هاوسه‌رۆکی پارتی دیموکراتی گه‌لان هه‌ده‌په‌یه‌.
+|name        = سەڵاحەدین دەمیرتاش
+|honorific-suffix = {{-}}سەرۆکی پێشوی HDP پارتی سیاسی {{-}} ئەندام پەرلەمانی پێشوو
+|image       = Selahattin Demirtaş (cropped).jpg
+|office = [[پارتی دیموکراتی گەلان|سەرۆکی پێشووی پارتی دیموکراتی گەلان]]
+|term_start = ٢٢ی جوونی ٢٠١٢
+|president = [[ئەرتوغرول کورکچو]]{{ھن}}[[سەباحەت تونجەل]]
+|1blankname = خانمەسەرۆک
+|1namedata = [[فیگەن یوکسەکداغ]]
+|predecessor = [[ئەرتوغرول کورکچو]]
+|office1 = سەرۆکی [[پارتی دیموکراتی گەلان]]
+|term_start1 =١ی فێبرواری ٢٠١٠
+|term_end1 = ٢٢ی ئاپریلی ٢٠١٤
+|predecessor1= [[موستەفا ئایزیت]]{{ھن}}[[دەمیر چەلیک]]
+|successor1 = ''پارتەکە ھەڵوەشاوە''{{ھن}}{{small|See [[پارتی دیموکراتی گەلان HDP]]}}
+|office2 = ئەندامی پێشوی پەرلەمانی تورکیا
+|term_start2 = ٢٢ی جوولای ٢٠٠٧
+|constituency2 = [[دیاربەکر (ناوچەی دەنگدان)|دیاربەکر]] ([[Turkish general election, 2007|٢٠٠٧]]){{ھن}}[جولەمێرگـ(ناوچەی دەنگدان)|<nowiki>ھەکاری]] (</nowiki>[[دەنگدانی گشتی توورکیا، ٢٠١١|٢٠١١]])
+|birth_date  = {{birth date and age|١٩٧٣|٤|١٠|df=y}}
+|birth_place = [[پالۆ]]، [[پارێزگای خارپێت|خارپێت]]، [[باکووری کوردستان]]، [[تورکیا]]
+|death_date  =
+|death_place =
+|party       = [[پارتی کۆمەڵگای دیموکراتی]]{{ھن}}{{small|(پێش ٢٠٠٨)}}{{ھن}}[[پارتی ناوچە دیموکراتیکەکان]]{{ھن}}{{small|(٢٠٠٨–٢٠١٤)}}{{ھن}}[[پارتی دیموکراتی گەلان]]{{ھن}}{{small|(2014–present)}}
+|alma_mater  = [[زانکۆی ئانکارا، بەشی یاسا|زانکۆی ئانکارا]]
+|website     = [http://www.selahattindemirtas.net/ Official website]}}
+'''سەڵاحەدین دەمیرتاش''' (بە کوردیی [[زازاکی]]: Selahattîn Demîrtaş) نووسەر و سیاسەتمەدارێکی کوردی [[زازا]]یە، لە نیسانی ساڵی ١٩٧٣دا لە شارۆچکەی [[پالۆ]]ی سەر بە [[پارێزگای خارپێت]]ی [[باکووری کوردستان]] لەدایکبووە. سەڵاحەدین دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٧دا لەسەر لیستی [[پارتی کۆمەڵگای دیموکراتیک]] (DTP) وەکوو نوێنەری [[پارێزگای دیاربەکر|پارێزگای ئامەد]] بۆتە ئەندامی پەرلەمانی [[تورکیا]] و لە دوای قەدەغەکردنی ئەم پارتە لە لایەن دادگای دەستووری تورکیاوە، لە ساڵی ٢٠١٠دا بوو بە ھاوسەرۆکی [[پارتی ئاشتی و دیموکراسی]] (BDP)، ئێستاش سەڵاحەدین دەمیرتاش ھاوسەرۆکی پارتی دیموکراتی گەلان ھەدەپەیە.
-ناوبراو کوردی [[زازا]]یە و دەرچووی کۆلێژی یاسایی زانکۆی [[ئانکارا]]یە. دەمیرتاش بەر لەوەی بە شێوەی ئەکتیڤ بێتە ناو سیاسەت، لە بەڕێوەبەرانی لقی ئامەدی “کۆمەڵەی مافی مرۆڤ”[IHD] بوو. ناوبراو هەروەها لە دامەزرێنەرانی لقی ئامەدی ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی و “ڕێکخستنی مافی مرۆڤی تورکیا”شە.
+ناوبراو کوردی [[زازا]]یە و دەرچووی کۆلێژی یاسایی زانکۆی [[ئانکارا]]یە. دەمیرتاش بەر لەوەی بە شێوەی ئەکتیڤ بێتە ناو سیاسەت، لە بەڕێوەبەرانی لقی ئامەدی کۆمەڵەی مافی مرۆڤ (IHD) بوو. ناوبراو ھەروەھا لە دامەزرێنەرانی لقی ئامەدی ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی و ڕێکخستنی مافی مرۆڤی تورکیاشە.
-'''ئاشنابوون بە دۆزی کورد و هاتنە ناو سیاسەت'''
+[[File:2014 Turkish Presidential Election-Demirtaş.PNG|thumb|دەنگدانی سەرۆکایەتی کۆماری [[تورکیا]]، ٢٠١٤.]]
+لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦، لەلایەن حکوومەتی تورکیاوە لەگەڵ [[فیگەن یوکسەکداغ]] و ئەندامپەرلەمانەکانی ھەدەپە<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-europe-37868441?ns_mchannel=social&ns_campaign=bbc_breaking&ns_source=twitter&ns_linkname=news_central%3FSThisFB |title=Turkey HDP: Blast after pro-Kurdish leaders Demirtas and Yuksekdag detained - BBC News |publisher=[[BBC]] |date=٢٠١٦-١١-٠٤ |accessdate=٢٠١٧-٠٣-٠٢}}</ref> بەتۆمەتی پەیوەندی لەگەڵ [[پارتی کرێکارانی کوردستان|پەکەکە]] دەستگیرکرا.<ref>{{cite web |url=http://www.birgun.net/haber-detay/hdp-s-demirtas-i-m-not-a-manager-member-spokesperson-or-sympathizer-of-pkk-142462.html |title=HDP’s Demirtaş: I'm not a manager, member, spokesperson, or |publisher=Birgun.net |date=٢٠١٥-٠٩-٠٩ |accessdate=٢٠١٧-٠٣-٠٢ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180625213303/https://www.birgun.net/haber-detay/hdp-s-demirtas-i-m-not-a-manager-member-spokesperson-or-sympathizer-of-pkk-142462.html |archive-date=٢٥ی حوزەیرانی ٢٠١٨ |dead-url=yes}}</ref>
-دەمیرتاش دەڵێ لە مانگی مارسی ١٩٨٨ی زایینی، کاتێک خوێندکاری پۆلی دووی دواناوەندی بووە، بە بیستی دەنگی دروشمی خۆپێشاندەران لە دەرەوەی قوتابخانەکەی لە ئامەد و ئاخافتنی مامۆستاکەیان لەسەر چەرمەسەرییەکانی کورد بەدەست حکوومەتی سەددام حوسێن و کیمیابارانی هەڵەبجە، بۆ یەکەم جار زانیوییەتی کە ئەویش سەر بەو نەتەوە ستەملێکراوەیە بەڵام هەر بە پێشنیاری مامۆستاکەی، هەوڵ دەدا لە سیاسەت نزیک نەکاتەوە هەرچەند ئەشقی بە موزیکژەنی، لە موزیکی کوردی نزیک دەکاتەوە و ناچار دەبێ ساڵانێک بەدزی دایک و باوکی، گوێ لە گۆرانی کوردی بگرێ.  ناوبراو دەگێڕێتەوە کە شوێنبزرکرانی سەرۆکی پارتی ڕەنجی گەل[HEP] لە ساڵی ١٩٩١ی زایینی و دۆزرانەوەی تەرمەکەی پاش سێ ڕۆژ و ئاڵۆزییەکانی ئامەد دوای ئەو ڕووداوە، بۆ یەکەم جار سەرنجی ڕاستەوخۆی ناوبراوی بۆ سیاسەت ڕاکێشاوە. هەروەها قۆڵبەستکرانی برایەکی بە تۆمەتی ئەندامەتی لە ڕێکخستنی گەنجانی پەکەکە لە زانکۆی “موغوڵا” و مەحکوومکرانی بە ٢٤ ساڵ زیندان بەهۆی نەبوونی دەرفەتی ماددی بۆ گرتنی پارێزەر، وای لێ کردووە کە خوێندن لە بواری بەڕێوەبەری دەریاوانی لە زانکۆی ئیزمیر جێبهێڵێ و ساڵی ١٩٩٣، لە زانکۆی ئانکارا دەست بە خوێندنی یاسا بکات. ساڵی ٩٥، هەر لە زانکۆ هەوڵی داوە بچێتە شاخ بەڵام بە گیرانی لینکە تەشکیلاتییەکەی، پلانەکەی لێ ئاشکرا بووە و دواتر بەم هۆیە بۆ ماوەی ١٥ ڕۆژ قۆڵبەست کراوە. <ref>http://www.hurriyet.com.tr/pazar/14161426.asp</ref>
+لە تەممووزی ٢٠٢١، سەلاحەدین دەمیرتاش خەڵاتی ئەو ساڵەی ڤایمەر بۆ داکۆکی کردن لە [[مافەکانی مرۆڤ]]ی وەرگرت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | ناونیشان = https://kurdpress.com/ku/news/2825/%D8%B3%DB%95%D9%84%D8%A7%D8%AD%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AF%DB%95%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B4-%D8%A8%D9%88%D9%88%DB%95-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C-%D8%AE%DB%95%DA%B5%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A4%D8%A7%DB%8C%D9%85%DB%95%D8%B1%DB%8C-2021%DB%8C-%D8%A8%DB%86-%D8%AF%D8%A7%DA%A9%DB%86%DA%A9%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%84%DB%95-%D9%85%D8%A7%D9%81%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%86%DA%A4/| سەردێڕ = سەلاحەدین دەمیرتاش بووە براوەی خەڵاتی ڤایمەری ٢٠٢١ی بۆ داکۆکی کردن لە مافەکانی مرۆڤ| ڕێکەوت = | نووسەر = [[کوردپرێس]]| بڵاوکەرەوە = | ناونیشانی ئەرشیڤ = | ڕێکەوتی ئەرشیڤ =}}</ref>
-'''لە پارێزڤانیی مافی مرۆڤەوە تا سەرۆکایەتیی بەدەپە'''
+== ئاشنابوون بە دۆزی کورد و ھاتنە ناو سیاسەت ==
-دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٠وە بۆ ئەملا، لەگەڵ عوسمان بایدەمیر و کۆمەڵێک یاساناس و چالاکی مافی مرۆڤ، لە بەڕێوەبەریی کۆمەڵەی مافی مرۆڤدا بووە و بەدواداچوونی بۆ سەدان دۆسیەی پێشێلکاری مافی مرۆڤ لە باکووری کوردستان کردووە. پاش ئەوەی لە ساڵی ٢٠٠٤دا، بایدەمیر بۆتە شارەداری گەوەرەشاری ئامەد، سەلاحەدین دەمیرتاش جێی ناوبراوی لە سەرۆکایەتیی کۆمەڵەی مافی مرۆڤدا گرتۆتەوە.  ناوبراو بە هۆی بەشداری لە بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنی ڕۆژ تیڤی لە ساڵی ٢٠٠٦ی زایینیدا، بە تۆمەتی پڕۆپاگەندەکردن بۆ پەکەکە، سەرەتا بە ساڵێک زیندان مەحکووم کرا بەڵام دادگای پێداچوونەوە، دواتر سزاکەی بۆ پێنج ساڵ زیندانی هەڵپەسێدرا گۆڕی. سەلاحەدین دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٧ی زاییندا لە جێگەی خەتیب دیجلە، لە ئامەد وەک کاندیدی سەربەخۆ لە لیستی دەتەپە کاندید کرا و توانی نوێنەری ئەو شارە لە پارلەمانی تورکیا. دەمیرتاش لەو ساڵانەدا وەک جێگری بەرپرسی فڕاکسیۆنی دەتەپە لە پارلەمانی تورکیا درێژەی بە سیاسەت دەدا بەڵام بە داخرانی حیزبەکە لە بەهاری ٢٠٠٩دا، تێکەڵ بە بەدەپەی دەستەخوشکی DTP بوو. دەمیرتاش، پاش داخرانی دەتەپە و قەدەخەکرانی سیاسەت کە زۆربەی دامەزرێنەرانی ئەو حیزبە، لە کۆنگرەی ئاوارتەی پارتی ئاشتی و دێمۆکراسی[BDP]دا بە زۆرینەی ڕەهای دەنگی ئەندامانی کۆنگرە، لە فێبرواری ٢٠١٠دا، وەک یەکەم سەرۆکی ئەو حیزبە هەڵبژێردرا. ناوبراو لە سێپتامبری ٢٠١١شدا بۆ جاری دووهەم، لەگەڵ "گوڵتەن کشاناک"، وەک هاوسەرۆکی بەدەپە هەڵبژێرایەوە.  سەرۆکی تازە هەڵبژێردراوی بەدەپە لەمەودوا بە شێوەیەکی ئەکتیڤتر لە جاران هاتە ناو سیاسەت و ڕۆڵی چالاکانەی لە وتووێژەکانی ناسراو بە قۆناخی ئۆسلۆ، ڕەوتی ئاشتی، کۆمەڵکوژی ڕۆبۆسکی، دۆسیەی کەجەکە و هتد گێڕا و بوو بە یەکێک لە سیما ناسراوەکانی تورکیا. لە ساڵی ٢٠١١ش، وەک یەکێک لە بەربژێرانی بەرەی ڕەنج، ئازادی و دێمۆکراسی، لە جۆڵەمێرگ خۆی پاڵاوات و بۆ دووهەم جار وەک پارلەمانتار هەڵبژێردرا.<ref>http://www.nnsroj.com/detiles.aspx?id=8933&ID_map=24</ref>
+دەمیرتاش دەڵێ لە مانگی ئازاری ١٩٨٨ی زایینی، کاتێک خوێندکاری پۆلی دووی دواناوەندی بووە، بە بیستی دەنگی دروشمی خۆپێشاندەران لە دەرەوەی قوتابخانەکەی لە ئامەد و ئاخافتنی مامۆستاکەیان لەسەر چەرمەسەرییەکانی کورد بەدەست حکوومەتی [[سەددام حوسێن]] و [[کیمیابارانی ھەڵەبجە]]، بۆ یەکەم جار زانیوییەتی کە ئەویش سەر بەو نەتەوە ستەملێکراوەیە بەڵام ھەر بە پێشنیاری مامۆستاکەی، ھەوڵ دەدا لە سیاسەت نزیک نەکاتەوە ھەرچەند ئەشقی بە موزیکژەنی، لە موزیکی کوردی نزیک دەکاتەوە و ناچار دەبێ ساڵانێک بە دزی دایک و باوکی، گوێ لە گۆرانی کوردی بگرێ. ناوبراو دەگێڕێتەوە کە شوێنبزرکرانی سەرۆکی پارتی ڕەنجی گەل[HEP] لە ساڵی ١٩٩١ی زایینی و دۆزرانەوەی تەرمەکەی پاش سێ ڕۆژ و ئاڵۆزییەکانی ئامەد دوای ئەو ڕووداوە، بۆ یەکەم جار سەرنجی ڕاستەوخۆی ناوبراوی بۆ سیاسەت ڕاکێشاوە. ھەروەھا قۆڵبەستکرانی برایەکی بە تۆمەتی ئەندامەتی لە ڕێکخستنی گەنجانی پەکەکە لە زانکۆی موغوڵا و سزادانی بە ٢٤ ساڵ زیندان بەھۆی نەبوونی دەرفەتی ماددی بۆ گرتنی پارێزەر، وای لێ کردووە کە خوێندن لە بواری بەڕێوەبەری دەریاوانی لە زانکۆی ئیزمیر جێبھێڵێ و ساڵی ١٩٩٣، لە زانکۆی ئانکارا دەست بە خوێندنی یاسا بکات. ساڵی ٩٥، ھەر لە زانکۆ ھەوڵی داوە بچێتە شاخ بەڵام بە گیرانی لینکە تەشکیلاتییەکەی، پلانەکەی لێ ئاشکرا بووە و دواتر بەم ھۆیە بۆ ماوەی ١٥ ڕۆژ قۆڵبەست کراوە.<ref>http://www.hurriyet.com.tr/pazar/14161426.asp</ref>
-'''هەدەپە و هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی کۆمار'''
+== لە پارێزڤانیی مافی مرۆڤەوە تا سەرۆکایەتیی بەدەپە ==
+دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٠وە بۆ ئەملا، لەگەڵ عوسمان بایدەمیر و کۆمەڵێک یاساناس و چالاکی مافی مرۆڤ، لە بەڕێوەبەریی کۆمەڵەی مافی مرۆڤدا بووە و بەدواداچوونی بۆ سەدان دۆسیەی پێشێلکاری مافی مرۆڤ لە باکووری کوردستان کردووە. پاش ئەوەی لە ساڵی ٢٠٠٤دا، بایدەمیر بۆتە شارەداری گەوەرەشاری ئامەد، سەلاحەدین دەمیرتاش جێی ناوبراوی لە سەرۆکایەتیی کۆمەڵەی مافی مرۆڤدا گرتۆتەوە. ناوبراو بە ھۆی بەشداری لە بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنی ڕۆژ تیڤی لە ساڵی ٢٠٠٦ی زایینیدا، بە تۆمەتی پڕۆپاگەندەکردن بۆ پەکەکە، سەرەتا بە ساڵێک زیندان مەحکووم کرا بەڵام دادگای پێداچوونەوە، دواتر سزاکەی بۆ پێنج ساڵ زیندانی ھەڵپەسێدرا گۆڕی. سەلاحەدین دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٧ی زاییندا لە جێگەی خەتیب دیجلە، لە ئامەد وەک کاندیدی سەربەخۆ لە لیستی دەتەپە کاندید کرا و توانی نوێنەری ئەو شارە لە پارلەمانی تورکیا. دەمیرتاش لەو ساڵانەدا وەک جێگری بەرپرسی فڕاکسیۆنی دەتەپە لە پارلەمانی تورکیا درێژەی بە سیاسەت دەدا بەڵام بە داخرانی حیزبەکە لە بەھاری ٢٠٠٩دا، تێکەڵ بە بەدەپەی دەستەخوشکی DTP بوو. دەمیرتاش، پاش داخرانی دەتەپە و قەدەخەکرانی سیاسەت کە زۆربەی دامەزرێنەرانی ئەو حیزبە، لە کۆنگرەی ئاوارتەی پارتی ئاشتی و دیمۆکراسی[BDP]دا بە زۆرینەی ڕەھای دەنگی ئەندامانی کۆنگرە، لە فێبرواری ٢٠١٠دا، وەک یەکەم سەرۆکی ئەو حیزبە ھەڵبژێردرا. ناوبراو لە سێپتامبری ٢٠١١شدا بۆ جاری دووھەم، لەگەڵ «گوڵتەن کشاناک»، وەک ھاوسەرۆکی بەدەپە ھەڵبژێرایەوە. سەرۆکی تازە ھەڵبژێردراوی بەدەپە لەمەودوا بە شێوەیەکی ئەکتیڤتر لە جاران ھاتە ناو سیاسەت و ڕۆڵی چالاکانەی لە وتووێژەکانی ناسراو بە قۆناخی ئۆسلۆ، ڕەوتی ئاشتی، کۆمەڵکوژی ڕۆبۆسکی، دۆسیەی کەجەکە و ھتد گێڕا و بوو بە یەکێک لە سیما ناسراوەکانی تورکیا. لە ساڵی ٢٠١١ش، وەک یەکێک لە بەربژێرانی بەرەی ڕەنج، ئازادی و دێمۆکراسی، لە جۆڵەمێرگ خۆی پاڵاوات و بۆ دووھەم جار وەک پارلەمانتار ھەڵبژێردرا.<ref>http://www.nnsroj.com/detiles.aspx?id=8933&ID_map=24{{بەستەری مردوو|url=http://www.nnsroj.com/detiles.aspx?id=8933&ID_map=24 |date=ئابی ٢٠١٩}}</ref>
+== ھەدەپە و ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی کۆمار ==
-ساڵی ٢٠١٢ی زایینی، دەمیرتاش و هاوحیزبییەکانی، بەمەبەستی پێکهێنانی بەرەیەکی بەرفراوانتر لە چین و توێژە جیاوازەکانی کوردستان و تورکیا، حیزبێکی چەترئاسای فرەدەنگ بە ناوی “پارتی دێمۆکراتیکی گەلان”[HDP]یان دامەزراند. دەمیرتاش لەگەڵ “فیگەن یوکسەکداغ”، لە ٢٢ی حەزیرانی هەمان ساڵدا، وەک هاوسەرۆکانی هەدەپە هەڵبژێردران. دەمیرتاش لە لایەن حیزبەکەیەوە لە ئەگۆستی ٢٠١٤ی زایینیدا وەک بەربژێری پۆستی سەرۆکایەتیی کۆمار دیاری کرا و لەم قۆناخەدا ڕاستەوخۆ لەگەڵ ڕەجەب تەییپ ئەردۆغان، سەرۆک و دامەزرێنەری ئاکەپە و سەرۆک وەزیری ١٢ ساڵی ڕابردووی تورکیا کەوتە ڕکەبەریی ڕاستەوخۆ. ناوبراو هەرچەند لەو ڕکەبەرییە نابەرابەرەدا، سەرکەوتنی بەدەست نەهێنا و وەک سەرۆککۆماری تورکیا هەڵنەبژێردرا بەڵام لە سەردەمی بانگەشەی هەڵبژارداندا، توانی سەرنجی زیاتری کۆمەڵگا و مێدیای تورکیا بۆ لای خۆی و حیزبەکەی ڕابکێشێ و ڕێژەی ٩.٧٦ی دەنگەکان بەدەست بهێنێ. شتێک کە سەرکەوتنی دواتری حیزبەکەی لە هەڵبژاردنی گشتیی تورکیای مسۆگەر کرد. سەلاحەدین دەمیرتاش، وەک هاوسەرۆکی هەدەپە لە هەڵبژاردنی حەوتی ژووئەنی ٢٠١٥دا، ڕۆڵی سەرەکیی بانگەشەی هەڵبژاردنی حیزبەکەی لەئەستۆ بوو.
+ساڵی ٢٠١٢ی زایینی، دەمیرتاش و ھاوحیزبییەکانی، بەمەبەستی پێکھێنانی بەرەیەکی بەرفراوانتر لە چین و توێژە جیاوازەکانی [[کوردستان]] و [[تورکیا]]، حیزبێکی چەترئاسای فرەدەنگ بە ناوی ''پارتی دێمۆکراتیکی گەلان'' [HDP]یان دامەزراند. دەمیرتاش لەگەڵ [[فیگەن یوکسەکداغ]]، لە ٢٢ی حوزیرانی ھەمان ساڵدا، وەک ھاوسەرۆکانی ھەدەپە ھەڵبژێردران. دەمیرتاش لە لایەن حیزبەکەیەوە لە ئەگۆستی ٢٠١٤ دا وەک بەربژێری پۆستی سەرۆکایەتیی کۆمار دیاری کرا و لەم قۆناخەدا ڕاستەوخۆ لەگەڵ ڕەجەب تەییپ ئەردۆغان، سەرۆک و دامەزرێنەری ئاکەپە و سەرۆک وەزیری ١٢ ساڵی ڕابردووی تورکیا کەوتە ڕکابەریی ڕاستەوخۆ. ناوبراو ھەرچەند لەو ڕکەبەرییە نابەرابەرەدا، سەرکەوتنی بەدەست نەھێنا و وەک سەرۆککۆماری تورکیا ھەڵنەبژێردرا بەڵام لە سەردەمی بانگەشەی ھەڵبژارداندا، توانی سەرنجی زیاتری کۆمەڵگا و مێدیای تورکیا بۆ لای خۆی و حیزبەکەی ڕابکێشێ و ڕێژەی ٩٫٧٦ی دەنگەکان بەدەست بھێنێ. شتێک کە سەرکەوتنی دواتری حیزبەکەی لە ھەڵبژاردنی گشتیی تورکیای مسۆگەر کرد. سەلاحەدین دەمیرتاش، وەک ھاوسەرۆکی ھەدەپە لە ھەڵبژاردنی حەوتی ژووئەنی ٢٠١٥دا، ڕۆڵی سەرەکیی بانگەشەی ھەڵبژاردنی حیزبەکەی لەئەستۆ بوو.<ref>http://www.haberturk.com/gundem/haber/1040409-demirtasin-bilinmeyenleri</ref>
+== کتێبەکان ==
-'''بنەماڵە'''
+* سەحەر
+* [[دەوران]]
+* لەیلان
+== بنەماڵە ==
-سەلاحەدین دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٢ی زاینییەوە لەگەڵ “باشاک دەمیرتاش”ی مامۆستا ژیانی هاوسەری پێکهێناوە و باوکی دوو کچ بە ناوەکانی “دەلال” و “دڵدا”یە.
+سەلاحەدین دەمیرتاش لە ساڵی ٢٠٠٢ی زاینییەوە لەگەڵ ''[[باشاک دەمیرتاش]]''ی مامۆستا ژیانی ھاوسەری پێکھێناوە و باوکی دوو کچ بە ناوەکانی ''دەلال'' و ''دڵدا''یە.
+== سەرچاوەکان ==
+{{سەرچاوەکان}}
+{{تووڵی دەروازە|تورکیا|ژیاننامە|کوردستان|سیاسەت}}
+{{پۆلی کۆمنز|Selahattin Demirtaş}}
 [[پۆل:زیندووان]]
 [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٧٣]]
+[[پۆل:پارێزەران]]
+[[پۆل:سیاسییەکانی پارتی دیموکراتی گەلان (تورکیا)]]
+[[پۆل:پارێزەرەکانی مافەکانی مرۆڤ]]
+[[پۆل:سیاسەتوانانی کورد]]
+[[پۆل:کوردەکانی باکووری کوردستان]]
+[[پۆل:خەڵکی زازا]]