Kuàng-báik Hióng-ciŏng
«Kuàng-báik Hióng-ciŏng» (環八憲章, iâ siā có̤ 08 Hióng-ciŏng) sê ôi-lāu gé-niêng 1948 nièng 12 nguŏk 10 hô̤ «Sié-gái Ìng-guòng Sŏng-ngiòng» (世界人權宣言) huák-biēu 60 ciŭ-nièng cĭ cié, sêu Ciĕk-káik huāng tā̤-cié ông-dông gì chiông-cĭng-séng ùng-giông «Chék-chék Hióng-ciŏng» kiē-huák, iù Diŏng Cū-huà (張祖樺) hó-cáik kī-chō̤, Làu Hiēu-pŏ̤ (劉曉波) dēng siŏh piĕ nè̤ng siŭ-gāi bang-chiā iù 303 ciéh lài-cê̤ṳ gáuk-hòng gáuk-niĕk gì inglese-sê̤ṳ siŭ-piĕ chiĕng-sṳ̄ gì siŏh hông sŏng-ngiòng. Nô̤i-ṳ̀ng dṳ̀-kī tì-chók ché̤ṳk-céng Dṳ̆ng-guók mìng-cuō-huá céng-tiàng, gāi-siêng ìng-guòng câung-huóng ī-nguôi, gó tì-chók gióng-lĭk Dṳ̆ng-huà Lièng-băng Gê̤ṳng-huò-guók lì gāi-giók liōng-ngâng ông-dà̤ gâe̤ng gáuk mìng-cŭk ông-dà̤. Dṳ̆ng-huà Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók céng-hū dâi-buô cêng-sâ̤ ciáh huák-kī-ìng. Gáu 2011 nièng 6 nguŏk, diŏh «Kuàng-báik Hióng-ciŏng» gà̤-dēng chiĕng-miàng gì ô siŏh-uâng-săng-chiĕng nè̤ng gó-ng-nié, gó̤-ô siŏh piĕ nè̤ng gié-lŏ̤h găk uōng-siông chiĕng-miàng. Bók-guó ĭng-ôi uōng-câng sêu diŏh dŏng-guŏh găng-nāu, gó-chṳ̄ cék diŏh uōng-siông chiĕng-miàng iâ ī-gĭng biéng cêng káung-nàng.
Nô̤i-ṳ̀ng
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]«Kuàng-báik Hióng-ciŏng» buŏng "Cièng-ngiòng", "Nguāi-gáuk-nè̤ng gì Gĭ-buōng Lī-niêng", "Nguāi-gáuk-nè̤ng gì Gĭ-buōng Cuō-diŏng" gâe̤ng "Giék-ngṳ̄" ciā sé buô-hông, cuō-iéu nô̤i-ṳ̀ng sê ciēng-sŭk cê̤ṳ-iù, ìng-nguòng, mìng-cuō, hióng-céng dēng kái-niêng, cuō-diŏng siŭ-gāi hióng-huák, sĭk-hèng lĭk-huák mìng-cuō, sṳ̆-huák dŭk-lĭk, cuō-diŏng giék-siâ, cĭk-huôi, ngiòng-lâung, cŭng-gáu cê̤ṳ-iù, sŏng-ngiòng gê̤ṳng-cūng tì-chók 6 diēng lī-niêng gâe̤ng 19 diēng cuō-diŏng.
Gĭ-buōng Lī-niêng
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]- Cê̤ṳ-iù: ngiòng-lâung, chók-bēng, séng-ngiōng, cĭk-huôi, giék-siâ, chiĕng-sā̤, bâ-gĕ̤ng gâe̤ng iù-hèng sê-ŭi dēng guòng-lê.
- Ìng-guòng: nè̤ng sê guók-gă gì cuō-tā̤, guók-gă tá̤ ìng-mìng hŭk-ô, céng-hū ĭng ìng-mìng còng-câi.
- Bìng-dēng: gŭng-mìng mò̤-lâung siâ-huôi dê-ôi, cék-ngiĕk, séng-biék, gĭng-cá̤ câung-huóng, cṳ̄ng-cŭk, hŭ-sáik, cŭng-gáu hĕ̤k céng-dê séng-ngiōng, gì ìng-gáik, cŏng-ngièng, cê̤ṳ-iù dŭ sê bìng-dēng gì.
- Gê̤ṳng-huò: iĕu-giù "dâi-gă gê̤ṳng dê, huò-bìng gê̤ṳng sêng", hŭng guòng cié hèng gâe̤ng lê-ék bìng-hèng.
- Mìng-cuō: cuō-guòng câi-mìng gâe̤ng mìng sōng céng-hū.
- Hióng-céng: cuō-diŏng ī huák-dê âing-cié céng-hū guòng-lĭk gâe̤ng hèng-ùi gì biĕng-gái.
Gĭ-buōng Cuō-diŏng
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]
«Kuàng-báik Hióng-ciŏng» nô̤i-ṳ̀ng bău-guák céng-dê gāi-gáik, gĭng-cá̤ gāi-gáik, siàng hiŏng chă-gê̤ṳ dēng cêng sâ̤ huŏng-miêng, bêng tì-chók sĕk-gāu diēng cuō-diŏng:
- Siū-gāi Hióng-huák
- Hŭng Guòng Cié Hèng
- Lĭk-huák Mìng-cuō
- Sṳ̆-huák Dŭk-lĭk
- Gŭng Ké Gŭng Ê̤ṳng
- Ìng-guòng Bō̤-cióng
- Gŭng-cék Sōng-gṳ̄
- Siàng Hiŏng Bìng-dēng
- Giék-siâ Cê̤ṳ-iù
- Cĭk-huôi Cê̤ṳ-iù
- Ngiòng-lâung Cê̤ṳ-iù
- Cŭng-gáu Cê̤ṳ-iù
- Gŭng-mìng Gáu-ṳ̆k
- Cài-sāng Bō̤-hô
- Cài-suói Gāi-gáik
- Siâ-huôi Bō̤-cióng
- Kuàng-gīng Bō̤-cióng
- Lièng-băng Gê̤ṳng-huò
- Diōng-hìng Céng-ngiê
