Varenje

Varenje, probava ili Digestija je mehaničko i hemijsko razlaganje hrane na manje komponente koje se mogu tada resorbirati u krv. Varenje je forma katabolizma jer od velikih molekula nastaju manje. Probava je proces koji se događa u probavnom sistemu a razgrađuje hranu mehanički i hemijski. Probava omogućava opskrbu organizma vodom, mineralima, vitaminima i energijom bogatim tvarim poput ugljikovodika, masti i bjelančevina.

U ljudskom probavnom sistemu hrana ulazi u usta, a mehanička probava hrane počinje djelovanjem žvakanja, oblika mehaničke probave i kontakta pljuvačke s vlaženjem . Pljuvačka, tekućina koju luče pljuvačne žlijezde, sadrži pljuvačku milazu, enzim koji pokreće varenje škroba u hrani. Pljuvačka također sadrži sluz, koja podmazuje hranu; elektrolit hidrogenkarbonat (HCO−

3), koji obezbjeđuje idealne uslove pH za rad amilaze; i drugi elektroliti (Na+
,K+
,Cl−
). Oko 30% skroba se hidrolizira u disaharid u usnoj šupljini (ustima). Nakon žvakanja i varenja škroba, hrana će biti u obliku male, okrugle kašaste mase koja se naziva bolus. Zatim će putem peristaltike putovati niz jednjak u želudac. Želudačni sok u želucu pokreće varenje proteina. Želučani sok uglavnom sadrži hlorovodoničnu kiselinu i pepsin. Kod odojčadi i male djece, želudačni sok takođe sadrži renin za varenje mliječnih proteina. Kako prve dvije hemikalije mogu oštetiti zid želuca, želudac luči sluz i bikarbonate. Pružaju ljigav sloj koji djeluje kao štit od štetnog djelovanja hemikalija poput koncentrirane hlorovodonične kiseline, a istovremeno pomaže pri podmazivanju. Hlorovodonična kiselina obezbjeđuje kiseli pH za pepsin. U isto vrijeme dolazi do varenja proteina, dolazi do mehaničkog miješanja peristaltikom, a to su valovi mišićnih kontrakcija koji se kreću duž zida želuca. To omogućava da se masa hrane dalje miješa s probavnim enzimima. Pepsin razgrađuje proteine u peptide ili proteoze, koje se dalje razlažu na dipeptide i aminokiseline pomoću enzima u tankom crijevu. Studije sugeriraju da povećanje broja žvakanja po zalogaju povećava relevantne crijevne hormone i može smanjiti osjećaj gladi i unos hrane.

Kod sisara hrana se najprije sažvače u ustima. Miješa se sa pljuvačkom i započinje hemijsko varenje uz pomoć ptijalina koji je u zadužen za razgradnju skroba. Ptijalin je enzim iz grupe amilaza. Akt gutanja prenosi zalogaj (bolus) uz pomoć jezika u ždrijelo a istovremeno zatvaraju se disajni putevi pomoći mekog nepca prema nosnoj šupljini i pomoću epiglotisa prema dušniku. Na ovaj način se spriječava ulazak hrane u respiratorne organe. Kroz jednjak hrana dolazi u želudac gdje se dalje vari pod dejstvom hlorovodonične kiseline i pepsina. Nakon toga hrana prelazi u tanko crijevo gdje se nastavlja varenje pomoću enzima gušterače i dvanaestopalačnog crijeva. Nakon digestije, hrana se resorbira u tankom crijevu a voda uglavnom u debelom crijevu. Na kraju se ostaci izbace vani kao feces.

Također pogledajte

• Ishrana
• Probavni sistem
• Želudac
• Gastroezofagealna refluksna bolest