Jim Jarmusch
Jim Jarmusch | |
|---|---|
 Jim Jarmusch u Cannesu 2013. | |
| Rođenje | 22. januar 1953 |
| Nacionalnost | Amerikanac |
| Zanimanje | filmski režiser, producent i glumac |
| Godine aktivnosti | 1979-danas |
Značajna djela | Čudnije od raja (1984) U raljama zakona (1986) Slomljeno cvijeće (2004) Samo ljubavnici preživljavaju (2013) |
Jim Jarmusch (fon. Džarmuš) (rođen 22. januara 1953. u Akronu, Ohio) je američki filmski režiser, filmski producent i glumac. Često se svrstava u kategoriju nezavisne kinematografije (independent cinema). Jarmusch je bio glavni zagovornik nezavisne kinematografije, posebno tokom 1980-ih i 1990-ih. Jarmusch je rođen u porodici srednje klase iz predgrađa Cuyahoga Fallsa, Ohio. Njegova majka, irskog i njemačkog porijekla, bila je filmski i pozorišni kritičar za lokalne novine Akron Beacon Journal prije nego se udala za njegovog oca, koji je bio biznismen češkog i njemačkog porijekla i radio je za firmu BF Goodrich. Njegova majka je uvela budućeg režisera, (srednji od troje djece), u svijet filma tako što ga je ostavljala u lokalnom kinu da gleda matineje, dok je trčala za poslom. Prvi ozbiljniji film koji je vidio prisjeća se da je bio kultni klasik iz 1958. Thunder Road (u kojem glumi Robert Mitchum); nasilje i tama iz filma ostavili su dojam na sedmodogišnjeg Jarmuscha. Drugi B-film koji je utjecao na njega u djetinjstvu bio je Ghoulardi, ekscentrični klivlendski televizijski show na kojem su se prikazivali filmovi strave i užasa.[1]
Rane godine
[uredi | uredi izvor]Jarmusch je odrastao u predgrađu Akrona, država Ohio, sjedištu firme Goodyear i glavnom gradu industrije guma. On će ga kasnije opisati kao etnički homogenog, prilično dosadnog radničkog grada s malo kulturnog poticaja. Tokom svoje mladosti Jarmusch je čitao mnogo i bio je šegrt kod komercijalnog fotografa. Nakon završetka srednje škole odlazi u Chicago da studira žurnalistiku na Northwestern University, ali na kraju godine prebacuje se na Columbia University gdje je započeo studirati englesku i američku literaturu. Jedan od njegovih profesora je bio pjesnik Kenneth Koch. U to vrijeme okušao se u pisanju kratkih priča, koje su po njegovim riječima bile "vrlo kratke i strukturalne". Kao apsolvent odlazi u Pariz, s namjerom da ostane tamo samo jedno tromjesečje, ali to se produžilo na deset mjeseci. Radio je kao vozač kamiona i dostavljao pošiljke za umjetničke galerije. Često je posjećivao Cinématheque gdje se upoznao sa evropskom i japanskom kinematografijom. Tadašnji vlasnik Cinématheque je bio čuveni Henri Langlois.
Po povratku u New York, Jarmusch se upisuje na New York University da studira filmsku umjetnost, gdje mu je profesor bio bivši holivudski režiser Laszlo Benedek. Tu upoznaje Spikea Leea, Toma DiCilla, i Saru Driver koji su mu postali dugogodišnji prijatelji i saradnici. Tokom njegovih godina kao student, snimio je neke kratke filmove, kao što je Cinesthesia koji je bio prikazan u sklopu programa njujorškog Muzeja modernih umjetnosti. Njegov rad dolazi do izražaja 1979. tokom zadnje godine studija kada je bio dodijeljen kao student asistent režiseru Nicholasu Rayu. U to vrijeme Nicholas Ray je radio na zajedničkom projektu sa Wimom Wendersom Lightning over Water (1980). Jim Jarmusch se pojavljuje u dvije scene filma.[2]
Filmska karijera
[uredi | uredi izvor]1980-te
[uredi | uredi izvor]Ubrzo nakon završetka rada na filmu Lightning over Water, Jarmusch je započeo rad na svom prvom igranom filmu Neprekidni odmor. Poput filma Lightning over Water koristila se minimalna oprema a ekipa se sastojala od bliskih prijatelja kao što su Sara Driver, Tom DiCillo sa NYU, Eric Mitchell sa punk filmske scene, John Lurie muzičar, i Chris Parker glavni protagonista filma. Neprekidni odmor je većinom bio portret Chrisa Parkera a Jarmusch je napisao scenarij baziran na njegovim stvarnim životnim doživljajima dok su neki bili izmišljeni.[2] Film je finansiran novcem dobivenim kao školarina za studije na NYU i uložio je ukupno 15,000 dolara. To je rezultiralo da prestane sa studiranjem jer je potrošio sav novac za daljnje školovanje. Pokušao je da predstavi ovaj film kao svoj diplomski rad ali je odbijen zbog dužine. Jarmusch napušta studije i odlazi s univerziteta bez diplome. Nakon mnogo godina NYU mu je dodijelio počasnu diplomu pošto se njegovo ime spominjalo na promotivnim materijalima škole i predstavljali su ga kao jednog od njihovih slavnih studenata. Ranih 1980-ih, Jarmusch je naizmjenično radio na filmu i muzici, i bio je član novotalasne grupe Del Byzanteens. Pop muzika je oduvijek bila u središtu njegovog rada kao izvor za slike, sastavni dio njegove atmosfere ili strukturalni princip kompozicije. Stil punk produkcije je ostavio trajan uticaj na Jarmuscha. Čak i nakon što je prerastao u režisera sa velikim budžetima i filmskim ekipama, on je više volio da radi sa svojim prijateljima i izbjegavao je poistovjećivanje sa glavnim filmskim trendovima. Uvijek je bio na rubu improvizacije i spontanosti, sa sklonošću ka poimanju svog rada kao jednu vrstu saradnje i potcjenjujući svoju ulogu apsolutnog kreatora. Kao što je to jednom i sam izjavio: "Mislim da koordiniram dobre ljude".[2]
Neprekidni odmor je dobio prva priznanja u Evropi proglasivši ga najboljim filmom na Filmskom festivalu u Mannheimu. Njemački magazin Filmkritik mu je posvetio specijalno izdanje objavivši scenu iz njegovog filma na naslovnoj strani. Njemačka televizijska stanica WDR otkupljuje prava prikazivanja. Ove okolnosti definišju Jarmuschovu buduću karijeru: oslanjanje na filmske festivale, evropska priznanja poređeno sa relativnom ravnodušnošću u SAD-u.
Trebalo je ukupno četiri godine da Jarmusch snimi novi film. Čudnije od raja je napravljen u dvije faze. Prvih trideset minuta je zamišljeno da bude poseban kratki film (Novi svijet), a snimljen je na neiskorištenim filmskim vrpcama koje su ostale iza snimanja filma Wima Wendersa Stanje stvari. Filmska kompanija Grey City Films je pokrila troškove filma ali zauzvrat je zadržala negativ i prava na film. Jarmusch provodi godinu dana pokušavajući prikupiti novac za daljnje snimanje prikazivajući ga u njujorškim klubovima i filmskim festivalima. Međutim, njemački kanal ZDF i minhenski bogataš Otto Grokenberger odlučuju da finansiraju dugometražni film.[2]
Jarmuschovi filmovi kao režiser
[uredi | uredi izvor]- Neprekidni odmor - (1980)
- Čudnije od raja - (1984)
- Coffee And Cigarettes - (1986)
- Coffee And Cigarettes 2 - (1986)
- U raljama zakona - (1986)
- Mystery Train - (1989)
- Night on Earth - (1991)
- Dead Man - (1995)
- The Year Of The Horse - (1997)
- Ghost Dog: The Way of the Samurai (1999)
- Ten Minutes Older: The Trumpet, epizoda "Int. Trailer Night" - (2002, zajedno sa šest drugih režisera)
- Coffee and Cigarettes - (2003)
- Slomljeno cvijeće (Broken Flowers) - (2004)
- Granice kontrole - (2009)
- Samo ljubavnici preživljavaju - (2013)
- Gimme Danger (dokumentarac) - (2016)
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ http://movies.amctv.com/person/en/jim_jarmusch[mrtav link]
- ^ a b c d Juan A. Suarez Jim Jarmusch 2007. ISBN 978-0-252-07443-1 University of Illinois Press Urbana and Chicago, str. 7-11, 20-21, 28-29