komz

Brezhoneg

Etimologiezh

(Anv-kadarn ha verb) Eus ar c'hrennvrezhoneg comps, diwar ur ger keltiek *kom-wep-s- a zo *wepos « komz, mouezh » e wrizienn (en deus roet gwep « dremm » e kembraeg), hag a zeufe eus ur verb indezeuropek *uekʷ- « komz » a gaver er gerioù vácas (वचस्) « komz, ger » e sañskriteg, épos (έπος) « ger » en henc'hresianeg, vōx « mouezh » e latin, hag all (martezeadenn).^[1]

(Furm verb) Savet diwar komz-, pennrann ar verb komz, hep dibenn-ger.

Anv-kadarn

komz /ˈkɔ̃ms/ benel (liester komzoù (a-wechoù komzioù) — furm vihanaat komzig)

1. Barregezh naturel da gomz.
   • reiñ ar gomz da un den: reiñ dezhañ galloud da gomz , pa oa mut a-raok

     Mirakloù niverus ha disheñvel a vrudas e santelezh ; reiñ a reas ar gomz da unan eus he leanezed, ar c'hleved d'un all, hag ar yec'hed ne ouier ket da bet ha pet-all. — (Yann-Vari Perrot, Erwan ar Moal, Bue ar Zent, Montroulez, 1912, p. 573.)

2. Ger pe heuliad gerioù a eztaol ur mennozh.
   • Kement-se na oa ket ur gomz vat. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 275.)
   • eur gomz vat. Buhez Genovefa A Vraban, Glaoda'r Prad, p. 93
   • Kenetrezo, ar vistri, a gemere evit o reolenn, ar gomz a lennomp en Aviel : dant evit dant, lagad evit lagad. — (Yann Gere, Sarmoniou an Aotrou Quere, dastumet ha renket gant an aotrou Jézégou, Brest, 1906, p. 292.)
   • ... ur gomz fall ... ur gomz hudur ...ur gomz karantezus ... ur gomz truezus ... ur gomz rust ... ur gomz vat ... Ur gomz zo un dra vihan hag a denn da vras. BUAS 394
   • N'oa ket peurachuet he ger ma teuas ur gomz eus foñs an douflez hag a lâras : [...]. — (Anatol ar Braz, lakaet e brezhoneg gant Erwan ar Moal, Mojenn an Ankou, Mouladurioù Hor Yezh, 1986, p. 9.)

Deveradoù

• digomz
• hegomz
• komzig
• komzell
• komzenn
• komzus

Gerioù kevrennek

• damgomz
• komz-plaen
• pellgomz
• skingomz
• unangomz

Troioù-lavar

• mont war gomz unan bennak
• troc'hañ e gomz da unan bennak

Troidigezhioù

• afrikaans : praat ^(af)
• alamaneg : Wort ^(de)
• esperanteg : parolo ^(eo)
• faeroeg : tala ^(fo) , mál ^(fo)
• frizeg : paroal ^(fy)
• galleg : parole ^(fr)  benel
• gresianeg : λόγος ^(el)
• henhebraeg : אִמְרָה^(*)  benel
• ido : parolo ^(io) (1), parolado ^(io) (2)
• katalaneg : paraula ^(ca)
• nederlandeg : spraak ^(nl) , spreken ^(nl) , woord ^(nl) , parool ^(nl)
• okitaneg : paraula ^(oc)
• papiamento : abla ^(*)
• poloneg : mowa ^(pl)
• saozneg : speech ^(en)
• songhai : [[šenni#Patrom:ses|šenni ]]^(*)
• spagnoleg : palabra ^(es) , voz ^(es) , habla ^(es)

Verb

komz /ˈkɔ̃ms/ verb gwan, verb kreñv eeun, verb kreñv dieeun, (displegadur)

1. Kaozeal, lavaret, distagañ gerioù, frazennoù. Komz kalz pe nebeut. Komz c'hwek, kreñv, dousik, goustad, buan. Komz ur pennad, ur pennadig.
   • Komzet ha bezit deuet mat... — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 180.)
   • − Gwaz ! Gwaz ! Distroet un tammig ma komzfomp. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/5, Al Liamm, 1994, p. 173.)
   • - [...]. Brema, den yaouank, deut ganen d'am c'hampr, ma komzimp eur pennadig. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 7.)
   • Jilig. — A greiz kalon eo e komzan ! — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 9.)
   • Kerlaban. — Me ne ran ket kalz a forz penaoz e komzint, gant ma livirint d'in ar pez am eus ezomm da glevet. — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 37.)
   • Komz a rit ho-tiv en ur bern !— (Yann-Vari Perrot, E-tal ar poull, C'HOARIVA BREZHONEK, Pemp pezh-c'hoari berr, Skridoù Breizh, 1944, p. 45.)
   • Azezomp ha komzomp ur pennadig. — (Klaoda ar Prad, An teir c'had ; Ar mevel laer, Ti-moulerezh Sant-Gwilherm, Sant-Brieg, 1908, p. 29.)
   • Komzomp nebeut ha komzomp c’hwek. — (Troad ann Eginane, er Barzhaz Breizh.)
2. Komz un dra bennak, ur yezh bennak: ober gant ur yezh bennak.
   • Difenn zo komz brezhoneg dezhe en neb doare. — (Juluan Godest, Dastumaden gwerziou poblus, Sant-Brieg, 1904, p. 16.)
3. komz da unan bennak (eus udb, a udb, diwar-benn un dra bennak)
4. komz gant unan bennak (eus udb, a udb, diwar-benn un dra bennak)
5. Komz ouzh unan bennak
6. Komz a un dra bennak.
7. Komz diwar-benn un dra bennak pe diwar-benn unan bennak.
8. Komz eus un dra bennak pe eus unan bennak .

Deveradoù

• komzabl
• komzer
• komzerezh
• komzidigezh

Gerioù kevrennek

• drougkomz
• kengomzer
• mouskomz
• pellgomz
• pellgomzer
• skingomzer
• uhelgomzer

Troioù-lavar

• komz dre c'hwi
• komz dre de

Troidigezhioù

• afrikaans : praat ^(af) , gesels ^(af)
• alamaneg : sprechen ^(de) , reden ^(de)
• albaneg : flas ^(sq)
• arabeg : تكلّم ^(ar)
• asturianeg : falar ^(ast)
• bambara : fɔ ^(*)
• daneg : snakke ^(da) , tale ^(da)
• esperanteg : paroli ^(eo)
• euskareg : hitz egin ^(eu) , mintzatu ^(eu)
• faeroeg : tala ^(fo) , tosa ^(fo)
• finneg : puhua ^(fi)
• frizeg : prate ^(fy) , sprekke ^(fy)
• galizeg : falar ^(gl)
• galleg : parler ^(fr)
• gresianeg : μιλάω ^(el)
• henc'hresianeg : λέγω ^(*)
• henhebraeg : דּבר^(*)
• hensaozneg : acweþan ^(ang) , cweþan ^(ang) , specan ^(ang) , sprecan ^(ang)
• hungareg : beszél ^(hu)
• ido : parolar ^(io)
• inuktitut : ᐅᖃᖅ- ^(iu) (uqaq-)
• islandeg : spjalla ^(is) , tala ^(is)
• italianeg : parlare ^(it)
• japaneg : 話す ^(ja)
• katalaneg : parlar ^(ca)
• khmer : និយាយ ^(km)
• koreaneg : 말하다 ^(ko)
• kroateg : govoriti ^(hr)
• kurdeg : peyivîn ^(ku) , xeber dan ^(ku) , axaftin ^(ku)
• latin : loquere ^(la) , loqui ^(la) , orare ^(la)
• malayseg : bicara ^(ms)
• nederlandeg : spreken ^(nl) , praten ^(nl)
• norvegeg : prate ^(no) , snake ^(no) , tale ^(no)
• okitaneg : parlar ^(oc)
• papiamento : papia ^(*)
• poloneg : mówić ^(pl)
• portugaleg : falar ^(pt)
• roumaneg : vorbi ^(ro) , discuta ^(ro)
• rusianeg : говорить ^(ru) , поговорить ^(ru)
• saozneg : to deal with ^(en) , to speak ^(en) , to talk ^(en)
• serbeg : говорити ^(sr) , причати ^(sr)
• sikilianeg : parrari ^(scn)
• sinaeg : 说 ^(zh)
• skoseg : bruidhinn ^(gd) , labhair ^(gd)
• spagnoleg : hablar ^(es)
• sranan : taki ^(*)
• svedeg : tala ^(sv)
• tagalog : magsalitâ ^(tl)
• zouloueg : -khuluma ^(zu)

Furm verb

Kemmadur	Furm
hep	komz
dre vlotaat	gomz
amreizh	digemm

komz /ˈkɔ̃ms/

1. Furm ar verb komz e trede gour unan an amzer-vremañ, en doare-disklêriañ.
   • Klevet e veze o komz ouzh Doue, a-wezhioù gant doujañs hag en ur grenañ, hag a-wezhioù all evel ma komz ur mignon ouzh e vignon. — (Gabriel Morvan, Buez ar Zent, Brest, 1894, p. 635.)
   • Me gomz eus ur servijerez — ’zo bet pell-bras ’n un tiegezh, — Ha na rae ar servijerez — Met ober goap eus he mestrez. — (Fañch an Uhel, Gwerziou Breiz-Izel 2, An Oriant, 1874, p. 532.)
2. Furm ar verb komz en eil gour unan an doare-gourc'hemenn.
   • Mes komz 'ta ! — (Yann-Vari Perrot, Erwan ar Moal, Bue ar Zent, Montroulez, 1912, p. 290.)
   • Na gomz morse a rouanez :
     Ur gaouiad out, mar o meulez ;
     Un den krouget, m’o zamallez. — (Gabriel Milin, Furnez ar geiz, euz a Vreiz, Brest, 1868, p. 93.)

Daveoù

Roll an daveoù :

• ^[1]: Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne, p. 75.