Конрад II (імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі)

Конрад II
Konrad der Zweite
13-ы кароль Германіі 4 верасня 1024 — 4 чэрвеня 1039
Каранацыя	8 верасня 1024, Майнц
Папярэднік	Генрых II Святы
Пераемнік	Генрых III Чорны
імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі 21 мая 1027 — 4 чэрвеня 1039
Каранацыя	26 сакавіка 1027, Рым
Папярэднік	Генрых II Святы
Пераемнік	Генрых III Чорны
Нараджэнне	990[…] Шпаер, Шпеерскае княства-епіскапства[d], Свяшчэнная Рымская імперыя
Смерць	4 чэрвеня 1039(1039-06-04)[…] Утрэхт, правінцыя Утрэхт, Нідэрланды, Каралеўства Нідэрландаў
Месца пахавання	Шпаерскі сабор
Род	Салічная дынастыя
Бацька	Генрых Шпаерскі
Маці	Адэльгейда фон Мец[d]
Жонка	Гізела Швабская[d]
Дзеці	Генрых III Чорны, Мацільда Франконская[d] і Beatrix Salian[d]
Веравызнанне	хрысціянства
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Конрад II (каля 990—4 чэрвеня 1039) — кароль Германіі (1024—1039), першы імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі з Салічнай дынастыі (каранаваны 26 сакавіка 1027 у Рыме Папам Рымскім Янам XIX).

Біяграфія

Раннія гады

Конрад быў сынам графа Генрыха Шпаерскага і Адэлаіды Латарынгскай. Яго прабабкай была Ліўтгарда, дачка Атона I Вялікага. Ён рана страціў бацьку і выхоўваўся Бурхардам Вормскім, не атрымаўшы пры гэтым навуковай адукацыі.

У 1016 годзе Конрад ажаніўся з Гізелай Швабскай, удавой графа Бруна I Браўншвайгскага і герцага Эрнста I Швабскага. Гэты кананічна недапушчальны шлюб быў заключаны насуперак жаданню Генрыха II і падчас швабскіх міжусобіц Конрад часам апыняўся ў выгнанні.

Пасля смерці Генрыха II, 4 верасня 1024 года, Конрад быў абраны каралём Германіі, перамогшы свайго суперніка, стрыечнага брата Конрада Малодшага. 8 верасня 1024 года ў Майнцы ён быў памазаны і каранаваны.

Кіраванне

Каранацыя ў Мілане і Рыме

Пасля таго як у лютым 1026 года германскія князі прызналі на выпадак смерці Конрада II права на карону за яго малалетнім сынам Генрыхам Конрад з'явіўся ў Італіі.

У Італіі свецкія кіраўнікі былі супраць нямецкага валадарства, але архібіскуп міланскі Арыберт займаў бок імператара. Каранаваўшыся ў Мілане жалезнай каронай, ён адправіўся ў Рым, дзе 26 сакавіка 1027 года Папа Ян XIX каранаваў яго імператарам. Князі Капуі, Беневента і Салерна прызналі яго вяршэнства.

Барацьба за бургундскую спадчыну

Кароль Бургундыі Рудольф III быў не ў стане ўціхамірыць дваранства, якое бунтавала супраць яго, і ў яго не было законных дзяцей. Імператар Генрых II скарыстаўся гэтымі акалічнасцямі. У 1016 годзе ён уварваўся на яго тэрыторыю і вымусіў прызнаць сябе спадчыннікам бургундскага прастола.

Конрад II, як пераемнік Генрыха II, заявіў пра свае прэтэнзіі на Бургундыю. Акрамя яго права на Бургундыю прад'яўлялі траюрадныя пляменнікі Рудольфа III Эрнст II Швабскі (стрыечны брат і пасерб Конрада II) і Конрад Малодшы — іх маці (сёстры) былі пляменніцамі бургундскага караля. Эрнст II падняў паўстанне, а Конрад Малодшы далучыўся. Аднак Конрад II хутка здушыў гэты рух. Дагавор у Базелі канчаткова зацвердзіў права на Бургундыю, па смерці Рудольфа III, за Конрадам і яго сынам, які ў 1028 годзе, на сейме ў Ахене, фармальна быў выбраны ў спадчыннікі Конрада.

Эрнст II захаваў варожую пазіцыю да імператара, за што быў пазбаўлены Швабскага герцагства (1030).

У верасні 1032 года Рудольф III памёр. Нацыянальная бургундская партыя супрацьпаставіла Конраду II Адона Шампанскага, пляменніка Рудольфа. Конрад II тым часам ваяваў у Саксоніі, і Адон падпарадкаваў сабе большую частку Бургундыі. Напачатку 1033 года Конрад II выступіў у Петэрлінген, дзе 2 лютага быў выбраны знаццю паўночнай Бургундыі бургундскім каралём і каранаваны.

Такім чынам Бургундыя ўвайшла ў склад Свяшчэннай Рымскай імперыі ў якасці трэцяга каралеўства, нароўні з Германіяй і Італіяй.

У маі 1033 года адбылася сустрэча Конрада з французскім каралём Генрыхам у Дэвіле на Маасе. У выніку Генрых, відавочна, прызнаў права Конрада на валоданне Бургундыяй, і абодва кіраўнікі заключылі саюзы супраць Адона. Планаваліся змовіны французскага караля з імператарскай дачкой, але яны не адбыліся з-за яе смерці ў наступным годзе. Паход Конрада ў Латарынгію ў сярэдзіне лета 1033 года прымусіў Адона скарыцца. З-за таго, што Адон Шампанскі не стрымаў свайго абяцання пакінуць Бургундыю і зноў здзейсніў рабаўніцкі набег на Туль, Конрад з моцным войскам дайшоў у 1034 годзе да Роны, дзе яго сустрэлі граф Гумберт і італьянскі атрад пад правадырствам Арыберта Міланскага і графа Баніфацыя Тусцыйскага. Адон, ухіліўшыся ад сутыкнення, бег. Прыняўшы клятву вернасці ад паўднёвабургундскіх князёў, 1 жніўня 1034 Конрад каранаваўся ў Жэневе бургундскай каронай

Знешняя палітыка Конрада II

Польскі кароль Мечыслаў у 1028 годзе годзе спустошыў Усходнюю Саксонію. Каб забяспечыць спакой на паўночна-ўсходняй ускраіне сваёй дзяржавы, Конрад II саступіў Шлезвіг дацкаму каралю Кнуду (забяспечыўшы пры гэтым важныя выгоды архібіскупу брэменскаму і гамбургскаму) і ў 1029 годзе выступіў супраць Мечыслава. Армія імператара панесла вялікія страты, адмовілася ад аблогі Баўтцэна і без поспеху вярнулася назад. Смерць маркграфа Усходняй маркі Цітмара (1030) заахвоціла Мечыслава зноў пошасць на тэрыторыю паміж Эльбай і Зале. Прэтэнзіі на ўладу ў Польшчы з боку брат Мечыслава, які абапіраецца на рускую ваенную дапамогу, прымусілі польскага караля пасля паходаў Конрада ў 1031 і 1032 годзе прасіць імператара пра свет, які і быў заключаны ў ліпені 1033 года ў Мерзебургу. Мечыслаў, які прынёс васальную прысягу Конраду, адмовіўся ад сваіх каралеўскіх рэгалій і вярнуў Германіі яе аддаленую марку. Пасля яго смерці ў 1034 годзе яго жонка Рыхенза, унучка Атона II, разам са сваім сынам Казімірам бегла ў Германію.

Паход Конрада ў Венгрыю ў 1031 годзе быў няўдалым. Па мірным дагаворы венгерскі кароль не з'яўляўся васалам імператара; да канца нявырашаным засталося пытанне аб спрэчных тэрыторыях.

Конрад II (у цэнтры) з Леапольдам IV Баварскім (злева) і Гадмарам I фон Кюнрынгам. Мініяцюра XIV ст.

У 1035 годзе Браціслаў, авалодаўшы чэшскай каронай, прызнаў сябе залежным ад Конрада. У 1038 годзе, пасля смерці бяздзетнага герцага швабскага, Конрад аддаў герцагства свайму сыну, рымскаму каралю Генрыху; пасля смерці Конрада Малодшага ён атрымаў Карынтыю, валодаў таксама Баварыяй, так што толькі Саксонскае і Латарынгскае герцагствы не былі ў яго руках.

Унутраная палітыка Конрада II

Конрад II шмат зрабіў для ўсталявання спадчыннасці ўлады ў сваім нашчадстве. Выдаў знакаміты закон аб ленах, якім была прызнана іх спадчыннасць і неадчужальнасць інакш, як у сілу законнага прысуду пэраў, на які дапушчалася апеляцыя да імператара. Гэтым Конрад II жадаў прывязаць да сябе дробную знаць, вальвасараў, якія сапраўды падтрымлівалі яго.

Конрад II прытрымліваўся правіла раздаваць духоўныя пасады тым асобам, якіх жадаў узнагародзіць і на дапамогу якіх мог спадзявацца. З прычыны імкненняў Арыберта да ўмацавання ўлады архібіскупа міланскага, Конрад у 1036 годзе прыехаў у Італію ў другі раз, загадаў на сейме ў Павіі арыштаваць Арыберта. Мілан, у якім ізноў з'явіўся Арыберт, які выратаваўся ўцёкамі, удала змагаўся супраць Конрада. Імператар адправіўся ў Рым, каб зацвердзіць уладу Папы Бенедыкта IX, адтуль прайшоў у паўднёвую Італію, але, з-за хваробы ў яго войску, вярнуўся за Альпы.

Памёр 4 чэрвеня 1039 года.

Магіла Конрада II у Шпаерскім саборы

Шлюб і дзеці

• Жонка: (з 1016 года) Гізела Швабская (11 лістапада 989/13 лістапада 990 — 16 лютага 1043) — дачка герцага Швабіі Германа II і Гербергі Бургундскай, дачкі караля Бургундыі Конрада I Ціхага, удава Бруна I Браўншвайгскага (да 994—1010/1011) і Эрнста I Швабскага (975/985 — 31 мая 1015). Дзеці:
  • Генрых III (28 кастрычніка 1017 — 5 кастрычніка 1056) — кароль Германіі з 1028 года, герцаг Баварыі (Генрых VI) 1027—1042, 1047—1049, герцаг Швабіі 1038—1045, кароль Бургундыі з 1038 года, рэгент герцагства Карынтыя 1039—1047, імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі з 1046 года;
  • Беатрыс (26 верасня 1036);
  • Мацільда (1027—1034); з мая 1033 заручана з каралём Францыі Генрыхам I (4 мая 1008 — 4 жніўня 1060).

Літаратура

Першакрыніцы

• Випон. Жизнь императора Конрада II / пер. М. Б. Свердлова // Латиноязычные источники по истории Древней Руси. Германия. Вып. I. Середина IX — первая половина XII в. — М.: Институт истории АН СССР. 1989. — С. 116—118.

Даследаванні

• Бульст-Тиле Мария Луиза, Йордан Карл, Флекенштейн Йозеф. Священная Римская империя: эпоха становления / Пер. с нем. Дробинской К.Л., Неборской Л.Н. под редакцией Ермаченко И.О. — СПб.: Евразия, 2008. — 480 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-8071-310-9.
• Mucke, «Kaiser К. П und Heinrich III» (Гале, 1873)
• H. Bresslau, «Jahrbücher des deutschen Reichs unter К. II» (Лпц., 1879—1884)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Конрад II (імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі)

Пры напісанні артыкула выкарыстаны матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Эфрона (1890—1907).

Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі (да Атона I — «рымскія імператары») (800—1806)

800 814 840 843 855 875 877 881 887 891    Карл I Людовік I  —  Лотар I Людовік II Карл II  —  Карл III  —

891 894 898 899 901 905 915 924 962 973 983    Гвіда Ламберт Арнульф  —  Людовік III  —  Берэнгар I  —  Атон I Атон II

983 996 1002 1014 1024 1027 1039 1046 1056 1084 1105 1111 1125 1133 1137 1155     —  Атон III  —  Генрых II  —  Конрад II  —  Генрых III  —  Генрых IV  —  Генрых V  —  Лотар II  —

1155 1190 1197 1209 1215 1220 1250 1312 1313 1328 1347 1355 1378 1410    Фрыдрых I Генрых VI  —  Атон IV  —  Фрыдрых II  —  Генрых VII  —  Людовік IV  —  Карл IV  —

1410 1437 1452 1493 1508 1519 1530 1556 1564 1576 1612 1619 1637    Жыгімонт — Фрыдрых III — Максіміліян I — Карл V Фердынанд I Максіміліян II Рудольф II Маціяс Фердынанд II

1637 1657 1705 1711 1740 1742 1745 1765 1790 1792 1806    Фердынанд III Леапольд I Іосіф I Карл VI  —  Карл VII Франц I Іосіф II Леапольд II Франц II

Каралінгі — Саксонская дынастыя — Салічная дынастыя — Гогенштаўфены — Вітэльсбахі — Габсбургі