Перайсці да зместу

Аява

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Аява (значэнні).
Аява
англ.: State of Iowa
Сцяг
Сцяг
Краіна
Гімн The Song of Iowa[d]
Уваходзіць у
Адміністрацыйны цэнтр
Дата ўтварэння 28 снежня 1846
Кіраўнік Kim Reynolds[d]
Насельніцтва
  • ▲3 190 369 чал. (1 красавіка 2020)[2]
Плошча
  • 145 746 км²
Вышыня
над узроўнем мора		 335 м
Аява на карце
Часавы пояс CDT[d], America/Chicago[d], UTC-6 і UTC-5
Код ISO 3166-2 US-IA
Афіцыйны сайт (англ.)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

А́ява — штат на сярэднім захадзе ЗША. Плошча — 145,8 тыс. км², насельніцтва — 2,9 млн. чал. Адміністрацыйны цэнтр — Дэ-Мойн. Штат названы ў гонар індзейскага народа аява.

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Да часу прыходу еўрапейцаў тут жылі індзейскія народы: ілінойсы, аява, санці і янктонаў, продкі якіх засялялі гэтыя землі больш за 10 тыс. гадоў таму.

Хоць першая экспедыцыя еўрапейцаў Жака Маркета і Луі Жалье пабывала тут у 1673, сталае паселішча было заснавана толькі ў 1788.

У 1803 ў выніку Луізіянскай куплі тэрыторыя будучага штата была набытая ЗША. Супраціў індзейцаў засяленню Аёвы быў зламаны каланістамі пасля Вайны Чорнага Коршака 1832.

Першае афіцыйнае селішча амерыканскіх каланістаў заходней ракі Місісіпі з'явілася ў 1833. У 1838 Аёва атрымала статут тэрыторыі з цэнтрам у г. Аёва-Сіці, статут штата — з 1846, калі Кангрэс вырашыў прыняць у Саюз вольны штат нароўні з рабаўладальніцкай Фларыдай. У 1857 сталіца штата была перанесеная ў горад Дэ-Мойн.

Пасля грамадзянскай вайны праходзіць завяршэнне інтэнсіўнага засялення Аёвы і развіццё фермерства. Падчас станаўленняў ЗША як індустрыяльнай дзяржавы (1870—1920) Аёва адыгрывала ролю жытніцы краіны, а на ўсходзе штата стала развівацца прамысловасць.

Геаграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Штат размешчаны на водападзеле найбуйных рэк — Місісіпі і Місуры. Ён мяжуе са штатамі Мінесота, Паўднёвая Дакота, Небраска, Місуры, Ілінойс і Вісконсін.

Найвышэйшы пункт штата — Хоўк-Ай-Пойнт (509 м), кропка найменшага ўзроўня над морам — раўніна Кіёкак, 146 м. Сярэдняя вышыня над узроўнем мора — 335 метраў.

Клімат

[правіць | правіць зыходнік]

Кантынентальны клімат з вялікай колькасцю ападкаў; штат перыядычна падвяргаецца паводкам, бурам і тарнада.

Вядомыя асобы

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ archINFORM — 1994. Праверана 6 жніўня 2018.
  2. ↑ 2020 United States Census / пад рэд. Бюро перапісу насельніцтва ЗША Праверана 20 сакавіка 2022.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Аява&oldid=4849867"