Перайсці да зместу

Шымпанзэ: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўка
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
→Літаратура: катэгорыі
 
(Не паказана 7 прамежкавых версій 5 удзельнікаў)
Радок 2: Радок 2:
|image file=Lightmatter chimp.jpg
|image file=Lightmatter chimp.jpg
|image title=
|image title=
|image descr=[[Pan troglodytes]]
|image descr=[[Шымпанзэ звычайны]]
|regnum=Жывёлы
|regnum=Жывёлы
|parent=Hominini
|parent=Hominini
Радок 10: Радок 10:
|children name=Віды
|children name=Віды
|children=
|children=
* {{bt-bellat||Pan troglodytes}}{{тып}}
* {{bt-bellat||шымпанзэ звычайны}}{{тып}}
* {{bt-bellat||Pan paniscus}}
* {{bt-bellat||шымпанзэ карлікавы}}
|range map=Pan.png
|range map=Pan (genus) distribution map.png
|range map caption=
|range map caption=
|wikispecies=Pan
|wikispecies=Pan
Радок 20: Радок 20:
|eol=42004
|eol=42004
}}
}}
'''Шымпанзэ́''' (''Pan'') — род з сямейства [[гамініды|гамінід]] атрада [[прыматы|прыматаў]]. Да яго адносяцца два віды: [[шымпанзэ звычайны]] (''Pan troglodytes'') і [[шымпанзэ карлікавы]] (''Pan paniscus''), таксама вядомы пад назвай баноба. Абодвы віды знаходзяцца пад пагрозай вымырання.
'''Шымпанзэ́''' (''Pan'') — род з сямейства [[гамініды|гамінід]] атрада [[прыматы|прыматаў]]. Да яго адносяцца два віды: [[шымпанзэ звычайны]] (''Pan troglodytes'') і [[шымпанзэ карлікавы]] (''Pan paniscus''), таксама вядомы пад назвай баноба. Абодва віды знаходзяцца пад пагрозай вымырання.


== Апісанне ==
== Апісанне ==
Радок 26: Радок 26:


Кормяцца пераважна пладамі, лісцем, карэннем, беспазваночнымі і дробнымі пазваночнымі жывёламі. Трымаюцца групамі на чале з самцом-важаком. Вышэйшая нервовая сістэма знаходзіцца на высокім узроўні ў параўнанні з іншымі млекакормячамі. Жывуць да 50-60 гадоў.
Кормяцца пераважна пладамі, лісцем, карэннем, беспазваночнымі і дробнымі пазваночнымі жывёламі. Трымаюцца групамі на чале з самцом-важаком. Вышэйшая нервовая сістэма знаходзіцца на высокім узроўні ў параўнанні з іншымі млекакормячамі. Жывуць да 50-60 гадоў.

== Інтэлект ==
== Інтэлект ==
{{main|Інтэлект шымпанзэ}}
{{main|Інтэлект шымпанзэ}}
Хоць шымпанзэ не могуць казаць з-за будынкі галасавога апарата, яны здольныя размаўляць рукамі на мове глуханямых людзей (мове жэстаў). Яны здольныя ўжываць слова ў пераносным сэнсе, могуць ствараць новыя паняцці, камбінуючы вядомыя словы, напрыклад: «запальнічка» - «бутэлька-запалка», валодаюць пачуццём гумару. Першую шымпанзэ навучылі гаварыць на мове жэстаў ў 1967 годзе, а да 1972 ужо з дзясятак шымпанзэ былі навучаны мове жэстаў. Таксама былі прыдуманыя іншыя мовы для зносін з шымпанзэ, такія як мова сімвалаў і мова лексиграмм. Самца Канзи атрымалася навучыць разумець на слых каля 3000 ангельскіх слоў і актыўна ўжываць больш чым 500 слоў пры дапамозе клавіятуры з лексиграммами. Апісаны выпадак, калі навучанае мове знакаў самка Баноба сама навучыла яму свайго дзiцяня.
Хоць шымпанзэ не могуць казаць з-за будынкі галасавога апарата, яны здольныя размаўляць рукамі на мове глуханямых людзей (мове жэстаў). Яны здольныя ўжываць слова ў пераносным сэнсе, могуць ствараць новыя паняцці, камбінуючы вядомыя словы, напрыклад: «запальнічка» - «бутэлька-запалка», валодаюць пачуццём гумару. Першую шымпанзэ навучылі гаварыць на мове жэстаў у 1967 годзе, а да 1972 ужо з дзясятак шымпанзэ былі навучаны мове жэстаў. Таксама былі прыдуманыя іншыя мовы для зносін з шымпанзэ, такія як мова сімвалаў і мова лексіграм. Самца Канзі атрымалася навучыць разумець на слых каля 3000 англійскіх слоў і актыўна ўжываць больш чым 500 слоў пры дапамозе клавіятуры з лексіграмам. Апісаны выпадак, калі навучаная мове знакаў самка Баноба сама навучыла яму свайго дзiцяня.

{{зноскі}}


== Літаратура ==
== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.18 Кн.1: Дадатак: Шчытнікі — ЯЯ|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2004|том=18|старонкі=14|старонак=472|isbn=985-11-0295-4 (Т. 18 Кн. 1)|тыраж=10 000}}
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.18 Кн.1: Дадатак: Шчытнікі — ЯЯ|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2004|том=18|старонкі=14|старонак=472|isbn=985-11-0295-4 (Т. 18 Кн. 1)|тыраж=10 000}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{пачатак артыкулу:Біялогія}}
[[Катэгорыя:Чалавекападобныя малпы]]
[[Катэгорыя:Шымпанзэ]]

[[ln:Mokómbósó]]
[[nn:Sjimpanse]]
[[th:ลิงชิมแปนซี]]

Актуальная версія на 11:05, 10 лютага 2024

Шымпанзэ

Шымпанзэ звычайны
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Pan Oken, 1816

Віды
Арэал

выява


Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  572838
NCBI  9596
EOL  42004
FW  97177

Шымпанзэ́ (Pan) — род з сямейства гамінід атрада прыматаў. Да яго адносяцца два віды: шымпанзэ звычайны (Pan troglodytes) і шымпанзэ карлікавы (Pan paniscus), таксама вядомы пад назвай баноба. Абодва віды знаходзяцца пад пагрозай вымырання.

Апісанне

[правіць | правіць зыходнік]

Даўжыня цела 63-94 см, маса самцоў 56-80 кг. Рост 170 см. Целасклад немасіўны, пярэднія канечнасці даўжэйшыя за заднія. Валасяное покрыва чорнае, негустое, лоб часта голы. У многіх скура цела светлая. Галава невялікая, акруглая, ёсць лобныя пазухі, тваравы аддзел чэрапа слаба выступае наперад. Аб'ём мозга 350—550 см³. Вушы вялікія, адтапыраныя. Пры хадзьбе па зямлі абапіраюцца на яе ўсёй падэшвай ступні і тытульным бокам пальцаў пярэдніх канечнасцей. Паміж пальцамі задніх канечнасцей ёсць невялікія перапонкі. Палаваспелыя ў 12 гадоў. Нараджаюць 1 (радзей 2) дзіцяняці.

Кормяцца пераважна пладамі, лісцем, карэннем, беспазваночнымі і дробнымі пазваночнымі жывёламі. Трымаюцца групамі на чале з самцом-важаком. Вышэйшая нервовая сістэма знаходзіцца на высокім узроўні ў параўнанні з іншымі млекакормячамі. Жывуць да 50-60 гадоў.

Інтэлект

[правіць | правіць зыходнік]
Асноўны артыкул: Інтэлект шымпанзэ

Хоць шымпанзэ не могуць казаць з-за будынкі галасавога апарата, яны здольныя размаўляць рукамі на мове глуханямых людзей (мове жэстаў). Яны здольныя ўжываць слова ў пераносным сэнсе, могуць ствараць новыя паняцці, камбінуючы вядомыя словы, напрыклад: «запальнічка» - «бутэлька-запалка», валодаюць пачуццём гумару. Першую шымпанзэ навучылі гаварыць на мове жэстаў у 1967 годзе, а да 1972 ужо з дзясятак шымпанзэ былі навучаны мове жэстаў. Таксама былі прыдуманыя іншыя мовы для зносін з шымпанзэ, такія як мова сімвалаў і мова лексіграм. Самца Канзі атрымалася навучыць разумець на слых каля 3000 англійскіх слоў і актыўна ўжываць больш чым 500 слоў пры дапамозе клавіятуры з лексіграмам. Апісаны выпадак, калі навучаная мове знакаў самка Баноба сама навучыла яму свайго дзiцяня.

Зноскі

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.18 Кн.1: Дадатак: Шчытнікі — ЯЯ / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2004. — Т. 18. — С. 14. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0295-4 (Т. 18 Кн. 1).
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Шымпанзэ&oldid=4674191"