Прагляд зыходнага тэксту старонкі 1870-я

{{Дзесяцігоддзе1|1870}}
[[Выява:Défense de Rorke's Drift.jpg|thumb|250px|[[Англа-зулуская вайна]] (1879). Бітва ў Роркс-Дрыфт]]
[[File:Berliner kongress.jpg|thumb|300px|[[Берлінскі кангрэс]] (1878)]]
== Падзеі ==
* [[Франка-пруская вайна 1870—1871|Франка-пруская вайна]] (1870—1871) прывяла да пераўтварэння [[Паўночнагерманскі саюз|Паўночнагерманскага саюза]] ў [[Германская імперыя|Германскую Імперыю]]. Да яе былі далучаны [[Эльзас]] і [[Латарынгія]], а таксама атрымана кантрыбуцыя ў пяць мільярдаў франкаў. [[Другая французская імперыя]] ператворана ў [[Трэцяя французская рэспубліка|Трэцюю французскую рэспубліку]].
* Аб’яднанне [[Італія|Італіі]] завершана (1820—1871; [[Рысарджымента]]).
* Другі этап [[Прамысловая рэвалюцыя|прамысловай рэвалюцыі]] (1871—1914; {{lang-en|[[:en:Second Industrial Revolution|Second Industrial Revolution]]}}). "Доўгая дэпрэсія" ў Заходняй Еўропе і Паўночнай Амерыцы (1871—1914; {{lang-en|[[:en:Long Depression|Long Depression]]}}). Пачатак "Залатога стагоддзя" ў [[ЗША]] (1876–1914). Першая нацыянальная забастоўка (1877; {{lang-en|[[:en:Great Railroad Strike of 1877|Great Railroad Strike]]}}).
* Голад у Персіі (1871—1872), колькасць ахвяр ацэньваецца ў 2 млн.
* Створаны «[[Саюз трох імператараў]]» (1873) паміж [[Расійская імперыя|Расіяй]], [[Германская імперыя|Германіяй]] і [[Аўстра-Венгрыя|Аўстра-Венгрыяй]]. У Германіі [[Культуркампф|барацьба]] супраць каталіцкай [[Партыя Цэнтра (Германія)|Партыі Цэнтра]] (1871—1878).
* Скончылася серыя грамадзянскіх войн у Іспаніі (1833—1874; [[Карлісты]]), пачаўся перыяд канстытуцыйнай манархіі.
* Голад у [[Індыя|Індыі]] ўступае ў пікаваю фазу (1875—1900), колькасць ахвяр ацэньваецца ў 26 млн. Голад у [[Кітай|Кітаі]] (1876–1879) панёс каля 13 млн жыццяў. Расфармавана [[Брытанская Ост-Індская кампанія]] (1600—1874; кіраванне Індыяй ажыццяўляе англійскі ўрад 1858—1947). Вялікабрытанія набыла вялікі пакет акцый [[Суэцкі канал|Суэцкага канала]] ў Егіпта (1875, «угода стагоддзя»).
* Японія прымушае Карэю да складання [[Мірны дагавор на Канхвадо|Канвахскага мірнага дагавора]] (1876).
* [[Руска-турэцкая вайна (1877—1878)|Руска-турэцкая вайна]] (1877—1878) пачалася пасля жорсткага прыгнечання Асманскай імперыяй "[[Красавіцкае паўстанне (1876)|Красавіцкага паўстання]]" ў Балгарыі (1876). [[Берлінскі трактат, 1878|Берлінскі трактат]] (1878).
* [[Свярдлоўская чыгунка|Уральская Горназаводская чыгунка]] (1879).
* [[Англа-зулуская вайна]] (1879). [[Другая ціхаакіянская вайна]] [[Чылі]] (пры падтрымцы [[Англія|Англіі]]) супраць [[Перу]] і [[Балівія|Балівіі]] за радовішчы [[Салетра|салетры]] (1879—1883).

[[Выява:RooksBackOfSavrasov.jpg|right|200px|thumb|«Гракі прыляцелі» (1871; [[Аляксей Кандрацьевіч Саўрасаў|Саўрасаў]])]]
[[Выява:Edgar Germain Hilaire Degas 016.jpg|right|250px|thumb|Кантора па гандлі бавоўнай у Новым Арлеане (1873; [[Эдгар Дэга|Дэга]])]]

== Вядомыя людзі ==
=== Дзяржаўныя дзеячы ===
* [[Ота фон Бісмарк|Бісмарк]] (1815—1898), канцлер {{сцяг|Германская імперыя}}.
* [[Луі Адольф Цьер|Цьер]] (1797—1877), прэзідэнт {{сцяг|Францыя}}.
* [[Міхаіл Дзмітрыевіч Скобелеў|Скобелеў]] (1843—1882), палкаводзец {{сцяг|Расійская імперыя}}.
* [[Бенджамін Дызраэлі|Дызраэлі]] (1804—1881), прэм’ер-міністр {{сцяг|Брытанская імперыя}}.
* [[Аляксандр II]] (1818—1881), імператар {{сцяг|Расія}}.
* [[Уліс Грант|Грант]], прэзідэнт (1869—1877) {{сцяг|ЗША}}.
* [[Парфірыа Дыяс]], прэзідэнт (1877—1880) {{сцяг|Мексіка}}.
* [[Генры Мортан Стэнлі]] (1841—1904), падарожнік, даследчык Афрыкі {{сцяг|Брытанская імперыя}}.
* [[Абдул-Хамід II]], султан (1876—1909) {{сцяг|Асманская імперыя}}.

=== Дзеячы мастацтва ===
====Мастакі====
* [[Іван Мікалаевіч Крамскі|Крамскі]] (1837—1887) {{сцяг|Расійская імперыя}}
* [[Аляксей Кандрацьевіч Саўрасаў|Саўрасаў]] (1830—1897) {{сцяг|Расійская імперыя}}
* [[Канстанцін Апалонавіч Савіцкі|Савіцкі]] (1844—1905) {{сцяг|Расійская імперыя}}
* [[Эдгар Дэга|Дега]] (1834—1917) {{сцяг|Францыя}}.
* [[П'ер Агюст Рэнуар|Рэнуар]] (1841—1919) {{сцяг|Францыя}}. «Баль у ле Мулен дэ ла Галет» (1876).
* [[Ілля Яфімавіч Рэпін|Рэпін]] (1844—1930) {{сцяг|Расійская імперыя}}. «[[Асначы на Волзе]]» (1873).

====Пісьменнікі====
* [[Міхаіл Яўграфавіч Салтыкоў-Шчадрын|Салтыкоў-Шчадрын]] (1826—1889) {{сцяг|Расійская імперыя}}. «[[Каму на Русі жыць добра]]» (1863—1876)
* [[Марк Твен]] (1835—1910) {{сцяг|ЗША}}. «[[Прыгоды Тома Соера]]» (1876)
* [[Леў Мікалаевіч Талстой|Талстой]] (1828—1910) {{сцяг|Расійская імперыя}}. «[[Ганна Карэніна]]» (1877).

====Кампазітары====
* [[Жорж Бізэ|Бізэ]] (1838—1875) {{сцяг|Францыя}}. «[[Кармэн (опера)|Кармэн]]» (1874).
* [[Рыхард Вагнер|Вагнер]] (1813—1883) {{сцяг|Германская імперыя}}. «[[Пярсцёнак Нібелунга]]» (1874)
* [[Іаган Штраус (сын)|Штраус]] (1825—1899) {{сцяг|Аўстрыйская імперыя}}. «[[Кажан, аперэта|Кажан]]» (1874)
* [[Пётр Ільіч Чайкоўскі|Чайкоўскі]] (1840—1893) {{сцяг|Расійская імперыя}}. «[[Лебядзінае возера]]» (1877).

[[Выява:Salle Opera Garnier.jpg|right|250px|thumb|[[Гранд Опера]]]]

== Культура ==
* Першы нацыянальны парк заснаваны ў [[Елаўстоўн]]е (1872; ЗША).
* Першая значная выстаўка [[Імпрэсіянізм|імпрэсіяністаў]] (1874).
* [[Гранд Опера]] (1875).

=== Навука і тэхніка ===
* «Трактат аб электрычнасці і магнетызме» (1873; [[Ураўненні Максвела]])
* '''[[Тэлефон]]''' (прылада па перадачы гуку — 1861; патэнт і дэманстрацыя — 1876 [[Аляксандр Грэям Бел|Аляксандр Бел]]; з вугальным мікрафонам — 1878)
* '''[[Трактар]]''' (лакамабіль — 1850; гусенічны — 1876, [[Фёдар Абрамавіч Блінаў]]; з рухавіком унутранага згарання — 1896)
* '''[[Фанограф]]''' (1877; [[Томас Эдысан]])
* Лямпа «[[Свечка Яблачкава]]» (1876; [[Павел Мікалаевіч Яблачкаў|Яблачкаў]]). Лямпа напальвання [[Аляксандр Мікалаевіч Ладыгін|Ладыгіна]] (1872)
* '''[[Тарпеда]]''' (першае ўжыванне — 1877, пад камандаваннем [[Сцяпан Восіпавіч Макараў|Макарава]])
* '''[[Тэорыя мностваў]]''' («On a Characteristic Property of All Real Algebraic Numbers» — 1874; [[Георг Фердынанд Людвіг Філіп Кантар|Кантар]])

== Гл. таксама ==
{{Дрэва артыкулаў|1870-я}}

{{rq|sources}}

[[Катэгорыя:1870-я| ]]