Прагляд зыходнага тэксту старонкі Вікіпедыя:Істотныя артыкулы

{{shortcut|[[ВП:ІА]]}}
<center><div style="border:1px solid gray; background:#F5F5F5; padding:5px; text-align:center; width:80%">Тут мусіць быць беларускамоўная копія старонкі [[m:List of articles all languages should have|List of articles all languages should have]], змены якой можна [[m:Talk:List of articles all languages should have|абмеркаваць]] на МетаВікі.</div></center>

Пералік артыкулаў, якія мусяць быць ва ўсіх моўных версіях, складаецца з 1000 асноўных артыкулаў па ўсіх галінах ведаў (апошняя сінхранізацыя пералікаў 12.11.2017). Адной з асноўных задач Беларускай Вікіпедыі з'яўляецца стварэнне і напаўненне артыкулаў, пералічаных тут. У сувязі з тым, што пералік вельмі моцна разросся, зараз ідзе падзел яго на два ўзроўні паводле значнасці наяўнасці артыкулаў ва ўсіх моўных радзелах Вікіпедыі. '''Цёмным''' пазначаныя артыкулы з больш высокай ступенню значнасці.

Станам на [[8 верасня]] [[2018]] г. [[беларуская Вікіпедыя]] займае '''17-е''' месца ў рэйтынгу<ref>[[:m:List of Wikipedias by sample of articles]]</ref> (гл. [[:m:List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles/Growth#be_Беларуская|адзнакі]] беларускай Вікіпедыі за высокія тэмпы развіцця). Для паляпшэння паказчыкаў Вы можаце паляпшаць і дапаўняць артыкулы з прапанаванага ніжэй пераліку. Найбольш важныя артыкулы пазначаны цёмным шрыфтам. Гл. табліцу артыкулаў [[Вікіпедыя:Істотныя артыкулы/Артыкулы/Table|тут]].

== Гл. таксама ==
* '''[[Вікіпедыя:Істотныя артыкулы/Да дапрацоўкі]]''' - істотныя артыкулы памерам менш за 2000 байт (па стане на 13 студзеня 2015 г.)
* [[Вікіпедыя:Істотныя артыкулы/1.0]]
* [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles/Long_Articles#be_.D0.91.D0.B5.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.83.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F Пералік вялікіх артыкулаў (г. зн. памерам большых за 30000 вікі-сімвалаў), абнаўляецца штомесяц]
* [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles/Neglected#be_.D0.91.D0.B5.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.83.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F Пералік істотных артыкулаў са статусам Neglected, абнаўляецца штомесяц]

{{змест справа}}

== Асобы ==

=== Акцёры і мадэлі ===
# [[Сара Бернар]]
# [[Чарлі Чаплін]]
# [[Марлен Дзітрых]]
# [[Мэрылін Манро]]

=== Мастакі і архітэктары ===
# [[ле Карбюзье]]
# [[Сальвадор Далі]]
# [[Альбрэхт Дзюрэр]]
# '''[[Вінцэнт ван Гог]]'''
# [[Франсіска Гоя]]
# [[Кацусіка Хокусай]]
# [[Фрыда Кало|Фрыда Кало́]]
# '''[[Леанарда да Вінчы]]'''
# [[Анры Маціс]]
# {{Гэта выдатны артыкул}} '''[[Мікеланджэла Буанароці]]'''
# '''[[Пабла Пікаса]]'''
# [[Рафаэль Санці]]
# {{Гэта добры артыкул}} '''[[Рэмбрант]]'''
# [[Пітэр Паўль Рубенс]]
# [[Сінан]]
# [[Дыега Веласкес]]
# [[Эндзі Уорхал]]
# [[Фрэнк Лойд Райт]]

=== Пісьменнікі, драматургі і паэты ===
# [[Абу Нувас]]
# [[Ханс Крысціян Андэрсен]]
# [[Мацуа Басё]]
# [[Хорхэ Луіс Борхес]]
# [[Джордж Байран]]
# '''[[Мігель Сервантэс]]'''
# [[Джэфры Чосер]]
# [[Антон Паўлавіч Чэхаў]]
# '''[[Дантэ Аліг'еры]]'''
# [[Чарльз Дыкенс]]
# [[Фёдар Міхайлавіч Дастаеўскі]]
# [[Габрыэль Гарсія Маркес]]
# '''[[Іаган Вольфганг фон Гётэ]]'''
# [[Хафіз Шыразі]]
# '''[[Гамер]]'''
# '''[[Віктор Гюго]]'''
# [[Джэймс Джойс]]
# [[Франц Кафка]]
# [[Калідаса]]
# [[Лі Бо]]
# [[Нагіб Махфуз]]
# [[Мальер]]
# [[Авідзій]]
# [[Марсель Пруст]]
# [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін]]
# '''[[Уільям Шэкспір]]'''
# [[Сафокл]]
# [[Рабіндранат Тагор]]
# '''[[Леў Мікалаевіч Талстой]]'''
# [[Марк Твэн]]
# [[Публій Вергілій Марон]]

=== Кампазітары і музыканты ===
# [[Луі Армстранг]]
# '''[[Іаган Себасцьян Бах]]'''
# [[The Beatles]]
# '''[[Людвіг ван Бетховен]]'''
# [[Іаганес Брамс]]
# [[Фрыдэрык Шапен]]
# [[Антанін Леапольд Дворжак]]
# {{гэта добры артыкул}} [[Георг Фрыдрых Гендэль]]
# [[Франц Іозеф Гайдн]]
# [[Густаў Малер]]
# '''[[Вольфганг Амадэй Моцарт]]'''
# [[Джавані П’ерлуіджы да Палестрына]]
# [[Джакама Пучыні]]
# [[Эдзіт Піяф]]
# [[Элвіс Прэслі]]
# [[Франц Шуберт]]
# '''[[Ігар Фёдаравіч Стравінскі]]'''
# [[Пётр Ільіч Чайкоўскі]]
# [[Джузэпэ Вердзі]]
# [[Антоніа Вівальдзі]]
# '''[[Вільгельм Рыхард Вагнер]]'''

=== Даследчыкі і падарожнікі ===
# {{гэта выдатны артыкул}} [[Руаль Амундсен]]
# [[Ніл Армстранг]]
# [[Жак Карцье]]
# '''[[Хрыстафор Калумб]]'''
# [[Джэймс Кук]]
# [[Эрнан Картэс]]
# '''[[Юрый Аляксеевіч Гагарын]]'''
# [[Васка да Гама]]
# [[Ібн Батута]]
# '''[[Фернан Магелан]]'''
# [[Марка Пола]]
# [[Чжэн Хэ]]

=== Рэжысёры і сцэнарысты ===
# [[Інгмар Бергман]]
# [[Уолт Дысней]]
# [[Сяргей Міхайлавіч Эйзенштэйн]]
# [[Федэрыка Феліні]]
# [[Альфрэд Хічкок]]
# [[Стэнлі Кубрык]]
# [[Акіра Курасава]]
# [[Сацьяджыт Рай]]
# [[Стывен Спілберг]]

=== Навукоўцы і вынаходнікі ===
# '''[[Архімед]]'''
# [[Авіцэна]]
# [[Цім Бернерс-Лі]]
# [[Брахмагупта]]
# '''[[Мікалай Капернік]]'''
# '''[[Марыя Складоўская-Кюры]]'''
# '''[[Чарльз Роберт Дарвін]]'''
# '''[[Томас Эдысан]]'''
# '''[[Альберт Эйнштэйн]]'''
# '''[[Эўклід]]'''
# [[Леанард Эйлер]]
# [[Майкл Фарадэй]]
# [[Энрыка Фермі]]
# '''[[Генры Форд]]'''
# [[Гален]]
# '''[[Галілеа Галілей]]'''
# [[Карл Фрыдрых Гаус]]
# '''[[Іаган Гутэнберг]]'''
# '''[[Давід Гільберт]]'''
# [[Джэймс Прэскат Джоўль]]
# [[Іаган Кеплер]]
# [[Мухамад Аль-Харэзмі]]
# [[Готфрыд Лейбніц]]
# [[Карл Ліней]]
# [[Джэймс Максвел]]
# [[Дзмітрый Іванавіч Мендзялееў|Дзмітрый Мендзялееў]]
# '''[[Ісаак Ньютан]]'''
# '''[[Луі Пастэр]]'''
# {{гэта выдатны артыкул}} '''[[Макс Планк]]'''
# [[Эрнэст Рэзерфорд]]
# '''[[Эрвін Шродзінгер]]'''
# {{гэта добры артыкул}} '''[[Нікола Тэсла]]'''
# '''[[Алан Мэтысан Цьюрынг]]'''
# '''[[Джэймс Ват]]'''

=== Філосафы і гуманітарыі ===
# '''[[Арыстоцель]]'''
# [[Сімона дэ Бавуар]]
# [[Чанак’я]]
# [[Ноам Хомскі]]
# '''[[Канфуцый]]'''
# '''[[Рэнэ Дэкарт]]'''
# {{гэта ВА}}{{гэта артыкул года}} '''[[Зігмунд Фрэйд]]'''
# [[Георг Вільгельм Фрыдрых Гегель]]
# [[Ібн Хальдун]]
# '''[[Імануіл Кант]]'''
# [[Джон Мейнард Кейнс]]
# '''[[Лаа-Цзы]]'''
# '''[[Джон Лок]]'''
# [[Нікола Макіявелі]]
# '''[[Карл Маркс]]'''
# '''[[Фрыдрых Вільгельм Ніцшэ]]'''
# '''[[Платон]]'''
# [[Жан-Жак Русо]]
# [[Жан-Поль Сартр]]
# [[Сыма Цянь]]
# [[Адам Сміт]]
# '''[[Сакрат]]'''
# '''[[Вальтэр]]'''
# [[Макс Вебер]]
# [[Людвіг Вітгенштэйн]]
# [[Чжу Сі]]

=== Лідары і палітыкі ===
# [[Акбар Вялікі]]
# '''[[Аляксандр Македонскі]]'''
# [[Ашока]]
# [[Мустафа Кемаль Атацюрк]]
# '''[[Актавіян Аўгуст]]'''
# [[Ота фон Бісмарк]]
# [[Сімон Балівар]]
# '''[[Напалеон I Банапарт]]'''
# [[Гай Юлій Цэзар]]
# [[Карл Вялікі]]
# [[Уінстан Чэрчыль]]
# [[Канстанцін I Вялікі]]
# '''[[Кір II Вялікі]]'''
# [[Шарль дэ Голь]]
# [[Лізавета I]]
# [[Махатма Гандзі]]
# '''[[Чынгісхан]]'''
# [[Эрнэста Гевара]]
# '''[[Адольф Гітлер]]'''
# [[Жанна д’Арк]]
# [[Марцін Лютэр Кінг]]
# '''[[Уладзімір Ільіч Ленін]]'''
# [[Аўраам Лінкальн]]
# [[Людовік XIV]]
# [[Роза Люксембург]]
# [[Нельсан Мандэла]]
# [[Маа Цзэдун]]
# [[Джавахарлал Нэру]]
# [[Квамэ Нкрума]]
# [[Пётр I (імператар расійскі)|Пётр І]]
# '''[[Цынь Шыхуан-дзі]]'''
# [[Франклін Дэлана Рузвельт]]
# [[Саладзін]]
# [[Іосіф Вісарыёнавіч Сталін]]
# [[Сулейман I]]
# [[Сунь Ятсен]]
# [[Тамерлан]]
# [[Умар ібн аль-Хатаб]]
# '''[[Джордж Вашынгтон]]'''

=== Постаці рэлігіі ===
# [[Аўрам]]
# [[Фама Аквінскі]]
# [[Аўгусцін Аўрэлій]]
# '''[[Гаўтама Буда]]'''
# [[Абу Хамід Аль-Газалі]]
# {{гэта выдатны артыкул}} '''[[Ісус Хрыстос]]'''
# [[Марцін Лютэр]]
# '''[[Майсей]]'''
# '''[[Магамет]]'''
# [[Павел (апостал)]]

== Філасофія і псіхалогія ==

=== Філасофія ===
# [[Прыгажосць]]
# [[Дыялектыка]]
# [[Этыка]]
# [[Эпістэмалогія]]
# [[Фемінізм]]
# [[Свабода волі]]
# '''[[Веды]]'''
# [[Логіка]]
# [[Розум]]
# '''[[Філасофія]]'''
# [[Імавернасць]]
# [[Рэальнасць]]
# [[Ісціна]]

=== Псіхалогія ===
# '''[[Паводзіны]]'''
# '''[[Эмоцыя]]'''
# [[Каханне]]
# [[Псіхалогія]]
# '''[[Мысленне]]'''

== Рэлігія ==

=== Светапогляд і рэлігія ===
# '''[[Бог]]'''
# '''[[Міфалогія]]'''
# Светапоглядавыя філасофіі
## [[Атэізм]]
## [[Фундаменталізм]]
## [[Матэрыялізм]]
## [[Монатэізм]]
## [[Політэізм]]
# '''[[Душа]]'''
# '''[[Рэлігія]]'''
# Некаторыя рэлігія
## '''[[Будызм]]'''
## '''[[Хрысціянства]]'''
### [[Каталіцтва]]
## [[Канфуцыянства]]
## '''[[Індуізм]]'''
### [[Трымурці]]
## '''[[Іслам]]'''
### [[Шыіты]]
## [[Джайнізм]]
## '''[[Іўдаізм]]'''
## [[Сікхізм]]
## [[Даасізм]]
## [[Зараастрызм]]
# Рытуальныя практыкі
## [[Суфізм]]
## [[Ёга]]
## [[Дзэн]]

== Грамадства ==
# '''[[Грамадства]]'''
# [[Цывілізацыя]]
# '''[[Адукацыя]]'''

=== Сям'я і адносіны ===
# '''[[Сям’я]]'''
# '''[[Дзіця]]'''
# [[Мужчына]]
# '''[[Шлюб]]'''
# [[Жанчына]]

=== Палітыка ===
# '''[[Палітыка]]'''
# [[Анархізм]]
# [[Каланіялізм]]
# [[Камунізм]]
# [[Кансерватызм]]
# [[Дэмакратыя]]
# [[Дыктатура]]
# [[Дыпламатыя]]
# [[Фашызм]]
# [[Глабалізацыя]]
# '''[[Урад]]'''
# [[Ідэалогія]]
# [[Імперыялізм]]
# [[Лібералізм]]
# [[Марксізм]]
# [[Манархія]]
# [[Нацыяналізм]]
# [[Рэспубліка]]
# [[Сацыялізм]]
# '''[[Дзяржава]]'''
# [[Палітычная партыя]]
# [[Прапаганда]]
# [[Тэрарызм]]

=== Бізнес і эканоміка ===
# '''[[Эканоміка]]'''
# [[Капітал]]
# [[Капіталізм]]
# [[Валюта]]
## [[еўра]]
## [[іена]]
## [[долар ЗША]]
# [[Прамысловасць]]
# '''[[Грошы]]'''
# [[Падатак]]

=== Права ===
# '''[[Права]]'''
# [[Канстытуцыя]]

=== Міжнародныя арганізацыі ===
# [[Афрыканскі Саюз]]
# [[Ліга арабскіх дзяржаў]]
# [[АСЕАН]]
# [[Садружнасць Незалежных Дзяржаў]]
# [[Садружнасць нацый]]
# [[Еўрапейскі Саюз]]
# '''[[Міжнародны камітэт Чырвонага Крыжа]]'''
# [[НАТА]]
# [[Нобелеўская прэмія]]
# [[АПЕК]]
# '''[[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый]]'''
## [[Міжнародны суд ААН]]
## [[Міжнародны валютны фонд]]
## [[ЮНЕСКА]]
## [[Усеагульная дэкларацыя правоў чалавека]]
## [[Сусветная арганізацыя аховы здароўя]]
# [[Сусветны банк]]
# [[Сусветная гандлёвая арганізацыя]]

=== Войны і ўзброеныя сілы ===
# [[Грамадзянская вайна]]
# '''[[Узброеныя сілы]]'''
# '''[[Мір]]'''
# '''[[Вайна]]'''

=== Сацыяльныя праблемы ===
# [[Аборт]]
# '''[[Смяротная кара]]'''
# '''[[Правы чалавека]]'''
# [[Расізм]]
# '''[[Рабства]]'''

== Мова і літаратура ==
# '''[[Мова]]'''
# Мовы:
## [[Арабская мова]]
## [[Бенгальская мова]]
## [[Кітайская мова]]
## [[Англійская мова]]
## [[Французская мова]]
## {{гэта выдатны артыкул}} [[Нямецкая мова]]
## [[Грэчаская мова]]
## [[Іўрыт]]
## [[Хіндустані]]
## [[Японская мова]]
## [[Лацінская мова]]
## [[Персідская мова]]
## [[Партугальская мова]]
## [[Руская мова]]
## [[Санскрыт]]
## [[Іспанская мова]]
## [[Суахілі]]
## [[Турэцкая мова]]
# [[Мовазнаўства]]
# [[Граматыка]]
# '''[[Слова]]'''
## [[Фанема]]
## [[Склад (мова)|Склад]]
# '''[[Пісьмо]]'''
## [[Арабскі алфавіт]]
## [[Кітайскае пісьмо]]
## [[Кірыліца]]
## [[Грэчаскі алфавіт]]
## [[Хангыль]]
## [[Лацінскі алфавіт]]
# [[Граматнасць]]
# '''[[Пераклад]]'''
# '''[[Літаратура]]'''
## [[Проза]]
## [[Мастацтва вайны]]
## [[Мастацкая літаратура]]
### [[Тысяча і адна ноч]]
## [[Раман]]
### [[Сон у чырвоным цераме]]
### [[Аповесць пра Гэндзі]]
## '''[[Паэзія]]'''
### [[Эпас пра Гільгамеша]]
### [[Іліяда]]
### [[Махабхарата]]
### [[Шах-намэ]]

== Навука ==
# [[Навука]]
# [[Прырода]]

=== Астраномія ===
# '''[[Астраномія]]'''
# [[Астэроід]]
# '''[[Вялікі выбух]]'''
# [[Чорная дзірка]]
# [[Камета]]
# '''[[Галактыка]]'''
## [[Млечны Шлях]]
# '''[[Месяц (спадарожнік Зямлі)|Месяц]]'''
# '''[[Планета]]'''
## {{гэта выдатны артыкул}} '''[[Зямля (планета)|Зямля]]'''
## {{гэта выдатны артыкул}} [[Юпітэр (планета)|Юпітэр]]
## [[Марс]]
## {{гэта добры артыкул}} [[Меркурый]]
## {{гэта выдатны артыкул}} [[Нептун (планета)|Нептун]]
## [[Сатурн (планета)|Сатурн]]
## {{гэта добры артыкул}} [[Уран (планета)|Уран]]
## {{гэта добры артыкул}} [[Венера (планета)|Венера]]
# [[Сонечная сістэма]]
# [[Касмічны палёт]]
# '''[[Зорка]]'''
## '''[[Сонца]]'''
# [[Сусвет]]

=== Біялогія ===
# '''[[Біялогія]]'''
# Біялагічныя матэрыялы
## '''[[Дэзоксірыбануклеінавая кіслата]]'''
## [[Ферменты]]
## [[Бялкі|Бялкі (пратэіны)]]
# [[Батаніка]]
# '''[[Смерць]]'''
## [[Самагубства]]
# [[Экалогія]]
## [[Віды пад пагрозай вымірання]]
# [[Адамашненне]]
# '''[[Жыццё]]'''
# [[Біялагічная класіфікацыя]]
## [[Біялагічны від]]

==== Біялагічныя працэсы ====
# '''[[Метабалізм]]'''
## [[Страваванне]]
## '''[[Фотасінтэз]]'''
## [[Дыханне]]
# '''[[Эвалюцыя]]'''
# '''[[Размнажэнне]]'''
## [[Цяжарнасць чалавека]]
## [[Пол]]

==== Анатомія ====
# '''[[Анатомія]]'''
# [[Грудзі]]
# '''[[Клетка]]'''
# [[Кровазварот]]
## [[Кроў]]
## [[Сэрца]]
# [[Эндакрынная сістэма]]
# [[Стрававальная сістэма чалавека]]
## [[Тоўстая кішка]]
## [[Тонкая кішка]]
## [[Печань]]
# [[Мускулы]]
# [[Нервовая сістэма]]
## [[Галаўны мозг]]
## [[Сэнсорная сістэма]]
### [[Вуха]]
### [[Нос]]
### [[Вока]]
# [[Рэпрадуктыўная сістэма]]
# [[Дыхальная сістэма]]
# [[Шкілет]]
# [[Скура]]

==== Медыцына ====
# '''[[Медыцына]]'''
# [[Аддыкцыя]]
## [[Этанол]]
## [[Тытунь (сыравіна)]]
# {{гэта выдатны артыкул}} [[Хвароба Альцгеймера]]
# '''[[Злаякасная пухліна]]'''
# [[Хранічная абструктыўная хвароба лёгкіх]]
# [[Назафарынгіт]]
# [[Стаматалогія]]
# [[Інваліднасць]]
## [[Слепата]]
## [[Парушэнне слыху]]
# [[Псіхічны разлад]]
# '''[[Хвароба]]'''
# [[Эпілепсія]]
# [[Лекі]]
## [[Антыбіётыкі]]
# '''[[Здароўе]]'''
# [[Гастраэнтэрыт]]
# [[Галаўны боль]]
# [[Востры інфаркт міякарда]]
# [[Імунная сістэма]]
# '''[[Малярыя]]'''
# [[Недаяданне]]
# [[Менструацыя]]
# [[Атлусценне]]
# [[Пандэмія]]
# [[Пнеўманія]]
# [[Поліяміэліт]]
# [[Венерычныя захворванні]]
## '''[[СНІД]]'''
# [[Інсульт]]
# [[Сухоты]]
# [[Цукровы дыябет]]
# '''[[Вірусы]]'''
## [[Грып]]
## [[Натуральная воспа]]

==== Арганізмы ====
# '''[[Арганізм]]'''
# '''[[Жывёлы]]'''
## [[Круглыя чэрві]]  
## [[Малюскі]]  
## [[Членістаногія]]
### '''[[Насякомыя]]'''
#### [[Мурашкі]]
#### [[Пчолы]]
#### [[Камары]]
### [[Павукападобныя]]
## 
### '''[[Земнаводныя]]'''
### '''[[Птушкі]]'''
#### [[Курыца]]
#### [[Галубіныя]]
### '''[[Рыбы]]'''
#### [[Акулы]]
### '''[[Млекакормячыя|Сысуны (Млекакормячыя)]]'''
#### [[Вярблюды]]
#### [[Кот свойскі]]
#### [[Карова]]
#### [[Сабака свойскі]]
#### [[Слон]]
#### [[Конь свойскі]]
#### [[Авечка свойская]]
#### [[Грызуны]]
#### [[Свінні]]
#### [[Прыматы]]
##### '''[[Чалавек]]'''
#### [[Кітападобныя]]
### '''[[Паўзуны]]'''
#### [[Дыназаўры]]
#### [[Змеі]]
## [[Археі]]
## '''[[Бактэрыі]]'''
## '''[[Грыбы]]'''
## '''[[Расліны]]'''
### [[Кветка]]
### [[Дрэва]]
## [[Пратысты]]

=== Хімія ===
# '''[[Хімія]]'''
# [[Неарганічная хімія]]
# [[Біяхімія]]
## [[Гармоны]]
# [[Хімічнае злучэнне]]
## [[Кіслоты]]
## [[Асновы]]
## [[Солі]]
# '''[[Хімічны элемент]]'''
## '''[[Перыядычная сістэма элементаў]]'''
## [[Алюміній]]
## [[Вуглярод]]
## [[Медзь]]
## '''[[Золата]]'''
## '''[[Вадарод]]'''
## '''[[Жалеза]]'''
## [[Азот]]
## '''[[Кісларод]]'''
## [[Серабро]]
## [[Волава]]
# [[Арганічная хімія]]
## [[Спірты]]
## [[Вугляводы]]
## [[Ліпіды]]
# '''[[Малекула]]'''
# [[Аналітычная хімія]]
# [[Фізічная хімія]]

=== Клімат і геалогія ===
# [[Лавіна]]
# '''[[Клімат]]'''
## [[Эль-Ніньё]]
## [[Глабальнае пацяпленне]]
# [[Землетрасенне]]
# '''[[Геалогія]]'''
## '''[[Мінерал]]'''
### [[Алмаз]]
## [[Тэктоніка пліт]]
## [[Горная парода]]
# [[Стыхійнае бедства]]
## [[Паводка]]
## [[Цунамі]]
# [[Вулкан]]
# '''[[Надвор’е]]'''
## [[Воблакі]]
## [[Дождж]]
## [[Снег]]
## [[Тарнада]]
## [[Трапічны цыклон]]
## [[Вецер]]

=== Фізіка ===
# '''[[Фізіка]]'''
# [[Паскарэнне]]
# '''[[Атам]]'''
# '''[[Энергія]]'''
## [[Закон захавання энергіі]]
# '''[[Электрамагнітнае выпраменьванне]]'''
## [[Інфрачырвонае выпраменьванне]]
## [[Ультрафіялетавае выпраменьванне]]
## [[Бачнае выпраменьванне]]
### '''[[Колер]]'''
# [[Класічная механіка]]
# '''[[Сіла]]'''
## [[Электрамагнетызм]]
### [[Магнітнае поле]]
## [[Гравітацыя]]
## [[Моцнае ўзаемадзеянне]]
## [[Слабае ўзаемадзеянне]]
# [[Магніт]]
# '''[[Маса]]'''
# '''[[Металы]]'''
## [[Сталь]]
# [[Дзяленне ядра]]
# '''[[Агрэгатны стан]]'''
## [[Газ]]
## [[Вадкасць]]
## [[Плазма]]
## [[Цвёрдае цела]]
# [[Квантавая механіка]]
# [[Радыеактыўны распад]]
# '''[[Агульная тэорыя адноснасці]]'''
# [[Спецыяльная тэорыя адноснасці]]
# [[Паўправаднік]]
# '''[[Гук]]'''
# '''[[Скорасць]]'''
## [[Скорасць святла]]
# [[Тэмпература]]
# '''[[Час]]'''
# [[Тэрмадынаміка]]
# [[Вакуум]]

=== Вымярэнне ===
# '''[[Вымярэнне]]'''
# [[Кілаграм]]
# [[Літр]]
# [[Метр]]
# [[СІ (міжнародная сістэма адзінак вымярэння)|СІ]]
# [[Секунда]]

=== Час ===
# '''[[Каляндар]]'''
## [[Грыгарыянскі каляндар]]
# [[Гадзіннік]]
# '''[[Суткі]]'''
# [[Часавы пояс]]
# '''[[Год]]'''

=== Прадукты харчавання ===
# '''[[Ежа]]'''
# [[Хлеб]]
# [[Збожжавыя культуры]]
## [[Ячмень звычайны]]
## {{гэта добры артыкул}} [[Кукуруза]]
## [[Авёс]]
## [[Рыс (прадукт харчавання)]]
## [[Жыта]]
## [[Сорга]]
## [[Пшаніца]]
# [[Сыр]]
# [[Шакалад]]
# [[Мёд]]
# [[Плод]]
## [[Яблык]]
## [[Банан (плод)]]
## [[Вінаград]]
## [[Соя]]
## [[Лімон]]
## [[Арэх]]
# [[Мяса]]
# [[Цукар]]
# [[Гародніна]]
## {{гэта добры артыкул}} [[Бульба]]

==== Напоі ====
# [[Піва]]
# [[Кава]]
# [[Сок]]
# '''[[Малако]]'''
# [[Чай]]
# '''[[Вада]]'''
# [[Віно]]

=== Матэматыка ===
# '''[[Матэматыка]]'''
# {{гэта добры артыкул}} [[Арыфметыка]]
## [[Лагарыфм]]
## '''[[Лік]]'''
## [[Тэорыя лікаў]]
# [[Алгебра]]
## [[Камплексны лік]]
## [[Ураўненне]]
## [[Лінейная алгебра]]
# [[Геаметрыя]]
## [[Вугал]]
## [[Плошча]]
## [[Сістэма каардынат]]
## [[Пі]]
## [[Тэарэма Піфагора]]
## [[Сіметрыя]]
## [[Трыганаметрыя]]
# [[Матэматычны аналіз]]
## [[Дыферэнцыяльнае ўраўненне]]
## [[Вылічальная матэматыка]]
# Імавернасць і статыстыка
## [[Статыстыка]]
# Логіка
## [[Функцыя (матэматыка)|Функцыя]]
## [[Бесканечнасць]]
## [[Матэматычны доказ]]
## [[Тэорыя мностваў]]

== Тэхналогія ==
# '''[[Тэхналогія]]'''
# [[Біятэхналогія]]
# [[Адзенне]]
## [[Бавоўна]]
# [[Інжынерная справа]]
## [[Машына]]
## [[Робат]]
## [[Шруба]]
## [[Кола]]
# '''[[Сельская гаспадарка]]'''
## [[Арашэнне]]
## [[Плуг]]
# [[Металургія]]
# [[Нанатэхналогія]]

=== Камунікацыя ===
# '''[[Камунікацыя]]'''
# [[Кніга]]
# '''[[Інфармацыя]]'''
## [[Энцыклапедыя]]
# [[Журналістыка]]
## [[Газета]]
## [[Сродкі масавай інфармацыі]]
# [[Друк]]
# [[Тэлефон]]

=== Электроніка ===
# [[Электроніка]]
## [[Сіла току]]
## [[Частата]]
# Кампаненты
## [[Кандэнсатар]]
## [[Шпуля індуктыўнасці]]
## [[Транзістар]]
## [[Дыёд]]
## [[Рэзістар]]
## [[Трансфарматар]]

==== Камп’ютары і Інтэрнэт ====
# '''[[Камп’ютар]]'''
## [[Цвёрды дыск]]
## [[Мікрапрацэсар]]
# [[Штучны інтэлект]]
# [[Інфармацыйныя тэхналогіі]]
## [[Алгарытм]]
# [[Інтэрнэт]]
## [[Электронная пошта]]
## [[World Wide Web]]
# [[Аперацыйная сістэма]]
# [[Мова праграмавання]]
# [[Праграмнае забеспячэнне]]

=== Сыравіна і энергія ===
# [[Аднаўляльная энергія]]
# [[Электрычнасць]]
## [[Ядзерная энергетыка]]
# [[Выкапнёвае паліва]]
# [[Рухавік унутранага згарання]]
# [[Парасілавая ўстаноўка]]
# [[Агонь]]

=== Матэрыялы ===
# [[Шкло]]
# [[Папера]]
# [[Пластмасы]]
# [[Драўніна]]

=== Транспарт ===
# [[Транспарт]]
# [[Паветранае судна]]
# [[Аўтамабіль]]
# [[Веласіпед]]
# [[Падводная лодка]]
# [[Судна]]
# [[Цягнік]]

=== Зброя ===
# [[Зброя]]
## [[Меч]]
## [[Агнястрэльная зброя]]
### [[Кулямёт]]
## [[Ядзерная зброя]]
# [[Танк]]
# [[Выбуховае рэчыва]]
## [[Дымны порах]]

== Мастацтва і адпачынак ==
# '''[[Культура]]'''
# '''[[Мастацтва]]'''
## [[Комікс]]
## [[Жывапіс]]
## [[Фатаграфія]]
## [[Скульптура]]
## [[Ганчарства]]
# [[Танцы]]
# [[Мода]]
# [[Тэатр]]
# [[Каліграфія]]

=== Архітэктура ===
# '''[[Архітэктура]]'''
# [[Арка]]
# [[Мост]]
# [[Канал (гідраграфія)|Канал]]
# [[Дамба]]
# [[Купал]]
# '''[[Жыллё]]'''
# Збудаванні:
## [[Ангкор-Ват]]
## [[Калізей]]
## [[Вялікая Кітайская сцяна]]
## [[Эйфелева вежа]]
## [[Эмпайр Стэйт Білдынг]]
## [[Сафійскі сабор (Канстанцінопаль)]]
## [[Парфенон]]
## [[Некропаль Гізы]]
## [[Сабор Святога Пятра]]
## [[Статуя Свабоды]]
## [[Тадж-Махал]]
## [[ГЭС Тры цясніны]]
# [[Піраміда (збудаванне)]]
# [[Вежа]]

=== Кінематограф, радыё і тэлебачанне ===
# '''[[Кінематограф]]'''
## [[Мультыплікацыя]]
### [[Анімэ]]
# '''[[Радыё]]'''
# '''[[Тэлебачанне]]'''

=== Музыка ===
# '''[[Музыка]]'''
# [[Песня]]
# Музычныя жанры
## [[Блюз]]
## [[Класічная музыка]]
### [[Опера]]
### [[Сімфонія]]
## [[Электронная музыка]]
## [[Фламенка]]
## [[Хіп-хоп]]
## [[Джаз]]
## [[Рэгі]]
## [[Рок-музыка]]
## [[Самба (музыка)|Самба]]
# Музычныя інструменты
## [[Барабан]]
## [[Флейта]]
## [[Гітара]]
## [[Фартэпіяна]]
## [[Труба]]
## [[Скрыпка]]

=== Адпачынак ===
# '''[[Гульня]]'''
## [[Кароткія нарды]]
## [[Шахматы]]
## [[Го]]
# [[Азартная гульня]]
# [[Баявыя мастацтвы]]
## [[Каратэ]]
## [[Дзюдо]]
# [[Алімпійскія гульні]]
# '''[[Спорт]]'''
## [[Лёгкая атлетыка]]
## [[Аўтаспорт]]
## [[Бейсбол]]
## [[Баскетбол]]
## [[Крыкет]]
## [[Футбол]]
## [[Гольф]]
## [[Рэгбі]]
## [[Тэніс]]
# '''[[Цацка]]'''

== Гісторыя і геаграфія ==

=== Гісторыя ===
# '''[[Гісторыя]]'''

==== Старажытнасць і Антычнасць ====
# [[Першабытнае грамадства]]
# [[Каменны век]]
# [[Бронзавы век]]
# [[Жалезны век]]
# [[Месапатамія]]
# [[Шумер]]
# [[Старажытны Егіпет]]
# [[Старажытная Грэцыя]]
# [[Рымская імперыя]]
# [[Дынастыя Хань]]
# [[Імперыя Гупта]]

==== Сярэдневякоўе ====
# [[Халіфат Абасідаў]]
# [[Асветніцтва]]
# [[Ацтэкі]]
# [[Візантыя]]
# [[Крыжовыя паходы]]
# {{гэта добры артыкул}} [[Свяшчэнная Рымская імперыя]]
# [[Імперыя Інкаў]]
# [[Імперыя Малі]]
# [[Цывілізацыя мая]]
# [[Сярэдневякоўе]]
# [[Мангольская імперыя]]
# [[Дынастыя Мін]]
# [[Асманская імперыя]]
# [[Рэфармацыя]]
# [[Адраджэнне]]
# [[Дынастыя Тан]]
# [[Вікінгі]]

=== Новы і Найноўшы час ===
# [[Араба-ізраільскі канфлікт]]
# [[Грамадзянская вайна ў ЗША]]
# [[Апартэід]]
# '''[[Брытанская імперыя]]'''
# '''[[Халодная вайна]]'''
# [[Культурная рэвалюцыя ў Кітаі]]
# '''[[Вялікая французская рэвалюцыя]]'''
# [[Вялікая дэпрэсія]]
# [[Халакост]]
# '''[[Індустрыяльная рэвалюцыя]]'''
# [[Трэці рэйх]]
# [[Рэстаўрацыя Мэйдзі]]
# [[Рэвалюцыя 1917 года ў Расіі]]
# [[Імперыя Цын]]
# [[Вайна ў В’етнаме]]
# '''[[Першая сусветная вайна]]'''
# '''[[Другая сусветная вайна]]'''

=== Геаграфія ===
# '''[[Геаграфія]]'''
# '''[[Горад]]'''
# '''[[Кантынент]]'''
# [[Гара]]
# [[Пустыня]]
# [[Паўночны полюс]]
# '''[[Акіян]]'''
# [[Лес]]
# [[Рака]]
# [[Мора]]
# [[Паўднёвы полюс]]

==== Кантыненты і рэгіёны ====
# '''[[Афрыка]]'''
# '''[[Антарктыда]]'''
# '''[[Азія]]'''
# '''[[Еўропа]]'''
# [[Сярэдні Усход]]
# '''[[Паўночная Амерыка]]'''
# '''[[Акіянія]]'''
# '''[[Паўднёвая Амерыка]]'''

==== Краіны ====
<small>усе краіны з [[Спіс краін паводле алфавіта|пераліку]], у т.л. пазначаныя ніжэй</small>

# [[Афганістан]]
# [[Алжыр]]
# [[Аргенціна]]
# [[Аўстралія]]
# [[Аўстрыя]]
# [[Бангладэш]]
# '''[[Бразілія]]'''
# [[Канада]]
# '''[[Кітай]]'''
# [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга]]
# [[Куба]]
# [[Егіпет]]
# [[Эфіопія]]
# '''[[Францыя]]'''
# '''[[Германія]]'''
# '''[[Індыя]]'''
# {{гэта выдатны артыкул}} [[Інданезія]]
# '''[[Іран]]'''
# [[Ірак]]
# [[Ізраіль]]
# '''[[Італія]]'''
# '''[[Японія]]'''
# [[Мексіка]]
# [[Нідэрланды]]
# [[Новая Зеландыя]]
# [[Нігерыя]]
# [[Пакістан]]
# [[Польшча]]
# [[Партугалія]]
# '''[[Расія]]'''
# [[Саудаўская Аравія]]
# [[Сінгапур]]
# [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка]]
# [[Паўднёвая Карэя]]
# '''[[Іспанія]]'''
# [[Судан]]
# [[Швейцарыя]]
# [[Танзанія]]
# [[Тайланд]]
# [[Турцыя]]
# [[Украіна]]
# '''[[Вялікабрытанія]]'''
# '''[[Злучаныя Штаты Амерыкі]]'''
# [[Ватыкан]]
# [[Венесуэла]]
# [[В'етнам]]

==== Гарады ====
# [[Амстэрдам]]
# [[Афіны]]
# [[Багдад]]
# [[Бангкок]]
# '''[[Пекін]]'''
# '''[[Берлін]]'''
# [[Багата]]
# [[Брусельскі сталічны рэгіён]]
# [[Буэнас-Айрэс]]
# [[Каір]]
# [[Кейптаўн]]
# [[Дамаск]]
# [[Дэлі]]
# [[Дака]]
# [[Дубай (горад)|Дубай]]
# [[Ганконг]]
# [[Стамбул]]
# [[Джакарта]]
# '''[[Іерусалім]]'''
# [[Карачы]]
# [[Кіншаса]]
# [[Калькута]]
# [[Лагас]]
# {{Гэта добры артыкул}} '''[[Лондан]]'''
# [[Лос-Анджэлес]]
# [[Мадрыд]]
# [[Мекка]]
# [[Мехіка]]
# '''[[Масква]]'''
# [[Мумбаі]]
# [[Найробі]]
# '''[[Нью-Ёрк]]'''
# '''[[Парыж]]'''
# [[Рыа-дэ-Жанэйра]]
# '''[[Рым]]'''
# '''[[Санкт-Пецярбург]]'''
# [[Сан-Паўлу]]
# [[Сеул]]
# [[Шанхай]]
# [[Сідней]]
# [[Тэгеран]]
# '''[[Токіа]]'''
# [[Вена]]
# {{Гэта добры артыкул}} [[Вашынгтон]]

==== Вадаёмы ====
# '''[[Амазонка]]'''
# [[Паўночны Ледавіты акіян]]
# '''[[Атлантычны акіян]]'''
# [[Балтыйскае мора]]
# [[Чорнае мора]]
# [[Карыбскае мора]]
# [[Каспійскае мора]]
# [[Конга (рака)|Конга]]
# [[Дунай]]
# [[Ганг]]
# [[Вялікі бар’ерны рыф]]
# [[Вялікія азёры]]
# '''[[Індыйскі акіян]]'''
# [[Інд]]
# [[Байкал]]
# [[Танганьіка]]
# [[Вікторыя (возера)|Вікторыя]]
# [[Міжземнае мора]]
# [[Місісіпі]]
# [[Нігер (рака)|Нігер]]
# '''[[Ніл]]'''
# [[Паўночнае мора]]
# '''[[Ціхі акіян]]'''
# [[Панамскі канал]]
# [[Рэйн]]
# [[Суэцкі канал]]
# [[Паўднёвы акіян]]
# [[Волга]]
# [[Янцзы]]
# [[Хуанхэ]]

==== Горы і пустыні ====
# [[Альпы]]
# [[Анды]]
# '''[[Гімалаі]]'''
## [[Джамалунгма]]
# [[Кіліманджара]]
# [[Скалістыя горы]]
# '''[[Сахара]]'''

{{зноскі}}

[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Праекты]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы| ]]