Асіповіцкі раён
Асіпо́віцкі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Магілёўскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр — горад Асіповічы. Раён падзелены на 11 сельскіх саветаў.
| Асіповіцкі раён | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|||||
| Краіна |
 Беларусь |
||||
| Уваходзіць у | Магілёўская вобласць | ||||
| Адміністрацыйны цэнтр | Асіповічы | ||||
| Дата ўтварэння |
17 ліпеня 1924, 6 студзеня 1965 |
||||
| Дата скасавання | 25 снежня 1962 | ||||
| Кіраўнік | Канстанцін Аляксандравіч Жыгуцкі[d][1] | ||||
| Афіцыйныя мовы |
Родная мова: беларуская 51,95 %, руская 46,04 % Размаўляюць дома: беларуская 20,39 %, руская 76,04 %[2] |
||||
| Насельніцтва (2009) |
52 447 чал.[2] (1-е месца) | ||||
| Шчыльнасць | 26,83 чал./км² (3-е месца) | ||||
| Нацыянальны склад |
беларусы — 87,07 %, рускія — 9,58 %, украінцы — 2,12 %, іншыя — 1,23 %[2] |
||||
| Плошча |
1 947,21[3] (2-е месца) |
||||
| Вышыня над узроўнем мора • Найвышэйшы пункт • Самы нізкі пункт |
207 м 136 м |
||||
 |
|||||
| Афіцыйны сайт (бел.) | |||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Геаграфія
правіцьАсіповіцкі раён размешчаны ў цэнтральнай частцы Рэспублікі Беларусь (у суседнім Пухавіцкім раёне знаходзіцца геаграфічны цэнтр краіны), на захадзе Магілёўскай вобласці. На поўначы і захадзе ён мяжуе з Бярэзінскім, Чэрвеньскім, Пухавіцкім і Старадарожскім раёнамі Мінскай вобласці, на паўднёвым захадзе і поўдні з Бабруйскім і Глускім, на ўсходзе — з Клічаўскім раёнамі Магілёўскай вобласці. Асіповіцкі раён займае плошчу 1,95 тыс. км². Раён з’яўляецца часткай Цэнтральнабярэзінскай раўніны з абсалютнай вышынёй 150 м над узроўнем мора. Працякаюць рэкі Свіслач, Ботча, Ваўчанка. Іншыя рэкі: Грава, Капчанка, Красная, Млынка. Балота Ясень.
Гісторыя
правіцьРаён утвораны 17 ліпеня 1924 года ў складзе Бабруйскай акругі БССР. Цэнтр — мястэчка Асіповічы. 20 жніўня 1924 года падзелены на 9 сельсаветаў: Асіповіцкі 1-шы, Асіповіцкі 2-гі, Верайцоўскі, Дзераўцоўскі, Зборскі, Карытненскі, Лапіцкі, Лучыцкі, Ясенскі. 1 студзеня 1925 года Асіповіцкі 1-шы і Асіповіцкі 2-гі сельсаветы аб’яднаны ў адзін Асіповіцкі сельсавет. 21 жніўня 1925 года Асіповіцкі сельсавет скасаваны, Лучыцкі сельсавет перайменаваны ў Замошскі. Пасля скасавання акруговага падзелу 26 ліпеня 1930 года раён у прамым падпарадкаванні БССР. 8 ліпеня 1931 года да раёна далучаны Градзянкаўскі (Градзянскі), Касьянскі (Кассёўскі), Ліпеньскі, Пагарэльскі, Свіслацкі, Яноўскі нацыянальны польскі сельсаветы скасаванага Свіслацкага раёна. 15 ліпеня 1935 года Асіповічы набылі статус горада, вёскі Ялізава і Ясень аднесены да катэгорыі рабочых пасёлкаў. 3 верасня 1937 года Яноўскі нацыянальны польскі сельсавет рэарганізаваны ў беларускі сельсавет. З 20 лютага 1938 года раён у складзе Магілёўскай вобласці. 27 верасня 1938 года вёска Градзянка атрымала статус гарадскога пасёлка. З 20 верасня 1944 года раён у складзе Бабруйскай вобласці. 14 мая 1949 года населены пункт Татарка рэарганізаваны ў рабочы пасёлак. З 8 студзеня 1954 года раён у складзе Магілёўскай вобласці. 16 ліпеня 1954 года скасаваны Верайцоўскі, Градзянкаўскі, Дзераўцоўскі, Кассёўскі сельсаветы, Яноўскі сельсавет перайменаваны ў Каменіцкі, рабочы пасёлак Ясень скасаваны, яго тэрыторыя ўключана ў Ясенскі сельсавет, утвораны Восаўскі сельсавет. 25 снежня 1962 года раён скасаваны, яго тэрыторыя далучана да Бабруйскага раёна.
6 студзеня 1965 года Асіповіцкі раён утвораны зноў, уключаў горад Асіповічы, рабочы пасёлак Градзянка, Замошскі, Зборскі, Каменіцкі, Карытненскі, Лапіцкі, Ліпеньскі, Пагарэльскі, Пратасевіцкі, Свіслацкі і Ясенскі сельсаветы Бабруйскага раёна, Дараганаўскі і Дрычынскі сельсаветы Слуцкага раёна Мінскай вобласці. 27 студзеня 1965 года да раёна далучаны рабочыя пасёлкі Татарка і Ялізава. 31 студзеня 1966 года Зборскі сельсавет перайменаваны ў Вяззеўскі. 26 сакавіка 1987 года скасаваны Замошскі сельсавет, утвораны Асіповіцкі сельсавет. 1 снежня 1998 года горад Асіповічы і Асіповіцкі раён аб’яднаны ў адну адміністрацыйную адзінку. 13 лютага 2002 года скасаваны Асіповіцкі, Каменіцкі і Пагарэльскі сельсавет, Градзянскі пассавет рэарганізаваны ў Градзянскі сельсавет, статус рабочага пасёлка Градзянка паніжаны да вёскі[4]. 20 лістапада 2013 года ўтвораны Татаркаўскі і Ялізаўскі сельсаветы[5]. 28 лістапада 2017 года скасаваны Карытненскі сельсавет[6].
На тэрыторыі раёна ў гады Вялікай Айчыннай вайны дзейнічаў 210-ы партызанскі атрад імя І. В. Сталіна.
Вёскі Асіповіцкага раёна, знішчаныя нацыстамі падчас Вялікай Айчыннай вайны
правіць- Асавок (141 жыхар)
- Базок (496 жыхароў, 103 двара)
- Брыцалавічы (702 жыхара, 144 двара)
- Буда (42 жыхара, 18 двароў)
- Вялікая Гарожа (219 жыхароў, 118 двароў)
- Вярбілава (45 жыхароў, 13 двароў)
- Лочын (436 жыхароў, 77 двароў)
- Пагарэлае (127 жыхароў, 136 двароў)
- Палядкі (79 жыхароў, 41 двор)
Насельніцтва
правіцьНасельніцтва раёна на 1 студзеня 2008 года складала 51600 чалавек, у тым ліку горада Асіповічы 33600 чалавек.
У раёне размешчаны 154 сельскіх населеных пункта. На тэрыторыі маюцца таксама 2 рабочых пасёлка — (Ялізава і Татарка), і горад Асіповічы.
Гаспадарка
правіцьУ 6 км ад г. Асіповічы, ніжэй Асіповіцкага вадасховішча, размяшчаецца рыбгас «Свіслач», які пастаўляе жывую рыбу па ўсёй Магілёўскай вобласці.
На скідзе вадасховішча працуе малая Асіповіцкая ГЭС, найбуйнейшая ГЭС у краіне, што выпрацоўвае каля 10 млн кВт·г у год.
Праз раён праходзяць чыгункі Мінск-Бабруйск (з адгалінаваннем на Градзянку) і Магілёў-Баранавічы, а таксама аўтатраса Мінск — Гомель.
Старшыні райвыканкама
правіць- жнівень 2017 — 17 мая 2019 — Павел Уладзіміравіч Налівайка[7]
Крыніцы
правіць- ↑ http://president.gov.by/by/news_by/view/prynjatstse-kadravyx-rashennjau-21650/
- ↑ а б в Вынікі перапісу 2009 года
- ↑ «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
- ↑ Решение Могилевского областного Совета депутатов от 13 февраля 2002 г. № 17-4 Об изменении статуса рабочего поселка Гродзянка Осиповичского района и упразднении Гродзянского поселкового Совета, об образовании Гродзянского сельсовета, изменении границ Вязьевского и Протасевичского сельсоветов и упразднении Каменичского, Погорельского, Осиповичского сельсоветов Осиповичского района Архівавана 6 чэрвеня 2021.
- ↑ Решение Могилевского областного Совета депутатов от 20 ноября 2013 г. № 23-1 Об изменении административно-территориального устройства некоторых административно-территориальных единиц Могилевской области
- ↑ Решение Могилевского областного Совета депутатов от 28 ноября 2017 г. № 31-4 О некоторых вопросах административно-территориального устройства Могилевской области
- ↑ Кіраўнік Асіповіцкага райвыканкама падаў у адстаўку 17.05.2019
Літаратура
правіць- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
- Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987.
- Административно-территориальное устройство Республики Беларусь (1981—2010 гг.): справочник. — Минск: БелНИИДАД, 2012. — 172 с.
Спасылкі
правіць- Інфармацыя на партале Магілёўскай вобласці(недаступная спасылка) (руск.)
- Край мой Магілёўшчына — Асіповіцкі раён Архівавана 1 чэрвеня 2010.
- Асіповіцкі раён на library.mogilev.by Архівавана 18 мая 2015.
- Славутасці на партале radzima.org
- Юрий Клеванец. Разрушение археологических памятников в Беларуси Архівавана 6 мая 2017.