Эске тулайым продукт
* Максимум: Люксембург — 58 600 долл. США * Минимум: Восточный Тимор — 400 долл. США * Среднее по всему миру: 8800 долл. США
Эске тулайым продукт (ингл. gross domestic product, GDP) — макроиҡтисад күрһәткес, илдең йыл буйына етештергән тауарҙар һәм хеҙмәттәр хаҡын күрһәтә. 1934 йылда Саймон Кузнец тарафынан индерелә. Номиналь һәм ысын ЭТП (ингл. nominal and real GDP) була. Номиналь (абсолют) ЭТП һәҙерге һаҡта күрһәтелә. Ысын (инфляция менән) — үткән йыл (йәки башҡа нигеҙ йыл һаҡта) күрһәтелә. Номиналь ЭТП ысын ЭТП-ға бүлеү- ЭТПның дефляторы тип атала.
Төшөнсә
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]«Экономикс» дәреслеге (К. Р. Макконнелл һәм С. Л. Брю) нигеҙендә Эске тулайым продукт — йыл дауамында ил территорияһында етештерелгән әҙер тауар һәм хеҙмәттәрҙәң дөйөм баҙар хаҡы.[1] Эске тулайым продуктты бөтә тармаҡтарҙың (йәки институциональ секторҙарҙаң) тулайым өҫтәлмә хаҡы, рлюс продукттарға һалымдар (продукттарға субсидияларҙы иҫәпләп сығарғандар һуң аҙыҡ-түлеккә һалым) күләме булараҡ иҫәпләргә мөмкин.[2].
Иҫәпләү ысулдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- килемдәр буйынса
- сығымдар буйынса
- өҫтәү һаҡы буйынса
килемдәр буйынса
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ЭТП = милли килемдәр + амортизация + ситләтелгән һалымдар — субсидиялар — сит илдән таҙа фактор килемдәр (йәки + гастарбайтерҙар таҙа фактор килемдәр, ҡайҙа:
- милли килемдәр = эш хаҡы + аренда хаҡы + процент түләүҙәр + корпорация килемдәре.
сығымдар буйынса
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- , ҡайҙа
- ЭТП = һуңғы ҡулланыу + капитал йыйыу (фирмаға инвестициялар; станоктар, йыһаҙ алыу)) + дәүләт сығымдары + таҙа экспорт (Экспорт — Импорт).
өҫтәү хаҡы буйынса
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ЭТП = өҫтәү хаҡы буйынса ҡушылдығы.
- фирманың өҫтәү һаҡы = фирманың килеме — тауарҙы сығарыу хаҡы.
'[3].
ЭТП буынса алдынғы илдәр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]| Халыҡ-ара валюта фонды исемлеге (2010) | Донъя банкы исемлеге (2010) | АҠШтың Үҙәк шәйлек идаралығы (2009) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сығанаҡ: |
Сығанаҡ |
Сығанаҡ |
Рәсәйҙең ЭТПһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]2010 йылда Рәсәйҙең ЭТПһы хәҙерге хаҡта 45 166,0 млрд һум булды[5].
 РФ ЭТП үҙгәреүе(2008 йылдағы хаҡта)[6] |
Рәсәйҙең ЭТП үҙгәреше
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]| 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Номиналь ЭТП | 1 428,5 | 2007,8 | 2 342,5 | 2 629,6 | 4 823,2 | 7 305,6 | 8 943,6 | 10 830,5 | 13 243,2 | 17 048,1 | 21 609,8 | 26 917,2 | 33 247,5 | 41 428,6 | 38 808,7 | 45 166,0 |
| Ысын ЭТП | ||||||||||||||||
| 1995 йыл хаҡта | 1 428,5 | 1 377,1 | 1 396,4 | 1 322,3 | 1 407,0 | 1 547,7 | 1 626,6 | 1 703,1 | 1 827,4 | 1 959,0 | 2 084,3 | 2 238,6 | 2 419,9 | |||
| 2000 йыл хаҡта | 6 748,2 | 6 505,2 | 6 596,3 | 6 246,7 | 6 646,5 | 7 305,6 | 7 677,6 | 8 041,8 | 8 632,7 | 9 249,4 | 9 846,3 | 10 574,9 | 11 431,4 | |||
| 2007 йыл хаҡта | 19 473,7 | 18 772,7 | 19 035,5 | 18 026,6 | 19 180,3 | 21 098,3 | 22 174,4 | 23 216,6 | 24 911,4 | 26 705,0 | 28 414,1 | 30 516,7 | 32 988,6 | |||
| Динамика изменения реального ВВП | ||||||||||||||||
| үткән йыл алдынан | — | 96,4 % | 101,4 % | 94,7 % | 106,4 % | 110,0 % | 105,1 % | 104,7 % | 107,3 % | 107,2 % | 106,4 % | 107,7 % | 108,1 % | 105.6 % | ||
| 1995 йыла | 100,0 % | 96,4 % | 97,7 % | 92,6 % | 98,5 % | 108,3 % | 113,9 % | 119,2 % | 127,9 % | 137,1 % | 145,9 % | 156,7 % | 169,4 % | |||
| 2000 йылға | 92,3 % | 89,0 % | 90,2 % | 85,4 % | 90,9 % | 100,0 % | 105,1 % | 110,0 % | 118,1 % | 126,6 % | 134,7 % | 144,6 % | 156,4 % | |||
| 2007йылға | 59,0 % | 56,9 % | 57,7 % | 54,6 % | 58,1 % | 64,0 % | 67,2 % | 70,4 % | 75,5 % | 81,0 % | 86,1 % | 92,5 % | 100,0 % | |||
| Индекс-дефлятор | ||||||||||||||||
| үткән йылға | — | 145,8 % | 115,1 % | 118,5 % | 172,4 % | 137,7 % | 116,5 % | 115,7 % | 114,0 % | 120,1 % | 119,2 % | 115,8 % | 113,5 % | |||
| 1995 йылға | 100,0 % | 145,8 % | 167,8 % | 198,9 % | 342,8 % | 472,0 % | 549,8 % | 635,9 % | 724,7 % | 870,3 % | 1037,5 % | 1200,9 % | 1363,2 % | |||
| 2000 йылға | 21,2 % | 30,9 % | 35,5 % | 42,1 % | 72,6 % | 100,0 % | 116,4 % | 134,6 % | 153,4 % | 184,2 % | 219,6 % | 254,2 % | 288,6 % | |||
| 2007 йылға | 7,3 % | 10,7 % | 12,3 % | 14,6 % | 25,1 % | 34,6 % | 40,3 % | 46,6 % | 53,2 % | 63,8 % | 76,1 % | 88,1 % | 100,0 % | |||
| Инфляция в 2007 году [**] | ||||||||||||||||
| йыл буйынса | — | 1263,2 % | 835,0 % | 712,6 % | 585,5 % | 297,7 % | 188,8 % | 147,9 % | 114,4 % | 88,1 % | 56,6 % | 31,4 % | 13,5 % | |||
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Макконнелл К. Р., Брю С.Л. Экономикс: принципы, проблемы и политика. — М.: Республика, 1992. — Т. 2. — С. 384. — 400 с. — ISBN 5-250-01486-0.
- ↑ КРАТКИЕ МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ПОЯСНЕНИЯ. www.cisstat.com. Дата обращения: 10 ғинуар 2019. Архивировано 28 июнь 2018 года.
- ↑ Матвеева Т. Ю., «Введение в макроэкономику», Издательский дом ГУ-ВШЭ, 2008
- ↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/rawdata_2001.text 2010 йыл 26 апрель архивланған.
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/vvp/tab1.xls Росстат: Годовые данные. В текущих ценах (1995—2010 гг.)
- ↑ ВВП. Годовые данные. В постоянных ценах 2008 г. (1995—2012 гг.)