Ayn Rand

Ayn Rand
Doğum tarixi	2 fevral 1905
Doğum yeri	Sankt-Peterburq
Vəfat tarixi	6 mart 1982
Vəfat yeri	Manhetten
Dəfn yeri	Kensiko qəbiristanlığı
Şəxsi veb-saytı Vikipediya məqaləsi

Ayn Rand (ilk adı: Alisa Zinovyevna Rosenbaum; 2 fevral 1905, Sankt-Peterburq – 6 mart 1982, Manhetten, Nyu-York ştatı və ya Nyu-York, Nyu-York ştatı) — qurduğu obyektizm fəlsəfəsi və yazdığı "Yaşamaq istəyirəm" (We the Living), "Mən" (Anthem), "Həyatın Qaynağı" (The Fountainhead) və "Atlas silkələndi" (Atlas Shrugged) kitabları və obyektizm fəlsəfəsi ilə tanınan yazıçı.

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Amerikada sərvət insanların ümumi məqsəd naminə ictimai fədakarlıqları ilə deyil, öz şəxsi məqsədləri üçün hərəkət edən azad insanların məhsuldar dühası və sərvətlərini əldə etməklə əldə edilir.
• Azad cəmiyyəti müdafiə etmək istəyən hər kəs bilməlidir ki, azad cəmiyyətin əsas təməli fərdi hüquqlar prinsipidir. Fərdi hüquqları qorumaq istəyən hər kəs başa düşməlidir ki, kapitalizm fərdi hüquqlara cavab verə və qoruya bilən yeganə sistemdir.

D

• Deyirsən ki, bütün pisliklərin kökü puldur. Heç soruşmusunuzmu ki, bütün bu pulların mənbəyi nədir?
• Dünya tarixində ən pis şeylərin hamısı insanlıq adına edilib.
• Dünyanın ilk azad cəmiyyətini - ABŞ-ı yaradan qurucu atalar demokratiyanı siyasi, kapitalizmi isə iqtisadi prinsip kimi qurmuşlar. Ümumi, tənzimlənməmiş, azad bazar. Bu, kapitalizmin təməl prinsipi idi. Nəzəriyyədə. Lakin praktikada bu xalis kapitalizm prinsipi heç vaxt mövcud olmayıb. Hökumətin müəyyən fəaliyyət sahələrinə müdaxiləsi həmişə Amerika həyat tərzinin əsasını sarsıtmış, indi isə onu tam iflasa gətirib çıxarmışdır.

Ə

• Əlcəzair xalqı yeni vətəndaş müharibəsi təhlükəsinə qarşı çıxılmaz etiraz əlaməti olaraq şəhərin küçələri ilə yürüş edib: "Biz sülh istəyirik! Biz hökumət istəyirik!" Onlar bunu necə əldə edəcəklər? Vətəndaş müharibəsi illərində heç bir siyasi fəlsəfə deyil, yalnız irqi məsələ ilə birləşmişdilər. Onlar heç bir proqram uğrunda deyil, yalnız Fransa hakimiyyətinə qarşı mübarizə aparırdılar. Müstəqilliklərini qazandılar, dağıldılar - rəqib qəbilələrə və bir-biri ilə vuruşan silahlı vilayətlərə bölündülər.
• Ərəblərin mədəniyyəti ən az inkişaf etmiş mədəniyyətlərdən biridir. Onlar adətən köçərilərdir. Onların mədəniyyəti primitivdir və onlar İsraildən inciyirlər, çünki bu, onların qitəsində müasir elm və sivilizasiyanın yeganə sahil zolağıdır. Vəhşilərlə döyüşən mədəni kişilər olanda, kimliyindən asılı olmayaraq, mədəni kişiləri dəstəkləyirsən.
• Əvvəla, mən heç vaxt belə bir söz deməmişəm, istər ədəbi, istərsə də intellektual baxımdan mənim üslubum deyil. Mən dollar işarəsinə üstünlük verdiyimi demədim - bu, tamamilə boşboğazlıqdır və lütfən, onu yerləşdirməyi unutmayın. Bu sitatın haradan gəldiyini bilmirəm, amma dollar işarəsinin mənası Atlasda izah olunur. Orada açıq şəkildə deyilir ki, bu, azad ticarətin və deməli, azad düşüncənin simvoludur.

F

• Fərdi hüquqların pozulması onu öz mülahizəsinə zidd hərəkət etməyə məcbur etmək və ya dəyərlərini müsadirə etmək deməkdir. Əslində bunun yalnız bir yolu var: fiziki gücdən istifadə etmək. İnsan hüquqlarının iki mümkün pozucusu var ; cinayətkarlar və siyasi liderlik.
• Fərdlərin özlərini başqaları üçün fəda etmədən və eynisini başqalarından gözləmədən öz məqsədləri üçün yaşamağa haqları var.

G

• Gələcək üçün mübarizə aparan hər kəs bu gün onun içində yaşayır.
• Günahkara yazığı gəlmək günahsıza xəyanətdir.

İ

• İnsan əvvəlcə Allahın əsiri idi. Zəncirlərini qırdı. Sonra padşahların əsiri oldu. Yenə zəncirlərini qırdı. Artıq heç kim məhbus olmamalıdır.
• İnsan yeganə canlı növüdür ki, öz məhvedicisi kimi çıxış etmək gücünə malikdir və o, tarixinin çox hissəsində belə davranmışdır.
• İnsan yerlərini və hərəkətlərini məntiqdən istifadə edərək seçməlidir.
• İnsanın ən böyük mükafatı odur ki, heyvanlar yaşadıqları mühitə uyğunlaşaraq sağ qalır, insan isə mühitini özünə uyğunlaşdıraraq həyatda qalır.
• İnsanlar arasında dost seçəcəyəm, amma nə qul, nə də ağa. Mən yalnız mənə xoş gələnləri seçəcəyəm, onları sevəcəyəm və hörmət edəcəm, lakin nə əmr, nə də itaət edirəm. İstədiyimiz zaman əllərimizi birləşdirəcəyik və ya istədiyimiz zaman tək gəzəcəyik.
• İnsanlar yalançının öz qurbanı üzərində qələbə qazandığını düşünür. Öyrəndiyim odur ki, yalan özündən imtina etməkdir, çünki insan öz reallığını yalan danışdığı adama təslim edir, o insanı özünə ağa edir, bundan sonra özünü məhkum edir və həmin şəxsin baxışını reallığı saxtalaşdırmağa başlayır. saxta olmağı tələb edir...Dünyaya yalan danışan insan, o andan dünyanın qulu olur... Ağ yalan yoxdur, məhvin ən qarası var, ağ yalan isə hamısından qaradır.
• İrqçilik kollektivizmin ən aşağı, ən kobud primitiv formasıdır. Bu, insanın genetik nəslinə mənəvi, sosial və ya siyasi əhəmiyyət vermək anlayışıdır - insanın intellektual və xarakter xüsusiyyətlərinin onun daxili bədən kimyası tərəfindən istehsal və ötürülməsi anlayışıdır. Bu o deməkdir ki, praktikada insan öz xarakterinə və hərəkətlərinə görə deyil, əcdadlar kollektivinin xarakterinə və hərəkətlərinə görə mühakimə olunmalıdır. İrqçilik iddia edir ki, insanın şüurunun məzmunu (onun idrak aparatı deyil, məzmunu) irsi xarakter daşıyır; insanın əqidəsi, dəyərləri və xasiyyəti doğulmazdan əvvəl ondan asılı olmayan fiziki qüvvələr tərəfindən müəyyən edilir. Bu, fəlsəfə və elm tərəfindən hərtərəfli təkzib edilmiş fitri ideyalar və ya irsi biliklər haqqında təlimin mağara adamının versiyasıdır. İrqçilik vəhşilər üçün bir doktrinadır. Bu, heyvanlar və insanlar arasında deyil, müxtəlif heyvan cinslərini fərqləndirən bir zehniyyətə uyğun olan kollektivizmin anbar və ya heyvandarlıq versiyasıdır.
• İstənilən tanrı - bu sözə hansı məna qoyulmasından asılı olmayaraq - insanın özündən yüksək hesab etdiyi şeyin təcəssümüdür. Və əgər insan bədii ədəbiyyatı özündən üstün tutursa, deməli, özü və həyatı haqqında çox aşağı fikirdədir.

K

• Kimsənin bir başqasının hüquqlarına güc istifadə edərək təcavüz etməyə ya da güc istifadə edərək ona öz fikirlərini təlqin etməyə haqqı yoxdur.
• Kommunizmlə sosializm arasında eyni son məqsədə nail olmaq vasitələrindən başqa heç bir fərq yoxdur: kommunizm insanları zorla, sosializm isə səsvermə yolu ilə əsarət altına almağı təklif edir. Bu, sadəcə olaraq, qətl və intihar arasındakı fərqdir.

Q

• Qarışıq iqtisadiyyatda fərdi hüquqların bütün statistik pozuntuları arasında hərbi çağırış ən pisdir. Bu, hüquqların ləğvidir. O, insanın əsas hüququnu - yaşamaq hüququnu - inkar edir və dövlətçiliyin əsas prinsipini təsbit edir: insanın həyatı dövlətə məxsusdur və dövlət onu döyüşdə qurban verməyə məcbur etməklə, buna iddia edə bilər. Bu prinsip qəbul edildikdən sonra qalanı zaman məsələsidir. Əgər dövlət bir adamı dövlətin qərarı ilə elan etdiyi müharibədə onun nə razılaşa bilməyəcəyi, nə də başa düşə bilməyəcəyi bir səbəbə görə ölüm və ya iyrənc şikəstlik riski ilə üzləşməyə məcbur edə bilərsə, əgər onu ağlasığmaz şəhidliyə göndərmək üçün onun razılığı tələb olunmursa — onda, prinsipcə, o dövlətdə bütün hüquqlar inkar edilir və onun hökuməti artıq insanın müdafiəçisi deyil.
• Qəbul etmək üçün əxlaqi göstəriş... budur: Mühakimə et və mühakimə olunmağa hazır ol.

M

• Məhsuldarlıq sizin əxlaqı qəbul etməyinizdir, yaşamağı seçdiyinizi dərk etməyinizdir – məhsuldar iş insanın şüurunun onun varlığına nəzarət etməsi prosesidir, bilik əldə etmək və materiyanı insanın məqsədinə uyğun formalaşdırmaq üçün daimi bir prosesdir. Fiziki formaya keçmək, yer üzünü öz dəyərlərinin timsalında yenidən düzəltmək ideyası – bütün işlərin düşünən ağıl tərəfindən görüldüyü təqdirdə yaradıcı iş olduğu və heç bir işin tənqidi olmayan sərsəmlik içində etdiyi rutini təkrarlayan boş bir adam tərəfindən görüldüyü təqdirdə yaradıcı olmadığı fikri. başqalarından öyrəndim ki, işiniz seçmək sizin ixtiyarınızdadır və seçim ağlınız qədər genişdir, sizin üçün başqa heç nə mümkün deyil və daha az heç bir şey insan deyildir - ağlınızdan daha böyük bir işə yolunuzu aldatmaq qulp borc götürülmüş hərəkətlərdə və borc zamanında qorxudan korroziyaya uğramış meymuna çevrilməkdir,və ağlınızın tam gücündən daha azını tələb edən bir işə yerləşmək motorunuzu kəsmək və özünüzü başqa bir hərəkət növünə məhkum etməkdir: çürümə - işinizin dəyərlərinizə çatmaq prosesi olduğunu və dəyərlərə olan ambisiyanızı itirmək yaşamaq ambisiyanızı itirməkdir - vücudunuz bir maşındır, ancaq zehniniz onun sürücüsüdür və siz ağlınızın götürəcəyi yerə qədər sürməlisiniz, yolun məqsədi kimi nailiyyətlər əldə etməlisiniz - heç bir məqsədi yoxdur ki, hər hansı bir qayanın mərhəmətinə görə yoxuş aşağı enən maşındır ki, ilk şans xəndəkdə çırpılır, ağlını boğan adam yavaş-yavaş paslanmağa başlayan dayanmış maşındır, liderə öz yolunu təyin etməyə imkan verən adamdır. hurda yığınına çəkilən dağıntı,və başqa bir adamı özünə məqsəd qoyan adam avtostopçudur, heç bir sürücü götürməməlidir - işinizin həyatınızın məqsədi olduğunu və sizi dayandırmaq hüququnu öz üzərinə götürən hər hansı bir qatili sürətlə ötüb keçməlisiniz ki, hər hansı bir dəyəriniz olsun. işinizdən kənarda tapın, hər hansı digər sədaqət və ya sevgi, yalnız səyahətinizi bölüşmək üçün seçdiyiniz səyahətçilər ola bilər və öz gücləri ilə eyni istiqamətdə gedən səyahətçilər olmalıdır.
• Mən əlbəttə ki, abortun tərəfdarıyam. Daha doğrusu, hər kəsin abort etdirməsini nəzərdə tutmuram, demək istəyirəm ki, mən qadının istədiyi təqdirdə abort etdirməyin mükəmməl mənəvi haqqının tərəfdarıyam. Düşünürəm ki, bu, qadının və onun həkiminin qərarıdır. Bu məsələ ilə bağlı Ali Məhkəmənin qərarı ilə razıyam. Ronald Reyqana qarşı çıxmağımın səbəblərindən biri də budur. Kapitalizmi və amerikanizmi müdafiə etdiyini iddia edən həmin oğlan aborta qarşı olduğunu bəyan edib. Əgər o, belə bir təməl hüquqa hörmət etmək iqtidarında deyilsə, heç bir hüququn müdafiəçisi ola bilməz.
• Mən ilk növbədə kapitalizmin deyil, eqoizmin tərəfdarıyam; və mən ilk növbədə eqoizmin deyil, ağılın tərəfdarıyam. Əgər insan ağlın üstünlüyünü dərk edib onu ardıcıl surətdə tətbiq edərsə, qalanların hamısı ona əməl edər.

R

• Ruhunun məbədində hər bir insan təkdir.

S

• Sənaye İnqilabının düşmənləri – onun sürgünləri – əsrlər boyu bəşəriyyətin tərəqqisinə qarşı bütün mümkün vasitələrlə mübarizə aparmış eyni tip insanlara aiddir. Orta əsrlərdə onların silahı Allah qorxusu idi... Bu silah uğursuzluğa düçar olanda xalqın, dəstənin, tayfanın iradəsini köməyə çağırırdılar. Amma bu silah onların əllərində parçalandığı üçün küncə sıxılmış heyvanlar kimi dişlərini açıb canlarını çılpaq etməkdən başqa çarələri qalmır. Onlar ancaq təkrar edə bilərlər ki, insanın mövcud olmağa haqqı yoxdur - cansız maddənin ilahi iradəsinə görə. Texnologiyanı “məhdudlaşdırmaq” tələbi insan şüurunu məhdudlaşdırmaq tələbinə bərabərdir. İnsan təbiəti (yəni reallıq) bu məqsədlərə çatmağı qeyri-mümkün edən şeydir. Texnologiya məhv edilə bilər, ağıl tamamilə iflic ola bilər, lakin nə texnologiya, nə də ağıl məhdudlaşdırıla bilməz. Hər dəfə belə məhdudiyyətlərin tətbiqinə cəhd ediləndə dövlət yox, insan ağlı əziyyət çəkir.
• “Səni sevirəm” demək üçün ilk növbədə “mən”i necə deməyi bilmək lazımdır. “Mən”in mənası müstəqil, özünü təmin edən varlıqdır, başqa bir şəxs üçün mövcud deyil. Yalnız sevdiyi insan üçün mövcud olan insan müstəqil varlıq deyil, mənəvi parazitdir. Parazit sevgisinin heç bir dəyəri yoxdur.
• Sərvət insanın düşünmə qabiliyyətinin məhsuludur.
• Siyasi azadlığa nail olmaq üçün əsrlər boyu intellektual, fəlsəfi inkişaf lazım idi. Bu, Aristoteldən, Con Lokkdan Qurucu Atalara qədər uzanan uzun bir mübarizə idi. Onların qurduqları sistem qeyri-məhdud çoxluğa deyil, əksinə, çoxluğun səsi və ya azlığın hiyləsi ilə özgəninkiləşdirilməməli olan fərdi hüquqlara əsaslanırdı. Fərd nə qonşularının, nə də rəhbərlərinin mərhəmətinə buraxılmadı: Konstitusiyanın nəzarət və tarazlıq sistemi onu hər ikisindən qorumaq üçün elmi şəkildə işlənib hazırlanmışdı. Bu, Amerikanın böyük nailiyyəti idi - və əgər digər xalqların faktiki rifahı üçün qayğı indiki liderlərimizin motivi idisə, biz dünyaya bunu öyrətməli idik. Əvəzində, biz cahilləri və yarı vəhşiləri aldadırıq ki, onlara heç bir siyasi biliyə ehtiyac yoxdur -bizim sistemimiz yalnız subyektiv üstünlük məsələsidir - qəbilə tiranlığının, dəstə idarəçiliyinin və qırğınların tarixdən əvvəlki istənilən forması da eyni şeyi edəcək, sanksiyamız və dəstəyimizlə. Məhz beləliklə, 1962-ci il Vətəndaş Müharibəsi zamanı küçələrdə yürüş edən və “Qan deyil, iş!” tələbi ilə qışqıran Əlcəzair işçilərinin tamaşasını təşviq edirik - buna nail olmaq üçün nə qədər böyük bilik və fəzilət tələb olunduğunu bilmədən. Necə ki, 1917-ci ildə rus kəndliləri belə tələb edirdilər: “Torpaq və azadlıq!”. Lakin Lenin və Stalin onların əldə etdikləridir. 1933-cü ildə almanlar tələb edirdilər: "Yaşamaq üçün otaq!" Lakin onların əldə etdikləri Hitler idi. 1793-cü ildə fransızlar qışqırırdılar: "Azadlıq, Bərabərlik, Qardaşlıq!" Onların əldə etdikləri Napoleon idi. 1776-cı ildə amerikalılar "İnsan hüquqları"nı elan edirlər və siyasi filosofların rəhbərliyi ilə buna nail oldular. Heç bir inqilab, nə qədər haqlı olsa da, heç bir hərəkat, nə qədər populyar olsa da, onu istiqamətləndirəcək, istiqamətini və hədəfini təyin edəcək siyasi fəlsəfəsi olmadan uğur qazana bilməyib.
• Siz layiq olduğunuz dünyanı əldə edə bilərsiniz; o dünya var, realdır, mümkündür: o dünya sənindir. Ancaq bunu əldə etmək üçün özünüzü tamamilə öz öhdənizə götürməli, keçmiş dünyanızla, o dünyanın "insan başqaları üçün yaşamalı olan qurbanlıq heyvandır" əsas doktrinası ilə bütün əlaqələri kəsməlisiniz. Şəxsiyyətinizin dəyəri üçün mübarizə aparın. Öz qürurunuz üçün mübarizə aparın. İnsan təbiətinin mahiyyəti olan suveren və rasional ağlınız üçün mübarizə aparın. Əxlaqınızın yaşamaq əxlaqı olduğunu, mübarizənizin yer üzündə indiyə qədər mövcud olan hər uğurun, hər dəyərin, hər ülviliyin, hər gözəlliyin, hər yaxşılığın mübarizəsi olduğunu bilə-bilə, mütləq inam və dürüstlüklə mübarizə aparın.

T

• Tarix boyu bütün qrup liderlərinin hərəkətlərində bir ümumi element olmuşdur: altruizm - kollektivin ümumi rifahı. Dini liderlər və "mənəvi" əksəriyyət Hitler, Stalin və s. kimiləri pisləyir, lakin onların hərəkatları və əsasları eynidir.
• Tarix, dostlar, bizə sual vermir, razılığımızı almır. Onun gedişatını müəyyən edən kütlənin səsi kimi qaçılmazdır.

Y

• Yaxşı, mən həmişə nə istədiyimi bilirəm. Və nə istədiyinizi biləndə ona doğru gedirsiniz. Bəzən çox sürətlə gedirsən, bəzən isə ildə cəmi bir düym. Ola bilsin ki, sürətlə gedəndə özünü daha xoşbəxt hiss edirsən. Mən bilmirəm. Mən fərqi çoxdan unutmuşam, çünki sən hərəkət etdiyin müddətcə bunun heç bir əhəmiyyəti yoxdur.
• Yaşamaq hüququ o deməkdir ki, insanın öz işi ilə (qabiliyyətləri ilə əldə edilə bilən iqtisadi səviyyədə) özünü təmin etmək hüququ var və o demək deyil ki, başqaları onu yaşamaq üçün lazım olan şeylərlə təmin etməlidir.
• Yoxsulluq, cəhalət, xəstəlik və bu kimi digər problemlər metafizik fövqəladə hallar deyil. İnsanın və varlığın metafizik təbiətinə görə insan öz həyatını öz səyi ilə saxlamalıdır; ehtiyac duyduğu dəyərlər – sərvət və ya bilik kimi – ona avtomatik olaraq, təbiətin hədiyyəsi kimi verilmir, öz düşüncəsi və işi ilə kəşf edilməli və əldə edilməlidir.