37°22′06″ şm. e. 35°42′22″ ş. u.HGYO
Bu, yaxşı məqalədir. Daha çox məlumat üçün klikləyin.

Adana ili: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
 
(9 istifadəçi tərəfindən edilmiş 44 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Yaxşı məqalə}}
{{Yaxşı məqalə}}
{{İnzibati vahid
{{İnzibati vahid
|Rəng1 = {{Rəng|Türkiyə}}
|Rəng1 = {{Rəng|Türkiyə}}
|Adı = Adana
|Adı = Adana
|Orijinal adı = {{Dil-tr|Adana}}
|Orijinal adı = {{Dil-tr|Adana}}
|Gerb =
|Gerb =
|Gerbin ölçüsü =
|Gerbin ölçüsü =
|Gerbin izahı =
|Gerbin izahı =
|Bayraq =
|Bayraq =
|Bayrağın ölçüsü =
|Bayrağın ölçüsü =
|Bayrağın izahı =
|Bayrağın izahı =
|Şəkil = Adana city.png
|Şəkil = Adana city.png
|Şəklin izahı =
|Şəklin izahı =
|Şəklin ölçüsü =
|Şəklin ölçüsü =
|Ölkə = Türkiyə
|Ölkə = Türkiyə
|lat_dir = N |lat_deg = 37 |lat_min = 22 |lat_sec = 06
|lat_dir = N |lat_deg = 37 |lat_min = 22 |lat_sec = 06
|lon_dir = E |lon_deg = 35 |lon_min = 42 |lon_sec = 22
|lon_dir = E |lon_deg = 35 |lon_min = 42 |lon_sec = 22
|Himn =
|Himn =
|Status = [[Türkiyənin inzibati bölgüsü|İl]]
|Status = [[Türkiyənin inzibati bölgüsü|İl]]
|Daxildir = [[Aralıq dənizi regionu]]
|Daxildir = [[Aralıq dənizi regionu]]
|Tərkibi = 15 [[Türkiyə ilçələri|ilçə]]
|Tərkibi = 15 [[Türkiyə ilçələri|ilçə]]
|Paytaxt = [[Adana]]
|Paytaxt = [[Adana]]
|Ən böyük şəhəri =
|Ən böyük şəhəri =
|Ən böyük şəhərləri =
|Ən böyük şəhərləri =
|Əsası qoyulub =
|Əsası qoyulub =
|Ləğv edilib =
|Ləğv edilib =
|Vəzifəli şəxs = Mustafa Böyük
|Vəzifəli şəxs = Mustafa Böyük
|Vəzifənin adı = Vali
|Vəzifənin adı = Vali
|Vəzifəli şəxs2 = Hüseyn Sözlü ([[Milliyətçi Hərəkat Partiyası|MHP]])
|Vəzifəli şəxs2 = Hüseyn Sözlü ([[Milliyətçi Hərəkat Partiyası|MHP]])
|Vəzifənin adı2 = Bələdiyyə sədri
|Vəzifənin adı2 = Bələdiyyə sədri
|Vəzifəli şəxs3 =
|Vəzifəli şəxs3 =
|Vəzifənin adı3 =
|Vəzifənin adı3 =
|ÜDM =
|ÜDM =
|ÜDM illik =
|ÜDM illik =
|ÜDM-in yeri =
|ÜDM-in yeri =
|Adambaşına düşən ÜDM =
|Adambaşına düşən ÜDM =
|Adambaşına düşən ÜDM yeri =
|Adambaşına düşən ÜDM yeri =
|Dil =
|Dil =
|Dillər =
|Dillər =
|Əhali = 2 165 595<ref>{{cite web |url=http://rapory.tuik.gov.tr/10-10-2015-16:25:15-1780650444568667394451977484.html |title=İllere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu – 2014: Adana İli |author= |date= |work= |publisher=[http://www.tuik.gov.tr/Start.do Türkiye İstatistik Kurumu] |accessdate=2015-10-10 |language=tr }} [https://archive.is/wzrUR Arxivləşdirilib].</ref><ref name="ehali" />
|Əhali = 2 165 595<ref>{{cite web |url=http://rapory.tuik.gov.tr/10-10-2015-16:25:15-1780650444568667394451977484.html |title=İllere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu – 2014: Adana İli |author= |date= |work= |publisher=[http://www.tuik.gov.tr/Start.do Türkiye İstatistik Kurumu] |accessdate=2015-10-10 |language=tr |archive-date=2015-10-10 |archive-url=https://archive.today/20151010132918/http://rapory.tuik.gov.tr/10-10-2015-16:25:15-1780650444568667394451977484.html |url-status=dead }}.</ref><ref name="ehali" />
|Siyahıyaalma ili = 2014
|Siyahıyaalma ili = 2014
|Əhaliyə görə yer =
|Əhaliyə görə yer =
|Faizi =
|Faizi =
|Əhalinin sıxlığı = 152
|Əhalinin sıxlığı = 152
|Sıxlığa görə yer =
|Sıxlığa görə yer =
|Milli tərkib = [[Anadolu türkləri|Türklər]], [[Kürdlər]], [[Ərəblər]] və s.
|Milli tərkib = [[Anadolu türkləri|Türklər]], [[Kürdlər]], [[Ərəblər]] və s.
|Dini tərkib = [[Sünni|Sünni (İslam)]], [[Katolik|Katolik (Xristian)]], [[İudaizm]]
|Dini tərkib = [[Sünni|Sünni (İslam)]], [[Katolik|Katolik (Xristian)]], [[İudaizm]]
|Sahəsi = 14.030
|Sahəsi = 14.030
|Sahəsinin faizi =
|Sahəsinin faizi =
|Sahəsinə görə yer =
|Sahəsinə görə yer =
|Maksimal hündürlük =
|Maksimal hündürlük =
|Orta hündürlük =
|Orta hündürlük =
|Minimal hündürlük =
|Minimal hündürlük =
|Xəritə =
|Xəritə =
|Xəritənin eni =
|Xəritənin eni =
|İnzibati vahidin xəritəsi = Adana districts.png
|İnzibati vahidin xəritəsi = Adana districts.png
|Saat qurşağı =
|Saat qurşağı =
|Abreviatura =
|Abreviatura =
|ISO =
|ISO =
|FIPS =
|FIPS =
|Telefon kodu = (+90) 322
|Telefon kodu = (+90) 322
|Poçt indeksi = 01000
|Poçt indeksi = 01000
|İnternet-domen =
|İnternet-domen =
|Avtomobil nömrəsi = 01
|Avtomobil nömrəsi = 01
|Xəritədə yeri =
|Xəritədə yeri =
|Sayt = http://www.adana.bel.tr
|Sayt = http://www.adana.bel.tr
}}
}}
'''Adana ili''' — [[Türkiyə]]nin cənubunda, [[Aralıq dənizi regionu]]nda, [[Aralıq dənizi]] sahilində yerləşən il. İnzibati mərkəzi [[Adana]] şəhəridir. [[Şimal]]dan [[Kayseri ili|Kayseri]], [[şimal]]-[[şərq]]dən [[Qəhrəmanmaraş ili|Qəhrəmanmaraş]], [[şərq]]də [[Osmaniyə ili|Osmaniyə]], [[cənub]]-şərqdə [[Hatay ili|Hatay]], cənubda [[Aralıq dənizi]], [[cənub]]-[[qərb]]də [[Mersin ili|Mersin]], [[qərb]]də [[Niğdə ili|Niğdə]] illəri ilə əhatələnmişdir. Ölkənin ən sıx əhalinin yaşadığı altıncı ildir. Adana ili ümumilikdə 15 ilçədən, 16 bələdiyyədən, 508 kənddən ibarətdir.
'''Adana ili''' — [[Türkiyə]]nin cənubunda, [[Aralıq dənizi regionu]]nda, [[Aralıq dənizi]] sahilində yerləşən il. İnzibati mərkəzi [[Adana]] şəhəridir. [[Şimal]]dan [[Kayseri ili|Kayseri]], [[şimal]]-[[şərq]]dən [[Qəhrəmanmaraş ili|Qəhrəmanmaraş]], [[şərq]]də [[Osmaniyə ili|Osmaniyə]], [[cənub]]-şərqdə [[Hatay ili|Hatay]], cənubda [[Aralıq dənizi]], [[cənub]]-[[qərb]]də [[Mersin ili|Mersin]], [[qərb]]də [[Niğdə ili|Niğdə]] illəri ilə əhatələnib. Ölkənin ən sıx əhalinin yaşadığı altıncı ildir. Adana ili ümumilikdə 15 ilçədən, 16 bələdiyyədən, 508 kənddən ibarətdir.


[[Adana]] il mərkəzi [[Mersin ili|Mersin]], Adana, [[Osmaniyə ili|Osmaniyə]], [[Hatay ili|Hatay]] illərini əhatə edən Çukurova coğrafi bölgəsində yerləşir. Bu bölgə tarixən [[Luvilər]]in, [[Arzava Krallığı|Arzavalar]]ın, [[Xetlər]]in, [[Assuriyalılar]]ın, [[Əhəmənilər İmperiyası|Farslar]]ın, [[Yunanlar]]ın, [[Selevkilər İmperiyası|Selevkilər]]in, [[Kilikiya]]lıların, [[Roma İmperiyası|Romalılar]]ın, [[Bizans]]lıların, [[Abbasilər]]in, [[Səlcuqlular]]ın, [[Məmlüklər]]in, [[Ramazanoğulları Bəyliyi|Ramazanoğulları]]nın və [[Osmanlılar]]ın hakimiyyəti altında olmuşdur. [[1922]]-ci il tarixində [[Fransızlar]]ın bölgədən çəkilməsi ilə bölgə [[Türkiyə Cümhuriyyəti]]nin torpaqlarına qatılmışdır.
[[Adana]] il mərkəzi [[Mersin ili|Mersin]], Adana, [[Osmaniyə ili|Osmaniyə]], [[Hatay ili|Hatay]] illərini əhatə edən Çukurova coğrafi bölgəsində yerləşir. Bu bölgə tarixən [[Luvilər]]in, [[Arzava Krallığı|Arzavalar]]ın, [[Xetlər]]in, [[Assuriyalılar]]ın, [[Əhəmənilər İmperiyası|Farslar]]ın, [[Yunanlar]]ın, [[Selevkilər İmperiyası|Selevkilər]]in, [[Kilikiya]]lıların, [[Roma İmperiyası|Romalılar]]ın, [[Bizans]]lıların, [[Abbasilər]]in, [[Səlcuqlular]]ın, [[Məmlüklər]]in, [[Ramazanoğulları Bəyliyi|Ramazanoğulları]]nın və [[Osmanlılar]]ın hakimiyyəti altında olub. 1922-ci il tarixində [[Fransızlar]]ın bölgədən çəkilməsi ilə bölgə [[Türkiyə Cümhuriyyəti]]nin torpaqlarına qatılıb

⚫
1986-cı ildə qəbul edilən 3306 saylı qanunla Adana şəhər inzibati ərazi dairəsi (ŞİƏD) statusu verilib.<ref name="buyuksehir"/> İlk əvvəl Seyhan və Yüreğir ilçələri Adana bələdiyyəsi tabeçiliyinə daxil olub. 2004-cü ildə qəbul edilən 5216 saylı qanuna uyğun olaraq Adana şəhər inzibati ərazi dairəsi sərhədləri genişləndirilib<ref>[https://web.archive.org/web/20100727174410/http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html 5216 sayılı büyükşehir kanunu] Arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015–10–19</ref> və yeni sərhədlər daxilində qalan 5 ilçə şəhər ilçə bələdiyyələri kimi təsis edilib.

31 dekabr 2022-ci il tarixinə olan rəsmi hesablamalara görə 2.274.106 əhalisi ilə Türkiyənin altıncı ən sıx əyalətidir. Əyalətin inzibati mərkəzi əyalət sakinlərinin 78,25%-nin yaşadığı Adana şəhəridir. O, həmçinin digər Kilikiya əyalətləri olan Mersin, Osmaniye və (şimal) Hatay ilə sıx əlaqələrə malikdir.


⚫
[[1986]]-cı ildə qəbul edilən 3306 saylı qanunla Adana şəhər inzibati ərazi dairəsi (ŞİƏD) statusu verildi.<ref name="buyuksehir"/> İlk əvvəl Seyhan və Yüreğir ilçələri Adana bələdiyyəsi tabeçiliyinə verildi. 2004-cü ildə qəbul edilən 5216 saylı qanuna uyğun olaraq Adana şəhər inzibati ərazi dairəsi sərhədləri genişləndirildi<ref>[http://web.archive.org/web/20100727174410/http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html 5216 sayılı büyükşehir kanunu] Arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-19</ref> və yeni sərhədlər daxilində qalan 5 ilçə şəhər ilçə bələdiyyələri kimi təsis edildi.
== Etimologiyası ==
== Etimologiyası ==
Bir çox mənbələrə əsasən Adana toponimi e.ə. XVI-XIV əsrlərdə Hett imperatorluğu dövründə Kiçik Asiyada mövcud olmuş Kizzuvata krallığına aid Adanya adlı şəhərin adından yaranmışdır. Digər mənbələrə əsasən isə Adana ilinin adı bir qədər mifologiyaya dayanır. Belə ki, Bizanslı Etienin qeydlərinə görə, şəhər Göy tanrısı Uranın iki oğlu "Adan" və "Sar" Tarsus xalqı ilə müharibələrdən sonra Adanın şərəfinə Adania adlandırılmışdır. E.ə. 1650-ci ildə Boğazkənd yazılarında "Uru Adania" olaraq qeyd edilir.
Bir çox mənbələrə əsasən Adana toponimi e.ə. XVI–XIV əsrlərdə Hett imperatorluğu dövründə Kiçik Asiyada mövcud olmuş Kizzuvata krallığına aid Adanya adlı şəhərin adından yaranıb. Digər mənbələrə əsasən isə Adana ilinin adı bir qədər mifologiyaya dayanır. Belə ki, Bizanslı Etienin qeydlərinə görə, şəhər Göy tanrısı Uranın iki oğlu "Adan" və "Sar" Tarsus xalqı ilə müharibələrdən sonra Adanın şərəfinə Adania adlandırılıb. E.ə. 1650-ci ildə Boğazkənd yazılarında "Uru Adania" olaraq qeyd edilir.


E.ə. VIII əsrdə yaşamış yunan mütəfəkkiri Homerin "İlliada" poemasında şəhərin adı "Adana" kimi xatırladılır. Adana adı müxtəlif məktublarda Erdene, Edene, Ezene, Azana və Batana şəklində yazılmışdır.<ref name="tourism" /> "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti"ndə (II cild) qədim türk dillərində adana/adına/aduna toponiminin "axtalanmış dəvə; at ilxısı; at saxlanılan yer" mənalarında işlənildiyinə əsasən Türkiyədəki Adana adlı şəhərin adının da, "ilxısı olan, at saxlanılan yer" kimi izah olunması barədə mülahizələr irəli sürülmüşdür.<ref>Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti", II cild. Bakı,2007,</ref>
E.ə. VIII əsrdə yaşamış yunan mütəfəkkiri Homerin "İlliada" poemasında şəhərin adı "Adana" kimi xatırladılır. Adana adı müxtəlif məktublarda Erdene, Edene, Ezene, Azana və Batana şəklində yazılıb.<ref name="tourism" /> "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti"ndə (II cild) qədim türk dillərində adana/adına/aduna toponiminin "axtalanmış dəvə; at ilxısı; at saxlanılan yer" mənalarında işlənildiyinə əsasən Türkiyədəki Adana adlı şəhərin adının da, "ilxısı olan, at saxlanılan yer" kimi izah olunması barədə mülahizələr irəli sürülüb.<ref>Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti", II cild. Bakı,2007,</ref>


== Tarixi ==
== Tarixi ==

=== Qədim dövr ===
=== Qədim dövr ===
Arxeoloji araşdırmalar nəticəsində əldə olunan məlumatlara əsasən [[Çukurova]] bölgəsində qədim dövrlərdən yaşayışın mövcud olduğu təsdiqlənmişdir. Çukurovanın müəyyən edilmiş tarixi [[Kizuvatna Krallığı]] ilə başlayır. Bununla bağlı [[Xet Krallığı|Xet dövləti]]nə aid kitablarda məlumatlar var. Kizuvatna Krallığı, [[E.ə. 1335]]-ci ildə [[Xetlər]]in himayəsinə girmişdir.<ref>Seton LLoyd: Türkiye'nin Tarihi (çeviren Ender Verinlioğlu) Tubitak yayınları, sf 35-40</ref>
Arxeoloji araşdırmalar nəticəsində əldə olunan məlumatlara əsasən Çukurova bölgəsində qədim dövrlərdən yaşayışın mövcud olduğu təsdiqlənib. Çukurovanın müəyyən edilmiş tarixi [[Kizuvatna Krallığı]] ilə başlayır. Bununla bağlı [[Xet Krallığı|Xet dövləti]]nə aid kitablarda məlumatlar var. Kizuvatna Krallığı, [[E.ə. 1335]]-ci ildə [[Xetlər]]in himayəsinə daxil olub.<ref>Seton LLoyd: Türkiye'nin Tarihi (çeviren Ender Verinlioğlu) Tubitak yayınları, sf 35–40</ref>
Xet dövləti [[E.ə. 1191]]-[[E.ə. 1189|1189]]-cu illərdə qərbdən gələn axınlar nəticəsində süqut etmiş və parçalanmışdır. [[Xetlər]]dən sonra bölgədə hakimiyyəti yeni yaranmış [[Kue Krallığı]] ələ keçirdi. [[E.ə. IX əsr]]də [[Aşşur|Assuriya]], [[Kilikiya|Kilikiya çarlığı]], [[E.ə. VI əsr]]də [[Əhəmənilər İmperiyası]], [[E.ə. 333]]-cü ildə [[Makedoniyalı İsgəndər]]in İmperiyası, [[E.ə. 323]]-cü ildə [[Selevkilər İmperiyası]], Çukurova dəniz quldurları, [[E.ə. 66]]-cı ildə [[Roma İmperiyası]] bölgədə hakimiyyəti ələ keçirdilər. Roma dövründə Çukurova və Adananın inkişaf etdiyi ehtimal edilir. Çünki burada inşa edilən böyük körpülər, yollar, su kanalları Adana və Çukurovanın inkişafına və önəmli bir ticarət mərkəzi olmasına şərait yaratmışdı. Roma İmperiyasının parçalanması ilə Qədim dövr sona çatmışdır.<ref name="history1">[http://www.adana-bld.gov.tr/adananin-tarihi-sayfa.html Adana ili tarihi] Adana Büyükşehir Belediyesi (adana-bld.gov.tr). İstifadə tarixi:2015-10-11 [https://archive.is/6jpSu Arxivləşdirilib]</ref><ref name="history2">[http://adana.yerelnet.org.tr/il_tarihcesi.php?iladi=ADANA Adana ili tarihi] Yerel Yönetimler Portalı (yerelnet.org.tr). İstifadə tarixi:2015-10-11 [https://archive.is/JgcMl Arxivləşdirilib]</ref>
Het dövləti [[E.ə. 1191]]-[[E.ə. 1189|1189]]-cu illərdə qərbdən gələn axınlar nəticəsində süqut etmiş və parçalanıb. [[Xetlər]]dən sonra bölgədə hakimiyyəti yeni yaranmış [[Kue Krallığı]] ələ keçirib. [[E.ə. IX əsr]]də [[Aşşur|Assuriya]], [[Kilikiya|Kilikiya çarlığı]], [[E.ə. VI əsr]]də [[Əhəmənilər İmperiyası]], [[E.ə. 333]]-cü ildə [[Makedoniyalı İsgəndər]]in İmperiyası, [[E.ə. 323]]-cü ildə [[Selevkilər İmperiyası]], Çukurova dəniz quldurları, [[E.ə. 66]]-cı ildə [[Roma İmperiyası]] bölgədə hakimiyyəti ələ alıblar. Roma dövründə Çukurova və Adananın inkişaf etdiyi ehtimal edilir. Çünki burada inşa edilən böyük körpülər, yollar, su kanalları Adana və Çukurovanın inkişafına və önəmli bir ticarət mərkəzi olmasına şərait yaradıb. Roma İmperiyasının parçalanması ilə Qədim dövr sona çatıb.<ref name="history1">[http://www.adana-bld.gov.tr/adananin-tarihi-sayfa.html Adana ili tarihi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151103043334/http://www.adana-bld.gov.tr/adananin-tarihi-sayfa.html |date=2015-11-03 }} Adana Büyükşehir Belediyesi (adana-bld.gov.tr). İstifadə tarixi:2015–10–11 [https://archive.today/20151011075123/http://www.adana-bld.gov.tr/adananin-tarihi-sayfa.html Arxivləşdirilib]</ref><ref name="history2">[http://adana.yerelnet.org.tr/il_tarihcesi.php?iladi=ADANA Adana ili tarihi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151227082933/http://adana.yerelnet.org.tr/il_tarihcesi.php?iladi=ADANA |date=2015-12-27 }} Yerel Yönetimler Portalı (yerelnet.org.tr). İstifadə tarixi:2015–10–11 [https://archive.today/20151011132943/http://adana.yerelnet.org.tr/il_tarihcesi.php?iladi=ADANA Arxivləşdirilib]</ref>


=== III-XVI əsrlər ===
=== III–XVI əsrlər ===
[[Şəkil:1921-Adana.jpg|left|thumb|275px|Adana 1921-ci ildə]]
[[Fayl:1921-Adana.jpg|left|thumb|275px|Adana 1921-ci ildə]]
[[Roma]] və [[Bizans]] dövründə inkişaf edən, bölgədə əhəmiyyətli bir [[ticarət]] mərkəzinə çevrilən Adana, [[704]]-cü ildə [[Əməvilər xilafəti]] tərəfindən işğal edilir. Abbasi xəlifəsi [[Harun ər-Rəşid]] qədim [[Adana qalası]]nı bərpa etdirdi. [[IX əsr]]də Adana bölgənin mədəniyyət və ticarət mərkəzinə çevrilmişdi. [[IX əsr]]də bölgənin idarəsi Yazman adlı türk sərkərdənin əlində idi və o bölgəni bəzən müstəqil idarə edirdi. Daha sonralar [[Misir]]dəki [[Tulunilər dövləti|Tulunilər sülaləsi]] bölgəni ələ keçirmişdi. Bizans dövləti Abbasilərin zəifləməsindən istifadə edib [[X əsr]]də bölgəni işğal edir. [[1071]]-ci ildə Səlcuq sultanı Alparslan [[Malazgird döyüşü]]ndə Bizanslıları darmadağın etdi və bölgəni ələ keçirdi. Səlcuqluların dövründə Çukurovanın şərqinə türklər köçürüldü. [[1097]]-ci ildə [[Səlib yürüşləri]] ilə Adanada Səlcuqluların hakimiyyəti sona çatdı. [[XIV əsr]]də [[Məmlük dövləti|Misir Məmlük Sultanlığı]] bölgəni ələ keçirdi və bölgəyə çoxlu sayda türkmənlər köçürdü. [[1352]]-ci ildə bölgədə [[Yüreğir boyu]]ndan olan [[Ramazan bəy Yüreğir]] paytaxtı Adana olan [[Ramazanoğulları bəyliyi]]nin əsasını qoydu. Ramazanoğulları dövründə Adana inkişaf etdi, yeni məscidlər, saraylar tikildi<ref>Գեղունի: Illustration Arménienne. Imprimerie arménienne St. Lazare (Venise), 1909, S. 13</ref>. [[1517]]-ci ildə Osmanlı sultanı [[I Səlim]]in Misir yürüşündə [[Ramazanoğulları Bəyliyi|Ramazanoğulları bəyliyi]] Osmanlıların hakimiyyətini qəbul etdi<ref>Naci Kum, "Ramazanoğulları Tarihi ve Adana Şehrindeki Eserleri", Görüşler, sy. 35, Adana 1941, s. 6-8, 22-23</ref> və [[1608]]-ci ilə qədər bölgəni idarə etdilər.<ref name="history1" /><ref name="history2" /><ref>Enver Kartekin, "Ramazanoğulları Beyliği Tarihi", İstanbul 1979.</ref>
[[Roma]] və [[Bizans]] dövründə inkişaf edən, bölgədə əhəmiyyətli bir [[ticarət]] mərkəzinə çevrilən Adana, 704-cü ildə [[Əməvilər xilafəti]] tərəfindən işğal edilir. Abbasi xəlifəsi [[Harun ər-Rəşid]] tərəfindən qədim [[Adana qalası]] bərpa olunub. [[IX əsr]]də Adana bölgənin mədəniyyət və ticarət mərkəzinə çevrilmişdi. [[IX əsr]]də bölgənin idarəsi Yazman adlı türk sərkərdənin əlində idi və o bölgəni bəzən müstəqil idarə edirdi. Daha sonralar [[Misir]]dəki [[Tulunilər dövləti|Tulunilər sülaləsi]] bölgəni ələ keçirdi. Bizans dövləti Abbasilərin zəifləməsindən istifadə edib [[X əsr]]də bölgəni işğal edir. 1071-ci ildə Səlcuq sultanı Alparslan [[Malazgird döyüşü]]ndə Bizanslıları darmadağın etdi və bölgəni ələ keçirdi. Səlcuqluların dövründə Çukurovanın şərqinə türklər köçməyə başladı. 1097-ci ildə [[Səlib yürüşləri]] ilə Adanada Səlcuqluların hakimiyyəti sona çatdı. [[XIV əsr]]də [[Məmlük dövləti|Misir Məmlük Sultanlığı]] bölgəni ələ keçirdi və bölgəyə çoxlu sayda türkmənləri köçürdü. 1352-ci ildə bölgədə [[Yüreğir boyu]]ndan olan [[Ramazan bəy Yüreğir]] paytaxtı Adana olan [[Ramazanoğulları bəyliyi]]nin əsasını qoydu. Ramazanoğulları dövründə Adana inkişaf edir, yeni məscidlər, saraylar tikilirdi.<ref>Գեղունի: Illustration Arménienne. Imprimerie arménienne St. Lazare (Venise), 1909, S. 13</ref> 1517-ci ildə Osmanlı sultanı [[I Səlim]]in Misir yürüşündə [[Ramazanoğulları Bəyliyi|Ramazanoğulları bəyliyi]] Osmanlıların hakimiyyətini qəbul etdi<ref>Naci Kum, "Ramazanoğulları Tarihi ve Adana Şehrindeki Eserleri", Görüşler, sy. 35, Adana 1941, s. 6–8, 22–23</ref> və 1608-ci ilə qədər onlara bölgəni idarə etmək icazəsi verildi.<ref name="history1" /><ref name="history2" /><ref>Enver Kartekin, "Ramazanoğulları Beyliği Tarihi", İstanbul 1979.</ref>


=== XVII - XIX əsrlər ===
=== XVII–XIX əsrlər ===
[[1672]]-ci ildə [[Osmanlı İmperiyası]]na qarşı [[Misir]]də üsyan qaldırmış Məhməd Əli Paşa tərəfindən ələ keçirildi və Misir Ordusunun qərargahı olaraq istifadə edildi. [[1840]]-cı ildə [[London müqaviləsi]]nə əsasən Osmanlılara geri qaytarıldı. [[1867]]-ci ildə Adana vilayəti oldu. [[1886]]-cı ildə Mersin-Adana dəmiryolunun istifadəyə verilməsi ilə Adanada iqtisadi həyat dirçəlməyə başladı. [[1909]]-cu ildə Erməni üsyançılar şəhərdə fəallaşsalar da onları dayandırdılar. [[I Dünya Müharibəsi]] dövründə Tavr və Gavurdağı tunelləri və Bağdad dəmiryolu ilə şəhər İstanbul və Suriya arasında körpü rolunu oynadı.<ref name="history1" /><ref name="history2" />
Adana 1672-ci ildə [[Osmanlı imperiyası]]na qarşı [[Misir]]də üsyan qaldırmış [[Kavalalı Mehmed Əli Paşa]] tərəfindən ələ keçirildi və Misir Ordusunun qərargahı olaraq istifadə edildi. 1840-cı ildə ilin ərazisi [[London müqaviləsi]]nə əsasən Osmanlılara geri qaytarıldı. 1867-ci ildə ərazi yeni yaradılmış Adana vilayətinə daxil edildi. 1886-cı ildə Mersin-Adana dəmiryolunun istifadəyə verilməsi ilə Adanada iqtisadi həyat dirçəlməyə başladı. 1909-cu ildə Erməni üsyançılar şəhərdə fəallaşsalar da qısa müddətdə üsyanlar yatırıldı. [[Birinci Dünya müharibəsi]] dövründə Tavr və Gavurdağı tunelləri və Bağdad dəmiryolu ilə şəhər İstanbul və Suriya arasında körpü rolunu oynayırdı.<ref name="history1" /><ref name="history2" />


=== Şəhərin işğalı və azad edilməsi ===
=== Şəhərin işğalı və azad edilməsi ===
[[Osmanlı dövləti]]nin ağır məğlubiyyətlə çıxdığı [[I Dünya Müharibəsi]]ndən sonra ölkə ərazisi parçalanmış, torpaqları işğal edilmişdi. [[Mudros müqaviləsi|Mudros barışı]] ilə Osmanlı dövləti imperiya torpaqlarını Avropa ölkələrinə buraxaraq geri çəkilmişdi. [[31 oktyabr]] [[1918]]-ci ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] alman komandan Liman Ven Sandersin tabeçiliyindəki ordunun rəhbərliyini ələ almaq üçün Adanaya gəldi.
[[Osmanlı dövləti]]nin ağır məğlubiyyətlə çıxdığı [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra ölkə ərazisi parçalanıb, torpaqları işğal edilmişdi. [[Mudros müqaviləsi|Mudros barışı]] ilə Osmanlı dövləti imperiya torpaqlarını Avropa ölkələrinə buraxaraq geri çəkilmişdi. 31 oktyabr 1918-ci ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] alman komandan Liman Ven Sandersin tabeliyindəki ordunun rəhbərliyini ələ almaq üçün Adanaya gəldi. 23 noyabr 1918-ci ildə İstanbul hökuməti Adana əhalisindən şəhərin boşaldılmasını istəmiş ancaq yerli əhali buna etirazını bildirmişdi. 24 dekabr 1918-ci ildə [[Mersin]] limanından Çukurova bölgəsinə daxil olan işğalçılar Adananı işğal edirlər. Bundan sonra Adana və ətrafına erməni ailələri köçürüldü.
⚫
[[Fayl:Adanabodies.JPG|right|thumb|275px]]
[[23 noyabr]] [[1918]]-ci ildə İstanbul hökuməti Adana əhalisindən şəhərin boşaldılmasını istəmiş ancaq yerli əhali buna etirazını bildirmişdi. [[24 dekabr]] [[1918]]-ci ildə [[Mersin]] limanından Çukurova bölgəsinə daxil oluna işğalçılar Adananı işğal edirlər. Bundan sonra Adana və ətrafına erməni ailələri köçürüldü.
⚫
1918–1919-cu illərdə Adana ilində teror hökm sürürdü. Abdiağa fermasında baş verən hadisələr, şəhərdə baş verən cinayətlər, Daşkörpüdə türklərin çarmıxa çəkilməsi və işgəncəyə məruz qalması yerli xalqın yaddaşında silinməz izlər buraxmışdı. [[Terrorizm]]in hakim olduğu Adana və ətraf bölgələrində təşkilatlanmalar başladı. Türklər [[Kilikiya Milli Qüvvələr Təşkilatı]] yaratdı. 1920-ci ilin fevralından etibarən KMQT qüvvələri düşmən üzərində qələbələr əldə edərək dirəniş hərəkatını daha da çoşdururdu. 1920-ci ildə [[Tavr dağları]]ndan [[Fransızlar]]a hücumlar başladıldı. 27 may 1920-ci ildə Fransız komandan Mehil əsir alındı. "Karboğazı hadisəsi" adlanan hadisə Kuvayi Milliyənin ilk siyasi qələbəsi idi. 28 may 1920-ci ildə Fransızlar Mersin-Adana xəttinə geri çəkilmiş və Şimali Çukurova bölgəsini tamamilə tərk etmişdilər. 10 iyun 1920-ci ildə ermənilər türklərə qarşı şiddətli soyqırım həyata keçirdilər. Nəticədə çoxlu sayda türk Tavr dağlarına doğru qaçdı.<ref>Ahmet Cevdet ÇAMURDAN, Doğu Kilikya Olayları, İstanbul-197</ref> 5 avqust 1920-ci ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal paşa]], [[Fevzi Çaxmaq|Fevzi bəy]] və millət vəkilləri [[Pozantı]]da konqresə toplaşdılar. 20 oktyabr 1921-ci ildə [[Ankara]]da Fransa Türkiyə ilə sülh müqaviləsi bağladı<ref>[http://www.ait.hacettepe.edu.tr/egitim/ait203204/I10.pdf Hacettepe Üniversitesi, TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN AÇILMASI VE YENİ TÜRK DEVLETİNİN DOĞUŞU, sayfa 7] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111125014902/http://www.ait.hacettepe.edu.tr/egitim/ait203204/I10.pdf |date=2011-11-25 }} İstifadə tarixi: 2015–10–12</ref> və [[TBMM]] hökumətini rəsmən tanımalı oldu. 5 yanvar 1922-ci ildə Fransızlar Çukurovadan gətirdikləri ermənilərlə birgə tamamilə çıxıb getdilər.<ref name="history1" /><ref name="history2" />
⚫
[[Şəkil:Adanabodies.JPG|right|thumb|275px]]
⚫
[[1918]]-[[1919]]-cu illərdə Adana ilində teror hökm sürürdü. Abdiağa fermasında baş verən hadisələr, şəhərdə baş verən cinayətlər, Daşkörpüdə türklərin çarmıxa çəkilməsi və işgəncəyə məruz qalması yerli xalqın yaddaşında silinməz izlər buraxmışdı. [[Terrorizm]]in hakim olduğu Adana və ətraf bölgələrində təşkilatlanmalar başladı. Türklər [[Kilikiya Milli Qüvvələr Təşkilatı]] yaratdı. [[1920]]-ci ilin fevralından etibarən KMQT qüvvələri düşmən üzərində qələbələr əldə edərək dirəniş hərəkatını daha da çoşdururdu. [[1920]]-ci ildə [[Tavr dağları]]ndan [[Fransızlar]]a hücumlar başladıldı. [[27 may]] [[1920]]-ci ildə Fransız komandan Mehil əsir alındı. "Karboğazı hadisəsi" adlanan hadisə Kuvayi Milliyənin ilk siyasi qələbəsi idi. [[28 may]] [[1920]]-ci ildə Fransızlar Mersin-Adana xəttinə geri çəkilmiş və Şimali Çukurova bölgəsini tamamilə tərk etmişdilər. [[10 iyun]] [[1920]]-ci ildə ermənilər türklərə qarşı şiddətli soyqırım həyata keçirdilər. Nəticədə çoxlu sayda türk Tavr dağlarına doğru qaçdı.<ref>Ahmet Cevdet ÇAMURDAN, Doğu Kilikya Olayları, İstanbul-197</ref> [[5 avqust]] [[1920]]-ci ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal paşa]], [[Fevzi Çaxmaq|Fevzi bəy]] və millət vəkilləri [[Pozantı]]da konqresə toplaşdılar. [[20 oktyabr]] [[1921]]-ci ildə [[Ankara]]da Fransa Türkiyə ilə sülh müqaviləsi bağladı<ref>[http://www.ait.hacettepe.edu.tr/egitim/ait203204/I10.pdf Hacettepe Üniversitesi, TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN AÇILMASI VE YENİ TÜRK DEVLETİNİN DOĞUŞU, sayfa 7] İstifadə tarixi: 2015-10-12</ref> və [[TBMM]] hökumətini rəsmən tanımalı oldu. [[5 yanvar]] [[1922]]-ci ildə Fransızlar Çukurovadan gətirdikləri ermənilərlə birgə tamamilə çıxıb getdilər.<ref name="history1" /><ref name="history2" />


== Coğrafiyası ==
== Coğrafiyası ==

=== Coğrafi quruluşu ===
=== Coğrafi quruluşu ===
Adananın coğrafi quruluşu iki hissədən ibarətdir: [[dağ]]lıq və [[düzənlik]].
Adananın coğrafi quruluşu iki hissədən ibarətdir: [[dağ]]lıq və [[düzənlik]].


İlin şimal-qərbi, şimalı və şimal-şərq hissələrində Orta Tavr dağları yerləşir. Şərq sərhəddi [[Tavr dağları|Tavr dağ sistemi]]nə daxil olan Amanoslarda dayanır. Orta Tavr dağları 3 hissəyə bölünür. Qərbdən başlayaraq [[Bolkar dağları]] (ən yüksək zirvəsi [[Gavur dağı]] 3337 m), [[Aladağları]] (ən yüksək zirvəsi [[Demirkazık dağı]] 3756 m) və [[Taxtalı dağları]]. Orta Tavr dağlarının şimal-şərqindən uzanan Binboğa dağları Adana ilindən çıxaraq Qəhrəmanmaraş ilinə doğru uzanır.
İlin şimal-qərbi, şimalı və şimal-şərq hissələrində Orta Tavr dağları yerləşir. Şərq sərhəddi [[Tavr dağları|Tavr dağ sistemi]]nə daxil olan Amanoslarda dayanır. Orta Tavr dağları 3 hissəyə bölünür. Bunlar qərbdən başlayaraq [[Bolkar dağları]] (ən yüksək zirvəsi [[Gavur dağı]] 3337 m), [[Aladağları]] (ən yüksək zirvəsi [[Demirkazık dağı]] 3756 m) və [[Taxtalı dağları]]dır. Orta Tavr dağlarının şimal-şərqindən uzanan Binboğa dağları Adana ilindən çıxaraq Qəhrəmanmaraş ilinə doğru uzanır.


[[Adana düzənliyi]] adlanan hövzənin bir hissəsi [[Çukurova düzənliyi]], şimal hissəsinə isə [[Anavarza düzənliyi]]dir.. İki düzənliyi [[Misis dağları]] ayırır. Misis dağlarının ən yüksək zirvəsi [[Cebelinur dağı]]dır ki, hündürlüyü 770 m-dir.<ref name="cografi">[http://adana.cukurova.edu.tr/cografya.asp Adana ili coğrafiyası] Çukurova Üniversitesi. İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/zUNs Arxivləşdirilib]</ref>
[[Adana düzənliyi]] adlanan hövzənin bir hissəsi [[Çukurova düzənliyi]], şimal hissəsinə isə [[Anavarza düzənliyi]]dir. İki düzənliyi [[Misis dağları]] ayırır. Misis dağlarının ən yüksək zirvəsi [[Cebelinur dağı]]dır ki, hündürlüyü 770 m-dir.<ref name="cografi">[http://adana.cukurova.edu.tr/cografya.asp Adana ili coğrafiyası] Çukurova Üniversitesi. İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20121222034057/http://adana.cukurova.edu.tr/cografya.asp Arxivləşdirilib]</ref>


=== Çayları və gölləri ===
=== Çayları və gölləri ===
Sətir 108: Sətir 112:


=== İqlimi ===
=== İqlimi ===
Adana Aralıq dənizi iqlim tipi hakimdir. Yaz ayları isti və quraq, qış ayları sərin və yağışlı keçir. Orta yağıntıı miqdarı 625&nbsp;mm-dir. İlik təqribən 74 günü yağışlı keçir. Yağışlar ən çox qış aylarında, ən az isə yaz aylarında yağır.
Adana Aralıq dənizi iqlim tipi hakimdir. Yaz ayları isti və quraq, qış ayları sərin və yağışlı keçir. Orta yağıntıı miqdarı 625&nbsp;mm-dir. İlik təqribən 74 günü yağışlı keçir. Yağışlar ən çox qış aylarında, ən az isə yaz aylarında yağır. Ən soyuq ay Yanvar, ən isti ay Avqust ayıdır. Belə ki, yanvarda təxmini 9 C° isti, avqustda isə 28 C° isti olur.<ref name="cografi" />
Ən soyuq ay Yanvar, ən isti ay Avqust ayıdır. Belə ki, yanvarda təxmini 9 C° isti, avqustda isə 28 C° isti olur.<ref name="cografi" />
<center>
<center>
{| class="wikitable" style="font-size:90%;width:100%;border:0px;text-align:center;line-height:110%;"
{| class="wikitable" style="font-size:90%;width:100%;border:0px;text-align:center;line-height:110%;"
Sətir 117: Sətir 120:
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Yanvar|Yan]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Yanvar|Yan]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Fevral|Fev]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Fevral|Fev]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Mart]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Mart
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Aprel|Apr]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Aprel|Apr]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[May]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | May
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[İyun]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | İyun
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[İyul]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | İyul
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Avqust|Avq]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Avqust|Avq]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Sentyabr|Sen]]
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Sentyabr|Sen]]
Sətir 130: Sətir 133:
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" |Orta temperatur (°C)
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" |Orta temperatur (°C)
| style="background: #DDDDDD; color:#000000;" | 9,6
| style="background: #DDDDDD; color:#000000;" | 9,6
| style="background: #DDDDDD; color:#000000;" | 10,5
| style="background: #DDDDDD; color:#000000;" | 10,5
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 13,6
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 13,6
| style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 17,6
| style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 17,6
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 21,8
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 21,8
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 25,7
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 25,7
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 28,2
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 28,2
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 28,5
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 28,5
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 26,1
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 26,1
| style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 21,6
| style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 21,6
Sətir 144: Sətir 147:
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" |Maksimum temperatur °C
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" |Maksimum temperatur °C
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 15,1
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 15,1
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 16,2
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 16,2
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 19,6
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 19,6
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 23,8
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 23,8
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 28,2
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 28,2
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 31,7
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 31,7
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 33,7
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 33,7
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 34,4
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 34,4
Sətir 157: Sətir 160:
|-
|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" |Minium temperatur °C
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" |Minium temperatur °C
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 5,4
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 5,4
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 6,1
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 6,1
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 8,6
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 8,6
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 12,3
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 12,3
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 16,1
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 16,1
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 20,2
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 20,2
| style="background: #FFCC66; color: black;" | 23,6
| style="background: #FFCC66; color: black;" | 23,6
| style="background: #FFCC66; color: black;" | 23,8
| style="background: #FFCC66; color: black;" | 23,8
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 20,8
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 20,8
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 16,3
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 16,3
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 10,7
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 10,7
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 6,9
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 6,9
|-
|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" |Günəşli saatlar (saat)
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" |Günəşli saatlar (saat)
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 4,7
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 4,7
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 5,2
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 5,2
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 5,8
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 5,8
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 6,9
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 6,9
Sətir 180: Sətir 183:
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 10,2
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 10,2
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 8,8
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 8,8
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 7,2
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 7,2
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 5,7
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 5,7
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 4,5
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 4,5
Sətir 191: Sətir 194:
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 6,5
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 6,5
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 3,4
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 3,4
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 1,9
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 1,9
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 1,8
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 1,8
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 3,2
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 3,2
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 5,7
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 5,7
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 7,8
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 7,8
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 10,6
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | 10,6
|-
|-
| colspan="14" style="text-align:center;font-size:90%;"|''Mənbə: [http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=ADANA]
| colspan="14" style="text-align:center;font-size:90%;"|''Mənbə: [http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=ADANA] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150315024505/http://dmi.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=ADANA |date=2015-03-15 }}
|}
|}
</center>
</center>


== Əhalisi ==
== Əhalisi ==
Adana ilinin 2014-cü il statistikasına görə əhalinin sayı 2 165 595 nəfərdir<ref name="ehali">[http://www.milliyet.com.tr/adana-nin-nufusu-2-milyon-165-bin-595-adana-yerelhaber-593362/ Adana’nın Nüfusu 2 Milyon 165 Bin 595 Oldu] Milliyet.com.tr İstifadə tarixi: 2015-10-11</ref>. Bu əhalinin 1 082 497 nəfəri kişi (49,99%), 1 083 098 nəfəri qadındır (50,01%). Son 5 ilin statistik göstəricilərinə görə Adana ilinin əhalisi artmaqda davam edir. 2010-cu ildə 2 085 225 nəfər, 2013-cü ildə isə 2 149 260 nəfər. 2013-cü ilə nisbətən 2014-cü ildə rayon əhalisi 0, 76% artmışdır. Ən çox əhali Seyhan ilçəsində (779 232 nəfər), ən az isə Saimbəyli ilçəsində (16 000 nəfər) yaşayır.<ref name="people">[http://www.nufusu.com/il/adana-nufusu Adana nüfusu] nufusu.com. İstifadə tarixi:2015-10-11 [https://archive.is/WPyuI Arxivləşdirilib]</ref><ref>[http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1590 Yıllara göre il nüfusu] Türkiye İstatistik Kurumu. İstifadə tarixi: 2015-10-11</ref>
Adana ilinin 2014-cü il statistikasına görə əhalinin sayı 2 165 595 nəfərdir<ref name="ehali">[http://www.milliyet.com.tr/adana-nin-nufusu-2-milyon-165-bin-595-adana-yerelhaber-593362/ Adana’nın Nüfusu 2 Milyon 165 Bin 595 Oldu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160306102846/http://www.milliyet.com.tr/adana-nin-nufusu-2-milyon-165-bin-595-adana-yerelhaber-593362/ |date=2016-03-06 }} Milliyet.com.tr İstifadə tarixi: 2015–10–11</ref>. Bu əhalinin 1 082 497 nəfəri kişi (49,99%), 1 083 098 nəfəri qadındır (50,01%). Son 5 ilin statistik göstəricilərinə görə Adana ilinin əhalisi artmaqda davam edir. 2010-cu ildə 2 085 225 nəfər, 2013-cü ildə isə 2 149 260 nəfər. 2013-cü ilə nisbətən 2014-cü ildə rayon əhalisi 0, 76% artmışdır. Ən çox əhali Seyhan ilçəsində (779 232 nəfər), ən az isə Saimbəyli ilçəsində (16 000 nəfər) yaşayır.<ref name="people">[http://www.nufusu.com/il/adana-nufusu Adana nüfusu] nufusu.com. İstifadə tarixi:2015–10–11 [https://archive.today/20151011183310/http://www.nufusu.com/il/adana-nufusu Arxivləşdirilib]</ref><ref>[http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1590 Yıllara göre il nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151011102004/http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1590 |date=2015-10-11 }} Türkiye İstatistik Kurumu. İstifadə tarixi: 2015–10–11</ref>
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! İlçə adı !! [[2010]] !! [[2011]] !! [[2012]] !! [[2013]] !! [[2014]]
! İlçə adı !! 2010 !! 2011 !! 2012 !! 2013 !! 2014
|-
|-
| [[Aladağ]] || - || 16 171|| 16 087 || 17 221 || 17 113<ref name="aladag">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198191 Aladağ ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/dL51h Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Aladağ]] || - || 16 171|| 16 087 || 17 221 || 17 113<ref name="aladag">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198191 Aladağ ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130901003512/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198191 |date=2013-09-01 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20130418215518/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198191 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Ceyhan]] || - || 154 920 || 155 010 || 159 243 || 159 454<ref name="ceyhan">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198202 Ceyhan ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/SjiyR Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Ceyhan]] || - || 154 920 || 155 010 || 159 243 || 159 454<ref name="ceyhan">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198202 Ceyhan ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131203001254/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198202 |date=2013-12-03 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20131127174851/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198202 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Çukurova]] || 343 770 || 330 944 || 340 115 || 346 505 || 353 680<ref name="cukurova">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=298852 Çukurova ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/f9B7 Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Çukurova (Adana)|Çukurova]] || 343 770 || 330 944 || 340 115 || 346 505 || 353 680<ref name="cukurova">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=298852 Çukurova ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131202235828/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=298852 |date=2013-12-02 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20121221220835/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=298852 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Feke]] || 343 770 || 18 156 || 17 535 || 18 534 || 17 820<ref name="feke">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198201 Feke ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/f9B7 Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Feke]] || 343 770 || 18 156 || 17 535 || 18 534 || 17 820<ref name="feke">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198201 Feke ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131202223757/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198201 |date=2013-12-02 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20121221220835/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=298852 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[İmamoğlu]] || 30 552 || 30 105 || 29 700 || 29 748 || 29 111<ref name="imamoglu">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198194 İmamoğlu ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/WzFgQ Arxivləşdirilib]</ref>
| [[İmamoğlu]] || 30 552 || 30 105 || 29 700 || 29 748 || 29 111<ref name="imamoglu">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198194 İmamoğlu ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151227081648/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198194 |date=2015-12-27 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011192619/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198194 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Qaraisalı]] || 30 552 || 21 969 || 21 660 || 22 230 || 21 682<ref name="qaraisali">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198199 Qaraisalı ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/NVD6W Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Qaraisalı]] || 30 552 || 21 969 || 21 660 || 22 230 || 21 682<ref name="qaraisali">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198199 Qaraisalı ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151227083114/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198199 |date=2015-12-27 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011192658/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198199 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Karataş]] || 21 260 || 20 442 || 20 450 || 21 862 || 22 178<ref name="karatas">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198200 Karataş ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/O6MVg Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Karataş]] || 21 260 || 20 442 || 20 450 || 21 862 || 22 178<ref name="karatas">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198200 Karataş ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151225223651/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198200 |date=2015-12-25 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011193018/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198200 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Kozan]]|| 21 260 || 120 122 || 123 873 || 128 153 || 128 893<ref name="kozan">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198198 Kozan ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/O9ps Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Kozan]]|| 21 260 || 120 122 || 123 873 || 128 153 || 128 893<ref name="kozan">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198198 Kozan ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120119063956/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198198 |date=2012-01-19 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20121221210150/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198198 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Pozantı]] || 20 279 ||18 379 || 18 048 || 20 954 || 20 004<ref name="pozanti">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198196 Pozantı ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/cLvDL Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Pozantı]] || 20 279 ||18 379 || 18 048 || 20 954 || 20 004<ref name="pozanti">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198196 Pozantı ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151227083104/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198196 |date=2015-12-27 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011193935/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198196 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Saimbəyli]] || 17 355 || 17 104 || 16 630 || 16 572 || 16 000<ref name="saimbeyli">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198190 Saimbəyli ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/S5qed Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Saimbəyli]] || 17 355 || 17 104 || 16 630 || 16 572 || 16 000<ref name="saimbeyli">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198190 Saimbəyli ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151126081303/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198190 |date=2015-11-26 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011194138/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198190 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Sarıçam]] || 17 355 || 103 232 || 111 976 || 138 139 || 143 547<ref name="saricam">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=298851 Sarıçam ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/zpkOF Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Sarıçam]] || 17 355 || 103 232 || 111 976 || 138 139 || 143 547<ref name="saricam">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=298851 Sarıçam ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151227083133/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=298851 |date=2015-12-27 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011194347/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=298851 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Seyhan]] || 723 277 || 757 928 || 764 714 || 771 947 || 779 232<ref name="seyhan">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198195 Seyhan ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/sxUBN Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Seyhan]] || 723 277 || 757 928 || 764 714 || 771 947 || 779 232<ref name="seyhan">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198195 Seyhan ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151227082959/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198195 |date=2015-12-27 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011194539/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198195 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Tufanbəyli]] || 723 277 || 15 141 || 15 256 || 18 234 || 19 184<ref name="tufanbeyli">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198203 Tufanbəyli ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/6UYYu Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Tufanbəyli]] || 723 277 || 15 141 || 15 256 || 18 234 || 19 184<ref name="tufanbeyli">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198203 Tufanbəyli ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151120062035/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198203 |date=2015-11-20 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011194945/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198203 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Yumurtalık]] || 18 457 || 18 463 || 17 929 || 18 266 || 18 660<ref name="yumurtalik">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198193 Yumurtalık ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/GxICN Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Yumurtalık]] || 18 457 || 18 463 || 17 929 || 18 266 || 18 660<ref name="yumurtalik">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198193 Yumurtalık ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151227083059/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198193 |date=2015-12-27 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011194824/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198193 Arxivləşdirilib]</ref>
|-
|-
| [[Yüreğir]] || 422 529 || 426 379 || 420 929 || 421 455 || 419 240<ref name="yuregir">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198192 Yüreğir ilçesi nüfusu] İstifadə tarixi: 2015-10-11 [https://archive.is/8y57T Arxivləşdirilib]</ref>
| [[Yüreğir]] || 422 529 || 426 379 || 420 929 || 421 455 || 419 240<ref name="yuregir">[http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198192 Yüreğir ilçesi nüfusu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151227082943/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198192 |date=2015-12-27 }} İstifadə tarixi: 2015–10–11 [https://archive.today/20151011194748/http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce.php?ilceid=198192 Arxivləşdirilib]</ref>
|}
|}


Adana ilinin əsas etnik qrupları [[Türklər]], [[ərəblər]] və [[kürdlər]]dir. Türk mədəniyyəti daxilində assimilyasiyaya uğrayan yeni ərəblərin yeni nəsilləri [[ərəb dili]]ndə danışmırlar. Ərəblər Seyhan çayının şərq sahilində yerləşən Yüreğir ilçəsində yığcam şəkildə yaşayırlar.
Adana ilinin əsas etnik qrupları [[Anadolu türkləri|türklər]], [[ərəblər]] və [[kürdlər]]dir. Türk mədəniyyəti daxilində assimilyasiyaya uğrayan yeni ərəblərin yeni nəsilləri [[ərəb dili]]ndə danışmırlar. Ərəblər Seyhan çayının şərq sahilində yerləşən Yüreğir ilçəsində yığcam şəkildə yaşayırlar. 1990-cı illərdə Adanaya kütləvi axın edən [[Kürdlər]], indi demək olar ki, Adana əhalisinin 1/3 hissəsini təşkil edir. Konoslar, Balkan müharibələri zamanı Adanaya köç etmiş Balkan əsilli Rumıniyalılardır. Onlar Yüreğir ilçəsinin Sinanpaşa məhəlləsinin yaxınlığında yaşayırlar. Təqribən 8 min nəfərdir.<ref name="adanaehalisidini">[https://archive.today/20151017191243/https://www.facebook.com/notes/i-love-turkey/adana/378219915898 Adana] Bu məlumatlar 2010-cu ilə aiddir. İstifadə tarixi: 2015–10–18</ref>
[[1990]]-cı illərdə Adanaya kütləvi axın edən [[Kürdlər]], indi demək olar ki, Adana əhalisinin 1/3 hissəsini təşkil edir.
Konoslar, Balkan müharibələri zamanı Adanaya köç etmiş Balkan əsilli Rumıniyalılardır. Onlar Yüreğir ilçəsinin Sinanpaşa məhəlləsinin yaxınlığında yaşayırlar. Təqribən 8 min nəfərdir.<ref name="adanaehalisidini">[https://archive.is/uhuZh Adana] Bu məlumatlar 2010-cu ilə aiddir. İstifadə tarixi: 2015-10-18</ref>


== Dini ==
== Dini ==
Adana əhalisinin əksəriyyəti [[İslam]] (Sünni) etiqad edir. Türklərin əksəriyyəti, ərəblərin və kürdlərin bəziləri islam dininə etiqad edir. Adanada İslam (şiə) dininə etiqad edənlərin [[1978]]-ci ildə baş verən hadisələrdən sonra [[Qəhrəmanmaraş]]dan köçən [[Ələvilər]]dir. Adana ərəbləri çox zaman ələvilərlə səhv salınır. Şanlıurfadan Adanaya köç edən ərəblərdə İslam dininə etiqad edir.
Adana əhalisinin əksəriyyəti [[sünni]] məzhəbinə etiqad edir. Adanada [[İslam]]ın [[şiə]] məzhəbinə mənsub olanlar 1978-ci ildə baş verən hadisələrdən sonra [[Qəhrəmanmaraş]]dan köçən [[Ələvilər]]dir. Adana ərəbləri çox zaman [[ələvilər]]lə səhv salınır. [[Şanlıurfa]]dan Adanaya köç edən ərəblərdə sünni məzhəbinə etiqad edir. Adana ilində az sayda [[katoliklər]] və [[İudaizm|musavi]]lər var.<ref name="adanaehalisidini" />
Adana ilində az sayda katoliklər və musavilər var.<ref name="adanaehalisidini" />


== İdarəetmə ==
== İdarəetmə ==
[[Şəkil:Old City Hall Adana.jpg|thumb|left|300| Keçmiş Məclis Binası]]
[[Fayl:Old City Hall Adana.jpg|thumb|left|300| Keçmiş Məclis Binası]]
Adana şəhəri Respublika tabeli şəhərdir və Adana şəhər bələdiyyəsi sərhədləri daxilində yerləşir.Şəhər, 61 üzvlük Adana İl Məclisində 5 ilçədən seçilmiş 33 üzvlə təmsil olunur. Bələdiyyə 2 palatalı məclis tərəfindən idarə edilir. Metropol bələdiyyəsi yuxarı palata, ilçə bələdiyyələri aşağı palatanı təşkil edir. Adana şəhər bələdiyyəsinin vəzifəsi yolların çəkilməsi və bərpası, parkların salınması, yeraltı keçdilərin və digər xidmətlərin yerinə yetirilməsidir. 2012-ci il 12 noyabr tarixli 6360 saylı "Büyükşehir belediyesi" qanununa əsasən 29 ildə və həmçinin Adana ilində "il Xüsusi İdarəsi" bağlandı.<ref>[http://www.memurlar.net/haber/314556/ Büyükşehir yasası değiştirildi] Memurlar.Net. Xəbər tarixi: 6 Dekabr 2012. İstifadə tarixi: 2015-10-12</ref><ref>[https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k6360.html 6360 saylı "Büyükşehir belediyesi" kanunu] TBMM Genel Kurulunda kabul edildiği halidir. Kabul tarihi: 12.11.2012 . İstifadə tarixi: 2015-10-12</ref>
Adana şəhəri Respublika tabeli şəhərdir və Adana şəhər bələdiyyəsi sərhədləri daxilində yerləşir. Şəhər, 61 üzvlük Adana İl Məclisində 5 ilçədən seçilmiş 33 üzvlə təmsil olunur. Bələdiyyə 2 palatalı məclis tərəfindən idarə edilir. Metropol bələdiyyəsi yuxarı palata, ilçə bələdiyyələri aşağı palatanı təşkil edir. Adana şəhər bələdiyyəsinin vəzifəsi yolların çəkilməsi və bərpası, parkların salınması, yeraltı keçdilərin və digər xidmətlərin yerinə yetirilməsidir. 2012-ci il 12 noyabr tarixli 6360 saylı "Büyükşehir belediyesi" qanununa əsasən 29 ildə və həmçinin Adana ilində "il Xüsusi İdarəsi" bağlanıb.<ref>[http://www.memurlar.net/haber/314556/ Büyükşehir yasası değiştirildi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20230628171150/https://www.memurlar.net/haber/314556/ |date=2023-06-28 }} Memurlar. Net. Xəbər tarixi: 6 dekabr 2012. İstifadə tarixi: 2015–10–12</ref><ref>[https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k6360.html 6360 saylı "Büyükşehir belediyesi" kanunu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121129042922/https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k6360.html |date=2012-11-29 }} TBMM Genel Kurulunda kabul edildiği halidir. Kabul tarihi: 12.11.2012 . İstifadə tarixi: 2015–10–12</ref>

=== Şəhər Bələdiyyəsi ===
=== Şəhər Bələdiyyəsi ===
[[Şəkil:Adana Metropolitan Hall.png|thumb|right|250px| Adana şəhər Bələdiyyəsi Binası]]
[[Fayl:Adana Metropolitan Hall.png|thumb|right|250px| Adana şəhər Bələdiyyəsi Binası]]
1986-cı ildə 3306 tarixli qanunla Adana şəhər bələdiyyəsi təsis edildi.<ref name="buyuksehir">[http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19139.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19139.pdf 3306 saylı qanun] Kabul tarihi: 19 Haziran 1986. İstifadə tarixi: 2015-10-12</ref> Şəhər bələdiyyəsi 3 qurumdan ibarətdir: Şəhər məclisi, Bələdiyyə sədri, və İcraçı Komitə. İlçə bələdiyyə məclisləri, şəhər məclisində təmsil olunmaq üçün üzvlərinin 1/5 hissəsini seçirlər. Bu səbəbdən Şəhər Məclisi 10-u Seyhandan, 8-i Çukurova və Yüreğirdən, 6-sı Sarıçamdan və 2-si Qaraisalı və seçicilər tərəfində seçilən bələdiyyə sədri olmaqla 35 icraçı komitə üzvündən ibarətdir<ref>[http://www.adana.bel.tr/belediye-meclisi-uyesi-sayfa.html Adana Büyükşehir Belediye Meclisi Üyeleri] [http://adana.bel.tr/ Adana Büyükşehir Belediyesi] İstifadə tarixi: 2015-10-12</ref>. Şəhər bələdiyyə sədri tərəfindən seçilən 10 nəfərlik idarə heyəti 5-i şəhər icraçı komitəsi tərəfindən, digər 5-i isə bələdiyyə sədri tərəfindən seçilən üzvlərdən ibarətdir<ref>[http://web.archive.org/web/20100612153829/http://www.adana.bel.tr/encumen-uyeleri-sayfa.html Adana Büyükşehir Belediyesi Encümeni] [http://adana.bel.tr/ Adana Büyükşehir Belediyesi] İstifadə tarixi: 2015-10-12</ref>.
1986-cı ildə 3306 tarixli qanunla Adana şəhər bələdiyyəsi təsis edilib.<ref name="buyuksehir">[http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19139.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19139.pdf 3306 saylı qanun] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150325161538/http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=https%3A%2F%2Frp.liu233w.com%3A443%2Fhttp%2Fwww.resmigazete.gov.tr%2Farsiv%2F19139.pdf&main=https%3A%2F%2Frp.liu233w.com%3A443%2Fhttp%2Fwww.resmigazete.gov.tr%2Farsiv%2F19139.pdf |date=2015-03-25 }} Kabul tarihi: 19 Haziran 1986. İstifadə tarixi: 2015–10–12</ref> Şəhər bələdiyyəsi 3 qurumdan ibarətdir: Şəhər məclisi, Bələdiyyə sədri, və İcraçı Komitə. İlçə bələdiyyə məclisləri, şəhər məclisində təmsil olunmaq üçün üzvlərinin 1/5 hissəsini seçirlər. Bu səbəbdən Şəhər Məclisi 10-u Seyhandan, 8-i Çukurova və Yüreğirdən, 6-sı Sarıçamdan və 2-si Qaraisalı və seçicilər tərəfində seçilən bələdiyyə sədri olmaqla 35 icraçı komitə üzvündən ibarətdir.<ref>[http://www.adana.bel.tr/belediye-meclisi-uyesi-sayfa.html Adana Büyükşehir Belediye Meclisi Üyeleri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140420200235/http://www.adana.bel.tr/belediye-meclisi-uyesi-sayfa.html |date=2014-04-20 }} [http://adana.bel.tr/ Adana Büyükşehir Belediyesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110730130907/http://www.adana.bel.tr/ |date=2011-07-30 }} İstifadə tarixi: 2015–10–12</ref> Şəhər bələdiyyə sədri tərəfindən seçilən 10 nəfərlik idarə heyəti 5-i şəhər icraçı komitəsi tərəfindən, digər 5-i isə bələdiyyə sədri tərəfindən seçilən üzvlərdən ibarət olur.<ref>[https://web.archive.org/web/20100612153829/http://www.adana.bel.tr/encumen-uyeleri-sayfa.html Adana Büyükşehir Belediyesi Encümeni] [http://adana.bel.tr/ Adana Büyükşehir Belediyesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110730130907/http://www.adana.bel.tr/ |date=2011-07-30 }} İstifadə tarixi: 2015–10–12</ref>


=== İlçələri ===
=== İlçələri ===
Adana ili ümumilikdə 15 ilçədən ibarətdir. Bunlardan Seyhan, Yüreğir, Çukurova, Sarıçam və Qaraisaı ilçələri birləşərək Adana şəhəri təşkil edir. İlçələr özləri belde, məhəllə və kəndlərdən ibarətdir.
Adana ili ümumilikdə 15 ilçədən ibarətdir. Bunlardan Seyhan, Yüreğir, Çukurova, Sarıçam və Qaraisaı ilçələri birləşərək Adana şəhəri təşkil edir. İlçələrin özlərinə isə belde, məhəllə və kəndlər daxildir.
[[Şəkil:Beyazevler.JPG|thumb|250px|left|Çukurova ilçəsi]]
[[Fayl:Beyazevler.JPG|thumb|250px|left|Çukurova ilçəsi]]
* Seyhan çayının qərb sahilində yerləşən [[Seyhan]] ilçəsi şəhərin mədəniyyət və biznes mərkəzidir. D-400 avtomobil yolu ilçəni iki hissəyə bölür. Şimal hissəsi iqtisadi tərəfdən inkişaf etmişdir. Yol boyunca otellər, mədəniyyət mərkəzləri, ticarət və biznes mərkəzləri var. Cənub tərəfində isə şəhərin qədim görüntüsü gözə çarpır. Bura az gəlirli əhalinin çoxluq təşkil etdiyi məkanlardandır.
* Seyhan çayının qərb sahilində yerləşən [[Seyhan]] ilçəsi şəhərin mədəniyyət və biznes mərkəzidir. D-400 avtomobil yolu ilçəni iki hissəyə bölür. Şimal hissəsi iqtisadi tərəfdən inkişaf etmişdir. Yol boyunca otellər, mədəniyyət mərkəzləri, ticarət və biznes mərkəzləri var. Cənub tərəfində isə şəhərin qədim görüntüsü gözə çarpır. Bura az gəlirli əhalinin çoxluq təşkil etdiyi məkanlardandır.
* [[Çukurova]] ilçəsi, Seyhan ilinin şimalında yerləşir. Çukurova mərkəzindən şimalda 3 000 hektarlıq bir əraziyə şəhəri köçürmək məqsədilə 80-cı illərin ortalarından etibarən "Yeni Adana" layihəsi hazırlanmışdır.<ref>[http://web.archive.org/web/20100915124243/http://adana.bel.tr/yeni-adana-projesi-sayfa.html Yeni Adana projesi] İstifadə tarixi: 2015-10-18</ref> Bu layihə əsasında hal-hazırda bu ərazidə, Turgut Özal parkı, Süleyman Dəmirəl parkı, Kənan Evrən parkı və çoxmərtəbəli binalar var.
* Çukurova ilçəsi, Seyhan ilinin şimalında yerləşir. Çukurova mərkəzindən şimalda 3 000 hektarlıq bir əraziyə şəhəri köçürmək məqsədilə 80-ci illərin ortalarından etibarən "Yeni Adana" layihəsi hazırlanmışdır.<ref>[https://web.archive.org/web/20100915124243/http://adana.bel.tr/yeni-adana-projesi-sayfa.html Yeni Adana projesi] İstifadə tarixi: 2015–10–18</ref> Bu layihə əsasında hal-hazırda bu ərazidə, Turgut Özal parkı, Süleyman Dəmirəl parkı, Kənan Evrən parkı və çoxmərtəbəli binalar var.
* [[Yüreğir]] ilçəsi, Seyhan çayının şərq tərəfində yerləşir. Ərazi əsasən fabrika, zavodların yerləşdiyi məkanlardandır. Çay üzərində salınan yeni körpü və ilçədə metro xəttlərinin çəkilməsi ilə ilçə iqtisadi əhəmiyyət qazanmağa başlamışdır.
* [[Yüreğir]] ilçəsi, Seyhan çayının şərq tərəfində yerləşir. Ərazi əsasən fabrika, zavodların yerləşdiyi məkanlardandır. Çay üzərində salınan yeni körpü və ilçədə metro xəttlərinin çəkilməsi ilə ilçə iqtisadi əhəmiyyət qazanmağa başlamışdır.
* [[Sarıçam]] ilçəsi, Yüreğir ilçəsinin şimal-şərqində yerləşir. Çukurova Universiteti bu ilçədə yerləşir.
* [[Sarıçam]] ilçəsi, Yüreğir ilçəsinin şimal-şərqində yerləşir. Çukurova Universiteti bu ilçədə yerləşir.
* [[Qaraisalı]] ilçəsi, Seyhan hövzəsinin şimalında kiçik bir ilçədir. Seyhan çayı boyunca çoxlu sayda əyləncə mərkəzləri var.
* [[Qaraisalı]] ilçəsi, Seyhan hövzəsinin şimalında kiçik bir ilçədir. Seyhan çayı boyunca çoxlu sayda əyləncə mərkəzləri var.


Sətir 268: Sətir 269:
! İlçə adı !! Ərazisi (km<sup>2</sup>) !! Əhalisi (nəfər) !! Kəndlərin sayı !! İl mərkəzinə məsafə (km) !! Kaymakam !! İlçə statusu verildiyi tarix
! İlçə adı !! Ərazisi (km<sup>2</sup>) !! Əhalisi (nəfər) !! Kəndlərin sayı !! İl mərkəzinə məsafə (km) !! Kaymakam !! İlçə statusu verildiyi tarix
|-
|-
| [[Aladağ]] || 17.113<ref>[http://www.aladag.bel.tr/ Coğrafya ve İdari yapı] Adana Belediyyesi. İstifadə tarixi: 2015-10-18</ref> || 1 347<ref name="aladag"/> || 22 kənd ||99 || Əhməd Ziya Filizər<ref name="kaymakam">[http://adana.yerelnet.org.tr/il_ilce_kaymakamlik.php?iladi=ADANA Adana ilçeleri kaymakamları listesi] YerelNet.Org.tr. İstifadə tarixi: 2015-10-18</ref> || 1987<ref>Ahmet Kenarlı (2004). "Şehrim! Adını kim koydu?". Tablet Basım Yayın. s. s. 61.</ref>
| [[Aladağ]] || 17.113<ref>[http://www.aladag.bel.tr/ Coğrafya ve İdari yapı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150429220303/http://aladag.bel.tr/ |date=2015-04-29 }} Adana Belediyyesi. İstifadə tarixi: 2015–10–18</ref> || 1 347<ref name="aladag"/> || 22 kənd ||99 || Əhməd Ziya Filizər<ref name="kaymakam">[http://adana.yerelnet.org.tr/il_ilce_kaymakamlik.php?iladi=ADANA Adana ilçeleri kaymakamları listesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160119184841/http://adana.yerelnet.org.tr/il_ilce_kaymakamlik.php?iladi=ADANA |date=2016-01-19 }} YerelNet. Org.tr. İstifadə tarixi: 2015–10–18</ref> || 1987<ref>Ahmet Kenarlı (2004). "Şehrim! Adını kim koydu?". Tablet Basım Yayın. s. s. 61.</ref>
|-
|-
| [[Ceyhan]] ||1.424 || 159 454 <ref name="ceyhan"/>|| 71 kənd || 47 || Mustafa Ünlüsoy<ref name="kaymakam" /> || 1 iyun 1933
| [[Ceyhan]] ||1.424 || 159 454<ref name="ceyhan"/>|| 71 kənd || 47 || Mustafa Ünlüsoy<ref name="kaymakam" /> || 1 iyun 1933
|-
|-
| [[Çukurova]] || 240 || 353 680 <ref name="cukurova"/> || 11 kənd<ref>Çukurova ilçəsində 13 bələdiyyə və 11 kənd var. 13 bələdiyyədən 9-u Adana şəhər bələdiyyəsinə bağlıdır.</ref> || İlçə mərkəzi || Məhməd Əli Özkan|| 2008
| Çukurova || 240 || 353 680<ref name="cukurova"/> || 11 kənd<ref>Çukurova ilçəsində 13 bələdiyyə və 11 kənd var. 13 bələdiyyədən 9-u Adana şəhər bələdiyyəsinə bağlıdır.</ref> || İlçə mərkəzi || Mehmet Əli Özkan|| 2008
|-
|-
| [[Feke]] || 1.233 || 17 820<ref name="feke"/> || 40 kənd|| 122 || İhsan Emre Aydın<ref name="kaymakam" />||
| [[Feke]] || 1.233 || 17 820<ref name="feke"/> || 40 kənd|| 122 || İhsan Emre Aydın<ref name="kaymakam" />||
|-
|-
| [[İmamoğlu]]|| 424 || 29 111 <ref name="imamoglu"/>|| 18 kənd || 45 || Savaş Ünlü<ref name="kaymakam" />|| 19 iyun 1987<ref>İmamoğlu Kaymakamlığının Yaptığı Komisyon Çalışması Sosyal ve Kültürel Yapısıyla İmamoğlu Tarihi, Şamil Yazan, 2008 Adana</ref>
| [[İmamoğlu]]|| 424 || 29 111<ref name="imamoglu"/>|| 18 kənd || 45 || Savaş Ünlü<ref name="kaymakam" />|| 19 iyun 1987<ref>İmamoğlu Kaymakamlığının Yaptığı Komisyon Çalışması Sosyal ve Kültürel Yapısıyla İmamoğlu Tarihi, Şamil Yazan, 2008 Adana</ref>
|-
|-
| [[Qaraisalı]]|| 1.526 || 21 682<ref name="qaraisali"/> || 62 kənd || İlçə mərkəzi || Məhməd Tunc <ref name="kaymakam" />||
| [[Qaraisalı]]|| 1.526 || 21 682<ref name="qaraisali"/> || 62 kənd || İlçə mərkəzi || Mehmet Tunc<ref name="kaymakam" />||
|-
|-
| [[Karataş]]|| 907 || 22 178 <ref name="karatas"/>|| 46 kənd || 48 || Rəcəb Öztürk <ref name="kaymakam" />|| 1957
| [[Karataş]]|| 907 || 22 178<ref name="karatas"/>|| 46 kənd || 48 || Rəcəb Öztürk<ref name="kaymakam" />|| 1957
|-
|-
| [[Kozan]]|| 1.690 || 128 893 <ref name="kozan"/>|| 86 kənd || 69 || İzəddin Sevgili<ref name="kaymakam" />|| 1926
| [[Kozan]]|| 1.690 || 128 893<ref name="kozan"/>|| 86 kənd || 69 || İzəddin Sevgili<ref name="kaymakam" />|| 1926
|-
|-
| [[Pozantı]]|| 793 || 20 004<ref name="pozanti"/> || 16 kənd || 112 || Bilal Özkan<ref name="kaymakam" />|| 1954
| [[Pozantı]]|| 793 || 20 004<ref name="pozanti"/> || 16 kənd || 112 || Bilal Özkan<ref name="kaymakam" />|| 1954
|-
|-
| [[Saimbəyli]]|| 1.157 || 16 000<ref name="saimbeyli"/>|| 25 kənd || 157 || Səda Başoğlu<ref name="kaymakam" />|| 1922
| [[Saimbəyli]]|| 1.157 || 16 000<ref name="saimbeyli"/>|| 25 kənd || 157 || Səda Başoğlu<ref name="kaymakam" />|| 1922
|-
|-
| [[Sarıçam]]|| || 143.547<ref name="saricam"/> || 36 kənd || İlçə mərkəzi || Əli Murad Kayhan<ref name="kaymakam" />|| 22 Mart 2008
| [[Sarıçam]]|| || 143.547<ref name="saricam"/> || 36 kənd || İlçə mərkəzi || Əli Murad Kayhan<ref name="kaymakam" />|| 22 mart 2008
|-
|-
| [[Seyhan]]|| 501 || 779,232 <ref name="seyhan"/>||30 kənd || İlçə mərkəzi || Şenol Bozacıoğlu<ref name="kaymakam" />||
| [[Seyhan]]|| 501 || 779,232<ref name="seyhan"/>||30 kənd || İlçə mərkəzi || Şenol Bozacıoğlu<ref name="kaymakam" />||
|-
|-
| [[Tufanbəyli]]|| 987 || 19 184 <ref name="tufanbeyli"/>|| 29 kənd || 196 || Adəm Başoğlu<ref name="kaymakam" />|| 1958
| [[Tufanbəyli]]|| 987 || 19 184<ref name="tufanbeyli"/>|| 29 kənd || 196 || Adəm Başoğlu<ref name="kaymakam" />|| 1958
|-
|-
| [[Yumurtalık]]|| 553 ||18 660 <ref name="yumurtalik"/> ||16 kənd || 80 || Əsalət Qarabulud<ref name="kaymakam" />|| 1959
| [[Yumurtalık]]|| 553 ||18 660<ref name="yumurtalik"/> ||16 kənd || 80 || Əsalət Qarabulud<ref name="kaymakam" />|| 1959
|-
|-
| [[Yüreğir]]|| 857.987 || 419,240 <ref name="yuregir"/> || 112 kənd || Mərkəzi ilçə|| Fatih Genel<ref name="kaymakam" />|| 1986
| [[Yüreğir]]|| 857.987 || 419,240<ref name="yuregir"/> || 112 kənd || Mərkəzi ilçə|| Fatih Genel<ref name="kaymakam" />|| 1986
|}
|}
</center>
</center>


== Səhiyyə ==
== Səhiyyə ==
Adana ilində müxtəlif tibi xidmətləri özündə birləşdirən 144 xəstəxana fəaliyyət göstərir. Həmçinin bu xəstəxanalara bağlı olaraq 766 tibb mətnəqəsi vətəndaşlara tibbi xidmət göstərməkdədir. Adana il mərkəzində və bəzi ilçələrdə sürətli əhali artımı səbəbilə yeni xəstəxanalara ehtiyac yaranmışdır. Adana ilində dövlət və özəl olmaqla 19 yataqlı xəstəxana fəaliyyət göstərir ki, bunlardan 4-ü özəl, 1-i Çukurova Universiteti<ref>[http://www.adanasm.gov.tr/Sayfa.aspx?id=12 Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi] T.C. Adana Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015-10-19</ref> və 1-i Başkent Universitetinə bağlı<ref>[http://www.adanasm.gov.tr/Sayfa.aspx?id=13 Seyhan Başkent Hastanesi] T.C. Adana Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015-10-19</ref>, 9-u Səhiyyə Nazirliyinə bağlı və 5-i Səhiyyə Nazirliyinə tabeli ixtisasyönümlü xəstəxanalardır. Bu xəstəxanalarda ümumi yataq sayı 3717 nəfərdir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=7 Adana`da sağlık hizmetleri] İstifadə tarixi: 2015-10-19</ref>
Adana ilində müxtəlif tibi xidmətləri özündə birləşdirən 144 xəstəxana fəaliyyət göstərir. Həmçinin bu xəstəxanalara bağlı olaraq 766 tibb mətnəqəsi vətəndaşlara tibbi xidmət göstərməkdədir. Adana il mərkəzində və bəzi ilçələrdə sürətli əhali artımı səbəbilə yeni xəstəxanalara ehtiyac yaranmışdır. Adana ilində dövlət və özəl olmaqla 19 yataqlı xəstəxana fəaliyyət göstərir ki, bunlardan 4-ü özəl, 1-i Çukurova Universiteti<ref>[http://www.adanasm.gov.tr/Sayfa.aspx?id=12 Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150207003237/http://adanasm.gov.tr/Sayfa.aspx?id=12 |date=2015-02-07 }} T. C. Adana Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–19</ref> və 1-i Başkent Universitetinə bağlı<ref>[http://www.adanasm.gov.tr/Sayfa.aspx?id=13 Seyhan Başkent Hastanesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160330105433/http://www.adanasm.gov.tr/Sayfa.aspx?id=13 |date=2016-03-30 }} T. C. Adana Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–19</ref>, 9-u Səhiyyə Nazirliyinə bağlı və 5-i Səhiyyə Nazirliyinə tabeli ixtisasyönümlü xəstəxanalardır. Bu xəstəxanalarda ümumi yataq sayı 3717 nəfərdir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=7 Adana`da sağlık hizmetleri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211025040026/http://adanadan.biz/icerik.asp?ICID=7 |date=2021-10-25 }} İstifadə tarixi: 2015–10–19</ref>


== Nəqliyyatı ==
== Nəqliyyatı ==

=== Hava nəqliyyatı ===
=== Hava nəqliyyatı ===
[[Şəkil:Metro train crossing Seyhan River.png|thumb|left|300px|Seyhan çayı üzərindən keçən Metro xətti]]
[[Fayl:Metro train crossing Seyhan River.png|thumb|right|300px|Seyhan çayı üzərindən keçən Metro xətti]]
Adana hava limanı [[1937]]-ci ildə hərbi hava limanı olaraq fəaliyyətə başlamışdır.<ref>[http://www.adana.dhmi.gov.tr/havaalanlari/sayfa.aspx?hv=7&mnu=1267 Adana havaalanı tarihi] [http://adana.dhmi.gov.tr Devlet Havaalanı İşletmesi - Adana] İstifadə tarixi: 2015-10-13</ref> [[1956]]-cı ildə isə sərnişinlərə xidmətə başlamışdır. Hava limanı [[1997]]-ci ildə 12 704 təyyarə qəbul etmiş və yola salmışdır. [[1997]]-ci ildə 904 210 nəfər sərnişin hava limanının xidmətlərindən yararlanmışdır. Karataş ilçəsi Yemişli kəndi yaxınlığında, Adanaya 38&nbsp;km məsafədə, Karataşa isə 10&nbsp;km məsafədə bir boş ərazi hava limanı üçün müəyyənləşdirilmiş və 1996-cı ildə ilk dəfə proqrama daxil edilmişdir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=180 Havayolu Ulaşımı] adanadan.biz.</ref>
Adana hava limanı 1937-ci ildə hərbi hava limanı olaraq fəaliyyətə başlamışdır.<ref>[http://www.adana.dhmi.gov.tr/havaalanlari/sayfa.aspx?hv=7&mnu=1267 Adana havaalanı tarihi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304221225/http://www.adana.dhmi.gov.tr/havaalanlari/sayfa.aspx?hv=7&mnu=1267 |date=2016-03-04 }} [http://adana.dhmi.gov.tr Devlet Havaalanı İşletmesi — Adana] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20121221160436/http://adana.dhmi.gov.tr/ |date=2012-12-21 }} İstifadə tarixi: 2015–10–13</ref> 1956-cı ildə isə sərnişinlərə xidmətə başlamışdır. Hava limanı 1997-ci ildə 12 704 təyyarə qəbul etmiş və yola salmışdır. 1997-ci ildə 904 210 nəfər sərnişin hava limanının xidmətlərindən yararlanmışdır. Karataş ilçəsi Yemişli kəndi yaxınlığında, Adanaya 38&nbsp;km məsafədə, Karataşa isə 10&nbsp;km məsafədə bir boş ərazi hava limanı üçün müəyyənləşdirilmiş və 1996-cı ildə ilk dəfə proqrama daxil edilmişdir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=180 Havayolu Ulaşımı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211025050958/http://adanadan.biz/icerik.asp?ICID=180 |date=2021-10-25 }} adanadan.biz.</ref>

=== Su nəqliyyatı ===
=== Su nəqliyyatı ===
Adana ilində beynəlxalq yük daşımalarına açıq olan Botaş limanı və Tavr Kübrə Fabrikaları Limanı fəaliyyət göstərir.
Adana ilində beynəlxalq yük daşımalarına açıq olan Botaş limanı və Tavr Kübrə Fabrikaları Limanı fəaliyyət göstərir.

=== Dəmiryolu nəqliyyatı ===
=== Dəmiryolu nəqliyyatı ===
[[Şəkil:Adana Garı(Gece).jpg|thumb|250px|right|Ziyapaşa Dəmiryolu Stansiyası]]
[[Fayl:Adana Garı(Gece).jpg|thumb|250px|left|Ziyapaşa Dəmiryolu Stansiyası]]
Adanada ilk dəmiryol xətti ingilislər tərəfindən [[1886]]-cı ildə yaradılmışdır. Hal-hazırda, Adana ili daxilində 260,615&nbsp;km məsafəlik dəmiryol xətləri yerləşir. Dəmiryolu ilin Pozantı, Seyhan, Yüreğir, Ceyhan ilçələrindənn, eyni zamanda Qaraisalı ilçəsi yaxınlığından keçir. Ümumilikdə 20 kənd və qəsəbəni özündə birləşdirir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=179 Adana`ya demiryolu ulaşımı] İstifadə tarixi: 2015-10-19</ref>
Adanada ilk dəmiryol xətti ingilislər tərəfindən 1886-cı ildə yaradılmışdır. Hal-hazırda, Adana ili daxilində 260,615&nbsp;km məsafəlik dəmiryol xətləri yerləşir. Dəmiryolu ilin Pozantı, Seyhan, Yüreğir, Ceyhan ilçələrindənn, eyni zamanda Qaraisalı ilçəsi yaxınlığından keçir. Ümumilikdə 20 kənd və qəsəbəni özündə birləşdirir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=179 Adana`ya demiryolu ulaşımı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211025042518/http://adanadan.biz/icerik.asp?ICID=179 |date=2021-10-25 }} İstifadə tarixi: 2015–10–19</ref>

=== Şəhər daxili nəqliyyat ===
=== Şəhər daxili nəqliyyat ===
Adana şəhərində vətəndaşlara nəqliyyat xidməti şəhər bələdiyyəsi avtobusları, özəl sərnişin avtobusları və taksilər istifadə edilir. [[1996]]-cı ildə inşasına başlanılan və 12 stansiyadan ibarət Adana Metropoliteni [[2006]]-cu ildə sərnişinlərin istifadəsinə verilmişdir.Lakin bir neçə ay sonra fəaliyyətini dondurdu. [[2007]]-ci ildən etibarən bütün nəqliyyat xidmətlərində KentKartdan istifadə edilir.<ref>[http://www.kentkart.com/ KentKart] İstifadə tarixi: 2015-10-19</ref> [[2010]]-cu ildə Adana Metropoliteni təkrar sərnişinlərin istifadəsinə verildi və KentKart sisteminə qoşuldu.
Adana şəhərində vətəndaşlara nəqliyyat xidməti şəhər bələdiyyəsi avtobusları, özəl sərnişin avtobusları və taksilər istifadə edilir. 1996-cı ildə inşasına başlanılan və 12 stansiyadan ibarət Adana Metropoliteni 2006-cı ildə sərnişinlərin istifadəsinə verilmişdir. Lakin bir neçə ay sonra fəaliyyətini dondurdu. 2007-ci ildən etibarən bütün nəqliyyat xidmətlərində KentKartdan istifadə edilir.<ref>[http://www.kentkart.com/ KentKart] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190705222520/https://www.kentkart.com/ |date=2019-07-05 }} İstifadə tarixi: 2015–10–19</ref> 2010-cu ildə Adana Metropoliteni təkrar sərnişinlərin istifadəsinə verildi və KentKart sisteminə qoşuldu.


== İqtisadiyyat ==
== İqtisadiyyat ==
=== Ticarət ===
=== Ticarət ===
[[Fayl:Atatürk Museum 3 (33592688243).jpg|300px|thumb|right|Adananın tarixi hissəsi]]
Sənaye və ticarət bir-birini tamamlayan fəaliyyət növləri olduğundan, Adanada ticarət sənaye ilə paralel olaraq inkişaf edir. Respublikanın ilk illərindən başlayaraq Ulucami və Seyhan çayı sahilində qurulan ticarət yerlərində yerli əhalidə öz məhsullarını satışa çıxarır. Bu gün şəhərin mərkəzində Seyhan çayı sahilində Galereya Biznes Mərkəzi yerləşir. Mərkəzdə 1 əyləncə mərkəzi, 6 Kinozal, 62 Fast Food, 800 yerlik açıq və 400 yerlik qapalı parking, 624 satış yeri yerləşir. Şəhərin müxtəlif yerlərində Migros mağazalarının filialları, şəhərin şimal hissəsində Carrefour, Groseri, Metro, Real kimi satış mərkəzləri Adana ticarət həyatında pay sahibidirlər.
Sənaye və ticarət bir-birini tamamlayan fəaliyyət növləri olduğundan, Adanada ticarət sənaye ilə paralel olaraq inkişaf edir. Respublikanın ilk illərindən başlayaraq Ulucami və Seyhan çayı sahilində qurulan ticarət yerlərində yerli əhalidə öz məhsullarını satışa çıxarır. Bu gün şəhərin mərkəzində Seyhan çayı sahilində Galereya Biznes Mərkəzi yerləşir. Mərkəzdə 1 əyləncə mərkəzi, 6 Kinozal, 62 Fast Food, 800 yerlik açıq və 400 yerlik qapalı parking, 624 satış yeri yerləşir. Şəhərin müxtəlif yerlərində Migros mağazalarının filialları, şəhərin şimal hissəsində Carrefour, Groseri, Metro, Real kimi satış mərkəzləri Adana ticarət həyatında pay sahibidirlər.


==== Daxili ticarət ====
==== Daxili ticarət ====
[[Kənd təsərrüfatı]]nın inkişaf səbəbi ilə Adana daxili ticarətini ən çox kənd təsərrüfatı məhsullları təşkil edir. [[1985]]-ci ildə Adanada 1700 şirkət yerləşirdi. Ticarətin inkişafı nəticəsində 1997-ci ildə bu rəqəm 12 000-ə çatmışdır.
[[Kənd təsərrüfatı]]nın inkişaf səbəbi ilə Adana daxili ticarətini ən çox kənd təsərrüfatı məhsullları təşkil edir. 1985-ci ildə Adanada 1700 şirkət yerləşirdi. Ticarətin inkişafı nəticəsində 1997-ci ildə bu rəqəm 12 000-ə çatmışdır.


==== Xarici ticarət ====
==== Xarici ticarət ====
İxracatın əsas hissəsini [[pambıq]] və [[toxuculuq]] məhsulları, meyvə və tərəvəz məhsulları təşkil edir. Ən çox [[Almaniya]], [[İtaliya]], [[Böyük Britaniya]], [[İordaniya]], [[İran]], [[İraq]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]], [[Küveyt]] və [[Şimali Kipr]]-ə məhsul göndərilir. [[2000]]-ci ildə 700 mln ABŞ dolları həcmində məhsul xaricə göndərilmişdirsə, [[2005]]-ci ildə bu rəqəm artaraq 1.5 mld ABŞ dolları keçmişdir. 2005-ci ildə statistikasına əsasən, Adana ilində 571 firma ixracatla məşğul olur.
İxracatın əsas hissəsini [[pambıq]] və [[toxuculuq]] məhsulları, meyvə və tərəvəz məhsulları təşkil edir. Ən çox [[Almaniya]], [[İtaliya]], [[Böyük Britaniya]], [[İordaniya]], [[İran]], [[İraq]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]], [[Küveyt]] və [[Şimali Kipr]]-ə məhsul göndərilir. 2000-ci ildə 700 mln ABŞ dolları həcmində məhsul xaricə göndərilmişdirsə, 2005-ci ildə bu rəqəm artaraq 1.5 mld ABŞ dolları keçmişdir. 2005-ci ildə statistikasına əsasən, Adana ilində 571 firma ixracatla məşğul olur. İdxal edilən məhsulları sırasında ən çox sənaye üçün gərəkli avadanlıqlar və onların ehtiyat parçaları təşkil edir. Ən çox [[Almaniya]], [[Böyük Britaniya]], [[İtaliya]], [[Fransa]], [[Hollandiya]], [[Danimarka]], [[Finlandiya]], [[Belçika]], [[ABŞ]], [[Azərbaycan]], [[Şimali Makedoniya]], [[Yaponiya]], [[Koreya]], [[Çexiya]], [[Avstraliya]], [[İran]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]]nından məhsullar idxal edilir. 2004-cü ildə idxal miqdarı 496 mln ABŞ dollarına yaxındır. 2014-cü il statistikasına əsasən idxal həcmi azalaraq 251 milyon ABŞ dollarından 242 milyon ABŞ dollarına qədər azalmışdır. İxracat isə artaraq 151 milyondan 157 milyona yüksəlmişdir.<ref>[http://adana.cukurova.edu.tr/ticaret.asp Adana ekonomisi — Ticaret] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170517145922/http://adana.cukurova.edu.tr/ticaret.asp |date=2017-05-17 }} [http://cukurova.edu.tr Çukurova Üniversitesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220802123535/https://cukurova.edu.tr/ |date=2022-08-02 }} İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>
İdxal edilən məhsulları sırasında ən çox sənaye üçün gərəkli avadanlıqlar və onların ehtiyat parçaları təşkil edir. Ən çox [[Almaniya]], [[Böyük Britaniya]], [[İtaliya]], [[Fransa]], [[Hollandiya]], [[Danimarka]], [[Finlandiya]], [[Belçika]], [[ABŞ]], [[Azərbaycan]], [[Makedoniya]], [[Yaponiya]], [[Koreya]], [[Çexiya]], [[Avstraliya]], [[İran]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]]nından məhsullar idxal edilir. 2004-ci ildə idxal miqdarı 496 mln ABŞ dollarına yaxındır.
2014-cü il statistikasına əsasən idxal həcmi azalaraq 251 milyon ABŞ dollarından 242 milyon ABŞ dollarına qədər azalmışdır. İxracat isə artaraq 151 milyondan 157 milyona yüksəlmişdir.<ref>[http://adana.cukurova.edu.tr/ticaret.asp Adana ekonomisi - Ticaret] [http://cukurova.edu.tr Çukurova Üniversitesi] İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>


=== Kənd təsərrüfatı ===
=== Kənd təsərrüfatı ===
Çukurova vadisində [[buğda]], [[zeytun]], [[nar]], [[qarğıdalı]], [[limon]], [[mandarin]], [[portağal]], [[banan]], [[kivi]], [[şəkər çuğunduru]], [[pomidor]], [[kartof]], [[bibər]], [[soğan]], [[üzüm]], [[lobya]], [[xiyar]], [[qarpız]] və s. kimi bitkilər becərilir. Sulama prosesi klassik sulama sistemlərindən və yağmurlama texnologiyası ilə reallaşdırılır.
Çukurova vadisində [[buğda]], [[zeytun]], [[Adi nar|nar]], [[qarğıdalı]], [[limon]], [[mandarin]], [[portağal]], [[banan]], [[kivi]], [[şəkər çuğunduru]], [[pomidor]], [[kartof]], [[bibər]], [[soğan]], [[üzüm]], [[lobya]], [[xiyar]], [[qarpız]] və s. kimi bitkilər becərilir. Sulama prosesi klassik sulama sistemlərindən və yağmurlama texnologiyası ilə reallaşdırılır.


=== Heyvandarlıq ===
=== Heyvandarlıq ===
Kənd təsərrüfatı ilə birlikdə maldarlıqda Adana iqtisadiyyatında önəmli paya sahibdir. Adanadan qonşu illərə və ölkələrə hər zaman mal-qara ixrac edilir. Bununla bərabər 80%-ə qədər Şərqi Anadolu regionundan və Cənub-Şərqi Anadolu regionundan canlı mal-qara və və heyvandarlıq məhsulları idxal edilir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=25 Hayvancılık] Adanadan.biz İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>
Kənd təsərrüfatı ilə birlikdə maldarlıqda Adana iqtisadiyyatında önəmli paya sahibdir. Adanadan qonşu illərə və ölkələrə hər zaman mal-qara ixrac edilir. Bununla bərabər 80%-ə qədər Şərqi Anadolu regionundan və Cənub-Şərqi Anadolu regionundan canlı mal-qara və və heyvandarlıq məhsulları idxal edilir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=25 Hayvancılık] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170521162057/http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=25 |date=2017-05-21 }} Adanadan.biz İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>
Arıçılıq isə daha çox dağlıq və meşə içində yerləşən kəndlərdə inkişaf etmişdir. İmamoğlu ilçəsində 1, Kozan ilçəsində 2, Yüreğir ilçəsində 1 bal istehsalı müəssisəsi fəaliyyət göstərir.
Arıçılıq isə daha çox dağlıq və meşə içində yerləşən kəndlərdə inkişaf etmişdir. İmamoğlu ilçəsində 1, Kozan ilçəsində 2, Yüreğir ilçəsində 1 bal istehsalı müəssisəsi fəaliyyət göstərir.
<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=104 Arıcılık] İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>
<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=104 Arıcılık] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211025052419/http://adanadan.biz/icerik.asp?ICID=104 |date=2021-10-25 }} İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>


== Turizmi==
== Turizmi ==
⚫
[[Fayl:Adana Hilton.PNG|thumb|right|250px|Hilton Hotel Adana]]
⚫
Adana ili təbiəti, qədim tayfaların yaşadığı bölgə olduğuna görə bölgədə turizmin inkişafına perspektivləri çoxdur. Çoxlu sayda qala, körpü, məscid, kilsə, yaşayış yeri, xan, hamam, muzey ilə mədəni turizm üçün, kilsə və məscidlərlə dini turizm üçün perspektivləri çoxdur.
⚫
[[Şəkil:Adana Hilton.PNG|thumb|right|250px|Hilton Hotel Adana]]
⚫
Seyhan çayının hər iki sahilində və şəhər mərkəzində inşa edilməkdə olan bir ox otellər ilin turizm sənayesinin inkişafına təkan verməkdədir. Ceyhan və Yumurtalık ilçələrinin sahilyanı bölgələri Adananı yerləşdirmə müəssisələrinin inşasını düşünməyə vadar etmişdir. 4200 yerlik 29 otel iki il içərisində iki dəfə artacağı planlaşdırılır. Oteldəki nömrələrin sayı isə 8400-ə yüksələcək.<ref>[http://www.haberler.com/adana-otel-yatirimcilarinin-yeni-gozdesi-oldu-3240330-haberi/ Adana otel yatırımcılarının yeni gözdesi oldu] Haberler.com İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref> Hal-hazırda beşulduzlu Adana Hilton, Sheraton, Seyhan, Çukurova Sürmeli, şəhərin qərb tərəfindəki Anemon otelləri, dördulduzlu Zaimoğlu, Mavi Sürmeli, Sedef, İnci, Erten otelləri qonaqlara xidmət göstərməkdədir. Bununla yanaşı Türkmən, şəhər mərkəzindəki Ramada və Divan otelləri də inşa edilməkdədir.<ref>[http://www.cuktob.org.tr/uyelerimiz.asp?LnkKId=2 Adana`dakı oteller] Çukurova Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği . İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>


⚫
Adana ili təbiəti, qədim tayfaların yaşadığı bölgə olduğuna görə bölgədə turizmin inkişafı istiqamətində zəngin perspektivə malikdir. O Türkiyənin həm tarixi, həm də mədəni turizm potensialına malik bölgələrdəndir. Adanada çoxlu sayda qala, körpü, məscid, kilsə, yaşayış yeri, xanagah, hamam, muzey ilə mədəni turizm üçün, kilsə və məscidlərlə dini turizm üçün əlverişli şəraitə malikdir.
⚫
2013-cü ildə Adana ilinə 322 479 nəfər turist səfər etmişdir ki, bunlardan 105 mindən çoxu xarici turistdir.<ref>[http://www.adanakultur.gov.tr/TR,91205/sinir-kapilari-giris-cikis-istatistigi.html Sınır kapılarının giriş-çıkış istatistiği. İstifadə tarixi: 2015-10-26]</ref>. Bunların 50%-i [[Almanlar]], 23%-i Kipr [[türklər]]i, 4%-i [[Hollandlar]] və 3%-i [[İngilislər]]dir. Gələn turistlərin 80 702-si Adana Hava limanından, 1034 nəfəri Botaş Limanından daxil olmuşlar.
⚫
===[[Tarixi-mədəni turizm]]===
[[Adana Arxeologiya Muzeyi]], [[1924]]-cü ildə təsis edilmişdir. [[Türkiyə]]nin ən qədim 10 muzeyindən biridir. Muzeydə Gözlükule, Yumuktepe, Sirkeli və Misis qazıntılarından çıxarılan, [[Çukurova]]nın qədim tarixini işıqlandıran əsərlər yerləşir. Adananın şəhər mərkəzində yerləşən, geniş bir baxçası və dörd böyük salonu olan muzeydə qədim dövrdən günümüzə qədər bir çox əsər sərgilənir.<ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43339/adana-arkeoloji-muzesi-mudurlugu.html Adana Arkeoloji Muzesi] T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ . İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>


⚫
Seyhan çayının hər iki sahilində və şəhər mərkəzində inşa edilməkdə olan bir ox otellər ilin turizm sənayesinin inkişafına təkan verməkdədir. Ceyhan və Yumurtalık ilçələrinin sahilyanı bölgələri Adananı yerləşdirmə müəssisələrinin inşasını düşünməyə vadar etmişdir. 4200 yerlik 29 otel iki il içərisində iki dəfə artacağı planlaşdırılır. Oteldəki nömrələrin sayı isə 8400-ə yüksələcək.<ref>[http://www.haberler.com/adana-otel-yatirimcilarinin-yeni-gozdesi-oldu-3240330-haberi/ Adana otel yatırımcılarının yeni gözdesi oldu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150402134002/http://www.haberler.com/adana-otel-yatirimcilarinin-yeni-gozdesi-oldu-3240330-haberi/ |date=2015-04-02 }} Haberler.com İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref> Hal-hazırda beşulduzlu Adana Hilton, Sheraton, Seyhan, Çukurova Sürmeli, şəhərin qərb tərəfindəki Anemon otelləri, dördulduzlu Zaimoğlu, Mavi Sürmeli, Sedef, İnci, Erten otelləri qonaqlara xidmət göstərməkdədir. Bununla yanaşı Türkmən, şəhər mərkəzindəki Ramada və Divan otelləri də inşa edilməkdədir.<ref>[http://www.cuktob.org.tr/uyelerimiz.asp?LnkKId=2 Adana`dakı oteller] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100119032255/http://www.cuktob.org.tr/uyelerimiz.asp?LnkKId=2 |date=2010-01-19 }} Çukurova Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği . İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>
⚫
[[Adana Etnoqrafiya Muzeyi]], [[1845]]-ci ildə inşa edilib daha sonralar tərk edilən kilsədə təsis edilmişdir. [[1983]]-cü ildən Muzey olaraq fəaliyyət göstərir "''Köhnə Muzey''" olaraq tanınan muzeydə Çukurova kəndlərində və Tavr dağlarında yaşayan Yörüklərə aid tarixi əşyalar sərgilənir. 2016-cı ildə muzeyin adı dəyişdirilərək "Adana Qurukörpü Kilsəsi Abidə Muzeyi və Ənənəvi Adana Evi" adlandırıldı.<ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,151952/adana-etnografya-muzesinin-ismi-degismistir.html Adana Etnografya Muzesinin ismi değiştirildi]</ref><ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43341/adana-etnografya-muzesi.html Adana Etnografya Muzesi] T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ . İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>


⚫
2013-cü ildə Adana ilinə 322 479 nəfər turist səfər etmişdir ki, bunlardan 105 mindən çoxu xarici turistdir.<ref>{{Cite web |title=Sınır kapılarının giriş-çıkış istatistiği. İstifadə tarixi: 2015–10–26 |url=http://www.adanakultur.gov.tr/TR,91205/sinir-kapilari-giris-cikis-istatistigi.html |access-date=2015-10-26 |archive-date=2016-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161023200607/http://www.adanakultur.gov.tr/TR,91205/sinir-kapilari-giris-cikis-istatistigi.html |url-status=live }}</ref>. Bunların 50%-i [[Almanlar]], 23%-i Kipr türkləri, 4%-i [[Hollandlar]] və 3%-i [[İngilislər]]dir. Gələn turistlərin 80 702-si Adana Hava limanından, 1034 nəfəri Botaş Limanından daxil olmuşlar.
⚫
[[Adana Atatürk Elm və Mədəniyyət Muzeyi]]nin binası, qədim Adana mərkəzi olan tarixi Təpəbağda, [[XIX əsr]]ə aid Adana evlərindəndir. İki mərtəbəli binadır. Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən "''Qorunması gərəkli daşınmaz mədəni varlıq''" adı ilə mühafizəyə almışdır. Ramazanoğullarından Sufi Paşaya aid olan bu evdə Türkiyə Respublikasının qurucusu [[Mustafa Kamal Atatürk]] [[15 mart]] [[1923]]-cü ldə həyat yoldaşı Lətifə xanımla birlikdə qonaq qalmışlar. Bina, Atatürk Elm və Mədəniyyət Muzeyi Dərnəyi zamanın divizya generalı Bədrəddin Dəmirəlin rəhbərliyi ilə ictimaiyyətə açıq edilmiş və xalqın maddi köməyi ilə bərpa edilmişdir. [[1981]]-ci ildən qonaqların xidmətinə verilmişdir.<ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43340/adana-ataturk-bilim-ve-kultur-muzesi.html Adana Atatürk Bilim ve Kültür Muzesi] T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>


⚫
=== Tarixi-mədəni turizm ===
⚫
[[Şəkil:MisisMosaik.jpg|thumb|right|250px|Misis Mozaik Muzeyindən eksponat]]
[[Misis Mozaika Muzeyi]], [[1956]]-cı ildə Misis ətrafındakı [[mozaika]]ları qorumaq məqsədilə təsis edilmişdir. Burada Nuhun tufanı zamanı gəmiyə aldığı heyvanların rəsmləri mozaikalarda çəkilmişdir. Muzey, digər qədim yaşayış yerlərindən, [[Adana Arxeologiya Muzeyi]]ndən gətirilən digər Mozaykalarla daha da zənginləşdirilmişdir.<ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43342/adana---misis-mozaik-muzesi.html Adana Misis Mozaik Muzesi] T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>
[[Adana Arxeologiya Muzeyi]], 1924-cü ildə təsis edilmişdir. [[Türkiyə]]nin ən qədim 10 muzeyindən biridir. Muzeydə Gözlükule, Yumuktepe, Sirkeli və Misis qazıntılarından çıxarılan, Çukurovanın qədim tarixini işıqlandıran əsərlər yerləşir. Adananın şəhər mərkəzində yerləşən, geniş bir baxçası və dörd böyük salonu olan muzeydə qədim dövrdən günümüzə qədər bir çox əsər sərgilənir.<ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43339/adana-arkeoloji-muzesi-mudurlugu.html Adana Arkeoloji Muzesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304232329/http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43339/adana-arkeoloji-muzesi-mudurlugu.html |date=2016-03-04 }} T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ . İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>
⚫
[[Fayl:MisisMosaik.jpg|thumb|left|250px|Misis Mozaik Muzeyindən eksponat]]
⚫
[[Adana Etnoqrafiya Muzeyi]], 1845-ci ildə inşa edilib daha sonralar tərk edilən kilsədə təsis edilmişdir. 1983-cü ildən Muzey olaraq fəaliyyət göstərir "''Köhnə Muzey''" olaraq tanınan muzeydə Çukurova kəndlərində və Tavr dağlarında yaşayan Yörüklərə aid tarixi əşyalar sərgilənir. 2016-cı ildə muzeyin adı dəyişdirilərək "Adana Qurukörpü Kilsəsi Abidə Muzeyi və Ənənəvi Adana Evi" adlandırıldı.<ref>{{Cite web |title=Adana Etnografya Muzesinin ismi değiştirildi |url=http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,151952/adana-etnografya-muzesinin-ismi-degismistir.html |access-date=2016-07-05 |archive-date=2018-09-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920001415/http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,151952/adana-etnografya-muzesinin-ismi-degismistir.html |url-status=live }}</ref><ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43341/adana-etnografya-muzesi.html Adana Etnografya Muzesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304232322/http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43341/adana-etnografya-muzesi.html |date=2016-03-04 }} T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ . İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>


⚫
[[Adana Atatürk Elm və Mədəniyyət Muzeyi]]nin binası, qədim Adana mərkəzi olan tarixi Təpəbağda, [[XIX əsr]]ə aid Adana evlərindəndir. İki mərtəbəli binadır. Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən "''Qorunması gərəkli daşınmaz mədəni varlıq''" adı ilə mühafizəyə almışdır. Ramazanoğullarından Sufi Paşaya aid olan bu evdə Türkiyə Respublikasının qurucusu [[Mustafa Kamal Atatürk]] 15 mart 1923-cü ldə həyat yoldaşı Lətifə xanımla birlikdə qonaq qalmışlar. Bina, Atatürk Elm və Mədəniyyət Muzeyi Dərnəyi zamanın divizya generalı Bədrəddin Dəmirəlin rəhbərliyi ilə ictimaiyyətə açıq edilmiş və xalqın maddi köməyi ilə bərpa edilmişdir. 1981-ci ildən qonaqların xidmətinə verilmişdir.<ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43340/adana-ataturk-bilim-ve-kultur-muzesi.html Adana Atatürk Bilim ve Kültür Muzesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304203804/http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43340/adana-ataturk-bilim-ve-kultur-muzesi.html |date=2016-03-04 }} T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>
⚫
[[Anavarza]] yaşayış məskəni, Adananın Ceyhan ilçəsi, Kozan-Kadirli yolunun 20&nbsp;km-liyində Dilekkaya kəndi yaxınlığındadır. Roma dövründə Anazarbus olaraq adlandırılmışdır. Anavarza [[408]]-ci ildə [[Kilikiya]] əyalətinin paytaxtı olmuşdur. Şəhəri qalasında Roma və Xilafət dövrünə bağlı izlər qalmaqdadır.<ref name="Anavarza ören yeri">[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43946/adana---antik-kilikyada-anavarza-oren-yeri.html Anavarza ören yeri] T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>


[[Misis Mozaika Muzeyi]], 1956-cı ildə Misis ətrafındakı [[mozaika]]ları qorumaq məqsədilə təsis edilmişdir. Burada Nuhun tufanı zamanı gəmiyə aldığı heyvanların rəsmləri mozaikalarda çəkilmişdir. Muzey, digər qədim yaşayış yerlərindən, [[Adana Arxeologiya Muzeyi]]ndən gətirilən digər Mozaykalarla daha da zənginləşdirilmişdir.<ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43342/adana---misis-mozaik-muzesi.html Adana Misis Mozaik Muzesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304203811/http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43342/adana---misis-mozaik-muzesi.html |date=2016-03-04 }} T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>
⚫
[[Şəkil:Sar-Comana.jpg|thumb|250px|right|Komana]]

⚫
[[Anavarza]] yaşayış məskəni, Adananın Ceyhan ilçəsi, Kozan-Kadirli yolunun 20&nbsp;km-liyində Dilekkaya kəndi yaxınlığındadır. Roma dövründə Anazarbus olaraq adlandırılmışdır. Anavarza 408-ci ildə [[Kilikiya]] əyalətinin paytaxtı olmuşdur. Şəhəri qalasında Roma və Xilafət dövrünə bağlı izlər qalmaqdadır.<ref name="Anavarza ören yeri">[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43946/adana---antik-kilikyada-anavarza-oren-yeri.html Anavarza ören yeri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304205337/http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43946/adana---antik-kilikyada-anavarza-oren-yeri.html |date=2016-03-04 }} T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>

⚫
[[Fayl:Sar-Comana.jpg|thumb|250px|right|Komana]]
Şar yaşayış məskəni, [[Tavr dağları]]nda, Adanadan 210&nbsp;km uzaqlıqda Tufanbəyli ilçəsinin 20&nbsp;km şimal-şərqindəki Şar kəndində yerləşir. Şar, [[Xetlər]]in dövründə "''Komana''" adlandırılan bir mərkəz idi.<ref name="Anavarza ören yeri"/>
Şar yaşayış məskəni, [[Tavr dağları]]nda, Adanadan 210&nbsp;km uzaqlıqda Tufanbəyli ilçəsinin 20&nbsp;km şimal-şərqindəki Şar kəndində yerləşir. Şar, [[Xetlər]]in dövründə "''Komana''" adlandırılan bir mərkəz idi.<ref name="Anavarza ören yeri"/>


Misis, Magarsos, Ayas və Akören qədim yaşayış məskənləri mədəni turizmin ən çox səfər edilən məkanlarındandır.<ref>[http://www.adanakultur.gov.tr/TR,60728/muzeler-ve-oren-yerleri.html Adana Müzeler ve Ören yerleri] T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Adana İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>
Misis, Magarsos, Ayas və Akören qədim yaşayış məskənləri mədəni turizmin ən çox səfər edilən məkanlarındandır.<ref>[http://www.adanakultur.gov.tr/TR,60728/muzeler-ve-oren-yerleri.html Adana Müzeler ve Ören yerleri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171125161359/http://www.adanakultur.gov.tr/TR,60728/muzeler-ve-oren-yerleri.html |date=2017-11-25 }} T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Adana İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>


=== [[Ekoturizm]]===
=== Ekoturizm ===
160&nbsp;km uzunluğundakı sahil xəttinin 45&nbsp;km-i qumlu, [[bataqlıq]] kimi təbii ərazilərdən ibarətdir. Bu ərazilərin ən əhəmiyyətlisi Seyhan çayının meydana gətirdiyi Tuzla və Akyatan gölləri ilə, Ceyhan çayının təşkil etdiyi [[Akyayan gölü]]dür. Müxtəlif quşlarla, dəniz və meşə heyvanları bu bölgələrdə yaşayırlar.
160&nbsp;km uzunluğundakı sahil xəttinin 45&nbsp;km-i qumlu, [[bataqlıq]] kimi təbii ərazilərdən ibarətdir. Bu ərazilərin ən əhəmiyyətlisi Seyhan çayının meydana gətirdiyi Tuzla və Akyatan gölləri ilə, Ceyhan çayının təşkil etdiyi [[Akyayan gölü]]dür. Müxtəlif quşlarla, dəniz və meşə heyvanları bu bölgələrdə yaşayırlar.


[[Aladağlar Milli Parkı]], [[1995]]-ci ildə təsis edilmişdir. [[Aralıq dənizi regionu]]nda, Niğdə, Kayseri və Adana illəri arasında yerləşən Aladağlar üzərində yerləşir. Sahəsi 55 065 hektar olmaqla, dağ keçisi, donuz, qurd, çaqqal kimi məməli, yırtıcı heyvanlar qorunur.<ref>[http://www.milliparklar.gov.tr/mp/aladaglar/index.htm Aladağlar Milli Parkı] T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Mİlli Parklar Genel Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
[[Aladağlar Milli Parkı]], 1995-ci ildə təsis edilmişdir. [[Aralıq dənizi regionu]]nda, Niğdə, Kayseri və Adana illəri arasında yerləşən Aladağlar üzərində yerləşir. Sahəsi 55 065 hektar olmaqla, dağ keçisi, donuz, qurd, çaqqal kimi məməli, yırtıcı heyvanlar qorunur.<ref>[http://www.milliparklar.gov.tr/mp/aladaglar/index.htm Aladağlar Milli Parkı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131020013320/http://www.milliparklar.gov.tr/mp/aladaglar/index.htm |date=2013-10-20 }} T. C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Mİlli Parklar Genel Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>


[[Yumurtalık Lagünü Milli Parkı]], [[16 dekabr]] [[2008]]-ci ildə Adana ilinin Yumurtalık ilçəsinə təsis edilmişdir. [[2009]]-cu ildə Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə milli park statusu ləğv edildi.<ref>[http://www.milligazete.com.tr/haber/Danistay_Yumurtalik_Lagunu_Milli_Park_olamaz/140425 Yumurtalık Lagünü Milli Park olamaz ] Milli Gazete. İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
[[Yumurtalık Lagünü Milli Parkı]], 16 dekabr 2008-ci ildə Adana ilinin Yumurtalık ilçəsinə təsis edilmişdir. 2009-cu ildə Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə milli park statusu ləğv edildi.<ref>[http://www.milligazete.com.tr/haber/Danistay_Yumurtalik_Lagunu_Milli_Park_olamaz/140425 Yumurtalık Lagünü Milli Park olamaz ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160412133724/http://www.milligazete.com.tr/haber/Danistay_Yumurtalik_Lagunu_Milli_Park_olamaz/140425 |date=2016-04-12 }} Milli Gazete. İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>


=== [[Müalicəvi turizm]] ===
=== Müalicəvi turizm ===
Adana ilinin böyük müalicəvi turizm potensialı vardır. İldəki müalicəvi sulara Qurdtəpə bulağı, Əli hoca bulağı, Acıdərə bulağı, Bağözü bulağı,Kokarpınar, Taxtalıkənd kükürd bulağını nümunə göstərə bilərik.
Adana ilinin böyük müalicəvi turizm potensialı vardır. İldəki müalicəvi sulara Qurdtəpə bulağı, Əli hoca bulağı, Acıdərə bulağı, Bağözü bulağı, Kokarpınar, Taxtalıkənd kükürd bulağını nümunə göstərə bilərik.


'''Qurdtəpə bulağı''', Qurdtəpə məhəlləsinin 1&nbsp;km şimal-qərbində yerləşir. Su çox soyuqdur və bağırsaq xəstəliklərinə qarşı istifadə edilir.
'''Qurdtəpə bulağı''', Qurdtəpə məhəlləsinin 1&nbsp;km şimal-qərbində yerləşir. Su çox soyuqdur və bağırsaq xəstəliklərinə qarşı istifadə edilir.
'''Əli Hoca bulağı''', [[Adana]]nın 12&nbsp;km qərbində Əli hoca məhəlləsinin yaxınlığındadır.
'''Əli Hoca bulağı''', [[Adana]]nın 12&nbsp;km qərbində Əli hoca məhəlləsinin yaxınlığındadır.
'''Acıdərə bulağı''', Adananın 20&nbsp;km şərqində, Misisin 5&nbsp;km şərqindədir. Xalq arasında Samucadərə adlanır. Bulağın suyu bağırsaq qurdlarına və böyrək daşına qarşı istifadə edilir.
'''Acıdərə bulağı''', Adananın 20&nbsp;km şərqində, Misisin 5&nbsp;km şərqindədir. Xalq arasında Samucadərə adlanır. Bulağın suyu bağırsaq qurdlarına və böyrək daşına qarşı istifadə edilir.
'''Taxtalıkənd kükürd bulağı''', [[Ceyhan]] ilçəsinin 6&nbsp;km cənubunda Taxtalı kəndi yaxınlığındadır. Tempraturu +20 C-dir. Bulaq suyu, dəri xəstəliklərinə qarşı istifadə edilir.<ref name="tourism">T.C. Adana Büyükşehir Belediyesi - Stratejik Plan 2015-2019</ref>
'''Taxtalıkənd kükürd bulağı''', [[Ceyhan]] ilçəsinin 6&nbsp;km cənubunda Taxtalı kəndi yaxınlığındadır. Tempraturu +20 C-dir. Bulaq suyu, dəri xəstəliklərinə qarşı istifadə edilir.<ref name="tourism">T. C. Adana Büyükşehir Belediyesi — Stratejik Plan 2015–2019</ref>


=== [[Mağara turizmi]] ===
=== Mağara turizmi ===
Adana ilində hələ tədqiq edilməmiş mağaralar var. Aladağ yaxınlığındakı [[Bığbığ mağarası]] gözəl mənzərəsinə görə böyük potensialı vardır. Bığbığ mağarasından başqa Adana ilində turistlərin marağını cəlb edən Cin, Culfa Keleri, Camlıkənd Subatanı, Südlük Subatanı, Adambaşlı və İlanyurd Subatanı mağaralı mövcuddur.<ref name="tourism" />
Adana ilində hələ tədqiq edilməmiş mağaralar var. Aladağ yaxınlığındakı [[Bığbığ mağarası]] gözəl mənzərəsinə görə böyük potensialı vardır. Bığbığ mağarasından başqa Adana ilində turistlərin marağını cəlb edən Cin, Culfa Keleri, Camlıkənd Subatanı, Südlük Subatanı, Adambaşlı və İlanyurd Subatanı mağaralı mövcuddur.<ref name="tourism" />


Sətir 379: Sətir 385:
'''[[Kozan qalası]] və [[Kozan monastrı|Monastrı]]''', [[Assuriya]]lılar tərəfindən inşa edilmişdir. Kozan qalası strateji mövqedə yerləşirdi. [[IX əsr]]də Abbasilərin, [[XI əsr]]də [[Səlcuqlular]]ın və daha sonra Səlibçilərin əlinə kçmişdir. Kozan monastrı xristiyanların ən çox səfər etdiyi məkanlardandır.
'''[[Kozan qalası]] və [[Kozan monastrı|Monastrı]]''', [[Assuriya]]lılar tərəfindən inşa edilmişdir. Kozan qalası strateji mövqedə yerləşirdi. [[IX əsr]]də Abbasilərin, [[XI əsr]]də [[Səlcuqlular]]ın və daha sonra Səlibçilərin əlinə kçmişdir. Kozan monastrı xristiyanların ən çox səfər etdiyi məkanlardandır.


[[Şəkil:Ulucamimeyavuz2008_12_26_01.JPG|thumb|left|150px|Ulu məscidi]]
[[Fayl:Ulucamimeyavuz2008_12_26_01.JPG|thumb|left|150px|Ulu məscidi]]
'''[[Ulu məscid]]''', [[1513]]-cü ildə Ramazanoğlu Xəlil bəy tərəfindən inşası başladılmış və [[1541]]-ci ildə Xəlil bəyin oğlu Pir Məhməd Paşa tərəfindən inşası tamamlandırılaraq ibadətə açılmışdır. Məscid, Səlcuqlu, Məmlük və Osmanlı memarlıq üslublarının xüsusiyyətlərini özündə birləşdirir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=167 Selçuklu Memluk ve Osmanlı mimarisiden bir esinti: Ulu Cami] İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
'''[[Ulu məscid]]''', 1513-cü ildə Ramazanoğlu Xəlil bəy tərəfindən inşası başladılmış və 1541-ci ildə Xəlil bəyin oğlu Pir Mehmet Paşa tərəfindən inşası tamamlandırılaraq ibadətə açılmışdır. Məscid, Səlcuqlu, Məmlük və Osmanlı memarlıq üslublarının xüsusiyyətlərini özündə birləşdirir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=167 Selçuklu Memluk ve Osmanlı mimarisiden bir esinti: Ulu Cami] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210725154758/http://adanadan.biz/icerik.asp?ICID=167 |date=2021-07-25 }} İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>


'''[[Həsən ağa məscidi (Adana)|Həsən ağa məscidi]]''', Alidede məhəlləsində yerləşən Həsən ağa Məscidi Adananın Osmanlı dövründə klassik memarlıq üslubunu daşıyan tək məscid olması ilə böyük önəm daşıyır.
'''[[Həsən ağa məscidi (Adana)|Həsən ağa məscidi]]''', Alidede məhəlləsində yerləşən Həsən ağa Məscidi Adananın Osmanlı dövründə klassik memarlıq üslubunu daşıyan tək məscid olması ilə böyük önəm daşıyır.
Sətir 386: Sətir 392:
'''[[Xoşqədəm məscidi (Adana)|Xoşqədəm məscidi]]''', Kozan ilçəsində yerləşir. Misir sultanı Sultan Abdullah Xoşqədəm tərəfindən 1448-ci ildə inşa edilmişdir.
'''[[Xoşqədəm məscidi (Adana)|Xoşqədəm məscidi]]''', Kozan ilçəsində yerləşir. Misir sultanı Sultan Abdullah Xoşqədəm tərəfindən 1448-ci ildə inşa edilmişdir.


[[Şəkil:Adana Yağ Mosque, 2005.jpg|thumb|right|300px|Yağ Məscidi, 2005-ci il]]
[[Fayl:Adana Yağ Mosque, 2005.jpg|thumb|right|300px|Yağ Məscidi, 2005-ci il]]
'''[[Yağ məscidi (Adana)|Yağ məscidi]]''', [[1501]]-ci ildə Ramazanoğlu Xəlil bəy tərəfindən kilsədən məscidə çevrilmişdir.
'''[[Yağ məscidi (Adana)|Yağ məscidi]]''', 1501-ci ildə Ramazanoğlu Xəlil bəy tərəfindən kilsədən məscidə çevrilmişdir.


'''[[Yeni məscid (Adana)|Yeni Məscid]]''', [[1724]]-cü ildə inşa edilmişdir. Ərəb memarlıq üslubunda inşa edilmişdir.
'''[[Yeni məscid (Adana)|Yeni Məscid]]''', 1724-cü ildə inşa edilmişdir. Ərəb memarlıq üslubunda inşa edilmişdir.


Adananın ən qədim türk məscidi kimi bilinən ''' [[Akça məscidi (Adana)|Akça məscidi]]''' Ulucami məhəlləsində yerləşir. Ağca bəy adında bir Türkmən ağası tərəfindən inşa edildiyindən bu adı almışdır.
Adananın ən qədim türk məscidi kimi bilinən ''' [[Akça məscidi (Adana)|Akça məscidi]]''' Ulucami məhəlləsində yerləşir. Ağca bəy adında bir Türkmən ağası tərəfindən inşa edildiyindən bu adı almışdır.


'''[[Bebekli kilsəsi (Adana)|Bebekli kilsəsi]]''', [[1880]]-[[1890]]-cı illərdə inşa edilən kilsənin adı Sent Paul idi. Kilsənin üstündə Məryəmin 2.5 metrlik tunc heykəli yerləşir. Heykəlin uşağa bənzədiyi üçün Bebekli kilsəsi adlandırırlar.<ref>[http://www.adanakultur.gov.tr/TR,60729/diger-tarihi-yerler.html Diğer tarihi yerler] Adana İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015-10-14</ref>
'''[[Bebekli kilsəsi (Adana)|Bebekli kilsəsi]]''', 1880–1890-cı illərdə inşa edilən kilsənin adı Sent Paul idi. Kilsənin üstündə Məryəmin 2.5 metrlik tunc heykəli yerləşir. Heykəlin uşağa bənzədiyi üçün Bebekli kilsəsi adlandırırlar.<ref>[http://www.adanakultur.gov.tr/TR,60729/diger-tarihi-yerler.html Diğer tarihi yerler] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171125165337/http://www.adanakultur.gov.tr/TR,60729/diger-tarihi-yerler.html |date=2017-11-25 }} Adana İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–14</ref>


== Mədəniyyət ==
== Mədəniyyət ==

=== Teatr və festivallar ===
=== Teatr və festivallar ===
Adana ilk teatr [[1880]]-cı illərdə şair Ziya Paşanın Adana Valiliyi sırasında qurulmuşdur. Adana şəhər bələdiyyəsi binası içərisində yerləşən '''Şəhər Teatrı''' [[1926]]-[[1938]]-ci illər arasında Bələdiyyə sədri olan Turxan Camal Beriker tərəfindən xalq evi kimi təşkil olundu. [[1941]]-[[1948]]-ci illərdə Xalq Evi sədri jurnalist Nihal Oral tərəfindın gənclik salonu quruldu.
Adana ilk teatr 1880-ci illərdə şair Ziya Paşanın Adana Valiliyi sırasında qurulmuşdur. Adana şəhər bələdiyyəsi binası içərisində yerləşən '''Şəhər Teatrı''' 1926–1938-ci illər arasında Bələdiyyə sədri olan Turxan Camal Beriker tərəfindən xalq evi kimi təşkil olundu. 1941–1948-ci illərdə Xalq Evi sədri jurnalist Nihal Oral tərəfindın gənclik salonu quruldu.


'''Çukurova Dövlət Sinfonik Orkestrı''' Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Gözəl Sənətlər Baş İdarəsi 1990-cı ildə təsis edilmişdir. 5 yanvar 1991-ci ildə ilk konsert buraxışı keçirildi. Konsert proqramında bir çox xarici və yerli sənətkarlar qonaq olmuşdur. Orkestr bir çox ölkə içində və ölkə xaricində konsertlər verməkdədir.<ref>[http://www.cdso.gov.tr/ Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası] İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
'''Çukurova Dövlət Sinfonik Orkestrı''' Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Gözəl Sənətlər Baş İdarəsi 1990-cı ildə təsis edilmişdir. 5 yanvar 1991-ci ildə ilk konsert buraxışı keçirildi. Konsert proqramında bir çox xarici və yerli sənətkarlar qonaq olmuşdur. Orkestr bir çox ölkə içində və ölkə xaricində konsertlər verməkdədir.<ref>[http://www.cdso.gov.tr/ Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200624161846/http://cdso.gov.tr/ |date=2020-06-24 }} İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>


'''Adana Dövlət Teatrı''' 1979-cu ilin sonlarında Cüneyd Gökçer dövründə silsilə teatr proqramları ilə açılmışdır. 25 oktyabr 1981-ci ildə isə Adana Dövlət Teatrı olaraq fəaliyyət göstərirdi.<ref>[http://www.adanadt.gov.tr/web/hakkimizda.html Adana Devlet Tiyatrosu] İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
'''Adana Dövlət Teatrı''' 1979-cu ilin sonlarında Cüneyd Gökçer dövründə silsilə teatr proqramları ilə açılmışdır. 25 oktyabr 1981-ci ildə isə Adana Dövlət Teatrı olaraq fəaliyyət göstərirdi.<ref>[http://www.adanadt.gov.tr/web/hakkimizda.html Adana Devlet Tiyatrosu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304120100/http://www.adanadt.gov.tr/web/hakkimizda.html |date=2016-03-04 }} İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>


Adana`da "'''Qızıl Koza Film Festivalı'''", "'''Sabancı Beynəlxalq Teatr Festivalı'''", "'''Beynəlxalq Fiziki Qüsurlu Gənclər Festivalı'''", "'''Portağal çiçəyi Karnavalı'''" keçirilir və bu tədbirlərdə çoxlu sayda xarici və yerli turistlər, mədəniyyət işçiləri və digər peşə sahibləri iştirak edirlər.
Adana`da "'''Qızıl Koza Film Festivalı'''", "'''Sabancı Beynəlxalq Teatr Festivalı'''", "'''Beynəlxalq Fiziki Qüsurlu Gənclər Festivalı'''", "'''Portağal çiçəyi Karnavalı'''" keçirilir və bu tədbirlərdə çoxlu sayda xarici və yerli turistlər, mədəniyyət işçiləri və digər peşə sahibləri iştirak edirlər.


=== Xalq ədəbiyyatı və aşıqlar ===
=== Xalq ədəbiyyatı və aşıqlar ===
Çukurovada xalq ədəbiyyatı və aşıq şeirləri əsrlərdir ki, yaşamaqdadır. Bu mövzuda aparılan araşdırmalar zamanı bir çox rəvayət və əfsanələr tapılmışdır. Onların arasında ən məşhuru aşıq şeirləridir. Adana aşıqları iki qrupa bölünür. Sazlı və Sazsız aşıqlar. [[Qaracaoğlan]], [[Dadaloğlu]] aşıqların ən məşhurlarındandır. Aşıq Yusif, Dəli Boran, Feymani, Osman Əyyubi, Aşıq Abdullah, Gündəşlioğlu, Qara Osman, Qul Xəlil, Aşıq Ömər, Aşıq Əli, Aşıq Hüseyn, kimi aşıqlar Adanada yetişmişlər.<ref>[http://adana.cukurova.edu.tr/kultur.asp Adana Kültürü - Halk edebiyatı ve aşıklar] Çukurova Universiteti. İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
Çukurovada xalq ədəbiyyatı və aşıq şeirləri əsrlərdir ki, yaşamaqdadır. Bu mövzuda aparılan araşdırmalar zamanı bir çox rəvayət və əfsanələr tapılmışdır. Onların arasında ən məşhuru aşıq şeirləridir. Adana aşıqları iki qrupa bölünür. Sazlı və Sazsız aşıqlar. [[Qaracaoğlan]], [[Dadaloğlu]] aşıqların ən məşhurlarındandır. Aşıq Yusif, Dəli Boran, Feymani, Osman Əyyubi, Aşıq Abdullah, Gündəşlioğlu, Qara Osman, Qul Xəlil, Aşıq Ömər, Aşıq Əli, Aşıq Hüseyn, kimi aşıqlar Adanada yetişmişlər.<ref>[http://adana.cukurova.edu.tr/kultur.asp Adana Kültürü — Halk edebiyatı ve aşıklar] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220323174231/http://adana.cukurova.edu.tr/kultur.asp |date=2022-03-23 }} Çukurova Universiteti. İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>


== KİV ==
== KİV ==
Adanada KİV fəaliyyəti yerli və milli agentliklər tərəfindən həyata keçirilir. 1918-ci ildən etibarən nəşrə başlayan "'''Yeni Adana'''"<ref>[http://www.yeniadana.net/sayfa/-2.html Yeni Adana Gazetesi] Yeni Adana Gazetesi. İstifadə tarixi: 2015-10-19</ref> qəzeti Adananın ən qədim qəzetlərindən biri olmaqla fəaliyyətini hələ də davam etdirir. "'''Ekspres'''", "'''Toros'''" və "'''Bölgə'''" qəzetləri həm Adanada həm də Çukurovada fəaliyyət göstərir. Türkiyənin ən məşhur qəzetlərindən olan Hürriyət "Hürriyet Çukurova" filialı 48 min tirajla ən populyar bölgə qəzetidir.
Adanada KİV fəaliyyəti yerli və milli agentliklər tərəfindən həyata keçirilir. 1918-ci ildən etibarən nəşrə başlayan "'''Yeni Adana'''"<ref>[http://www.yeniadana.net/sayfa/-2.html Yeni Adana Gazetesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210117053218/https://www.yeniadana.net/sayfa/-2.html |date=2021-01-17 }} Yeni Adana Gazetesi. İstifadə tarixi: 2015–10–19</ref> qəzeti Adananın ən qədim qəzetlərindən biri olmaqla fəaliyyətini hələ də davam etdirir. "'''Ekspres'''", "'''Toros'''" və "'''Bölgə'''" qəzetləri həm Adanada həm də Çukurovada fəaliyyət göstərir. Türkiyənin ən məşhur qəzetlərindən olan Hürriyət "Hürriyet Çukurova" filialı 48 min tirajla ən populyar bölgə qəzetidir.

"'''Çukurova TV'''" Adana ilinin ən böyük televiziya şirkətidir. '''Kanal A''', '''Akdeniz TV''', '''Kent TV''' və digər böyük televiziya şirkətləri Adanada fəaliyyət göstərir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=147 Yerel Medya Kuruluşları] İstifadə tarixi: 2015-10-19</ref>
"'''Çukurova TV'''" Adana ilinin ən böyük televiziya şirkətidir. '''Kanal A''', '''Akdeniz TV''', '''Kent TV''' və digər böyük televiziya şirkətləri Adanada fəaliyyət göstərir.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=147 Yerel Medya Kuruluşları] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211025050630/http://adanadan.biz/icerik.asp?ICID=147 |date=2021-10-25 }} İstifadə tarixi: 2015–10–19</ref>


== Mətbəxi ==
== Mətbəxi ==
[[Şəkil:Adana kebab.jpg|thumb|right|250px|Adana kababı]]
[[Fayl:Adana kebab.jpg|thumb|right|250px|Adana kababı]]
Türk və Aralıq dənizi mətbəxinin bəzi xüsusiyyətlərini özündə birləşdirən Adana mətbəxində acı, turş, sitrus meyvələri, dəniz məhsulları, zeytun yağı və göyərtli tez-tez istifadə edilir. Adana mətbəxində ət və ət məhsullarının xüsusi əhəmiyyəti vardır və ən çox istifadə edilən məmulatlardandır. Adana mətbəzinin ən tanınmış yeməklərindən biri, məşhur '''Adana kababı'''dır. Bundan başqa, Tikə kababı, çiy köftə, içli köftə, pomidor içli köftə, sarımsaqlı köftə, xumus, bulgur plovu, və digər yeməklər bişirilir. Müxtəlif şorbalar, şirniyyatlar ilə seçilən Adana mətbəxi Türkiyə kulinariyasında öz xüsusi yeri var.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=73 Adana mətbəxi] İstifadə tarixi: 2015-10-16</ref>
Türk və Aralıq dənizi mətbəxinin bəzi xüsusiyyətlərini özündə birləşdirən Adana mətbəxində acı, turş, sitrus meyvələri, dəniz məhsulları, zeytun yağı və göyərtli tez-tez istifadə edilir. Adana mətbəxində ət və ət məhsullarının xüsusi əhəmiyyəti vardır və ən çox istifadə edilən məmulatlardandır. Adana mətbəzinin ən tanınmış yeməklərindən biri, məşhur '''Adana kababı'''dır. Bundan başqa, Tikə kababı, çiy köftə, içli köftə, pomidor içli köftə, sarımsaqlı köftə, xumus, bulgur plovu, və digər yeməklər bişirilir. Müxtəlif şorbalar, şirniyyatlar ilə seçilən Adana mətbəxi Türkiyə kulinariyasında öz xüsusi yeri var.<ref>[http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=73 Adana mətbəxi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211025031819/http://adanadan.biz/icerik.asp?ICID=73 |date=2021-10-25 }} İstifadə tarixi: 2015–10–16</ref>


== Təhsil ==
== Təhsil ==
Adanada 514 məktəbəqədər təhsil müəssisəsində 19 644 nəfər şagird, 720 ibtidai məktəbdə 324 288 nəfər şagird təhsil almaqdadır. (42mənbə) Həmçinin 121 əsas və 100 peşə liseyi var və bu liseylərdə 119 000 nəfər tələbə təhsil alır. Adanada subbakalavr və bakalavr səviyyəsində təhsil alan tələbə sayı 47 126 nəfərdir. Şəhərdə olan 17 kitabxanadan il 400 000-500 000 nəfər tələbə faydalanmaqdadır. İldə [[Çukurova Universiteti]], [[Adana Elm və Texnologiya Universiteti]], [[Qanuni Universiteti]] fəaliyyət göstərir.
Adanada 514 məktəbəqədər təhsil müəssisəsində 19 644 nəfər şagird, 720 ibtidai məktəbdə 324 288 nəfər şagird təhsil almaqdadır. (42mənbə) Həmçinin 121 əsas və 100 peşə liseyi var və bu liseylərdə 119 000 nəfər tələbə təhsil alır. Adanada subbakalavr və bakalavr səviyyəsində təhsil alan tələbə sayı 47 126 nəfərdir. Şəhərdə olan 17 kitabxanadan il 400 000–500 000 nəfər tələbə faydalanmaqdadır. İldə [[Çukurova Universiteti]], [[Adana Elm və Texnologiya Universiteti]], [[Qanuni Universiteti]] fəaliyyət göstərir.

=== Çukurova Universiteti ===
=== Çukurova Universiteti ===
[[Çukurova Universiteti]], [[1969]]-cu ildə [[Ankara Universiteti]] tabeliyində qurulan Adana Ziraat fakültəsi ilə [[1972]]-ci ildə [[Atatürk Universiteti]]nə bağlı təşkil olunan Çukurova Tibb fakültəsinin birləşməsi nəticəsində [[1973]]-cü ildə təsis edildi. [[1992]]-ci ildə Universitet 6 fakültə, 11 kollej, 3 institut, 1 dövlət konservatoriyası, 22 Araşdırma və Tətbiqetmə Mərkəzindən ibarət idi. Çukurova Universitetinin fakültələrinin bazası əsasında [[Mersin Universiteti]], [[Mustafa Kamal Universiteti]] və [[Qəhrəmanmaraş Südçü İmam Universiteti]] təsis edildi. Hazırda Universitet 16 fakültə, 1 dövlət konservatoriyası, 5 kollec, 13 peşə kolleci, 3 institut, 25 Araşdırma və Tətbiqetmə Mərkəzindən ibarətdir. [[2012]]-ci ildə Universitetdə 45 000 tələbə təhsil alırdı.
[[Çukurova Universiteti]], 1969-cu ildə [[Ankara Universiteti]] tabeliyində qurulan Adana Ziraat fakültəsi ilə 1972-ci ildə [[Atatürk Universiteti]]nə bağlı təşkil olunan Çukurova Tibb fakültəsinin birləşməsi nəticəsində 1973-cü ildə təsis edildi. 1992-ci ildə Universitet 6 fakültə, 11 kollej, 3 institut, 1 dövlət konservatoriyası, 22 Araşdırma və Tətbiqetmə Mərkəzindən ibarət idi. Çukurova Universitetinin fakültələrinin bazası əsasında [[Mersin Universiteti]], [[Mustafa Kamal Universiteti]] və [[Qəhrəmanmaraş Südçü İmam Universiteti]] təsis edildi. Hazırda Universitet 16 fakültə, 1 dövlət konservatoriyası, 5 kollec, 13 peşə kolleci, 3 institut, 25 Araşdırma və Tətbiqetmə Mərkəzindən ibarətdir. 2012-ci ildə Universitetdə 45 000 tələbə təhsil alırdı.


=== Adana Elm və Texnologiya Universiteti ===
=== Adana Elm və Texnologiya Universiteti ===
[[2011]]-ci il [[31 mart]]tarixində [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]nin 6218 saylı qanunu ilə təsis edilmişdir. Ümumilikdə 9 fakültə və Xarici dillər Kolleci, Sosial Elmlər İnstitutu və Fənn elmləri İnstitutundan ibarətdir.<ref>[http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110414-2.htm 6218 sayı qərar] Resmi Gazete. İstifadə tarixi:2015-10-15</ref>
2011-ci il 31 marttarixində [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]nin 6218 saylı qanunu ilə təsis edilmişdir. Ümumilikdə 9 fakültə və Xarici dillər Kolleci, Sosial Elmlər İnstitutu və Fənn elmləri İnstitutundan ibarətdir.<ref>[http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110414-2.htm 6218 sayı qərar] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120118224649/http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110414-2.htm |date=2012-01-18 }} Resmi Gazete. İstifadə tarixi:2015–10–15</ref>


=== [[Qanuni Universiteti]] ===
=== Qanuni Universiteti ===
[[2013]]-cü ildə Çukurova Tədris və Mədəniyyət Vəqfi tərəfindən təsis edilmiş özəl Universitetdir. Universitetin təsisatı ilə bağlı qərar [[18 iyun]] [[2013]]-cü ildə 28681 saylı rəsmi qəzetdə yayımlanmışdır. Hal-hazırda 3 fakültə və 2 institutdan ibarətdir.<ref>[http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/06/20130618-1.htm 6492 sayılı Yükseköğretim kurumları teşkilatı kanununda değişiklik yapılmasına dair kanun] [http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/06/20130618.htm 18 Haziran 2013 Tarihli ve 28681 Sayılı Resmî Gazete] İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
2013-cü ildə Çukurova Tədris və Mədəniyyət Vəqfi tərəfindən təsis edilmiş özəl Universitetdir. Universitetin təsisatı ilə bağlı qərar 18 iyun 2013-cü ildə 28681 saylı rəsmi qəzetdə yayımlanmışdır. Hal-hazırda 3 fakültə və 2 institutdan ibarətdir.<ref>[http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/06/20130618-1.htm 6492 sayılı Yükseköğretim kurumları teşkilatı kanununda değişiklik yapılmasına dair kanun] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160726123450/http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/06/20130618-1.htm |date=2016-07-26 }} [http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/06/20130618.htm 18 Haziran 2013 Tarihli ve 28681 Sayılı Resmî Gazete] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220531104208/https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/06/20130618.htm |date=2022-05-31 }} İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>


== İdman ==
== İdman ==
[[Şəkil:Gençlik Stadı.jpg|thumn|250px|left|7 Yanvar Fatih Terim Stadionu|thumb]]
[[Fayl:Gençlik Stadı.jpg|thumn|250px|left|7 Yanvar Fatih Terim Stadionu|thumb]]
Respublikanın ilk illərindən Adanada idmana xüsusi qayğı olmuşdur. Artıq idmanın inkişafı üçün müxtəlif QHT-lər yaradılmaqda idi. Adanada təsis edilən ilk idman klubları [[Seyhanspor]] və [[Torosspor]] klubları idi.
Respublikanın ilk illərindən Adanada idmana xüsusi qayğı olmuşdur. Artıq idmanın inkişafı üçün müxtəlif QHT-lər yaradılmaqda idi. Adanada təsis edilən ilk idman klubları [[Seyhanspor]] və [[Torosspor]] klubları idi. Adananın futbol tarixi 1926-cı ildən Türk Ocağı Klubu ilə başlayır. Daha sonralar Gənclər Birliyi ilə birləşən klub İdman Yurdu Klubunu təşkil edir.
⚫
[[Futbol]] üzrə təşkilatlanmalar 1938-ci ildə qəbul edilən ''3530 saylı bədən tərbiyəsi qanunu''ndan sonra Adana Bədən Tərbiyəsi İdarəsinin təsis olunmasından sonra başlayır.<ref>[http://www.rerererarara.net/sozluk.php?t=3530+say%C4%B1l%C4%B1+beden+terbiyesi+kanunu 3530 saylı qanun] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305053007/http://www.rerererarara.net/sozluk.php?t=3530+say%C4%B1l%C4%B1+beden+terbiyesi+kanunu |date=2016-03-05 }} İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref> 1939-cu ilə Sümerspor, Milli Mensucatspor, 1940-cı ildə [[Adana Dəmirspor]], 1945-ci ildə İncirlikspor, Adanagücü, 1949-cu ildə Osmaniyə-Ceyhan Ovçuluq və Atçılıq Klubu, 1951-ci ildə Kozanspor, 1953-cü ildə Karşıyakaspor, 1954-cü ildə [[Adanaspor]], 1964-cü ildə Körpü-Yamaclı, 1966-cı ildə Ceyhanspor, 1969-cu ildə [[Tennis]], [[Alpinizm]] və Su idman klubları, 1970-ci ildə Karataş klubu yaradılır. Ancaq sonralar müxtəlif səbəblərdən bu klublar fəaliyyətlərini dayandırırlar. Hal-hazırda futbol klubları lig oyunlarını 1938-ci ildən fəaliyyətdə olan 16 minlik tutuma malik [[5 Yanvar Fatih Terim Stadionu]]nda oynayır.
Adananın futbol tarixi [[1926]]-cı ildən Türk Ocağı Klubu ilə başlayır. Daha sonralar Gənclər Birliyi ilə birləşən klub İdman Yurdu Klubunu təşkil edir.
⚫
[[Futbol]] üzrə təşkilatlanmalar [[1938]]-ci ildə qəbul edilən ''3530 saylı bədən tərbiyəsi qanunu''ndan sonra Adana Bədən Tərbiyəsi İdarəsinin təsis olunmasından sonra başlayır.<ref>[http://www.rerererarara.net/sozluk.php?t=3530+say%C4%B1l%C4%B1+beden+terbiyesi+kanunu 3530 saylı qanun] İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref> [[1939]]-cu ilə Sümerspor, Milli Mensucatspor, [[1940]]-cı ildə [[Adana Dəmirspor]], [[1945]]-ci ildə İncirlikspor, Adanagücü, [[1949]]-cu ildə Osmaniyə-Ceyhan Ovçuluq və Atçılıq Klubu, [[1951]]-ci ildə Kozanspor, [[1953]]-cü ildə Karşıyakaspor, [[1954]]-cü ildə [[Adanaspor]], [[1964]]-cü ildə Körpü-Yamaclı, [[1966]]-cı ildə Ceyhanspor, [[1969]]-cu ildə [[Tennis]], [[Alpinizm]] və Su idman klubları, [[1970]]-ci ildə Karataş klubu yaradılır. Ancaq sonralar müxtəlif səbəblərdən bu klublar fəaliyyətlərini dayandırırlar.
Hal-hazırda futbol klubları lig oyunlarını [[1938]]-ci ildən fəaliyyətdə olan 16 minlik tutuma malik [[5 Yanvar Fatih Terim Stadionu]]nda oynayır.


1993-cü ildə qadınlardan ibarət yeganə futbol klubu olan Adana İdman Yurdu təsis edildi. Klub hal-hazırda Qadınlar 1. Ligində oynayır.
1993-cü ildə qadınlardan ibarət yeganə futbol klubu olan Adana İdman Yurdu təsis edildi. Klub hal-hazırda Qadınlar 1. Ligində oynayır.


Adananın basketbol klublarından olan Adana Botaş İdman Klubu Türkiyə Qadınlar Basketbol Super Liqasında oynayır. Adana Botaş İdman Klubu Avropa Kubokuna final oyununu oynayan ilk türk klubudur. Türkiyə Qadınlar Basketbol Super Liqasında oyanayan daha bir Adana klubu Tarsus Bələdiyyəspor klubudur. Tarsus Bələdiyyəspor klubunun futbol, voleybol, basketbol, boks, güləş və atletika komandası var. Klub 5 iyun 2014-cü ildə '''Adana Su və Kanalizasiya İdarəsi - Adana ASKİ''' olaraq adını dəyişdirmişdir.<ref>[http://www.tbf.org.tr/detay/2014/06/05/tarsus-bldnin-yeni-adi-adana-aski Tarsus Bələdiyyəspor yeni adı Adana ASKİ] tbf.org.tr İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
Adananın basketbol klublarından olan Adana Botaş İdman Klubu Türkiyə Qadınlar Basketbol Super Liqasında oynayır. Adana Botaş İdman Klubu Avropa Kubokuna final oyununu oynayan ilk türk klubudur. Türkiyə Qadınlar Basketbol Super Liqasında oyanayan daha bir Adana klubu Tarsus Bələdiyyəspor klubudur. Tarsus Bələdiyyəspor klubunun futbol, voleybol, basketbol, boks, güləş və atletika komandası var. Klub 5 iyun 2014-cü ildə '''Adana Su və Kanalizasiya İdarəsi — Adana ASKİ''' olaraq adını dəyişdirmişdir.<ref>[http://www.tbf.org.tr/detay/2014/06/05/tarsus-bldnin-yeni-adi-adana-aski Tarsus Bələdiyyəspor yeni adı Adana ASKİ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151006084644/http://www.tbf.org.tr/detay/2014/06/05/tarsus-bldnin-yeni-adi-adana-aski |date=2015-10-06 }} tbf.org.tr İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>


=== Adanaspor ===
=== Adanaspor ===
{{əsas|Adanaspor}}
{{əsas|Adanaspor}}
Adananın peşəkar futbol klublarından biri olan [[Adanaspor]] [[1954]]-cü ildə yaradıldı. Adanasporun ilk təsisçiləri Məhməd Şanlıtürk, Mustafa Bekbaş, Erol Erk, Əli Gədikbaş və Müzəffər Əraslan idi. İlk ili ikinci divizyadan başlayan klubun rəngləri sarı-göy idi.
Adananın peşəkar futbol klublarından biri olan [[Adanaspor]] 1954-cü ildə yaradıldı. Adanasporun ilk təsisçiləri Mehmet Şanlıtürk, Mustafa Bekbaş, Erol Erk, Əli Gədikbaş və Müzəffər Əraslan idi. İlk ili ikinci divizyadan başlayan klubun rəngləri sarı-göy idi.


Adanasporun basketbol komandası "Türkiyə Basketbol II Lig"ində oynayır.
Adanasporun basketbol komandası "Türkiyə Basketbol II Lig"ində oynayır.


=== Adana Dəmirspor ===
=== Adana Dəmirspor ===
Adana Dəmirspor 28 dekabr 1940-cı ildə yaradılmışdır. Hal-hazırda idmanın müxtəlif sahələrində (atletika, güləş, basketbol, voleybol və s.) fəaliyyət göstərir.<ref>[http://www.adanademirspor.org.tr/kulubumuz.asp Adana Dəmirspor tarihi] İstifadə tarixi: 2015-10-16</ref> 17 sezon Türkiyə Super Liqasında oynayıb. Hal-hazırda Birinci liqasında oynayır.
Adana Dəmirspor 28 dekabr 1940-cı ildə yaradılmışdır. Hal-hazırda idmanın müxtəlif sahələrində (atletika, güləş, basketbol, voleybol və s.) fəaliyyət göstərir.<ref>[http://www.adanademirspor.org.tr/kulubumuz.asp Adana Dəmirspor tarihi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150517080547/http://www.adanademirspor.org.tr/kulubumuz.asp |date=2015-05-17 }} İstifadə tarixi: 2015–10–16</ref> 17 sezon Türkiyə Super Liqasında oynayıb. Hal-hazırda Birinci liqasında oynayır.


== Məşhur şəxsləri ==
== Məşhur şəxsləri ==
* [[Ali Evsen]] - Evsən Şirkət Qrupunun prezdenti
* [[Ali Evsen]] — Evsən Şirkət Qrupunun prezdenti
* [[Alparslan Kuytul]] - Furkan Hərəkatının mənəvi lideri
* [[Alparslan Kuytul]] — Furkan Hərəkatının mənəvi lideri
* [[Bilal İnci]] - Aktyor
* [[Bilal İnci]] — Aktyor
* [[Dolunay Soysərt]] - Aktrisa
* [[Dolunay Soysərt]] — Aktrisa
* [[Fatih Terim]] - [[Türkiyə milli futbol komandası]]nın baş məşqçisi, Keçmiş müdafiəçi
* [[Fatih Terim]] — [[Türkiyə milli futbol komandası]]nın baş məşqçisi, Keçmiş müdafiəçi
* [[Hakkı Kıvanç]] - Aktyor
* [[Hakkı Kıvanç]] — Aktyor
* [[Haluk Ləvənt]] - Rok ifaçısı
* [[Haluk Ləvənt]] — Rok ifaçısı
* [[Polen Uslupehlivan]] - Voleybolçu
* [[Polen Uslupehlivan]] — Voleybolçu
* [[Ömər Çelik]] - Türkiyə Turizm və Mədəniyyət naziri
* [[Ömər Çelik]] — Türkiyə Turizm və Mədəniyyət naziri
* [[Şener Şen]] - aktyor
* [[Şener Şen]] — aktyor


== Qardaşlaşmış şəhərlər ==
== Qardaşlaşmış şəhərlər ==
* {{bayraq|Meksika}} [[Menterrey]], [[Meksika]] ([[1993]])
* {{bayraq|Meksika}} [[Menterrey]], [[Meksika]] (1993)
* {{bayraq|Türkmənistan}} [[Daşoğuz]], [[Türkmənistan]] ([[1994]])<ref>[http://tr-tm-dernegi.blogspot.com/2014_07_01_archive.html Kardeş şehirler projesi] Türkiye-Türkmenistan Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği. İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
* {{bayraq|Türkmənistan}} [[Daşoğuz]], [[Türkmənistan]] (1994)<ref>[http://tr-tm-dernegi.blogspot.com/2014_07_01_archive.html Kardeş şehirler projesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305121127/http://tr-tm-dernegi.blogspot.com/2014_07_01_archive.html |date=2016-03-05 }} Türkiye-Türkmenistan Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği. İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>
* {{bayraq|İsrail}} [[Beer-Şeva]], [[İsrail]] ([[2000]])
* {{bayraq|İsrail}} [[Beer-Şeva]], [[İsrail]] (2000)
* {{bayraq|Qana}} [[Akkra]], [[Qana]] ([[2012]])<ref>[http://www.adana-bld.gov.tr/adanabeltr/data/mecliskarar/21.pdf Adana ile Akra şehirleri kardeş oldu. Meclis Kararı] Adana Büyükşehir Belediyesi. İstifadə tarixi:2015-10-15</ref>
* {{bayraq|Qana}} [[Akkra]], [[Qana]] (2012)<ref>[http://www.adana-bld.gov.tr/adanabeltr/data/mecliskarar/21.pdf Adana ile Akra şehirleri kardeş oldu. Meclis Kararı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140814112317/http://adana-bld.gov.tr/adanabeltr/data/mecliskarar/21.pdf |date=2014-08-14 }} Adana Büyükşehir Belediyesi. İstifadə tarixi:2015–10–15</ref>
* {{bayraq|Çexiya}} [[Moraviya Sileziya bölgəsi]], [[Çexiya]] ([[2012]])
* {{bayraq|Çexiya}} [[Moraviya Sileziya bölgəsi]], [[Çexiya]] (2012)
* {{bayraq|Şimali Kipr Türk Respublikası}} [[Girnə]],[[KKTC]] ([[2013]])<ref>[http://www.starkibris.net/index.asp?haberID=137685 Girne ile Adana kardeş şehir] Start Kıbrıs Gazetesi. İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
* {{bayraq|Şimali Kipr Türk Respublikası}} [[Girnə]],[[KKTC]] (2013)<ref>[http://www.starkibris.net/index.asp?haberID=137685 Girne ile Adana kardeş şehir] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210124025744/http://www.starkibris.net/index.asp?haberID=137685 |date=2021-01-24 }} Start Kıbrıs Gazetesi. İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>
* {{bayraq|ABŞ}} [[Hyuston]], [[Texas]] ştatı, [[ABŞ]]<ref>[http://www.adana-bld.gov.tr/adana-ve-houston-kardes-sehir-sayfa.html Adana ve Houston kardeş şehir oldu] Adana Böyükşehir Belediyesi. İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref><ref>[http://www.usasabah.com/Toplum/2013/04/01/adana-houston-ile-kardes-sehir-oluyor Adana ile Houston kardeş şehir oluyor] USA SABAH. İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
* {{bayraq|ABŞ}} [[Hyuston]], [[Texas]] ştatı, [[ABŞ]]<ref>[http://www.adana-bld.gov.tr/adana-ve-houston-kardes-sehir-sayfa.html Adana ve Houston kardeş şehir oldu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141014230406/http://www.adana-bld.gov.tr/adana-ve-houston-kardes-sehir-sayfa.html |date=2014-10-14 }} Adana Böyükşehir Belediyesi. İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref><ref>[http://www.usasabah.com/Toplum/2013/04/01/adana-houston-ile-kardes-sehir-oluyor Adana ile Houston kardeş şehir oluyor] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130526040622/http://www.usasabah.com/Toplum/2013/04/01/adana-houston-ile-kardes-sehir-oluyor |date=2013-05-26 }} USA SABAH. İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>
* {{bayraq|Qabon}} [[Franceville]],[[Qabon]] (2015)<ref>[http://www.haber46.com/adana/adana-ve-franceville-kardes-sehir-oldu-h60487.html Adana ve Franceville kardeş şehir oldu] Haber46.com. İstifadə tarixi: 2015-10-15</ref>
* {{bayraq|Qabon}} [[Franceville]],[[Qabon]] (2015)<ref>[http://www.haber46.com/adana/adana-ve-franceville-kardes-sehir-oldu-h60487.html Adana ve Franceville kardeş şehir oldu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304233711/http://www.haber46.com/adana/adana-ve-franceville-kardes-sehir-oldu-h60487.html |date=2016-03-04 }} Haber46.com. İstifadə tarixi: 2015–10–15</ref>


== Qalereya ==
== Qalereya ==
<center>
<center>
<gallery>
<gallery>
Şəkil:Istanbul - Museo archeol. - Adriano - Da Adana - sec. II d.C. - Foto G. Dall'Orto 28-5-2006 01.jpg|[[Adana Arxeologiya Muzeyi]]
Fayl:Istanbul - Museo archeol. - Adriano - Da Adana - sec. II d.C. - Foto G. Dall'Orto 28-5-2006 01.jpg|[[Adana Arxeologiya Muzeyi]]
Şəkil:SabanciMosque meyavuz 20081226 06.JPG|Sabancı məscidi
Fayl:SabanciMosque meyavuz 20081226 06.JPG|Sabancı məscidi
Şəkil:Taşköprü'nün Panoramik Fotoğrafı.jpg|Daşkörpü Panoramik
Fayl:Taşköprü'nün Panoramik Fotoğrafı.jpg|Daşkörpü Panoramik
Şəkil:Bahnhof Adana.jpg|Adana stansiyası
Fayl:Bahnhof Adana.jpg|Adana stansiyası
Şəkil:Old City Hall Adana.jpg|Adana keçmiş bələdiyyə binası
Fayl:Old City Hall Adana.jpg|Adana keçmiş bələdiyyə binası
Şəkil:adanavarda.jpg|Varda körpüsü
Fayl:adanavarda.jpg|Varda körpüsü
Şəkil:Adana Art Center.jpg|Mədəniyyət və Sənət Mərkəzi
Fayl:Adana Art Center.jpg|Mədəniyyət və Sənət Mərkəzi
Şəkil:AnavarzaTriumphbogen.jpg|Anavarza
Fayl:AnavarzaTriumphbogen.jpg|Anavarza
Şəkil:Adana Castle.jpg|[[Adana qalası]] və Məhməd Əli Paşanın Daşkörpüdən şəhərə girişi
Fayl:Adana Castle.jpg|[[Adana qalası]] və Mehmet Əli Paşanın Daşkörpüdən şəhərə girişi
Şəkil:Ramazanoğlu Hall.jpg|[[Ramazanoğlu evi]]
Fayl:Ramazanoğlu Hall.jpg|[[Ramazanoğlu evi]]
Şəkil:Taşköprü'nün Panoramik Fotoğrafı.jpg[[Daşkörpü]]
Fayl:Taşköprü'nün Panoramik Fotoğrafı.jpg[[Daşkörpü]]
Şəkil:Ulucamimeyavuz2008 12 26 01.JPG|[[Ulu məscid]]
Fayl:Ulucamimeyavuz2008 12 26 01.JPG|[[Ulu məscid]]
Şəkil:Adana_Saint_Paul_Catholic_Church.jpg|[[Bebekli kilsəsi]]
Fayl:Adana_Saint_Paul_Catholic_Church.jpg|[[Bebekli kilsəsi]]
</gallery>
</gallery>
</center>
</center>
Sətir 497: Sətir 503:


== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
* [http://www.adanadan.biz/ Adanadan.biz Keşfeden bilir! (türkçə)]
* [http://www.adanadan.biz/ Adanadan.biz Keşfeden bilir! (türkcə)]
* [http://www.adana.gov.tr/ Adana Valiliyi (türkçə)]
* [http://www.adana.gov.tr/ Adana Valiliyi (türkcə)]
* [http://www.adana.bel.tr/ Adana şəhər bələdiyyəsi (türkçə) ]
* [http://www.adana.bel.tr/ Adana şəhər bələdiyyəsi (türkcə) ]
* [http://adana.cukurova.edu.tr/ Çukurova Universitetinin Adana səhifəsi]
* [http://adana.cukurova.edu.tr/ Çukurova Universitetinin Adana səhifəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120124021701/http://adana.cukurova.edu.tr/ |date=2012-01-24 }}
* [http://adanakultur.gov.tr/ Adana il Turizm və Mədəniyyət İdarəsi]
* [http://adanakultur.gov.tr/ Adana il Turizm və Mədəniyyət İdarəsi]
* [https://tr.wikipedia.org/wiki/Adana Adana ili (türkçə)]
* [https://tr.wikipedia.org/wiki/Adana Adana ili (türkcə)]

{{Geokompas
{{Geokompas
| Centre = [[Adana]]
| Centre = [[Adana]]
| North = [[Aladağ|Aladağ ilçəsi]]
| North = [[Aladağ|Aladağ ilçəsi]]
| Northeast = [[İmamoğlu|İmamoğlu ilçəsi]]
| Northeast = [[İmamoğlu|İmamoğlu ilçəsi]]
| East = [[Ceyhan|Ceyhan ilçəsi]]
| East = [[Ceyhan|Ceyhan ilçəsi]]
| Southeast = [[Yumurtalık|Yumurtalık ilçəsi]]
| Southeast = [[Yumurtalık|Yumurtalık ilçəsi]]
| South = [[Karataş|Krataş ilçəsi]]
| South = [[Karataş|Krataş ilçəsi]]
| Southwest = [[Tarsus|Tarsus ilçəsi]], [[Mersin ili|Mersin]]
| Southwest = [[Tarsus|Tarsus ilçəsi]], [[Mersin ili|Mersin]]
| West = [[Tarsus|Tarsus ilçəsi]], [[Mersin ili|Mersin]]
| West = [[Tarsus|Tarsus ilçəsi]], [[Mersin ili|Mersin]]
| Northwest = [[Pozantı|Pozantı ilçəsi]]
| Northwest = [[Pozantı|Pozantı ilçəsi]]
}}
}}

{{Adana ilinin ilçələri}}
{{Adana ilinin ilçələri}}
{{Aralıq dənizi regionu}}
{{Aralıq dənizi regionu}}

Səhifəsinin 01:13, 30 dekabr 2024 tarixinə olan son versiyası

İl
Adana
türk. Adana

37°22′06″ şm. e. 35°42′22″ ş. u.HGYO

Ölkə Türkiyə
Daxildir Aralıq dənizi regionu
İnzibati mərkəz Adana
Vali Mustafa Böyük
Bələdiyyə sədri Hüseyn Sözlü (MHP)
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi 14.030 km²
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi 2 165 595[1][2] nəfər (2014)
Əhalinin sıxlığı 152 nəfər/km²
Etnik tərkib Türklər, Kürdlər, Ərəblər və s.
Dini tərkib Sünni (İslam), Katolik (Xristian), İudaizm
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu TR-01
Telefon kodu (+90) 322
Poçt indeksi 01000
Avtomobil nömrəsi 01
Rəsmi sayt
Adana xəritədə
Adana xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Adana ili — Türkiyənin cənubunda, Aralıq dənizi regionunda, Aralıq dənizi sahilində yerləşən il. İnzibati mərkəzi Adana şəhəridir. Şimaldan Kayseri, şimal-şərqdən Qəhrəmanmaraş, şərqdə Osmaniyə, cənub-şərqdə Hatay, cənubda Aralıq dənizi, cənub-qərbdə Mersin, qərbdə Niğdə illəri ilə əhatələnib. Ölkənin ən sıx əhalinin yaşadığı altıncı ildir. Adana ili ümumilikdə 15 ilçədən, 16 bələdiyyədən, 508 kənddən ibarətdir.

Adana il mərkəzi Mersin, Adana, Osmaniyə, Hatay illərini əhatə edən Çukurova coğrafi bölgəsində yerləşir. Bu bölgə tarixən Luvilərin, Arzavaların, Xetlərin, Assuriyalıların, Farsların, Yunanların, Selevkilərin, Kilikiyalıların, Romalıların, Bizanslıların, Abbasilərin, Səlcuqluların, Məmlüklərin, Ramazanoğullarının və Osmanlıların hakimiyyəti altında olub. 1922-ci il tarixində Fransızların bölgədən çəkilməsi ilə bölgə Türkiyə Cümhuriyyətinin torpaqlarına qatılıb

1986-cı ildə qəbul edilən 3306 saylı qanunla Adana şəhər inzibati ərazi dairəsi (ŞİƏD) statusu verilib.[3] İlk əvvəl Seyhan və Yüreğir ilçələri Adana bələdiyyəsi tabeçiliyinə daxil olub. 2004-cü ildə qəbul edilən 5216 saylı qanuna uyğun olaraq Adana şəhər inzibati ərazi dairəsi sərhədləri genişləndirilib[4] və yeni sərhədlər daxilində qalan 5 ilçə şəhər ilçə bələdiyyələri kimi təsis edilib.

31 dekabr 2022-ci il tarixinə olan rəsmi hesablamalara görə 2.274.106 əhalisi ilə Türkiyənin altıncı ən sıx əyalətidir. Əyalətin inzibati mərkəzi əyalət sakinlərinin 78,25%-nin yaşadığı Adana şəhəridir. O, həmçinin digər Kilikiya əyalətləri olan Mersin, Osmaniye və (şimal) Hatay ilə sıx əlaqələrə malikdir.

Etimologiyası

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Bir çox mənbələrə əsasən Adana toponimi e.ə. XVI–XIV əsrlərdə Hett imperatorluğu dövründə Kiçik Asiyada mövcud olmuş Kizzuvata krallığına aid Adanya adlı şəhərin adından yaranıb. Digər mənbələrə əsasən isə Adana ilinin adı bir qədər mifologiyaya dayanır. Belə ki, Bizanslı Etienin qeydlərinə görə, şəhər Göy tanrısı Uranın iki oğlu "Adan" və "Sar" Tarsus xalqı ilə müharibələrdən sonra Adanın şərəfinə Adania adlandırılıb. E.ə. 1650-ci ildə Boğazkənd yazılarında "Uru Adania" olaraq qeyd edilir.

E.ə. VIII əsrdə yaşamış yunan mütəfəkkiri Homerin "İlliada" poemasında şəhərin adı "Adana" kimi xatırladılır. Adana adı müxtəlif məktublarda Erdene, Edene, Ezene, Azana və Batana şəklində yazılıb.[5] "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti"ndə (II cild) qədim türk dillərində adana/adına/aduna toponiminin "axtalanmış dəvə; at ilxısı; at saxlanılan yer" mənalarında işlənildiyinə əsasən Türkiyədəki Adana adlı şəhərin adının da, "ilxısı olan, at saxlanılan yer" kimi izah olunması barədə mülahizələr irəli sürülüb.[6]

Tarixi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Qədim dövr

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Arxeoloji araşdırmalar nəticəsində əldə olunan məlumatlara əsasən Çukurova bölgəsində qədim dövrlərdən yaşayışın mövcud olduğu təsdiqlənib. Çukurovanın müəyyən edilmiş tarixi Kizuvatna Krallığı ilə başlayır. Bununla bağlı Xet dövlətinə aid kitablarda məlumatlar var. Kizuvatna Krallığı, E.ə. 1335-ci ildə Xetlərin himayəsinə daxil olub.[7] Het dövləti E.ə. 1191-1189-cu illərdə qərbdən gələn axınlar nəticəsində süqut etmiş və parçalanıb. Xetlərdən sonra bölgədə hakimiyyəti yeni yaranmış Kue Krallığı ələ keçirib. E.ə. IX əsrdə Assuriya, Kilikiya çarlığı, E.ə. VI əsrdə Əhəmənilər İmperiyası, E.ə. 333-cü ildə Makedoniyalı İsgəndərin İmperiyası, E.ə. 323-cü ildə Selevkilər İmperiyası, Çukurova dəniz quldurları, E.ə. 66-cı ildə Roma İmperiyası bölgədə hakimiyyəti ələ alıblar. Roma dövründə Çukurova və Adananın inkişaf etdiyi ehtimal edilir. Çünki burada inşa edilən böyük körpülər, yollar, su kanalları Adana və Çukurovanın inkişafına və önəmli bir ticarət mərkəzi olmasına şərait yaradıb. Roma İmperiyasının parçalanması ilə Qədim dövr sona çatıb.[8][9]

III–XVI əsrlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Adana 1921-ci ildə

Roma və Bizans dövründə inkişaf edən, bölgədə əhəmiyyətli bir ticarət mərkəzinə çevrilən Adana, 704-cü ildə Əməvilər xilafəti tərəfindən işğal edilir. Abbasi xəlifəsi Harun ər-Rəşid tərəfindən qədim Adana qalası bərpa olunub. IX əsrdə Adana bölgənin mədəniyyət və ticarət mərkəzinə çevrilmişdi. IX əsrdə bölgənin idarəsi Yazman adlı türk sərkərdənin əlində idi və o bölgəni bəzən müstəqil idarə edirdi. Daha sonralar Misirdəki Tulunilər sülaləsi bölgəni ələ keçirdi. Bizans dövləti Abbasilərin zəifləməsindən istifadə edib X əsrdə bölgəni işğal edir. 1071-ci ildə Səlcuq sultanı Alparslan Malazgird döyüşündə Bizanslıları darmadağın etdi və bölgəni ələ keçirdi. Səlcuqluların dövründə Çukurovanın şərqinə türklər köçməyə başladı. 1097-ci ildə Səlib yürüşləri ilə Adanada Səlcuqluların hakimiyyəti sona çatdı. XIV əsrdə Misir Məmlük Sultanlığı bölgəni ələ keçirdi və bölgəyə çoxlu sayda türkmənləri köçürdü. 1352-ci ildə bölgədə Yüreğir boyundan olan Ramazan bəy Yüreğir paytaxtı Adana olan Ramazanoğulları bəyliyinin əsasını qoydu. Ramazanoğulları dövründə Adana inkişaf edir, yeni məscidlər, saraylar tikilirdi.[10] 1517-ci ildə Osmanlı sultanı I Səlimin Misir yürüşündə Ramazanoğulları bəyliyi Osmanlıların hakimiyyətini qəbul etdi[11] və 1608-ci ilə qədər onlara bölgəni idarə etmək icazəsi verildi.[8][9][12]

XVII–XIX əsrlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana 1672-ci ildə Osmanlı imperiyasına qarşı Misirdə üsyan qaldırmış Kavalalı Mehmed Əli Paşa tərəfindən ələ keçirildi və Misir Ordusunun qərargahı olaraq istifadə edildi. 1840-cı ildə ilin ərazisi London müqaviləsinə əsasən Osmanlılara geri qaytarıldı. 1867-ci ildə ərazi yeni yaradılmış Adana vilayətinə daxil edildi. 1886-cı ildə Mersin-Adana dəmiryolunun istifadəyə verilməsi ilə Adanada iqtisadi həyat dirçəlməyə başladı. 1909-cu ildə Erməni üsyançılar şəhərdə fəallaşsalar da qısa müddətdə üsyanlar yatırıldı. Birinci Dünya müharibəsi dövründə Tavr və Gavurdağı tunelləri və Bağdad dəmiryolu ilə şəhər İstanbul və Suriya arasında körpü rolunu oynayırdı.[8][9]

Şəhərin işğalı və azad edilməsi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Osmanlı dövlətinin ağır məğlubiyyətlə çıxdığı Birinci Dünya müharibəsindən sonra ölkə ərazisi parçalanıb, torpaqları işğal edilmişdi. Mudros barışı ilə Osmanlı dövləti imperiya torpaqlarını Avropa ölkələrinə buraxaraq geri çəkilmişdi. 31 oktyabr 1918-ci ildə Mustafa Kamal Paşa alman komandan Liman Ven Sandersin tabeliyindəki ordunun rəhbərliyini ələ almaq üçün Adanaya gəldi. 23 noyabr 1918-ci ildə İstanbul hökuməti Adana əhalisindən şəhərin boşaldılmasını istəmiş ancaq yerli əhali buna etirazını bildirmişdi. 24 dekabr 1918-ci ildə Mersin limanından Çukurova bölgəsinə daxil olan işğalçılar Adananı işğal edirlər. Bundan sonra Adana və ətrafına erməni ailələri köçürüldü.

1918–1919-cu illərdə Adana ilində teror hökm sürürdü. Abdiağa fermasında baş verən hadisələr, şəhərdə baş verən cinayətlər, Daşkörpüdə türklərin çarmıxa çəkilməsi və işgəncəyə məruz qalması yerli xalqın yaddaşında silinməz izlər buraxmışdı. Terrorizmin hakim olduğu Adana və ətraf bölgələrində təşkilatlanmalar başladı. Türklər Kilikiya Milli Qüvvələr Təşkilatı yaratdı. 1920-ci ilin fevralından etibarən KMQT qüvvələri düşmən üzərində qələbələr əldə edərək dirəniş hərəkatını daha da çoşdururdu. 1920-ci ildə Tavr dağlarından Fransızlara hücumlar başladıldı. 27 may 1920-ci ildə Fransız komandan Mehil əsir alındı. "Karboğazı hadisəsi" adlanan hadisə Kuvayi Milliyənin ilk siyasi qələbəsi idi. 28 may 1920-ci ildə Fransızlar Mersin-Adana xəttinə geri çəkilmiş və Şimali Çukurova bölgəsini tamamilə tərk etmişdilər. 10 iyun 1920-ci ildə ermənilər türklərə qarşı şiddətli soyqırım həyata keçirdilər. Nəticədə çoxlu sayda türk Tavr dağlarına doğru qaçdı.[13] 5 avqust 1920-ci ildə Mustafa Kamal paşa, Fevzi bəy və millət vəkilləri Pozantıda konqresə toplaşdılar. 20 oktyabr 1921-ci ildə Ankarada Fransa Türkiyə ilə sülh müqaviləsi bağladı[14] və TBMM hökumətini rəsmən tanımalı oldu. 5 yanvar 1922-ci ildə Fransızlar Çukurovadan gətirdikləri ermənilərlə birgə tamamilə çıxıb getdilər.[8][9]

Coğrafiyası

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Coğrafi quruluşu

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adananın coğrafi quruluşu iki hissədən ibarətdir: dağlıq və düzənlik.

İlin şimal-qərbi, şimalı və şimal-şərq hissələrində Orta Tavr dağları yerləşir. Şərq sərhəddi Tavr dağ sisteminə daxil olan Amanoslarda dayanır. Orta Tavr dağları 3 hissəyə bölünür. Bunlar qərbdən başlayaraq Bolkar dağları (ən yüksək zirvəsi Gavur dağı 3337 m), Aladağları (ən yüksək zirvəsi Demirkazık dağı 3756 m) və Taxtalı dağlarıdır. Orta Tavr dağlarının şimal-şərqindən uzanan Binboğa dağları Adana ilindən çıxaraq Qəhrəmanmaraş ilinə doğru uzanır.

Adana düzənliyi adlanan hövzənin bir hissəsi Çukurova düzənliyi, şimal hissəsinə isə Anavarza düzənliyidir. İki düzənliyi Misis dağları ayırır. Misis dağlarının ən yüksək zirvəsi Cebelinur dağıdır ki, hündürlüyü 770 m-dir.[15]

Çayları və gölləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Seyhan və Ceyhan çayları Adana ilindən axır. Uzunluğu 560 km olan Seyhan çayı şimalda Tavr dağlarından Zamantı suyu adı ilə başlayar və Göksü ilə Seyhan adında birləşir və qərbdə Dəli burnundan dənizə tökülür.

509 km uzunluğundakı Ceyhan çayı Adana və Aralıq dənizi regionunda böyüklüyünə görə ikincidir. Əlbistanının şimalındakı dağlardan başlayır. Ceyhan çayı əvvəllər Seyhan çayı kimi Karataşın qərbindən dənizə tökülürdü. Ancaq müasir dövrdə çay məcrasını dəyişmiş və Bebeli boğazını yarıb İsgəndərun körfəzinə tökülür. Seyhan çayı Baraj gölündən başqa cənuba Ağyatan, Ağyayan, Tuzlagölü kimi bir neçə sahil gölü və Aladağlarındakı Yeddi göllər adlı kiçik buzlaq göllər yaradır.[15]

İqlimi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana Aralıq dənizi iqlim tipi hakimdir. Yaz ayları isti və quraq, qış ayları sərin və yağışlı keçir. Orta yağıntıı miqdarı 625 mm-dir. İlik təqribən 74 günü yağışlı keçir. Yağışlar ən çox qış aylarında, ən az isə yaz aylarında yağır. Ən soyuq ay Yanvar, ən isti ay Avqust ayıdır. Belə ki, yanvarda təxmini 9 C° isti, avqustda isə 28 C° isti olur.[15]

İqlim göstəriciləri
Aylar Yan Fev Mart Apr May İyun İyul Avq Sen Okt Noy Dek
Orta temperatur (°C) 9,6 10,5 13,6 17,6 21,8 25,7 28,2 28,5 26,1 21,6 15,4 10,9
Maksimum temperatur °C 15,1 16,2 19,6 23,8 28,2 31,7 33,7 34,4 33,1 29,1 22,2 16,7
Minium temperatur °C 5,4 6,1 8,6 12,3 16,1 20,2 23,6 23,8 20,8 16,3 10,7 6,9
Günəşli saatlar (saat) 4,7 5,2 5,8 6,9 9,1 10,5 10,6 10,2 8,8 7,2 5,7 4,5
Yağışlı günlərin sayı 9,7 9,9 10,0 9,9 6,5 3,4 1,9 1,8 3,2 5,7 7,8 10,6
Mənbə: [1] Arxivləşdirilib 2015-03-15 at the Wayback Machine

Əhalisi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana ilinin 2014-cü il statistikasına görə əhalinin sayı 2 165 595 nəfərdir[2]. Bu əhalinin 1 082 497 nəfəri kişi (49,99%), 1 083 098 nəfəri qadındır (50,01%). Son 5 ilin statistik göstəricilərinə görə Adana ilinin əhalisi artmaqda davam edir. 2010-cu ildə 2 085 225 nəfər, 2013-cü ildə isə 2 149 260 nəfər. 2013-cü ilə nisbətən 2014-cü ildə rayon əhalisi 0, 76% artmışdır. Ən çox əhali Seyhan ilçəsində (779 232 nəfər), ən az isə Saimbəyli ilçəsində (16 000 nəfər) yaşayır.[16][17]

İlçə adı 2010 2011 2012 2013 2014
Aladağ - 16 171 16 087 17 221 17 113[18]
Ceyhan - 154 920 155 010 159 243 159 454[19]
Çukurova 343 770 330 944 340 115 346 505 353 680[20]
Feke 343 770 18 156 17 535 18 534 17 820[21]
İmamoğlu 30 552 30 105 29 700 29 748 29 111[22]
Qaraisalı 30 552 21 969 21 660 22 230 21 682[23]
Karataş 21 260 20 442 20 450 21 862 22 178[24]
Kozan 21 260 120 122 123 873 128 153 128 893[25]
Pozantı 20 279 18 379 18 048 20 954 20 004[26]
Saimbəyli 17 355 17 104 16 630 16 572 16 000[27]
Sarıçam 17 355 103 232 111 976 138 139 143 547[28]
Seyhan 723 277 757 928 764 714 771 947 779 232[29]
Tufanbəyli 723 277 15 141 15 256 18 234 19 184[30]
Yumurtalık 18 457 18 463 17 929 18 266 18 660[31]
Yüreğir 422 529 426 379 420 929 421 455 419 240[32]

Adana ilinin əsas etnik qrupları türklər, ərəblər və kürdlərdir. Türk mədəniyyəti daxilində assimilyasiyaya uğrayan yeni ərəblərin yeni nəsilləri ərəb dilində danışmırlar. Ərəblər Seyhan çayının şərq sahilində yerləşən Yüreğir ilçəsində yığcam şəkildə yaşayırlar. 1990-cı illərdə Adanaya kütləvi axın edən Kürdlər, indi demək olar ki, Adana əhalisinin 1/3 hissəsini təşkil edir. Konoslar, Balkan müharibələri zamanı Adanaya köç etmiş Balkan əsilli Rumıniyalılardır. Onlar Yüreğir ilçəsinin Sinanpaşa məhəlləsinin yaxınlığında yaşayırlar. Təqribən 8 min nəfərdir.[33]

Dini

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana əhalisinin əksəriyyəti sünni məzhəbinə etiqad edir. Adanada İslamın şiə məzhəbinə mənsub olanlar 1978-ci ildə baş verən hadisələrdən sonra Qəhrəmanmaraşdan köçən Ələvilərdir. Adana ərəbləri çox zaman ələvilərlə səhv salınır. Şanlıurfadan Adanaya köç edən ərəblərdə sünni məzhəbinə etiqad edir. Adana ilində az sayda katoliklər və musavilər var.[33]

İdarəetmə

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Keçmiş Məclis Binası

Adana şəhəri Respublika tabeli şəhərdir və Adana şəhər bələdiyyəsi sərhədləri daxilində yerləşir. Şəhər, 61 üzvlük Adana İl Məclisində 5 ilçədən seçilmiş 33 üzvlə təmsil olunur. Bələdiyyə 2 palatalı məclis tərəfindən idarə edilir. Metropol bələdiyyəsi yuxarı palata, ilçə bələdiyyələri aşağı palatanı təşkil edir. Adana şəhər bələdiyyəsinin vəzifəsi yolların çəkilməsi və bərpası, parkların salınması, yeraltı keçdilərin və digər xidmətlərin yerinə yetirilməsidir. 2012-ci il 12 noyabr tarixli 6360 saylı "Büyükşehir belediyesi" qanununa əsasən 29 ildə və həmçinin Adana ilində "il Xüsusi İdarəsi" bağlanıb.[34][35]

Şəhər Bələdiyyəsi

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Adana şəhər Bələdiyyəsi Binası

1986-cı ildə 3306 tarixli qanunla Adana şəhər bələdiyyəsi təsis edilib.[3] Şəhər bələdiyyəsi 3 qurumdan ibarətdir: Şəhər məclisi, Bələdiyyə sədri, və İcraçı Komitə. İlçə bələdiyyə məclisləri, şəhər məclisində təmsil olunmaq üçün üzvlərinin 1/5 hissəsini seçirlər. Bu səbəbdən Şəhər Məclisi 10-u Seyhandan, 8-i Çukurova və Yüreğirdən, 6-sı Sarıçamdan və 2-si Qaraisalı və seçicilər tərəfində seçilən bələdiyyə sədri olmaqla 35 icraçı komitə üzvündən ibarətdir.[36] Şəhər bələdiyyə sədri tərəfindən seçilən 10 nəfərlik idarə heyəti 5-i şəhər icraçı komitəsi tərəfindən, digər 5-i isə bələdiyyə sədri tərəfindən seçilən üzvlərdən ibarət olur.[37]

İlçələri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana ili ümumilikdə 15 ilçədən ibarətdir. Bunlardan Seyhan, Yüreğir, Çukurova, Sarıçam və Qaraisaı ilçələri birləşərək Adana şəhəri təşkil edir. İlçələrin özlərinə isə belde, məhəllə və kəndlər daxildir.

Çukurova ilçəsi
  • Seyhan çayının qərb sahilində yerləşən Seyhan ilçəsi şəhərin mədəniyyət və biznes mərkəzidir. D-400 avtomobil yolu ilçəni iki hissəyə bölür. Şimal hissəsi iqtisadi tərəfdən inkişaf etmişdir. Yol boyunca otellər, mədəniyyət mərkəzləri, ticarət və biznes mərkəzləri var. Cənub tərəfində isə şəhərin qədim görüntüsü gözə çarpır. Bura az gəlirli əhalinin çoxluq təşkil etdiyi məkanlardandır.
  • Çukurova ilçəsi, Seyhan ilinin şimalında yerləşir. Çukurova mərkəzindən şimalda 3 000 hektarlıq bir əraziyə şəhəri köçürmək məqsədilə 80-ci illərin ortalarından etibarən "Yeni Adana" layihəsi hazırlanmışdır.[38] Bu layihə əsasında hal-hazırda bu ərazidə, Turgut Özal parkı, Süleyman Dəmirəl parkı, Kənan Evrən parkı və çoxmərtəbəli binalar var.
  • Yüreğir ilçəsi, Seyhan çayının şərq tərəfində yerləşir. Ərazi əsasən fabrika, zavodların yerləşdiyi məkanlardandır. Çay üzərində salınan yeni körpü və ilçədə metro xəttlərinin çəkilməsi ilə ilçə iqtisadi əhəmiyyət qazanmağa başlamışdır.
  • Sarıçam ilçəsi, Yüreğir ilçəsinin şimal-şərqində yerləşir. Çukurova Universiteti bu ilçədə yerləşir.
  • Qaraisalı ilçəsi, Seyhan hövzəsinin şimalında kiçik bir ilçədir. Seyhan çayı boyunca çoxlu sayda əyləncə mərkəzləri var.
İlçə adı Ərazisi (km2) Əhalisi (nəfər) Kəndlərin sayı İl mərkəzinə məsafə (km) Kaymakam İlçə statusu verildiyi tarix
Aladağ 17.113[39] 1 347[18] 22 kənd 99 Əhməd Ziya Filizər[40] 1987[41]
Ceyhan 1.424 159 454[19] 71 kənd 47 Mustafa Ünlüsoy[40] 1 iyun 1933
Çukurova 240 353 680[20] 11 kənd[42] İlçə mərkəzi Mehmet Əli Özkan 2008
Feke 1.233 17 820[21] 40 kənd 122 İhsan Emre Aydın[40]
İmamoğlu 424 29 111[22] 18 kənd 45 Savaş Ünlü[40] 19 iyun 1987[43]
Qaraisalı 1.526 21 682[23] 62 kənd İlçə mərkəzi Mehmet Tunc[40]
Karataş 907 22 178[24] 46 kənd 48 Rəcəb Öztürk[40] 1957
Kozan 1.690 128 893[25] 86 kənd 69 İzəddin Sevgili[40] 1926
Pozantı 793 20 004[26] 16 kənd 112 Bilal Özkan[40] 1954
Saimbəyli 1.157 16 000[27] 25 kənd 157 Səda Başoğlu[40] 1922
Sarıçam 143.547[28] 36 kənd İlçə mərkəzi Əli Murad Kayhan[40] 22 mart 2008
Seyhan 501 779,232[29] 30 kənd İlçə mərkəzi Şenol Bozacıoğlu[40]
Tufanbəyli 987 19 184[30] 29 kənd 196 Adəm Başoğlu[40] 1958
Yumurtalık 553 18 660[31] 16 kənd 80 Əsalət Qarabulud[40] 1959
Yüreğir 857.987 419,240[32] 112 kənd Mərkəzi ilçə Fatih Genel[40] 1986

Səhiyyə

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana ilində müxtəlif tibi xidmətləri özündə birləşdirən 144 xəstəxana fəaliyyət göstərir. Həmçinin bu xəstəxanalara bağlı olaraq 766 tibb mətnəqəsi vətəndaşlara tibbi xidmət göstərməkdədir. Adana il mərkəzində və bəzi ilçələrdə sürətli əhali artımı səbəbilə yeni xəstəxanalara ehtiyac yaranmışdır. Adana ilində dövlət və özəl olmaqla 19 yataqlı xəstəxana fəaliyyət göstərir ki, bunlardan 4-ü özəl, 1-i Çukurova Universiteti[44] və 1-i Başkent Universitetinə bağlı[45], 9-u Səhiyyə Nazirliyinə bağlı və 5-i Səhiyyə Nazirliyinə tabeli ixtisasyönümlü xəstəxanalardır. Bu xəstəxanalarda ümumi yataq sayı 3717 nəfərdir.[46]

Nəqliyyatı

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Hava nəqliyyatı

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Seyhan çayı üzərindən keçən Metro xətti

Adana hava limanı 1937-ci ildə hərbi hava limanı olaraq fəaliyyətə başlamışdır.[47] 1956-cı ildə isə sərnişinlərə xidmətə başlamışdır. Hava limanı 1997-ci ildə 12 704 təyyarə qəbul etmiş və yola salmışdır. 1997-ci ildə 904 210 nəfər sərnişin hava limanının xidmətlərindən yararlanmışdır. Karataş ilçəsi Yemişli kəndi yaxınlığında, Adanaya 38 km məsafədə, Karataşa isə 10 km məsafədə bir boş ərazi hava limanı üçün müəyyənləşdirilmiş və 1996-cı ildə ilk dəfə proqrama daxil edilmişdir.[48]

Su nəqliyyatı

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana ilində beynəlxalq yük daşımalarına açıq olan Botaş limanı və Tavr Kübrə Fabrikaları Limanı fəaliyyət göstərir.

Dəmiryolu nəqliyyatı

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Ziyapaşa Dəmiryolu Stansiyası

Adanada ilk dəmiryol xətti ingilislər tərəfindən 1886-cı ildə yaradılmışdır. Hal-hazırda, Adana ili daxilində 260,615 km məsafəlik dəmiryol xətləri yerləşir. Dəmiryolu ilin Pozantı, Seyhan, Yüreğir, Ceyhan ilçələrindənn, eyni zamanda Qaraisalı ilçəsi yaxınlığından keçir. Ümumilikdə 20 kənd və qəsəbəni özündə birləşdirir.[49]

Şəhər daxili nəqliyyat

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana şəhərində vətəndaşlara nəqliyyat xidməti şəhər bələdiyyəsi avtobusları, özəl sərnişin avtobusları və taksilər istifadə edilir. 1996-cı ildə inşasına başlanılan və 12 stansiyadan ibarət Adana Metropoliteni 2006-cı ildə sərnişinlərin istifadəsinə verilmişdir. Lakin bir neçə ay sonra fəaliyyətini dondurdu. 2007-ci ildən etibarən bütün nəqliyyat xidmətlərində KentKartdan istifadə edilir.[50] 2010-cu ildə Adana Metropoliteni təkrar sərnişinlərin istifadəsinə verildi və KentKart sisteminə qoşuldu.

İqtisadiyyat

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Ticarət

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Adananın tarixi hissəsi

Sənaye və ticarət bir-birini tamamlayan fəaliyyət növləri olduğundan, Adanada ticarət sənaye ilə paralel olaraq inkişaf edir. Respublikanın ilk illərindən başlayaraq Ulucami və Seyhan çayı sahilində qurulan ticarət yerlərində yerli əhalidə öz məhsullarını satışa çıxarır. Bu gün şəhərin mərkəzində Seyhan çayı sahilində Galereya Biznes Mərkəzi yerləşir. Mərkəzdə 1 əyləncə mərkəzi, 6 Kinozal, 62 Fast Food, 800 yerlik açıq və 400 yerlik qapalı parking, 624 satış yeri yerləşir. Şəhərin müxtəlif yerlərində Migros mağazalarının filialları, şəhərin şimal hissəsində Carrefour, Groseri, Metro, Real kimi satış mərkəzləri Adana ticarət həyatında pay sahibidirlər.

Daxili ticarət

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Kənd təsərrüfatının inkişaf səbəbi ilə Adana daxili ticarətini ən çox kənd təsərrüfatı məhsullları təşkil edir. 1985-ci ildə Adanada 1700 şirkət yerləşirdi. Ticarətin inkişafı nəticəsində 1997-ci ildə bu rəqəm 12 000-ə çatmışdır.

Xarici ticarət

[redaktə | vikimətni redaktə et]

İxracatın əsas hissəsini pambıq və toxuculuq məhsulları, meyvə və tərəvəz məhsulları təşkil edir. Ən çox Almaniya, İtaliya, Böyük Britaniya, İordaniya, İran, İraq, Səudiyyə Ərəbistanı, Küveyt və Şimali Kipr-ə məhsul göndərilir. 2000-ci ildə 700 mln ABŞ dolları həcmində məhsul xaricə göndərilmişdirsə, 2005-ci ildə bu rəqəm artaraq 1.5 mld ABŞ dolları keçmişdir. 2005-ci ildə statistikasına əsasən, Adana ilində 571 firma ixracatla məşğul olur. İdxal edilən məhsulları sırasında ən çox sənaye üçün gərəkli avadanlıqlar və onların ehtiyat parçaları təşkil edir. Ən çox Almaniya, Böyük Britaniya, İtaliya, Fransa, Hollandiya, Danimarka, Finlandiya, Belçika, ABŞ, Azərbaycan, Şimali Makedoniya, Yaponiya, Koreya, Çexiya, Avstraliya, İran, Səudiyyə Ərəbistanınından məhsullar idxal edilir. 2004-cü ildə idxal miqdarı 496 mln ABŞ dollarına yaxındır. 2014-cü il statistikasına əsasən idxal həcmi azalaraq 251 milyon ABŞ dollarından 242 milyon ABŞ dollarına qədər azalmışdır. İxracat isə artaraq 151 milyondan 157 milyona yüksəlmişdir.[51]

Kənd təsərrüfatı

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Çukurova vadisində buğda, zeytun, nar, qarğıdalı, limon, mandarin, portağal, banan, kivi, şəkər çuğunduru, pomidor, kartof, bibər, soğan, üzüm, lobya, xiyar, qarpız və s. kimi bitkilər becərilir. Sulama prosesi klassik sulama sistemlərindən və yağmurlama texnologiyası ilə reallaşdırılır.

Heyvandarlıq

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Kənd təsərrüfatı ilə birlikdə maldarlıqda Adana iqtisadiyyatında önəmli paya sahibdir. Adanadan qonşu illərə və ölkələrə hər zaman mal-qara ixrac edilir. Bununla bərabər 80%-ə qədər Şərqi Anadolu regionundan və Cənub-Şərqi Anadolu regionundan canlı mal-qara və və heyvandarlıq məhsulları idxal edilir.[52] Arıçılıq isə daha çox dağlıq və meşə içində yerləşən kəndlərdə inkişaf etmişdir. İmamoğlu ilçəsində 1, Kozan ilçəsində 2, Yüreğir ilçəsində 1 bal istehsalı müəssisəsi fəaliyyət göstərir. [53]

Turizmi

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Hilton Hotel Adana

Adana ili təbiəti, qədim tayfaların yaşadığı bölgə olduğuna görə bölgədə turizmin inkişafı istiqamətində zəngin perspektivə malikdir. O Türkiyənin həm tarixi, həm də mədəni turizm potensialına malik bölgələrdəndir. Adanada çoxlu sayda qala, körpü, məscid, kilsə, yaşayış yeri, xanagah, hamam, muzey ilə mədəni turizm üçün, kilsə və məscidlərlə dini turizm üçün əlverişli şəraitə malikdir.

Seyhan çayının hər iki sahilində və şəhər mərkəzində inşa edilməkdə olan bir ox otellər ilin turizm sənayesinin inkişafına təkan verməkdədir. Ceyhan və Yumurtalık ilçələrinin sahilyanı bölgələri Adananı yerləşdirmə müəssisələrinin inşasını düşünməyə vadar etmişdir. 4200 yerlik 29 otel iki il içərisində iki dəfə artacağı planlaşdırılır. Oteldəki nömrələrin sayı isə 8400-ə yüksələcək.[54] Hal-hazırda beşulduzlu Adana Hilton, Sheraton, Seyhan, Çukurova Sürmeli, şəhərin qərb tərəfindəki Anemon otelləri, dördulduzlu Zaimoğlu, Mavi Sürmeli, Sedef, İnci, Erten otelləri qonaqlara xidmət göstərməkdədir. Bununla yanaşı Türkmən, şəhər mərkəzindəki Ramada və Divan otelləri də inşa edilməkdədir.[55]

2013-cü ildə Adana ilinə 322 479 nəfər turist səfər etmişdir ki, bunlardan 105 mindən çoxu xarici turistdir.[56]. Bunların 50%-i Almanlar, 23%-i Kipr türkləri, 4%-i Hollandlar və 3%-i İngilislərdir. Gələn turistlərin 80 702-si Adana Hava limanından, 1034 nəfəri Botaş Limanından daxil olmuşlar.

Tarixi-mədəni turizm

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana Arxeologiya Muzeyi, 1924-cü ildə təsis edilmişdir. Türkiyənin ən qədim 10 muzeyindən biridir. Muzeydə Gözlükule, Yumuktepe, Sirkeli və Misis qazıntılarından çıxarılan, Çukurovanın qədim tarixini işıqlandıran əsərlər yerləşir. Adananın şəhər mərkəzində yerləşən, geniş bir baxçası və dörd böyük salonu olan muzeydə qədim dövrdən günümüzə qədər bir çox əsər sərgilənir.[57]

Misis Mozaik Muzeyindən eksponat

Adana Etnoqrafiya Muzeyi, 1845-ci ildə inşa edilib daha sonralar tərk edilən kilsədə təsis edilmişdir. 1983-cü ildən Muzey olaraq fəaliyyət göstərir "Köhnə Muzey" olaraq tanınan muzeydə Çukurova kəndlərində və Tavr dağlarında yaşayan Yörüklərə aid tarixi əşyalar sərgilənir. 2016-cı ildə muzeyin adı dəyişdirilərək "Adana Qurukörpü Kilsəsi Abidə Muzeyi və Ənənəvi Adana Evi" adlandırıldı.[58][59]

Adana Atatürk Elm və Mədəniyyət Muzeyinin binası, qədim Adana mərkəzi olan tarixi Təpəbağda, XIX əsrə aid Adana evlərindəndir. İki mərtəbəli binadır. Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən "Qorunması gərəkli daşınmaz mədəni varlıq" adı ilə mühafizəyə almışdır. Ramazanoğullarından Sufi Paşaya aid olan bu evdə Türkiyə Respublikasının qurucusu Mustafa Kamal Atatürk 15 mart 1923-cü ldə həyat yoldaşı Lətifə xanımla birlikdə qonaq qalmışlar. Bina, Atatürk Elm və Mədəniyyət Muzeyi Dərnəyi zamanın divizya generalı Bədrəddin Dəmirəlin rəhbərliyi ilə ictimaiyyətə açıq edilmiş və xalqın maddi köməyi ilə bərpa edilmişdir. 1981-ci ildən qonaqların xidmətinə verilmişdir.[60]

Misis Mozaika Muzeyi, 1956-cı ildə Misis ətrafındakı mozaikaları qorumaq məqsədilə təsis edilmişdir. Burada Nuhun tufanı zamanı gəmiyə aldığı heyvanların rəsmləri mozaikalarda çəkilmişdir. Muzey, digər qədim yaşayış yerlərindən, Adana Arxeologiya Muzeyindən gətirilən digər Mozaykalarla daha da zənginləşdirilmişdir.[61]

Anavarza yaşayış məskəni, Adananın Ceyhan ilçəsi, Kozan-Kadirli yolunun 20 km-liyində Dilekkaya kəndi yaxınlığındadır. Roma dövründə Anazarbus olaraq adlandırılmışdır. Anavarza 408-ci ildə Kilikiya əyalətinin paytaxtı olmuşdur. Şəhəri qalasında Roma və Xilafət dövrünə bağlı izlər qalmaqdadır.[62]

Komana

Şar yaşayış məskəni, Tavr dağlarında, Adanadan 210 km uzaqlıqda Tufanbəyli ilçəsinin 20 km şimal-şərqindəki Şar kəndində yerləşir. Şar, Xetlərin dövründə "Komana" adlandırılan bir mərkəz idi.[62]

Misis, Magarsos, Ayas və Akören qədim yaşayış məskənləri mədəni turizmin ən çox səfər edilən məkanlarındandır.[63]

Ekoturizm

[redaktə | vikimətni redaktə et]

160 km uzunluğundakı sahil xəttinin 45 km-i qumlu, bataqlıq kimi təbii ərazilərdən ibarətdir. Bu ərazilərin ən əhəmiyyətlisi Seyhan çayının meydana gətirdiyi Tuzla və Akyatan gölləri ilə, Ceyhan çayının təşkil etdiyi Akyayan gölüdür. Müxtəlif quşlarla, dəniz və meşə heyvanları bu bölgələrdə yaşayırlar.

Aladağlar Milli Parkı, 1995-ci ildə təsis edilmişdir. Aralıq dənizi regionunda, Niğdə, Kayseri və Adana illəri arasında yerləşən Aladağlar üzərində yerləşir. Sahəsi 55 065 hektar olmaqla, dağ keçisi, donuz, qurd, çaqqal kimi məməli, yırtıcı heyvanlar qorunur.[64]

Yumurtalık Lagünü Milli Parkı, 16 dekabr 2008-ci ildə Adana ilinin Yumurtalık ilçəsinə təsis edilmişdir. 2009-cu ildə Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə milli park statusu ləğv edildi.[65]

Müalicəvi turizm

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana ilinin böyük müalicəvi turizm potensialı vardır. İldəki müalicəvi sulara Qurdtəpə bulağı, Əli hoca bulağı, Acıdərə bulağı, Bağözü bulağı, Kokarpınar, Taxtalıkənd kükürd bulağını nümunə göstərə bilərik.

Qurdtəpə bulağı, Qurdtəpə məhəlləsinin 1 km şimal-qərbində yerləşir. Su çox soyuqdur və bağırsaq xəstəliklərinə qarşı istifadə edilir. Əli Hoca bulağı, Adananın 12 km qərbində Əli hoca məhəlləsinin yaxınlığındadır. Acıdərə bulağı, Adananın 20 km şərqində, Misisin 5 km şərqindədir. Xalq arasında Samucadərə adlanır. Bulağın suyu bağırsaq qurdlarına və böyrək daşına qarşı istifadə edilir. Taxtalıkənd kükürd bulağı, Ceyhan ilçəsinin 6 km cənubunda Taxtalı kəndi yaxınlığındadır. Tempraturu +20 C-dir. Bulaq suyu, dəri xəstəliklərinə qarşı istifadə edilir.[5]

Mağara turizmi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana ilində hələ tədqiq edilməmiş mağaralar var. Aladağ yaxınlığındakı Bığbığ mağarası gözəl mənzərəsinə görə böyük potensialı vardır. Bığbığ mağarasından başqa Adana ilində turistlərin marağını cəlb edən Cin, Culfa Keleri, Camlıkənd Subatanı, Südlük Subatanı, Adambaşlı və İlanyurd Subatanı mağaralı mövcuddur.[5]

Dini turizm

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Kozan qalası və Monastrı, Assuriyalılar tərəfindən inşa edilmişdir. Kozan qalası strateji mövqedə yerləşirdi. IX əsrdə Abbasilərin, XI əsrdə Səlcuqluların və daha sonra Səlibçilərin əlinə kçmişdir. Kozan monastrı xristiyanların ən çox səfər etdiyi məkanlardandır.

Ulu məscidi

Ulu məscid, 1513-cü ildə Ramazanoğlu Xəlil bəy tərəfindən inşası başladılmış və 1541-ci ildə Xəlil bəyin oğlu Pir Mehmet Paşa tərəfindən inşası tamamlandırılaraq ibadətə açılmışdır. Məscid, Səlcuqlu, Məmlük və Osmanlı memarlıq üslublarının xüsusiyyətlərini özündə birləşdirir.[66]

Həsən ağa məscidi, Alidede məhəlləsində yerləşən Həsən ağa Məscidi Adananın Osmanlı dövründə klassik memarlıq üslubunu daşıyan tək məscid olması ilə böyük önəm daşıyır.

Xoşqədəm məscidi, Kozan ilçəsində yerləşir. Misir sultanı Sultan Abdullah Xoşqədəm tərəfindən 1448-ci ildə inşa edilmişdir.

Yağ Məscidi, 2005-ci il

Yağ məscidi, 1501-ci ildə Ramazanoğlu Xəlil bəy tərəfindən kilsədən məscidə çevrilmişdir.

Yeni Məscid, 1724-cü ildə inşa edilmişdir. Ərəb memarlıq üslubunda inşa edilmişdir.

Adananın ən qədim türk məscidi kimi bilinən Akça məscidi Ulucami məhəlləsində yerləşir. Ağca bəy adında bir Türkmən ağası tərəfindən inşa edildiyindən bu adı almışdır.

Bebekli kilsəsi, 1880–1890-cı illərdə inşa edilən kilsənin adı Sent Paul idi. Kilsənin üstündə Məryəmin 2.5 metrlik tunc heykəli yerləşir. Heykəlin uşağa bənzədiyi üçün Bebekli kilsəsi adlandırırlar.[67]

Mədəniyyət

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Teatr və festivallar

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana ilk teatr 1880-ci illərdə şair Ziya Paşanın Adana Valiliyi sırasında qurulmuşdur. Adana şəhər bələdiyyəsi binası içərisində yerləşən Şəhər Teatrı 1926–1938-ci illər arasında Bələdiyyə sədri olan Turxan Camal Beriker tərəfindən xalq evi kimi təşkil olundu. 1941–1948-ci illərdə Xalq Evi sədri jurnalist Nihal Oral tərəfindın gənclik salonu quruldu.

Çukurova Dövlət Sinfonik Orkestrı Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Gözəl Sənətlər Baş İdarəsi 1990-cı ildə təsis edilmişdir. 5 yanvar 1991-ci ildə ilk konsert buraxışı keçirildi. Konsert proqramında bir çox xarici və yerli sənətkarlar qonaq olmuşdur. Orkestr bir çox ölkə içində və ölkə xaricində konsertlər verməkdədir.[68]

Adana Dövlət Teatrı 1979-cu ilin sonlarında Cüneyd Gökçer dövründə silsilə teatr proqramları ilə açılmışdır. 25 oktyabr 1981-ci ildə isə Adana Dövlət Teatrı olaraq fəaliyyət göstərirdi.[69]

Adana`da "Qızıl Koza Film Festivalı", "Sabancı Beynəlxalq Teatr Festivalı", "Beynəlxalq Fiziki Qüsurlu Gənclər Festivalı", "Portağal çiçəyi Karnavalı" keçirilir və bu tədbirlərdə çoxlu sayda xarici və yerli turistlər, mədəniyyət işçiləri və digər peşə sahibləri iştirak edirlər.

Xalq ədəbiyyatı və aşıqlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Çukurovada xalq ədəbiyyatı və aşıq şeirləri əsrlərdir ki, yaşamaqdadır. Bu mövzuda aparılan araşdırmalar zamanı bir çox rəvayət və əfsanələr tapılmışdır. Onların arasında ən məşhuru aşıq şeirləridir. Adana aşıqları iki qrupa bölünür. Sazlı və Sazsız aşıqlar. Qaracaoğlan, Dadaloğlu aşıqların ən məşhurlarındandır. Aşıq Yusif, Dəli Boran, Feymani, Osman Əyyubi, Aşıq Abdullah, Gündəşlioğlu, Qara Osman, Qul Xəlil, Aşıq Ömər, Aşıq Əli, Aşıq Hüseyn, kimi aşıqlar Adanada yetişmişlər.[70]

KİV

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adanada KİV fəaliyyəti yerli və milli agentliklər tərəfindən həyata keçirilir. 1918-ci ildən etibarən nəşrə başlayan "Yeni Adana"[71] qəzeti Adananın ən qədim qəzetlərindən biri olmaqla fəaliyyətini hələ də davam etdirir. "Ekspres", "Toros" və "Bölgə" qəzetləri həm Adanada həm də Çukurovada fəaliyyət göstərir. Türkiyənin ən məşhur qəzetlərindən olan Hürriyət "Hürriyet Çukurova" filialı 48 min tirajla ən populyar bölgə qəzetidir.

"Çukurova TV" Adana ilinin ən böyük televiziya şirkətidir. Kanal A, Akdeniz TV, Kent TV və digər böyük televiziya şirkətləri Adanada fəaliyyət göstərir.[72]

Mətbəxi

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Adana kababı

Türk və Aralıq dənizi mətbəxinin bəzi xüsusiyyətlərini özündə birləşdirən Adana mətbəxində acı, turş, sitrus meyvələri, dəniz məhsulları, zeytun yağı və göyərtli tez-tez istifadə edilir. Adana mətbəxində ət və ət məhsullarının xüsusi əhəmiyyəti vardır və ən çox istifadə edilən məmulatlardandır. Adana mətbəzinin ən tanınmış yeməklərindən biri, məşhur Adana kababıdır. Bundan başqa, Tikə kababı, çiy köftə, içli köftə, pomidor içli köftə, sarımsaqlı köftə, xumus, bulgur plovu, və digər yeməklər bişirilir. Müxtəlif şorbalar, şirniyyatlar ilə seçilən Adana mətbəxi Türkiyə kulinariyasında öz xüsusi yeri var.[73]

Təhsil

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adanada 514 məktəbəqədər təhsil müəssisəsində 19 644 nəfər şagird, 720 ibtidai məktəbdə 324 288 nəfər şagird təhsil almaqdadır. (42mənbə) Həmçinin 121 əsas və 100 peşə liseyi var və bu liseylərdə 119 000 nəfər tələbə təhsil alır. Adanada subbakalavr və bakalavr səviyyəsində təhsil alan tələbə sayı 47 126 nəfərdir. Şəhərdə olan 17 kitabxanadan il 400 000–500 000 nəfər tələbə faydalanmaqdadır. İldə Çukurova Universiteti, Adana Elm və Texnologiya Universiteti, Qanuni Universiteti fəaliyyət göstərir.

Çukurova Universiteti

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Çukurova Universiteti, 1969-cu ildə Ankara Universiteti tabeliyində qurulan Adana Ziraat fakültəsi ilə 1972-ci ildə Atatürk Universitetinə bağlı təşkil olunan Çukurova Tibb fakültəsinin birləşməsi nəticəsində 1973-cü ildə təsis edildi. 1992-ci ildə Universitet 6 fakültə, 11 kollej, 3 institut, 1 dövlət konservatoriyası, 22 Araşdırma və Tətbiqetmə Mərkəzindən ibarət idi. Çukurova Universitetinin fakültələrinin bazası əsasında Mersin Universiteti, Mustafa Kamal Universiteti və Qəhrəmanmaraş Südçü İmam Universiteti təsis edildi. Hazırda Universitet 16 fakültə, 1 dövlət konservatoriyası, 5 kollec, 13 peşə kolleci, 3 institut, 25 Araşdırma və Tətbiqetmə Mərkəzindən ibarətdir. 2012-ci ildə Universitetdə 45 000 tələbə təhsil alırdı.

Adana Elm və Texnologiya Universiteti

[redaktə | vikimətni redaktə et]

2011-ci il 31 marttarixində Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 6218 saylı qanunu ilə təsis edilmişdir. Ümumilikdə 9 fakültə və Xarici dillər Kolleci, Sosial Elmlər İnstitutu və Fənn elmləri İnstitutundan ibarətdir.[74]

Qanuni Universiteti

[redaktə | vikimətni redaktə et]

2013-cü ildə Çukurova Tədris və Mədəniyyət Vəqfi tərəfindən təsis edilmiş özəl Universitetdir. Universitetin təsisatı ilə bağlı qərar 18 iyun 2013-cü ildə 28681 saylı rəsmi qəzetdə yayımlanmışdır. Hal-hazırda 3 fakültə və 2 institutdan ibarətdir.[75]

İdman

[redaktə | vikimətni redaktə et]
7 Yanvar Fatih Terim Stadionu

Respublikanın ilk illərindən Adanada idmana xüsusi qayğı olmuşdur. Artıq idmanın inkişafı üçün müxtəlif QHT-lər yaradılmaqda idi. Adanada təsis edilən ilk idman klubları Seyhanspor və Torosspor klubları idi. Adananın futbol tarixi 1926-cı ildən Türk Ocağı Klubu ilə başlayır. Daha sonralar Gənclər Birliyi ilə birləşən klub İdman Yurdu Klubunu təşkil edir. Futbol üzrə təşkilatlanmalar 1938-ci ildə qəbul edilən 3530 saylı bədən tərbiyəsi qanunundan sonra Adana Bədən Tərbiyəsi İdarəsinin təsis olunmasından sonra başlayır.[76] 1939-cu ilə Sümerspor, Milli Mensucatspor, 1940-cı ildə Adana Dəmirspor, 1945-ci ildə İncirlikspor, Adanagücü, 1949-cu ildə Osmaniyə-Ceyhan Ovçuluq və Atçılıq Klubu, 1951-ci ildə Kozanspor, 1953-cü ildə Karşıyakaspor, 1954-cü ildə Adanaspor, 1964-cü ildə Körpü-Yamaclı, 1966-cı ildə Ceyhanspor, 1969-cu ildə Tennis, Alpinizm və Su idman klubları, 1970-ci ildə Karataş klubu yaradılır. Ancaq sonralar müxtəlif səbəblərdən bu klublar fəaliyyətlərini dayandırırlar. Hal-hazırda futbol klubları lig oyunlarını 1938-ci ildən fəaliyyətdə olan 16 minlik tutuma malik 5 Yanvar Fatih Terim Stadionunda oynayır.

1993-cü ildə qadınlardan ibarət yeganə futbol klubu olan Adana İdman Yurdu təsis edildi. Klub hal-hazırda Qadınlar 1. Ligində oynayır.

Adananın basketbol klublarından olan Adana Botaş İdman Klubu Türkiyə Qadınlar Basketbol Super Liqasında oynayır. Adana Botaş İdman Klubu Avropa Kubokuna final oyununu oynayan ilk türk klubudur. Türkiyə Qadınlar Basketbol Super Liqasında oyanayan daha bir Adana klubu Tarsus Bələdiyyəspor klubudur. Tarsus Bələdiyyəspor klubunun futbol, voleybol, basketbol, boks, güləş və atletika komandası var. Klub 5 iyun 2014-cü ildə Adana Su və Kanalizasiya İdarəsi — Adana ASKİ olaraq adını dəyişdirmişdir.[77]

Adanaspor

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Əsas məqalə: Adanaspor

Adananın peşəkar futbol klublarından biri olan Adanaspor 1954-cü ildə yaradıldı. Adanasporun ilk təsisçiləri Mehmet Şanlıtürk, Mustafa Bekbaş, Erol Erk, Əli Gədikbaş və Müzəffər Əraslan idi. İlk ili ikinci divizyadan başlayan klubun rəngləri sarı-göy idi.

Adanasporun basketbol komandası "Türkiyə Basketbol II Lig"ində oynayır.

Adana Dəmirspor

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Adana Dəmirspor 28 dekabr 1940-cı ildə yaradılmışdır. Hal-hazırda idmanın müxtəlif sahələrində (atletika, güləş, basketbol, voleybol və s.) fəaliyyət göstərir.[78] 17 sezon Türkiyə Super Liqasında oynayıb. Hal-hazırda Birinci liqasında oynayır.

Məşhur şəxsləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Qardaşlaşmış şəhərlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Qalereya

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Həmçinin bax

[redaktə | vikimətni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ "İllere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu – 2014: Adana İli" (türk). Türkiye İstatistik Kurumu. 2015-10-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10..
  2. ↑ 1 2 Adana’nın Nüfusu 2 Milyon 165 Bin 595 Oldu Arxivləşdirilib 2016-03-06 at the Wayback Machine Milliyet.com.tr İstifadə tarixi: 2015–10–11
  3. ↑ 1 2 3306 saylı qanun Arxivləşdirilib 2015-03-25 at the Wayback Machine Kabul tarihi: 19 Haziran 1986. İstifadə tarixi: 2015–10–12
  4. ↑ 5216 sayılı büyükşehir kanunu Arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015–10–19
  5. ↑ 1 2 3 T. C. Adana Büyükşehir Belediyesi — Stratejik Plan 2015–2019
  6. ↑ Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti", II cild. Bakı,2007,
  7. ↑ Seton LLoyd: Türkiye'nin Tarihi (çeviren Ender Verinlioğlu) Tubitak yayınları, sf 35–40
  8. ↑ 1 2 3 4 Adana ili tarihi Arxivləşdirilib 2015-11-03 at the Wayback Machine Adana Büyükşehir Belediyesi (adana-bld.gov.tr). İstifadə tarixi:2015–10–11 Arxivləşdirilib
  9. ↑ 1 2 3 4 Adana ili tarihi Arxivləşdirilib 2015-12-27 at the Wayback Machine Yerel Yönetimler Portalı (yerelnet.org.tr). İstifadə tarixi:2015–10–11 Arxivləşdirilib
  10. ↑ Գեղունի: Illustration Arménienne. Imprimerie arménienne St. Lazare (Venise), 1909, S. 13
  11. ↑ Naci Kum, "Ramazanoğulları Tarihi ve Adana Şehrindeki Eserleri", Görüşler, sy. 35, Adana 1941, s. 6–8, 22–23
  12. ↑ Enver Kartekin, "Ramazanoğulları Beyliği Tarihi", İstanbul 1979.
  13. ↑ Ahmet Cevdet ÇAMURDAN, Doğu Kilikya Olayları, İstanbul-197
  14. ↑ Hacettepe Üniversitesi, TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN AÇILMASI VE YENİ TÜRK DEVLETİNİN DOĞUŞU, sayfa 7 Arxivləşdirilib 2011-11-25 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–12
  15. ↑ 1 2 3 Adana ili coğrafiyası Çukurova Üniversitesi. İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  16. ↑ Adana nüfusu nufusu.com. İstifadə tarixi:2015–10–11 Arxivləşdirilib
  17. ↑ Yıllara göre il nüfusu Arxivləşdirilib 2015-10-11 at the Wayback Machine Türkiye İstatistik Kurumu. İstifadə tarixi: 2015–10–11
  18. ↑ 1 2 Aladağ ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2013-09-01 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  19. ↑ 1 2 Ceyhan ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2013-12-03 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  20. ↑ 1 2 Çukurova ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2013-12-02 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  21. ↑ 1 2 Feke ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2013-12-02 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  22. ↑ 1 2 İmamoğlu ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-12-27 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  23. ↑ 1 2 Qaraisalı ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-12-27 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  24. ↑ 1 2 Karataş ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-12-25 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  25. ↑ 1 2 Kozan ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2012-01-19 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  26. ↑ 1 2 Pozantı ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-12-27 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  27. ↑ 1 2 Saimbəyli ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-11-26 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  28. ↑ 1 2 Sarıçam ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-12-27 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  29. ↑ 1 2 Seyhan ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-12-27 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  30. ↑ 1 2 Tufanbəyli ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-11-20 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  31. ↑ 1 2 Yumurtalık ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-12-27 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  32. ↑ 1 2 Yüreğir ilçesi nüfusu Arxivləşdirilib 2015-12-27 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–11 Arxivləşdirilib
  33. ↑ 1 2 Adana Bu məlumatlar 2010-cu ilə aiddir. İstifadə tarixi: 2015–10–18
  34. ↑ Büyükşehir yasası değiştirildi Arxivləşdirilib 2023-06-28 at the Wayback Machine Memurlar. Net. Xəbər tarixi: 6 dekabr 2012. İstifadə tarixi: 2015–10–12
  35. ↑ 6360 saylı "Büyükşehir belediyesi" kanunu Arxivləşdirilib 2012-11-29 at the Wayback Machine TBMM Genel Kurulunda kabul edildiği halidir. Kabul tarihi: 12.11.2012 . İstifadə tarixi: 2015–10–12
  36. ↑ Adana Büyükşehir Belediye Meclisi Üyeleri Arxivləşdirilib 2014-04-20 at the Wayback Machine Adana Büyükşehir Belediyesi Arxivləşdirilib 2011-07-30 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–12
  37. ↑ Adana Büyükşehir Belediyesi Encümeni Adana Büyükşehir Belediyesi Arxivləşdirilib 2011-07-30 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–12
  38. ↑ Yeni Adana projesi İstifadə tarixi: 2015–10–18
  39. ↑ Coğrafya ve İdari yapı Arxivləşdirilib 2015-04-29 at the Wayback Machine Adana Belediyyesi. İstifadə tarixi: 2015–10–18
  40. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Adana ilçeleri kaymakamları listesi Arxivləşdirilib 2016-01-19 at the Wayback Machine YerelNet. Org.tr. İstifadə tarixi: 2015–10–18
  41. ↑ Ahmet Kenarlı (2004). "Şehrim! Adını kim koydu?". Tablet Basım Yayın. s. s. 61.
  42. ↑ Çukurova ilçəsində 13 bələdiyyə və 11 kənd var. 13 bələdiyyədən 9-u Adana şəhər bələdiyyəsinə bağlıdır.
  43. ↑ İmamoğlu Kaymakamlığının Yaptığı Komisyon Çalışması Sosyal ve Kültürel Yapısıyla İmamoğlu Tarihi, Şamil Yazan, 2008 Adana
  44. ↑ Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi Arxivləşdirilib 2015-02-07 at the Wayback Machine T. C. Adana Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–19
  45. ↑ Seyhan Başkent Hastanesi Arxivləşdirilib 2016-03-30 at the Wayback Machine T. C. Adana Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–19
  46. ↑ Adana`da sağlık hizmetleri Arxivləşdirilib 2021-10-25 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–19
  47. ↑ Adana havaalanı tarihi Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine Devlet Havaalanı İşletmesi — Adana Arxivləşdirilib 2012-12-21 at Archive.today İstifadə tarixi: 2015–10–13
  48. ↑ Havayolu Ulaşımı Arxivləşdirilib 2021-10-25 at the Wayback Machine adanadan.biz.
  49. ↑ Adana`ya demiryolu ulaşımı Arxivləşdirilib 2021-10-25 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–19
  50. ↑ KentKart Arxivləşdirilib 2019-07-05 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–19
  51. ↑ Adana ekonomisi — Ticaret Arxivləşdirilib 2017-05-17 at the Wayback Machine Çukurova Üniversitesi Arxivləşdirilib 2022-08-02 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–14
  52. ↑ Hayvancılık Arxivləşdirilib 2017-05-21 at the Wayback Machine Adanadan.biz İstifadə tarixi: 2015–10–14
  53. ↑ Arıcılık Arxivləşdirilib 2021-10-25 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–14
  54. ↑ Adana otel yatırımcılarının yeni gözdesi oldu Arxivləşdirilib 2015-04-02 at the Wayback Machine Haberler.com İstifadə tarixi: 2015–10–14
  55. ↑ Adana`dakı oteller Arxivləşdirilib 2010-01-19 at the Wayback Machine Çukurova Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği . İstifadə tarixi: 2015–10–14
  56. ↑ "Sınır kapılarının giriş-çıkış istatistiği. İstifadə tarixi: 2015–10–26". 2016-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-26.
  57. ↑ Adana Arkeoloji Muzesi Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ . İstifadə tarixi: 2015–10–14
  58. ↑ "Adana Etnografya Muzesinin ismi değiştirildi". 2018-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-05.
  59. ↑ Adana Etnografya Muzesi Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ . İstifadə tarixi: 2015–10–14
  60. ↑ Adana Atatürk Bilim ve Kültür Muzesi Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İstifadə tarixi: 2015–10–14
  61. ↑ Adana Misis Mozaik Muzesi Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İstifadə tarixi: 2015–10–14
  62. ↑ 1 2 Anavarza ören yeri Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İstifadə tarixi: 2015–10–14
  63. ↑ Adana Müzeler ve Ören yerleri Arxivləşdirilib 2017-11-25 at the Wayback Machine T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Adana İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–14
  64. ↑ Aladağlar Milli Parkı Arxivləşdirilib 2013-10-20 at the Wayback Machine T. C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Mİlli Parklar Genel Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–15
  65. ↑ Yumurtalık Lagünü Milli Park olamaz Arxivləşdirilib 2016-04-12 at the Wayback Machine Milli Gazete. İstifadə tarixi: 2015–10–15
  66. ↑ Selçuklu Memluk ve Osmanlı mimarisiden bir esinti: Ulu Cami Arxivləşdirilib 2021-07-25 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–15
  67. ↑ Diğer tarihi yerler Arxivləşdirilib 2017-11-25 at the Wayback Machine Adana İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. İstifadə tarixi: 2015–10–14
  68. ↑ Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası Arxivləşdirilib 2020-06-24 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–15
  69. ↑ Adana Devlet Tiyatrosu Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–15
  70. ↑ Adana Kültürü — Halk edebiyatı ve aşıklar Arxivləşdirilib 2022-03-23 at the Wayback Machine Çukurova Universiteti. İstifadə tarixi: 2015–10–15
  71. ↑ Yeni Adana Gazetesi Arxivləşdirilib 2021-01-17 at the Wayback Machine Yeni Adana Gazetesi. İstifadə tarixi: 2015–10–19
  72. ↑ Yerel Medya Kuruluşları Arxivləşdirilib 2021-10-25 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–19
  73. ↑ Adana mətbəxi Arxivləşdirilib 2021-10-25 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–16
  74. ↑ 6218 sayı qərar Arxivləşdirilib 2012-01-18 at the Wayback Machine Resmi Gazete. İstifadə tarixi:2015–10–15
  75. ↑ 6492 sayılı Yükseköğretim kurumları teşkilatı kanununda değişiklik yapılmasına dair kanun Arxivləşdirilib 2016-07-26 at the Wayback Machine 18 Haziran 2013 Tarihli ve 28681 Sayılı Resmî Gazete Arxivləşdirilib 2022-05-31 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–15
  76. ↑ 3530 saylı qanun Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–15
  77. ↑ Tarsus Bələdiyyəspor yeni adı Adana ASKİ Arxivləşdirilib 2015-10-06 at the Wayback Machine tbf.org.tr İstifadə tarixi: 2015–10–15
  78. ↑ Adana Dəmirspor tarihi Arxivləşdirilib 2015-05-17 at the Wayback Machine İstifadə tarixi: 2015–10–16
  79. ↑ Kardeş şehirler projesi Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine Türkiye-Türkmenistan Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği. İstifadə tarixi: 2015–10–15
  80. ↑ Adana ile Akra şehirleri kardeş oldu. Meclis Kararı Arxivləşdirilib 2014-08-14 at the Wayback Machine Adana Büyükşehir Belediyesi. İstifadə tarixi:2015–10–15
  81. ↑ Girne ile Adana kardeş şehir Arxivləşdirilib 2021-01-24 at the Wayback Machine Start Kıbrıs Gazetesi. İstifadə tarixi: 2015–10–15
  82. ↑ Adana ve Houston kardeş şehir oldu Arxivləşdirilib 2014-10-14 at the Wayback Machine Adana Böyükşehir Belediyesi. İstifadə tarixi: 2015–10–15
  83. ↑ Adana ile Houston kardeş şehir oluyor Arxivləşdirilib 2013-05-26 at the Wayback Machine USA SABAH. İstifadə tarixi: 2015–10–15
  84. ↑ Adana ve Franceville kardeş şehir oldu Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine Haber46.com. İstifadə tarixi: 2015–10–15

Xarici keçidlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
 Pozantı ilçəsi Aladağ ilçəsi İmamoğlu ilçəsi
Tarsus ilçəsi, Mersin Ceyhan ilçəsi
West
   Adana  
East
Tarsus ilçəsi, Mersin Krataş ilçəsi Yumurtalık ilçəsi
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Adana_ili&oldid=7914095"