Clásicu de mil caráuteres
| 千字文 | |
|---|---|
 | |
| Tipu |
obra lliteraria y isogram (en)  |
| Llingua orixinal | Chinu mediu |
| Creación | sieglu VI |
| Autor | 周興嗣 |
 | |
El Clásicu de mil caráuteres (en chinu, 千字文; trescritu en pinyin como Qiānzìwén), tamién conocíu como'l Testu de mil caráuteres, ye un poema Lliteratura de China chinu que s'utilizó como una cartiya pa la enseñanza de caráuteres chinos a los neños a partir del sieglu VI d'equí p'arriba. Contién esautamente mil caráuteres, cada unu utilizáu namái una vegada, entamáu en 250 llinies de cuatro caráuteres cada unu y arrexuntáu en cuatro versos de rima de llinia por que seya fácil de memorizar. Cantar d'una manera similar a los neños qu'aprienden l'alfabetu llatín cantando un "cantar del alfabetu". Xunto con el Clásicu de tres caráuteres y los Cien apellíos de familia, formó la base de l'alfabetización na China tradicional.
La primer llinia ye Tian di xuan huang (Chinu simplificáu: 天地 玄 黄, chinu tradicional: 天地 玄 黃; pinyin: Ti'ndì xuán huáng; Jyutping: tin1 dei6 jyun4 wong4) ("Cielu y Tierra escuru y mariellu") y l'última llinia, Yan zai hu ye (chinu: 焉 哉 乎 也; pinyin: Yān zāi hū yě; Jyutping: yin1 zoi1 fu1 jaa5) esplica l'usu de les partícules gramaticales "yan", "zai", "hu" y "ye".(Paar, ed., 1963, p. 7, 36)
Historia
[editar | editar la fonte]Hai delles hestories del orixe de la obra. Dizse que l'emperador Wu de la dinastía Liang (r. 502-549) encargó a Zhou Xingsi (chinu simplificáu: chinu tradicional: 周興嗣, pinyin: Zhōo Xìngsì, 470-521) componer esti poema pal so príncipe pa prauticar la caligrafía. Otros dicen que l'emperador ordenó a Wang Xizhi, un notable calígrafu, qu'escribiera mil caráuteres y dar a Zhou como un desafíu pa convertilo nuna oda. Otra hestoria ye que l'emperador ordenó a los sos príncipes y oficiales de la corte que redactaren ensayos y ordenó a otru ministru que los copiara en mil papeles, que s'entemecieron y entemeciéronse. A Zhou dióse-y la xera de restaurar estos deslices al so orde orixinal. Trabayó tan intensamente pa terminar de faelo de la nueche al día que'l so pelo volvióse dafechu blancu.(Paar, ed., 1963, p. 3)
La popularidá del llibru na dinastía Tang demostrar pol fechu de qu'hubo unes 32 copies atopaes nes escavaciones arqueolóxiques de Dunhuang. Pola dinastía Song, yá que podría suponese que toles persones alfabetizadas han memorizado el testu, l'orde de los sos caráuteres utilizar pa poner los documentos en secuencia de la mesma manera que l'orde alfabéticu utilizar nos idiomes alfabéticos.[1]
El reinu budista uigur de Qocho usó'l Clásicu de mil caráuteres y el Qièyùn y escribióse que "Na ciudá de Qocho había más de cincuenta monasterios, tolos títulos de los cualos son concedíos polos emperadores de la dinastía Tang, que guarden munchos testos budistes como Tripiṭaka, Tangyun, Yupuan, Jingyin, etc." [2]
Nes dinastíes siguientes a la Song, el Clásicu de tres caráuteres, los Cien apellíos de familia, y el Clásicu de mil caráuteres, aportaron a conocíos como San Bai Qian (Trés, Cien, Mil), del primer caráuter nos sos títulos. Yeren los testos cuasi universales d'introducción a l'alfabetización de los estudiantes, cuasi puramente varones, procedentes d'élites ya inclusive d'una serie d'aldeanos. Cada unu d'ellos taba disponible en munches versiones, impreses a baxu preciu y disponibles pa toos, yá que nun quedaron reemplazaos. Cuando un estudiante había memorizado los trés, podía reconocer y pronunciar, anque non necesariamente escribiera o entendiera'l significáu, aproximao 2000 caráuteres (hubo cierta duplicación ente los testos). Puesto que los chinos nun usaben un alfabetu, ésta yera una forma efectiva, anque engarrosa, de dar un "cursu aceleráu" na reconocencia de caráuteres antes de pasar a entender testos y escribir caráuteres.(Rawski, 1979)
Xapón
[editar | editar la fonte]Dizse que Wani, un llexendariu eruditu chinu-baekje,[3] tresmitió'l Clásicu de mil caráuteres al xaponés xunto con diez libros de les Analectas de Confucio mientres el reináu del emperador Ōjin (r. 370?-410?). Sicasí, esti supuestu sucesu preciede a la composición del Clásicu de mil caráuteres. Esto fai que munchos asuman que l'eventu ye a cencielles ficción, pero dalgunos creen que se basa en fechos, seique usando una versión distinta del Clásicu de mil caráuteres.[¿quién?]
Corea
[editar | editar la fonte]El Clásicu de mil caráuteres foi utilizáu como una cartiya pal aprendizaxe de caráuteres chinos mientres munchos sieglos polo que ye inciertu cuando foi introducíu en Corea.
El llibru anótase como una fuercia principal, xunto cola introducción del budismu en Corea, detrás de la introducción de caráuteres chinos nel idioma coreanu. El hanja yera la única manera d'escribir coreanu hasta'l hangul foi creáu so la direición del Rei Sejong el Grande nel sieglu XV; sicasí, inclusive dempués de la invención del hangul, la mayoría de los eruditos coreanos siguieron escribiendo en hanja hasta finales del sieglu XX.
L'usu del Clásicu de mil caráuteres como cartiya d'escritura pa neños empezó en 1583, cuando'l rei Seonjo ordenó a Han Seok-bong (1544-1605) tallar el testu en bloques d'impresión de madera.
Cuarenta y cuatro leyenda de Cheon (cielu) a El so (agua) ente'l Clásicu de mil caráuteres fueron inscritos ún por ún nel revés de les Sangpyung Tongbo (una moneda coreana de la dinastía Joseon).
El Clásicu de mil caráuteres tien la so propia forma na representación de los caráuteres chinos. Pa cada caráuter, el testu amuesa'l so significáu (Hanja coreanu: 訓, saegim o hun) y soníu (Hanja coreanu: 音; eum). El vocabulariu pa representar el saegim nun camudó en cada edición, a pesar de la evolución natural de la llingua coreana dende entós. Sicasí, nes ediciones Gwangju y Seokbong, dambos escritos nel sieglu XVI, hai una serie de significaos distintos espresaos pal mesmu personaxe. Los tipos de cambeos de saegims en Seokbong nos de Gwangju cayen aproximao so les siguientes categoríes:
- Les definiciones tornáronse más xeneralizaes o más concretes cuando l'algame semánticu de cada caráuter fuera camudáu
- Les definiciones anteriores fueron sustituyíes por sinónimos
- Partes de la pallabra nes definiciones fueron camudaes
A partir d'estos cambeos, pueden atopase reemplazos ente coreanu nativu y coreanu. Polo xeneral, supónse que los "vocabularios saegim raros" son del sieglu pre-XVI, yá que se piensa que pueden ser una forma fosilizada de vocabulariu coreanu nativu o afeutaos pola influencia d'un dialeutu rexonal na provincia de Jeolla.
L'estudiosu de Corea del Sur, Daesan Kim Seok-jin (coreanu Hangul: 대산 김석진), espresó la importancia del Clásicu de mil caráuteres al oldear la ciencia concreta occidental y la metafísica asiática y el pensamientu empobináu al orixe na que "son los poemes recoyíos de la naturaleza del cosmos y les razones detrás de la vida humana".[4]
Testos manchúes
[editar | editar la fonte]Anguaño conócense dellos testos manchúes del Clásicu de mil caráuteres. Toos usen la escritura manchú pa trescribir caráuteres chinos. Utilizar na investigación sobre la fonoloxía china.
El Man han ciyan dzi wen (chinu simplificáu: 满汉 千字文, chinu tradicional: 滿漢 千字文; pinyin: Mǎn hàn qiān zì wén; Jyutping: mun5 hon3 cin1 zi6 man4) escritu por Chen Qiliang (chinu simplificáu: 沉启亮, chinu tradicional: 沈 啓亮, pinyin: Chénqǐliàng; Jyutping: cam4 kai2 loeng6), contién testu chinu y trescripción fonética manchú. Esta versión foi publicada mientres el reináu del emperador Kangxi.[5]
Otru testu, el Qing Shu Qian Zi Wen (chinu simplificáu: 清 书 千字文, chinu tradicional: 清 書 千字文; pinyin: Qīngshū qiān zì wén; Jyutping: cing1 syu1 cin1 zi6 man4) por You Zhen (chinu: 尤珍, pinyin: Yóu Zhēn; jyutping: jau4 zan1), foi publicáu en 1685 como un suplementu a la Baiti Qing Wen (chinu simplificáu: 百体清文, chinu tradicional: 百體清文; pinyin: Bǎi tǐ qīngwén; Jyutping: baak3 tai2 cing1 man4). Apurre la trescripción manchú ensin orixinal chinu. Ye conocíu por ser referíu pol estudiosu xaponés Ogyū Sorai pa los estudios manchú yá nel sieglu XVIII.[6]
El ciyan dzi wen ensin fecha que ye propiedá de la Biblioteca Nacional de Francia ye una variante del Qing Shu Qian Zi Wen. Créese que foi utilizáu pola oficina de traducción de la dinastía Joseon de Corea. Contién trescripción de hangul tantu pa manchú como pa chinu.[7] Ye pervalible pal estudiu de la fonoloxía manchú.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]- Chengyu (paráboles tradicionales de cuatro caráuteres de China)
- Pakapoo (usu del Clásicu de mil caráuteres como una llotería)
Poemes similares n'otros idiomes
[editar | editar la fonte]- Cantar del alfabetu
- Hanacaraka, javanés
- Iroha, xaponés
- Shiva Sutra, sánscritu
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ (2012) Chinese History: A New Manual. Cambridge, MA: Harvard University Asia Center. ISBN 9780674067158.
- ↑ Abdurishid Yakup (2005). The Turfan Dialect of Uyghur. Otto Harrassowitz Verlag, páx. 180–. ISBN 978-3-447-05233-7.
- ↑ Encyclopedia Nipponica "王仁は高句麗（こうくり）に滅ぼされた楽浪（らくろう）郡の漢人系統の学者らしく、朝廷の文筆に従事した西文首（かわちのふみのおびと）の祖とされている。"
- ↑ Lee (이), In-o (인우); Kang Jae-hun (강재훈) (3 de xineru de 2012). (en coreanu)The Hankyoreh. http://www.hani.co.kr/arti/culture/book/513193.html. Consultáu'l 3 de xineru de 2012.
- ↑ Ikegami Jirō (池上二郎): Manchu Materials in European Libraries (Yōroppa nin aru Manshūgo bunken nin tsuite; ヨーロッパにある満洲語文献について), Researches on the Manchu Language (満洲語研究; Manshūgo Kenkyū), pp.361–363, Publish date: 1999.
- ↑ Kanda Nobuo 神田信夫: Ogyū Sorai non "Manbunkō" to "Shinsho Senjimon" 荻生徂徠の『満文考』と「清書千字文」 (On Ogyū Sorai's "Studies of Written Manchu" and "The Manchu Thousand-Character Classic"), Shinchōshi Ronkō 清朝史論考 (Studies on Qing-Manchu History: Selected Articles), pp. 418-431頁, 2005.
- ↑ Kishida Fumitaka 岸田文隆: On Ciyan dzi wen/Ch'ien-tzu-wen (千字文) in Bibliothèque Nationale (I) (パリ国民図書館所蔵の満漢「千字文」について (I); Pari Kokumin Toshokan shozō non Mankan "Senjimon" nin tsuite (I)), Journal of the Faculty of Humanities Toyama University (富山大学人文学部紀要; Toyama Daigaku Jinbungakubu Kiyō) Non.21, pp.77-133, 1994.
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- (1963) Chʻien Tzu Wen the Thousand Character Classic; a Chinese Primer. New York: Frederic Ungar. Online at Hathi Trust. Includes text (in four scripts), extensive notes, and translations into four languages.
- (1979) Education and Popular Literacy in Ch'ing China. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 0472087533.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Transcribed, Translated and Annotated Thousand Character Essay by Nathan Sturman
- Cambridge Chinese Classics: Qianziwen, http://www.camcc.org/reading-group/qianziwen
- Thousand-Character Essay [Qianzi Wen] [1]
- 周興嗣 (1858). 千字文釋句. 皇家義學. Consultáu'l 24 d'abril de 2014.
- 千字文. Consultáu'l 24 d'abril de 2014.
- 千字文全文诵读 (Reading of the Complete Thousand Character Classic, https://www.youtube.com/watch?v=5CUIyozE9n0
- Plantía:Librivox book