Euru

Euru
País	Austria, Bélxica, Xipre, Países Baxos, Estonia, Finlandia, Francia, Alemaña, Grecia, República d'Irlanda, Italia, Letonia, Lituania, Luxemburgu, Malta, Mónacu, Portugal, San Marín, Eslovaquia, Eslovenia, España, Ciudá del Vaticanu, Andorra, Kosovu, Croacia y Montenegru
Entidá emisora	Bancu Central Européu
Primer emisión	1r xineru 2002 y 1r xineru 1999
Símbolu	€
Códigu ISO 4217	EUR

L'euru^[1] (EUR o € ISO 4217 ) ye la moneda única de 20 de los 27 países de la Xunión Europea dende'l 1 de xineru de 1999.

Especificaciones

L'euru xébrase en 100 céntimos.

Los documentos oficiales de la XE usen les pallabres euro y cent, simpre en singular. Sicasí, nel llinguaxe habitual, traduzse cent pol equivalente en cada idioma (n'asturianu céntimu, en castellanu céntimo, en griegu λεπτό / lepto, n'italianu centesimo, etc) y el plural fórmase según l'emplegu de la llingua.

Los billetes —de 5, 10, 20, 50, 100, 200 y 500 euros — son idénticos pa los doce países. Les monedes —de 1, 2, 5, 10, 20 y 50 céntimos y 1 y 2 euros— tienen la mesma "cruz" en tolos países pero una "cara" estremada.

Les monedes, seya cual seya la so cara nacional, son válides en tolos países de la "zona euru".

El diseñu de los billetes ye de Robert Kalina del Bancu Central d'Austria y el de la cara común de les monedes débese a Luc Luycx de la Real Fábrica de Monedes de Bélxica.

L'euru ye'l socesor del ECU, unidá monetaria europea (European Currency Unit).

El símbolu del euru (€), creáu pola Comisión Europea, inspírase na lletra épsilon (ε) del alfabetu griegu. Escoyóse esti símbolu como referencia a la inicial d'Europa. Les dos llinies paraleles faen referencia a la estabilidá dientro del área euru.

L'abreviatura internacional oficial pal euru, según la norma ISO 4217 ye EUR.

Nun hai símbolu oficial pal céntimu, anque utilízase davezu una c minúscula o, nel casu d'España, ct (plural cts) como reminiscencia del céntimu de peseta. N'Irlanda utilízase delles veces nes tiendes el símbolu ¢.

Historia

1 euru (€)	Antigua moneda
1,95583	marcos alemanes (DEM)
13,7603	chelines austriacos (ATS)
40,3399	francos belxicanos (BEF)
30,1260	corones eslovaques (SKK)
239,640	tolares eslovenos (SIT)
166,386	pesetes españoles (ESP)
15,6466	corones estonianes (EKK)
5,94573	marcos finlandeses (FIM)
6,55957	francos franceses (FRF)
340,750	dracmes griegos (GRD)
0,787564	llibres irlandeses (IEP)
1936,27	llires italianes (ITL)
0,702804	lats letones (LVL)
3,4528	Litas (LTL)
40,3399	francos luxemburgueses (LUF)
0,429300	llibres malteses (MTL)
2,20371	florines holandeses (NLG)
200,482	escudos portugueses (PTE)
0,585274	llibres xipriotes (CYP)

La moneda entró en vigor oficialmente'l 1 de xineru de 1999, cuando dexaron d'esistir como sistemes independientes les monedes de los países de la zona euru: Alemaña, Austria, Bélxica, España, Finlandia, Francia, Irlanda, Italia, Luxemburgu, Países Baxos y Portugal. El 1 de xineru de 2001 incorporóse Grecia.

Sicasí, por cuenta del periodu de fabricación que requieren los nuevos billetes y monedes, les antigües unidaes monetaries nacionales, anque perdieron la cotización oficial nel mercáu de divises, permanecieron como mediu de pagu hasta'l 1 de xineru de 2001.

Tanto les monedes como los billetes tuvieron un periodu de coesistencia coles anteriores monedes nacionales hasta que foron retiraes de la circulación. Esti periodu de coesistencia tuvo calendarios estremaos nos países qu'adoptaron l'euru.

Dinamarca y Suecia nun adoptaron la moneda única. Dinamarca refugóla nun referendu que se llevó a cabu'l 28 de setiembre de 2000, nel que'l 53,1 % de los votantes se manifestaron escontra l'adopción del euru.

En Suecia tamién celebróse ún el 14 d'avientu de 2003, díes depués del asesinatu de la ministra Anna Lindh, impulsora de la adopción del euru. Nesta consulta, dalgo más del 56 % del eleutoráu votó a la escontra. La cuestión quedó asina pospuesta al menos cinco años, en pasando esi tiempu, podrá repitise'l referendu.

En xunetu de 2002, l'euru sobrepasó la paridá col dólar de los Estaos Xuníos per primer vez dende febreru de 2000.

En payares de 2004 l'euru algamó una cotización con respeutu al dólar de $1,33, el máximu valor de cambéu dende la so introducción.

El restu d'estaos qu'ingresaron na XE coles ampliaciones de la XE de 2004 y 2007, nun adoptaron l'euru. Sicasí, estos países tán tomando les midíes afayadices p'adoptalu como moneda nacional, anque esti procesu pue tomar varios años. Por embargu, en xineru de 2007 Eslovenia convirtióse nel primer estáu de los nuevos miembros de la XE n'adoptar l'euru como moneda llariega. En 2008 sumáronse tamién Xipre y Malta. En 2009 incorporóse tamién a la zona euru Eslovaquia. El 1 de xineru de 2011, Estonia conviértese nel decimu séptimu país n'adoptar l'euru y, el 1 de xineru de 2014 entra Letonia na gran familia del euru, el 1 de xineru de 2015 entra Lituania na familia del euru.

Dellos países de la zona euru traten de desaniciar les monedes de 1 y 2 céntimos, yá que'l coste de fabricación ye más altu que'l so valir nominal (dafechu, Finlandia solo acuña monedes de 1 y 2 céntimos pa carteres de coleicionistes de monedes). L'alternativa pue ser implantar el sistema asina que los precios nun se modifiquen, pero una vez en caxa arredóndiense a 0 y a 5 céntimos pa facer desapaecer les monedes más pequeñes.

Euruzona

Nómase "Euruzona" (o zona euru) al conxuntu de los países qu'adoptaron la moneda única, más Andorra, Mónacu, San Marín, y el Vaticanu, que tamién decidieron usallu, emitiendo euros propios cola so cara nacional.

Montenegru y Kosovu na antigua Yugoslavia, países qu'usaben los marcos alemanes como moneda, tamién adoptaron l'euru, pero al contrariu que los otros países, nun soscribieron alcuerdos llegales cola Xunión Europea.

El francu CFA, que tenía un tipu de cambéu fixu respeutu al francu francés, tienlu agora respeutu al euru. Lo mesmu ocurre col escudu de Cabu Verde, lligáu al escudu portugués.

L'euru ta alministráu pol Sistema Européu de Bancos Centrales (SEBC), compuestu pol Bancu Central Européu (BCE) y los bancos nacionales de los países miembros de la zona euru. El Bancu Central, allugáu en Fráncfort, (Alemaña), ye l'únicu con autoridá pa desendolcar la política monetaria.