Text: Briäder Grimm „Chinder- un Huusmärli“ - Fundevogel
Briäder Grimm: Chinder- un Huusmärli (7. Uflag 1857)
Nr. 51 - Fundevogel - Fùndevoogel (Ibersetzig in dr Dialäkt vum Untere Markgräflerland)
S isch amool e Fèèrschder gsii, dää isch in Wald gange go jaage. Wùn er in Wald chùù isch, hed er ebis wie ne chlai Chind hèère schrèie. Är isch däm Schrèie noo gangen ùn isch ändli zuen eme hooche Baum chùù ùn dèèrd dooben isch e chlai Chindli ghogd. S isch aaber d Mueder mid däm Chindli ùnder em Baum yygschloofe gsii, ùn e Raubvoogel hed des Chindli in iirem Schoos gsää. No isch er häärgfloogen ùn hed s in syynem Schnaabel midgnùù ùn ùf dää hooche Baum due.
Der Fèèrschder isch ùfegschdiige, hed s Chindli aabeghoold ùn hed dänggd: der wid des Chindli mid haimnee ùn zäme mid dyym Leeneli ùfzie. Der hed s älso haimbroochd, ùn die Chinder sin zämen ùfgwagse. Des aber, wù ùf eme Baum gfùnde wooren isch, isch „Fùndevoogel“ ghaise woore. Der Fùndevoogel ùn s Leeneli hän sich esoo gäärn ghaa, nai esoo gäärn, as, wän imfal ais s ander nid gsää hed, isch s druurig gsii.
Der Fèèrschder hed aber en aldi Chèchi ghaa, die hed emool zoobe zwee Aimer gnùù ùn hed aafange Waser schlaibfen ùn isch nid aimool gange, si isch e mänggmool uusen an der Brùne.
S Leeneli hed s gsää ùn hed gsaid:
„Hèr emool, aldi Sane, was draisch en dun esoo vyyl Waser derhäär?“
„Wän der s kenem Mänsch nid wid verzele, no wil i s der wol saage.“
S Leeneli hed gsaid, nai, s wod s niemerem nid saage. No hed d Chèchi gsaid:
„Moorne Moorge, wän der Fèèrschder go jaagen isch, no choch i des Waser, ùn wän s im Chesel schweld, no ghèi i der Fùndevoogel dryy ùn wil e drin choche.“
Der negschd Moorgen in der Friei isch der Fèèrschder ùfgschdanden ùn go jaage gangen, ùn wùn er fùùrd gsii isch, sin d Chinder no im Bed glääge. No hed s Leeneli zem Fùndevoogel gsaid:
„Verlosch duu mi nid, no verlos ich di au nid.“, so hed der Fùndevoogel gsaid: „Nùù ùn nimimee.“
Do hed s Leeneli gsaid:
„Ich wil der s nùr saage, di ald Sane hed geschderd esoo ne Hufen Aimer Waser in s Huus gschlaibfd, do haan i si gfrogd, fir waas si des machd, no hed si gsaid, wän i s niemerem wod verzele, no wod si mer s wol saage. Ich haa gsaid, ich wod s gwis kem Mänsch nid saage, no hed si gsaid, moorne Moorge, wän der Vader go jaagen isch, wod si dä Chesel vol Waser schwele, dii dryyghèien ùn choche. Mir wän aber gschwind ùfschdoo, is aaleegen ùn zäme fùùrdgoo.“
Also sin die baide Chinder ùfgschdande, hän sich gschwind aaglaid ùn sin fùùrdgange. Wù derno s Waser im Chesel gchochd hed, isch d Chèchi in d Schloofchamere gange, hed der Fùndevoogel wele hoolen ùn e dryyghèie. Wù si aber yynechùù isch zue der Beder, sin d Chinder ali baidi fùùrd gsii - do isch ere s gruusig Angschd wooren, ùn si hed zue sich gsaid:
„Was wil i derno saage, wän der Fèèrschder haimchùnd ùn siid, as d Chinder fùùrd sin? Gschwind hindenooch, as mer si wider iibercheme.“
No hed d Chèchi drèi Chnäächd noochgschigd, die hän sole laufe go die Chinder yyfange. D Chinder aber sin vor em Wald ghogd, ùn wù si d Chänächd vù wydem hän sää laufe, hed s Leeneli zem Fùndevoogel gsaid:
„Verlosch duu mi nid, no verlos ich di au nid.“
Der Fùndevoogel hed gsaid:
„Nùù ùn nimimee.“
No hed s Leeneli gsaid:
„Wir duu zem Rooseschdegli ùn ich zem Reesli drùf.“
Wù derno d Chnäächd vor der Wald chùù sin, no isch do nyd anders doo gsii wie ne Roosehegen ùn e Reesli oobedrùf, d Chinder sin aber niene gsii. No hän si gsaid:
„Do isch nyd mache.“, ùn sin haimgangen ùn hän der Chèchi gsaid, si heebe nyd anders im Wald gsää wie ne Rooseschdegli ùn e Reesli oobedrùf. No hed di ald Chèchi gschùlde:
„Iir Simbel, der häde säl Rooseschdegli soden abenandhauen ùn s Reesli abbrächen ùn mid haimbringe, gschwind ùn dien s.“
Si hän also zem zwaidemool miesen uuse go sueche. D Chinder hän si aber vù wydem sää chùù, no hed s Leeneli gsaid:
„Fùndevoogel, verlosch duu mi nid, no verlos ich di au nid.“
Der Fùndevoogel hed gsaid:
„Nùù ùn nimimee.“
Hed s Leeneli gsaid:
„No wir duu ne Chilchen ùn ich d Chroone drin.“
Wù no die drèi Chnäächd derhii chùù sin, isch nyd doo gsii wie ne Chilchen ùn e Chroone drin. Si hän also zuenand gsaid:
„Was sole mer doo mache, leen is haimgoo.“
Wù si haimchùù sin, hed d Chèchi gfrogd, eb si nyd gfùnde heebe, no hän si gsaid, nai, si heebe nyd gfùnde wie ne Chilche, doo sèi e Chroone drin gsii.
„Iir Naare“, hed d Chèchi gschùlde, „wùrùm hän er die Chilche nid verbrochen ùn die Chroone mid haimbroochd?“
No hed sich di ald Chèchi sälber ùf d Bai gmachd ùn isch mid dääne drèi Chnäächd der Chinder noochgange. D Chinder hän aber d Chnäächd vù wydem sää chùù, ùn d Chèchi isch hindenooch gwagled.
No hed s Leeneli gsaid:
„Fùndevoogel, verlosch duu mi nid, no verlos ich di au nid.“
No hed der Fùndevoogel gsaid:
„Nùù ùn nimimee.“
Hed s Leeneli gsaid:
„Wir duu zem Wèier ùn ich d Ände drùf.“
D Chèchi isch aber häärzues chùù, ùn wù si dää Wèier gsää hed, hed si sich driiber hiiglaid ùn hed e welen uussufe. Aber d Änden isch schnäl gschwùme chùù, hed si mid em Schnaabel bym Chobf gschnabd ùn hed si in s Waser yynezooge - do hed die ald Hägs miese versufe. No sin d Chinder midnand haimgangen ùn sin häärzli froo gsii. Ùn wän si nid gschdoorbe sin, no lääbe si alno.