BBC 100 Kadın 2024: Listede kimler var?
BBC, 2024 yılında dünyada ilham kaynağı ve etkili olan 100 kadını açıkladı.
Listede Nobel Barış Ödülü'nü kazanan Nadia Murad, tecavüze uğrayan ve bu konuda kamusal alanda mücadele yürüten Gisèle Pelicot, oyuncu Sharon Stone, Olimpik atletler Rebeca Andrade ve Allyson Felix, şarkıcı Raye, sanatçı Tracey Emin, iklim aktivisti Adenike Oladosu ve yazar Cristina Rivera Garza da var.
Bu yıl Gazze, Lübnan, Ukrayna ve Sudan'da ölümcül çatışmalar ve insani krizlerle karşı karşıya gelen ve dünyanın dört bir yanında yapılan seçimlerde toplumların kutuplaşmasına tanıklık eden kadınlar daha da güçlü ve dayanıklı olmak zorunda kaldı.
BBC bu yılın kadınlar üzerindeki etkisini, dünyaları değişirken toplumsal değişiklik yaratmaya çalışan kadınları kutlayarak vurguluyor. Bu liste iklim acil durumunun etkilerini araştırma hedefini de koruyor ve kendi toplumlarında iklim krizinin etkileri ile mücadele eden öncülere dikkat çekiyor.
Listedeki isimler belli bir sıra izlemiyor.
En aşağı in
Kültür ve Eğitim
Plestia Alaqad, Filistin toprakları
Gazeteci ve şair
22 yaşındaki Plestia Alaqad, Gazze'de savaş başladığında üniversiteyi yeni bitirmişti. Savaşın ilk günlerinde, İsrail'in yoğun hava saldırıları sırasında evinden bir video paylaştı.
Bu video viral oldu ve Gazze'den gelişmeler, şiirler ve yaşadıklarını paylaştığı Instagram hesabını 4 milyon kişi takip etmeye başladı. Bunlara dayanarak yazdığı anı kitabı, 'Gazze'nin gözleri' yakında yayımlanacak.
Alaqad 2024 yılında One Young World tarafından Yılın Gazetecisi seçildi. Dünya Hükümetler Zirvesi gibi yüksek profilli forumlarda da Filistinlilerin haklarını savundu.
Alaqad, Kasım 2023'te Gazze'den ayrıldı. Beyrut'ta medya çalışmaları alanında yüksek lisans programına katılması için burs aldı.
Hamida Aman, Afganistan
Medya ve eğitim alanında girişimci
Taliban, Afgan kızların ortaöğretime erişimini engellediğinde medya girişimcisi Hamida Aman, okula gidemeyen öğrencilere ücretsiz multimedya dersler sunan çevrimiçi bir alan olarak Begum Akademisi'ni kurmaya karar verdi.
Eğitim platformu geçen yıl boyunca öğrencilere, ortaokul ve lise sınıf müfredatını kapsayan Darice ve Peştuca 8 bin 500'den fazla video üretti.
Aman Mart ayında da Begum Akademisi'nin derslerini uydu ile yayınlayan eğitim kanalı Begum TV'yi kurdu.
Akademi ve televizyon, Aman'ın 2021 yılında Taliban yönetime geldiğinde kurduğu, kadınlar tarafından kadınlar için yayın yapan Radyo Begum projesinin ardından geldi.
Svetlana Anokhina, Rusya
İnsan hakları savunucusu
Svetlana Anokhina yıllardır Rusya'nın Kuzey Kafkasya bölgesinde ev içi şiddet mağdurlarının kaçmasına yardımcı oluyor. Sakinlerinin çoğu Müslüman olan bölge, Doğu Avrupa ile Asya'nın arasında.
Anokhina, 2020 yılında gönüllülerle birlikte Marem projesini başlattı. Proje tehlike altındaki kadınların Dağıstan, Çeçenistan ve diğer Kuzey Kafkasya devletlerinden tahliye edilmelerine ve geçici olarak kalabilecekleri bir yer bulmalarına yardımcı oluyor. Ayrıca, kadınlara yasal ve psikolojik destek de sunuyor.
Anokhina'nın kendisi de 2021 yılında Çeçenistan ve Dağıstan kolluk kuvvetlerinin kaldığı kadın sığınma evini basmasının ardından Rusya'yı terk etmeye karar verdi.
Geçen yıl Anokhina hakkında, "Rusya Silahlı Kuvvetleri'ni kötüleme" suçlamasıyla cezai soruşturma başlatıldı.
Christina Assi, Lübnan
Foto muhabir
Foto muhabir Christina Assi 1990'lı yıllarda, savaş sonrası istikrarsızlık döneminde, Lübnan'da büyüdü. Bu deneyimi Assi'de, çatışmaları belgeleme ve savaşta anlatılmayan hikayeleri haberleştirme isteği doğurdu.
İsrail'in Ekim 2023'te Lübnan'ın güneyine düzenlediği bir saldırıda ağır yaralan Assi'nin hayatı, trajik şekilde değişti.
Saldırı sonucu Assi'nin meslektaşı Issam Abdallah öldü, beş gazeteci yaralandı ve Assi'nin bacağı ampüte edildi.
Bu deneyim Assi'yi, gazetecilerin güvenliği için mücadele etmeye yöneltti. Assi, 2024 Paris Olimpiyatları'ndaki meşale taşıma görevini de sahada hayatını kaybeden bütün gazetecilere adadı.
Eugenia Bonetti, İtalya
Rahibe
Rahibe Eugenia Bonetti, 100'den fazla sığınma evinin yönetiminde yer aldı ve insan ticareti ya da istismar mağduru göçmen kadınlara destek olmak için Afrika'da bir rahibeler ağı kurdu.
Birçok gecesini Roma'daki seks ticaretine zorla katılan kadınlara yardım ederek geçirdi ve insan ticareti konusunda farkındalık yaratan "Slaves No More" (Artık Köle Değiliz) kuruluşunun başkanı oldu.
Bonetti, 24 yıl boyunca Kenya'da misyonerlik yaptı. Bu süre zarfında birçok ülkenin yetkililerini, insan ticareti karşıtı inisiyatif geliştirmeleri için eğitti.
Emekli olmadan önce 2019 Haç Yolu vaazının yazımında Papa Francesco'ya yardımcı oldu. Haç Yolu, Katoliklerin her yıl Kutsal Cuma kutlamaları için Kolezyum'da düzenledileri bir ayin.
Shin Daewe, Myanmar
Film yapımcısı
Ödüllü belgesel yapımcısı Shin Daewe, bagajında bir insansız hava aracı bulunmasının ardından tutuklandı.
Cunta yönetimindeki Myanmar'da bu yıl mahkemeye çıkan yapımcı, "terörle mücadele yasalarını ihlal etmekle" suçlanıyor. Kapalı duruşmada yargılanan Shin Daewe'ye avukat hakkı verilmedi ve yapımcı ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
1988 yılından beri cuntaya muhalif olan film yapımcısı, tutukluluk haline yabancı değil.
Shin Daewe, 12 kısa belgesel yönetti, bunların çoğu uluslararası ilgi gördü. Daewe'nin filmleri arasında 2007 yılında binlerce Budist keşişin katıldığı cunta karşıtı demokrasi eylemleri ile ilgili bir yapım da var.
Tracey Emin, İngiltere
Sanatçı
Tracey Emin, 1990'lı yıllarda "Yatağım ve Çadır" gibi provokatif, seyircileri cinsel deneyimlerini düşünmeye teşvik eden çalışmalarıyla ün kazandı.
O günden bu yana herkesin tanıdığı bir isim haline gelen Emin, itiraf niteliği taşıyan otobiyografik tarzı ile meşhur.
"Yatağım" çalışmasının Londra'da ilk kez sergilenmesi ve medyada kapsamlı biçimde tartışılmasının üzerinden 25 yıl geçti. Bir zamanlar İngiliz sanat camiasının kötü çocuğu olarak görülen Emin'e Kral Charles bu yıl, görsel sanatlara katkılarından dolayı şövalyeliğin kadınlardaki karşılığı olan "dame" ünvanını verdi.
Emin, genç yetenekleri desteklemek amacıyla İngiltere'nin Margate kentinde Tracey Emin Vakfı'nı kurdu.
Kadınlar olarak şu anda, mümkün olduğunca direnç sahibi olmalıyız... Kadınlar için daha fazla birliktelik ve mücadelenin olması gerektiği bir dönemdeyiz.
Tracey Emin
Cristina Rivera Garza, Meksika/ABD
Yazar
Yazar Cristina Rivera Garza birçok ödüle layık görüldü. En son, kadın cinayetleri konusuna ışık tutan kitabı Liliana'nın Yenilmez Yazı, anı kategeorisinde 2024 Pulitzer Ödülü aldı.
Yazar, kış kardeşi Liliana'nın 90'lı yıllarda eski erkek arkadaşı tarafından öldürülmesini ve kaçan failin hiçbir zaman yargı önüne çıkmadığını anlatırken, sevdiği birini kaybetmenin travmasıyla yüzleşiyor ve dünyada en fazla kadın cinayeti işlenen ülkelerden birinde adalet arayışına çıkıyor.
Rivera Garza aynı zamanda Houston Üniversitesi'ndeki İspanyolca yaratıcı yazarlık doktora programının kurucusu ve başkanı.
Direncin özünde, dille sürekli ve derinden uğraşarak nihayet hikayelerin kadın tarafını anlatmasını sağlamak olabillir.
Cristina Rivera Garza
Linda Dröfn Gunnarsdóttir, İzlanda
Kadın sığınma evi yöneticisi
Linda Dröfn Gunnarsdóttir, ev içi şiddet yüzünden evlerini terk etmek zorunda kalan kadınlara İzlanda Kadın Sığınma Evi'nde yardımcı oluyor.
İzlanda çoğu zaman "kadınlar için yaşanacak en iyi yerler" listelerinde en üst sırada yer alsa da ülkede cinsiyet temelli şiddet oranı hala yüksek.
Dröfn Gunnarsdóttir, İzlanda'nın kadın sığınma evi olarak tasarlanan ve inşa edilen ilk tesisinin hayata geçirilmesine yönelik projeye öncülük ediyor.
Dröfn Gunnarsdóttir, 20 yıl önce sığınakta kalan kadınların yüzde 64'ünün kendilerine şiddet uygulayan kişilere geri döndüğünü söylüyor. Destek ve hizmet imkanlarının gelişmesiyle bu oran bugün yüzde 11'e kadar düşmüş.
Maheder Haileselassie, Etiyopya
Fotoğrafçı
Fotoğrafçı Maheder Haileselassie, kurumuş nehir yatakları ve mahvolmuş tarlalardan oluşan manzaralar ile çalışıyor. Ailelerin kıtlık yüzünden kız çocuklarını evlendirmek zorunda kalmasını belgeleyen Haileselassie, bu çalışması için 2023 Modern Afrika Fotoğraf Ödülü'nü kazandı.
İnsan hakları kuruluşlarının tahminlerine göre 2050 yılına kadar, iklim krizinin sonucu olarak evlendirilmek zorunda kalan kız çocuklarının sayısı üçte bir oranında artacak.
Haileselassie'nin çalışmaları hem her gün iletişim kurduğu kişilerin hem kendisinin geçmişine ve deneyimlerine dayanıyor.
Haileselassie'nin eserlerinin yer aldığı prestijli sergilerin arasında bu yıl düzenlenen Afrika Fotoğraf Bienali de yer alıyor.
Harbia Al Himiary, Yemen
Mühendis
Yemen'de yıllar süren savaşta tarihi önem taşıyan birçok bina zarar gördükten sonra mühendis Harbia Al Himiary, binalara yeni bir hayat vermeyi kendisine görev edindi.
BM'nin kültür kurumu UNESCO gibi kuruluşlarla ortak çalışan Al Himiary, Sana'a'daki eski kentin de aralarında bulunduğu birçok yerde onlarca konut ile miras niteliğindeki binayı restore etti.
Al Himiary'nin miras koruma alanındaki çalışmaları tarihi yerleri korumanın yanı sıra, birçok kişinin hayat kalitesini artırdı.
Yerli halka geleneksel inşaat yöntemlerine dair eğitimler veren Al Himiary, genç kızların bu alana atılması için de ilham kaynağı oldu.
Anat Hoffman, İsrail
Dini aktivist
Anat Hoffman on yıllardır Yahudilikte cinsiyet eşitliği ve dini çoğulculuk için mücadele ediyor.
Kudüs'te Eski Şehir'deki Ağlama Duvarı'nda Yahudi kadınlar için eşit dua hakkı arayan "Duvarın Kadınları" grubunun kurucu üyesi. Uzun yıllar, kadınların dua şalı giymesini ve toplu olarak Tevrat okumasını yasaklayan kurallara karşı da mücadele etti.
20 yıl boyunca, eşitlik ve sosyal adaleti geliştirme amacı güden Reform Hareketi'nin hukuk ve aktivizm kolu İsrail Dini Eylem Merkezi'nin müdürü olarak çalıştı.
Bu görevinden önce de Kudüs Kent Konseyi üyesi olarak ultra-Ortodoks politikalara meydan okudu.
Maria Teresa Horta, Portekiz
Şair
Yazar ve gazeteci Maria Teresa Horta, Portekiz'in en ünlü feministlerinden biri ve ödüllü birçok kitabın yazarı olsa da en çok, uluslararası eleştirmenlerden büyük övgü toplayan Novas Cartas Portuguesas'ın (Yeni Portekiz Mektupları) eş yazarı olmasıyla tanınıyor.
Kurgu, şiir ve cinsel objelerden oluşan koleksiyon, Portekiz'in otoriter hükümeti tarafından 1972'de hızla yasaklandı. Horta ile eş yazarları da "müstehcenlik" ve "basın özgürlüğünü kötüye kullanma" suçlamarıyla yargılandı.
"Üç Maria vakası" olarak bilinen olay manşetlere taşındı ve küresel çapta kitlesel protestolara ilham kaynağı oldu.
1974 yılında Karanfil Devrimi ile hükümet devrildiğinde dava sona erdi. Bu yıl, bu tarihi anın 50. yıldönümü.
Johana Bahamón, Kolombiya
Aktivist
Kolombiya'da bir hapishaneye gerçekleştirdiği ziyaret, oyuncu Johana Bahamón'un hayatını değiştirdi ve ona "ikinci bir şansa" ihtiyacı olan kişilere yardımcı olması için ilham verdi.
2012 yılında oyunculuk kariyerini bırakıp hapishane reformu savunuculuğu yapmaya başlayan Bahamón, Fundación Acción Interna'yı kurdu. Kar amacı gütmeyen vakıf, Kolombiya'da hapishanede tutulan veya tutulmuş olan kişileri destekliyor.
Vakfın 132 hapishaneye ve 150 binden fazla kişiye ulaştığı bildiriliyor.
Aktivist Bahamón aynı zamanda 2022 yılında İkinci Şans Yasası'nın destekçilerinden biriydi. Johana Bahamón Yasası olarak da bilinen kanun, hapishaneden çıkan kişilerin istihdama ve eğitime erişimlerini güçlendirecek ekonomik teşvikler sunuyor.
Direnç, bir zorluk yaşadıktan sonra ayağa kalkıp devam etmenin ötesinde bir şey. Direnç, bu zorluğu kişisel gelişim için bir fırsata çevirmeye karar vermektir.
Johana Bahamón
Sharon Kleinbaum, ABD
Haham
New York'taki Yahudi toplumunun öncülerinden Haham Sharon Kleinbaum, 30 yıldır LGBTQ+ hakları ile dinin kesişmesi alanında değişikliğe ilham kaynağı oluyor.
1992 yılında Beit Simchat Torah cemaatinin ilk kadın hahamı olarak atanan Kleinbaum, takip eden yılların iyi ve kötü dönemlerinde, ki 1990'ların AIDS krizi de buna dahil, cemaate yol gösterdi.
Cemaat Kleinbaum öncülüğünde üyelik şartlarını genişleterek trans ve non-binary kişileri de kabul etmeye başladı. Bugün, ABD'nin en kalabalık LGBTQ+ dostu sinagogu olduğu düşünülüyor.
Bu sene emekli olan Kleinbaum sosyal adalet projelerinin öncü isimlerinden, hatta ABD Başkanı Joe Biden tarafından ülkenin Uluslararası Dini Özgürlükler Komisyonu'na atandı.
Neşe, ruhsal ve siyasi bir direniş eylemidir.
Sharon Kleinbaum
Lesley Lokko, Gana/İngiltere
Mimar
Lesley Lokko, "mimariyi demokratikleştirme" yönündeki çalışmaları ile 2024 yılında İngiltere Mimarlar Kraliyet Enstitüsü tarafından altın madalyaya layık görüldü. Böylece Enstitü'nün 1848'de kurulmasından beri bu ödülü kazanan ilk siyah kadın oldu.
Lokko, geçtiğimiz 20 yıl boyunca, az temsil edilen topluluklardan kişilerin sektöre dahil edilmesini destekledi.
Ganalı ve İskoç akademisyen aynı zamanda Venedik Mimarlık Bienali'nin küratörlüğünü yapan ilk Afrika kökenli kadın oldu. Lokko, bienalde dekarbonizasyon ile dekolonizasyon temalarına odaklandı.
Lokko'nun Akra'da kurduğu African Futures (Afrikalı Gelecekler) Enstitüsü, mimari, kimlik ve ırk konuları arasındaki ilişkiyi inceliyor.
Direnç, uzun vadede hedefe doğru ilerlemeye devam etme kapasitesidir. Kayıtsızlık karşısında bile, ki kayıtsızlık bazen muhalefetten bile daha zordur.
Lesley Lokko
Olivia McVeigh, İngiltere
Makyaj sanatçısı
Olivia McVeigh kendisine alopesi (saçkıran) teşhisi konduktan sonra peruk dünyasını araştırmaya başladı. McVeigh, yeni saç modelleri ve alternatif saç mazemeleri deneyerek saç dökülmesi yaşayan kadınları yüreklendirdi ve onlara güç verdi.
Sosyal medyada neredeyse yarım milyon takipçisi olan McVeigh, peruk takmayı normalleştiriyor ve alopesi ile kadın sağlığı hakkında farkındalık yaratıyor.
Kuzey İrlandalı makyaj sanatçısı ve influencer McVeigh'in saçı, ergenlik yıllarında dökülmeye başlamış.
Peruk atölyeleri düzenleyen ve özgüvenini yeniden kazanma yolculuğunu paylaşan McVeigh, alopesi teşhisi konulan kadınların buluşabilecekleri ve rahatsızlıkla ilgili diyaloğu normalleştirebilecekleri güvenli bir alan da sağlıyor.
Direnç, biz kadınların başımızda taşıdığımız taç. Koşullar ne olursa olsun uyum sağlama, dönüşme ve yeni bir ortamda gelişmeyi öğrenme becerimiz sonsuz.
Olivia McVeigh
Su Min, Çin
Gezgin ve influencer
56 yaşındayken, şiddet gördüğü evliliğinden kaçan Su Min yalnızca arabası, çadırı ve emekli maaşıyla Çin'i tek başına gezmeye başladı.
2020 yılından beri 20'den fazla bölgede 100'den fazla şehir gezdi.
Gezisinin tamamını belgeleyen Su Min, sosyal medyada alevli tartışmaların konusu oldu. Zira Su Min, çoğunlukla "teyze" olarak hitap edilen orta yaşlı kadınlara, statükoya meydan okumaları için ilham veriyor.
Sosyal medya platformlarında 6 milyondan fazla takipçisi bulunan Su Min'in hayatı bu sene yayımlanan "Like A Rolling Stone" filminin de konusu oldu.
Yasmeen Mjalli, Filistin toprakları
Tasarımcı
Moda tasarımcısı Yasmeen Mjalli'nin çalışmaları Filistin'deki hayattan ve geleneklerden ilham alıyor.
ABD'nin güneyinde büyüyen Mjalli, işgal altındaki Batı Şeria'nın Ramallah kentine taşındıktan sonra 2020 yılında Nöl Collective markasını kurdu.
Mjalli'nin moda markası ailelerin işlettiği terzi atölyeleriyle, doğal boya maddeleri sunan yerel baharatçılarla ve kıyafetleri kolektif olarak üreten kadın kooperatifleriyle iş birliği yapıyor. Markanın iş birliği yaptığı terziler, dokumacılar, işlemeciler ve oymacılar geleneksel teknikler kullanarak yerel kumaş üretim zanaatına atıfta bulunuyor.
Mjalli ürettiği kıyafetler aracılığıyla Filistinlilere dair öyküler anlatıyor. Dünyanın her yerinde kadınların yaşadığı sokak tacizine dikkat çekmek için de kot ceketlere ve tişörtlere 'not your habibti' (senin canın değilim) cümlesini işliyor.
Hinda Abdi Mohamoud, Somali
Gazeteci
Genç yaşından beri yazmaya hevesli olan Hinda Abdi Mohamoud, Somali'nin Hargeisa kentinde büyürken şiddetten kaçan kişilerin hikayelerini günlüğüne yazıyordu.
Mohamoud bugün, ülkenin kadınlardan oluşan ilk ve tek medya ekibi Bilan'ın yayın yönetmeni.
Ekip, ülkedeki kadınların işyerlerinde sık sık maruz kaldığı cinsiyetçilik ve taciz ile mücadele etmek için kuruldu. Bu zorluklar, yakın zamanda yayımlanan bir Birleşmiş Milletler raporunda da belgelendi.
Bilan, gazeteciler için dünyanın en tehlikeli ülkelerinden biri olan Somali'de toplumsal sorunlara ışık tutmak için çalışıyor. Toplumdan saklanarak yaşayan HIV'li Somalililer, istismara uğrayan yetimler ve toplum tarafından dışlanan albinizmli kişiler haberleştirdiği konulardan bazıları.
Helen Molyneux, İngiltere
Monumental Welsh Women heykel hareketinin kurucusu
2021 yılından önce Galler'de burada doğup büyümüş kadınlara adanan hiçbir heykel yoktu.
Buna yanıt olarak avukat Helen Molyneux, Gallerli kadınların kamusal alandaki temsiliyetini artırmayı ve topluma katkıları ile başarılarını kutlamayı hedefleyen, kâr amacı gütmeyen Monumental Welsh Women adında bir sivil toplum kuruluşu kurdu.
Molyneux ile ekibi, halkın önerilerinden yola çıkarak beş kadının heykelini dikmeyi hedefledi.
Şu ana kadar dikilen dört kadın heykelinden ilki, Galler'in ilk siyah müdiresi Betty Campbell'ın Cardiff'teki heykeli oldu. Ardından Mountain Ash'te Elaine Morgan'ın heykeli, Llangrannog'da Cranogwen'in heykeli ve Newport'ta Lady Rhondda'nın heykeli dikildi.
Shahrnush Parsipur, İran/ABD
Yazar ve çevirmen
İran'ın en ünlü roman yazarlarından Shahrnush Parsipur çalışmalarında kadınların cinselliğinin bastırılması ve ataerkil toplumlarda isyan gibi tabu konuları ele alıyor.
İran Ulusal Televizyon ve Radyosu'nda kurgu yazarı ve yapımcı olarak kariyerine başlayan Parsipur, 1979'daki devrimden önce iki aktivist şairin infazını protesto etmek için istifa etti. Bunun sonucunda da ilk tutukluluğunu yaşadı.
Devrimden sonra kitapları İran'da yasaklanan Parsipur, "Women Without Men" (Erkeksiz Kadınlar) kitabında açıkça bekaretten bahsettiği için yeniden tutuklandı. Kitap bir süre sonra İran'ın dışında filmleştirildi.
Yazılarında tutukluluk deneyimlerinden de bahseden Parsipur, 1994 yılından beri ABD'de sürgünde yaşıyor.
Idania del Río, Küba
Moda girişimcisi
Grafik tasarımcı Idania del Río'nun kurucularından olduğu Clandestina, internet üzerinden kıyafetlerini küresel pazara satan ilk Kübalı moda markası.
Şirket, eski Devlet Başkanı Raúl Castro'nun bağımsız işletmeler ve ticarete yönelik yönetmelikleri gevşetmesiyle ortaya çıkmış.
Çoğunluğu kadından oluşan tasarımcı ekibinin Havana'da ürettiği kıyafetler Küba kültürünü ön plana çıkarıyor ve ada ulusun yaratıcılığının takdir edilmesini hedefliyor. Del Río, şirketin üretim zincirinde ileri dönüşüme yer veriyor ve sürdürülebilir uygulamalara odaklanıyor.
Havana Tasarım Enstitüsü (ISDI) mezunu Del Río, moda şirketini kurmadan önce galeriler, tiyatrolar ve festivaller için poster tasarımları yapıyordu.
Pooja Sharma, Hindistan
Cenaze töreni organizatörü
Pooja Sharma üç yıldır Delhi'deki sahipsiz bedenlerin cenaze işlemlerini gerçekleştiriyor.
Sharma'nın bu konudaki tutkusu şahsi deneyimlerinden kaynaklanıyor. Sharma bu ritüelleri ilk kez, erkek kardeşi öldürüldükten sonra cenazesine kimse yardım etmediği için gerçekleştirmiş.
Bu görevler Hindu dininde çoğunlukla erkeklerin sorumluluğu olduğu için Sharma, din insanlarından ve toplumdan itirazlarla karşılaşmış.
Topladığı tepkilere rağmen birçok inanç ve dinden 4 binden fazla kişi için bu ritüelleri gerçekleştiren Sharma, çalışmalarını sosyal medyada paylaşarak kişilerin ölümden sonra hak ettikleri onura kavuşmaları gerektiğini savunuyor.
Margarita Barrientos, Arjantin
Aşevi kurucusu
Margarita Barrientos, yalnızca 15 kişiyle başladığı aşevinde bugün günde 5 binden fazla kişiyi doyuruyor. Barrientos, kendisini açlıkla mücadeleye adamış bir aktivist. Yaklaşık 46 milyon nüfuslu Arjantin'de halkın yüzde 53'ü yoksulluktan muzdarip
Ülkenin en yoksul bölgelerinden birinde doğan Barrientos, küçük yaşından itibaren zorluklarla karşı karşıya kalmış. Barrientos'un 1996 yılında Los Piletones'te kurduğu aşevi zamanla büyüyerek kreş, sağlık merkezi, dikiş atölyesi ve kütüphane içeren bir vakıfa dönüşmüş.
Barrientos'un sağladığı kamu hizmeti birçok şirketin ve ünlünün desteğini görüyor. Yakın zamanda ünlü futbolcu Lionel Messi, açık artırmada satması için vakfa imzalı bir forma bağışladı.
Roxy Murray, İngiltere
Engelli hakları savunucusu
Multipl skleroz ile yaşayan panseksüel bir kişi olarak deneyimlerini açıkça paylaşan Roxy Murray, görünürlüğünü kronik hastalık sahibi kişileri desteklemek ve tıp, hayırseverlik ve iş dünyası alanlarında dışlayıcılığa meydan okumak için kullanıyor.
Murray'nin aktivizmi moda dünyasındaki geçmişinden de faydalanıyor. Engelli kişilerin destek araçlarına şık bir geçiş sağlamalarına yardımcı oluyor ve azınlık grupları mensubu engelli kişilerinin görünürlüğünü destekliyor.
Murray, The Sick and Sickening isimli, fiziksel engeller ve hastalıklarla yaşamaya dair sansürsüz hikayeler paylaşan bir podcast'ın kurucusu. Ağrı yönetimi, cinsel sağlık, vücut ve seks olumlamaları podcast'ın ele aldığı hikayelerden sadece bazıları.
Kuir, beyaz olmayan ve engelli bir kadın olarak direnç benim için hem çok kişisel, hem de derin anlamda kolektif. Direnç, benim gibi insanları marjinalize eden sistemlere meydan okumakla ilgili.
Roxy Murray
Xuân Phượng, Vietnam
Film yönetmeni, yazar, galeri sahibi
95 yaşına yaklaşan yazar ve yönetmen Xuân Phượng dolu dolu bir hayat yaşadı.
Vietnam'da iki savaşa tanıklık eden Xuân Phượng, 16 yaşında ülkesinin Fransa'dan bağımsızlığını kazanması için savaştı.
Tıp fakültesi mezunu Xuân Phượng; klinik yöneticiliği, savaş muhabirliği ve Vietnam Televizyonu için film yönetmenliği yaptı. Saygon'un düşüşü dahil birçok tarihi ana tanıklık etti.
62 yaşında emekli olmak yerine, Vietnamlıların sanatını dünyaya tanıtmak için Ho Chin Minh Kenti'nin ilk özel galerinden Lotus Galeri'yi kurdu. Xuân Phượng, yerel sanatçıları destekleyerek tanınmalarına yardımcı oldu.
Zhanylsynzat Turganbaeva, Kırgızistan
Müze yöneticisi
Kırgızistan'ın kültürel mirasını korumak ve diriltmek Zhanylsynzat Turganbayeva için bir öncelik.
Turganbayeva'nın yönettiği Bişkek'teki etnoloji müzesi, ulusal önem taşıyan parçalara ev sahiplliği yapıyor ve birçok ziyaretçi ağırlıyor.
Turganbayeva'nın filantropik çalışmaları, Manas Destanı'nın da aralarında bulunduğu Kırgız edebiyat eserlerinin korunmasını da kapsıyor. Destan, Kırgız coğrafyasında 40'tan fazla kabileyi bir araya getiren bir savaşçının öyküsünü anlatıyor.
UNESCO listelerinde yer alan metnin bir versiyonunda yaklaşık 500 bin satır var ve Homer'in Odysseia (Odesa) şiirinin yaklaşık 20 katı hacmi ile dünyanın en uzun destanı kabul ediliyor. Turganbayeva'nın çalışmaları Kırgız klasik eserlerini okuyanlar için fırsatlar yaratıyor ve kaynaklar oluşturuyor.
Dilorom Yuldosheva, Özbekistan
Terzi ve iş kadını
Dilorom Yuldaşeva, iki yıl önce hasat sırasında geçirdiği bir kazada iki bacağını da kaybetti ama bu onun büyük hayaller kurmasını engellemedi.
Genç Özbek kadınların hayatlarını kazanmasına yardımcı olurken, bir yanda da yeni beceriler kazanmak istiyordu. Sonunda kendi terzi dükkanını açmaya karar verdi.
Girişimcilik ve kaynak yönetimi hakkında temel eğitim aldıktan sonra, 40'tan fazla çırağı eğitti. Birkaç ay içinde şirketi kayda değer oranda büyüdü, işçiler ile öğrenciler için üniforma üretmek üzere sözleşmeler imzalarken bir yandan da ücretsiz kurslar vermeye başladı.
Zamanla bu şirket, hem Yuldoşeva hem de onlarca başka kadın için gelir kaynağına dönüştü.
Eğlence ve Spor
Rebeca Andrade, Brezilya
Jimnastikçi
Jimnastikçi Rebeca Andrade 6 madalya ile Brezilya'nın en çok madalya kazanan Olimpiyat sporcusu. Kariyerinde 9 dünya şampiyonluğu da bulunuyor.
Andrade, 2024 Paris Olimpiyatları'nda yer hareketleri kategorisnde dünyanın en çok madalya sahibi jimnastikçisi Simone Biles'i geride bırakarak altın madalya kazandı. Madalya töreni sırasında Biles ile ABD Milli Takımı'ndan arkadaşı Jordan Chiles, Andrade'nin önünde eğildi. Bu, olimpiyatların en çok konuşulan, sembolik anlarından biri oldu.
8 çocuklu bir ailede büyüyen Andrade, 10 yaşına kadar jimnastik antrenmanına, Sao Paolo kentinin dışında yaşadığı gecekondu mahallesinden yürüyerek gidiyordu. Çocuklarını tek başına büyüten annesi de antrenmanın parasını ödeyebilmek için ev temizliği yapıyordu.
Andrade yükselişi sırasında birçok ağır sakatlık geçirdi ve ruh sağlığına öncelik vermekle ilgili hep açık konuştu.
Dirençli olmak başımıza gelenlere nasıl yanıt verdiğimizle ilgili. Bir de durum gerçekten kötü olsa da takım arkadaşlarıma iyi tarafını da göstermekle...
Rebeca Andrade
Allyson Felix, ABD
Atlet
Tam 20 Dünya Şampiyonası madalyası ve 11 Olimpiyat madalyası olan Allyson Felix, tarihte en çok madalya kazanan atlet.
Hamileliği sırasında preeklampsi geçirip kızını erken doğum ile dünyaya getirmek zorunda kaldıktan sonra, hamile kadınların haklarını savunmaya başladı. Felix, ABD'de siyah kadınlara sunulan sağlıklı gebelik hizmetlerini geliştirmek üzere Melinda French Gates'ten 20 milyon dolar bağış aldı.
Emekli atlet, 2024 Paris Olimpiyatları sırasında Olimpiyat tesislerinde ilk kez kreş açılmasında önemli rol oynadı.
Felix bu yıl aynı zamanda Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nin Atletler Komisyonu'na seçildi ve yalnızca kadın sporlarına yönelik kendi spor menajerliği şirketini kurdu.
Direnç, zor durumlarla yüzleşmek için gücü ve güzelliği bulmak, her aksaklığı daha da ileri gitmek için yakıt olarak kullanmaktır.
Allyson Felix
Zakia Khudadadi, Afganistan
Paralimpik tekvandocu
Zakia Khudadadi, 2024 Paris Olimpiyatları'nda Mülteci Paralimpik Takımı'nın madalya kazanan ilk sporcusu olarak tarihe geçti.
Bir kolunun dirsek ile bilek arasındaki kısmı olmadan doğan Khudadadi 11 yaşındayken, Afganistan'da doğup büyüdüğü Herat kentinde gizli bir spor salonunda herkesten gizli tekvandoya başladı.
Taliban'ın 2021 yılında yönetimi ele geçirmesinin ardından Khudadadi'nin ilk yarışması olacak Tokyo Paralimpik Oyunları'na katılması engellendi.
Ancak Uluslararası Paralimpik Komitesi'nin müdahalesi ve Fransa'nın desteğiyle Khudadadi, Afganistan'dan güvenli şekilde tahliye edildi ve Taliban'ın yeniden yönetime gelişi sonrası uluslararası spor etkinliğine katılan ilk Afgan kadın sporcu oldu.
Benim olimpiyat madalyasına olan yolculuğum Afgan kadınların, mülteci kadınların, her kadının direncini temsil ediyor. Vazgeçmeyerek, kadınların yapamayacağı hiçbir şey olmadığını gösteriyoruz.
Zakia Khudadadi
Hadiqa Kiani, Pakistan
Şarkıcı ve besteci
Pakistan'ın en ünlü müzik ikonlarından Hadiqa Kiani, çok yönlü sesi ve insani sorunları iyileştirme çabalarıyla tanınıyor.
1990'lı yıllarda şöhret sahibi olan Kiani, Asya'nın güneyinde kadın pop müzik sektöründeki büyük isimlerden biri oldu. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın da İyi Niyet Elçisi de oldu.
2022 yılında Pakistan'da yaşanan yıkıcı sellere yanıt olarak Kiani, Belucistan ve Güney Pencap bölgelerindeki mağdurlara yardım etmeyi amaçlayan Vaseela-e-Raah projesini hayata geçirdi.
Kiani topluma yerlerinden edilen ailelere yardımcı olmaları çağrısında bulunuyor. Proje kapsamında geçen yıl sellerden etkilenen bölgelerde 370'den fazla ev ve tesis inşa edildiği açıklandı.
Firda Marsya Kurnia, Endonezya
Heavy metal müzik yapan sanatçı
Cinsiyet rollerine ve dini normlara meydan okumaktan çekinmeyen Firda Marsya Kurnia, yalnızca başörtülü kadınlardan oluşan heavy metal müzik grubu Voice of Baceprot'un baş solisti ve gitaristi.
İngilizce ve Endonezya'da en yaygın konuşulan dillerden Sundaca söylediği şarkıların sözleri, grubun üç üyesinin ataerkilliğe dair şikayetlerini ifade ediyor.
Muhafazakar Müslüman dinleyiciler, grup heavy metal müziğe kaydığında olumsuz tepki verdi.
Ancak kızlar, 10 yıl önce Batı Cava'daki köy okullarında müzik gruplarını kurduklarından beri büyük yol katettiler. Voice of Baceprot bu yıl, İngiltere'de Glastonbury Müzik Festivali'nde sahne alan ilk Endonezyalı müzik grubu oldu.
Joan Chelimo Melly, Kenya/Romanya
Uzun mesafe koşucusu
Uzun mesafe koşularındaki başarıları ile tanınan Kenya doğumlu Romanyalı atlet Joan Chelimo bu yıl Avrupa Şampiyonası Yarı Maratonu'nda gümüş madalya kazandı.
Spor kariyerinin ötesinde, Joan Chelimo cinsiyete dayalı şiddete maruz kalmış biri ve kişisel deneyimini sporcuların sık sık karşı karşıya kaldığı tehlikelere dikkat çekmek için kullanmayı hedefliyor.
Kenyalı koşucu ve dünya rekortmeni Agnes Tirop'un 2021 yılında öldürülmesinin ardından Joan Chelimo'nun kuruluşunda yer aldığı Kenyalı sporcu derneği Tirop's Angels (Tirop'un Melekleri) çeşitli etkinliklerle cinsiyete dayalı şiddete karşı mücadele ediyor.
Olimpik atlet Rebecca Cheptegei'nin bu yıl eski partneri tarafından öldürülmesi, Kenya'da kadın cinayetlerine karşı harekete geçilmesi çağrılarını yeniden alevlendirdi.
Bence gerçek değişim, acımızın hikayemizin sonu değil, daha büyük bir şeyin başlangıcı olduğuna karar verdiğimizde başlıyor.
Joan Chelimo Melly
Inna Modja, Mali
Sanatçı ve iklim savunucusu
İklim adaleti savunucusu, müzisyen ve film yapımcısı Inna Modja, kadın sünnetine karşı kampanya yürütmekten sürdürülebilirliği tanıtmaya kadar birçok görevi üstlenen bir kadın.
Modja'nın yapımcılığını yaptığı ve yer aldığı "The Great Green Wall" (Uzun Yeşil Duvar) belgeseli, Afrika'nın çölleşmeye karşı yürüttüğü yoğun mücadeleyi anlatıyor. Belgeselde, Sahra Çölü'nün güneyinde doğudan batıya uzanan ve 12 ülkeyi kapsayan Sahel bölgesinin kuraklaşan topraklarını geri kazanma çabaları da inceleniyor.
Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi'nin iyi niyet elçilerinden olan Modja, iklim değişikliğinden etkilenen toplulukların seslerini duyurmasına da yardımcı oluyor.
Modja, yenilikçi teknolojiler ile oyun teknolojilerini birleştirerek olumlu değişim yaratmayı hedefleyen, kâr amacı gütmeyen Code Green'in (Yeşil Kod) de kurucularından.
Direnç, kız çocukları ve kadınların dönüştürücü çözümlere liderlik etme becerilerini teşvik ediyor.
Inna Modja
Gaby Moreno, Guatemala
Müzisyen
Latin müzik sektörünün tanınmış şarkıcı ve bestecilerinden, Guatemalalı Gaby Moreno 2024 yılında En İyi Latin Pop Albümü dalında Grammy Ödülü kazanmasının ardından ana akım medyada görünürlük kazandı.
Moreno'nun Americana, soul ve Latin folk müzik dallarından etkilenerek çift dilde yazdığı müziği ile duygu yüklü sesi, zengin kültürel mirasını yansıtıyor.
Moreno aynı zamanda çocuk haklarını savunmak üzere UNICEF İyi Niyet Elçisi olan ilk Guatemalalı.
Yaklaşık 2,7 milyon çocuğun okul sisteminin dışında kaldığı tahmin edilen Guatemala'da kitlelerin kaliteli eğitime erişimini artırmak için bir kampanya başlattı.
Noella Wiyaala Nwadei, Gana
Afrika popüler müzik sanatçısı
Şarkıcı ve besteci Noella Wiyaala Nwadei çoğunlukla sahne adı "Wiyaala" ile tanınıyor. Wiyaala, sanatçının anadili Sissala'da 'yapan kişi' anlamı taşıyor.
Moda anlayışı ve kendine özgün tarzıyla tanınan sanatçı, sahne kostümlerini ve aksesuarlarını, Gana'nın kuzeyinde doğup büyüdüğü bölgenin geleneklerini yansıtacak şekilde tasarlıyor.
Şarkı sözlerinin birçoğu Afrikalı kadınların maruz kaldığı istismara ışık tutuyor. Wiyaala, çocukların zorla evlendirilmesine karşı mücadele etmek için BM kuruluşlarıyla ve Gana'nın yetkili kurumlarıyla işbirliği de yaptı.
Wiyaala aynı zamanda, doğup büyüdüğü Funsi kentinde istihdamı ve yaratıcılığı artırmak için sanat merkezi, topluluk radyosu ve restoran açtı.
Tracy Otto, ABD
Okçu
2019'da evinde eski erkek arkadaşının saldırısına uğramasının ardından, Tracy Otto'nun göğsünden aşağısı felç oldu. Otto sol gözünü de kaybetti. Bu olay öncesi fittness modeli olmak isteyen Otto, hareketli yaşam tarzına geri dönmekte kararlıydı.
Otto, Mart 2021'de daha önce hiç denemediği bir spora başladı. İlk atışıyla hedefi tutturdu ve bir daha okçuluktan vazgeçemedi.
Bu yıl Paris'te ilk Paralimpik Oyunları'na katılan Otto, fiziksel engeli dolayısıyla okları yaydan bırakmak için ağzını kullanıyor.
Saldırıdan neredeyse beş yıl sonra Otto bu deneyimini, ev içi şiddet mağdurlarını savunmak için kullanıyor.
Vinesh Phogat, Hindistan
Güreşçi
Olimpiyatlar'da üç kez yarışan Vinesh Phogat, Hindistan'ın en fazla madalya kazanan güreşçilerinden, Dünya Şampiyonaları'nda, İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları'nda ve Asya Oyunları'nda madalyaları var. Phogat aynı zamanda spor sektöründe kadınlara yöneltilen cinsiyetçi tavrın en büyük muhaliflerinden.
Phogat bu sene Olimpiyatlar'da finale çıkan ilk Hindistanlı güreşçi oldu ancak tartı sonrası elendi. Ardından güreşi bıraktı ve siyasete atıldı.
Sık sık cinsiyet rolleriyle ilgili dobra açıklamalar yapan Phogat, Hindistanlı güreşçilerin federasyon başkanına karşı aylarca süren protestolarının da yüzü oldu. Kadın atletlere cinsel tacizde bulunmakla suçlanan Federasyon Başkanı Brij Bhushan Singh, tüm suçlamaları reddediyor.
Protestolar, polis bir eylem sırasında Phogat ve yanındakileri gözaltına alınca manşetlere taşındı.
Direnç, iş yerinde kötü bir gün geçirdikten sonra kendini toparlayabilme ve kendine anlayışla yaklaşabilme becerisidir.
Vinesh Phogat
Raye, İngiltere
Şarkıcı
Şarkıcı ve söz yazarı Raye bu yıl Brit ödüllerinde aday gösterildiği yedi ödülden altısını kazandı. Yılın Söz Yazarı ödülünü kazanan ilk kadın olarak da tarihe geçti.
2021 yılında yaptığı bir sosyal medya paylaşımında, kendi albümünü yayınlamak için müzik şirketi Polydor ile 7 yıl mücadele ettiğini açıklamıştı.
2023 yılında bağımsız olarak yayınladığı, ilk stüdyo albümü "My 21st Century Blues" hem eleştirmenlerin övgüsünü topladı hem de ticari başarı elde etti.
Hem müzik sektöründe hem de özel hayatında yaşadığı cinsel saldırı, uyuşturucu bağımlılığı ve beden algı bozukluğu gibi zorlukları açıkça anlatan Raye besteciler için daha adil kazanç çağrısında bulunuyor.
Hend Sabry, Tunus
Oyuncu
Oyuncu Hend Sabry, Arap sinema sektöründeki en ünlü kadınlardan. Geniş çapta ün kazandığı Sarayın Sessizliği (1994) filmi, Tunus'taki kadınların maruz kaldığı cinsel ve sosyal tacizi inceliyordu.
2019 yılında Sabry, Venedik Film Festivali jürisinde yer alan ilk Arap kadın oldu.
Son olarak, Tunus'un 2024 Oscar Ödülleri'nde En İyi Belgesel dalında aday gösterdiği "Dört Kız Kardeş" filminde yer aldı.
Kasım ayında Sabry, Gazze'de açlığın savaş aracı olarak kullanılmasını protesto etmek için BM İyi Niyet Elçiliği görevinden istifa etti.
Mesele yalnızca hayatta kalmak değil; mücadelenin içinde bir amaç bulmak ve yeniden inşa etmek... acıyı eyleme dönüştürmek.
Hend Sabry
Elaha Soroor, Afganistan
Şarkıcı ve besteci
Afganistan'da kadın seslerinin kamusal hayattan silindiği bir dönemde şarkıcı Elaha Soroor baskılara karşı kormak ve şevklendirici bir mesaj vermek için Naan, Kar, Azadi! (Ekmek, İş, Özgürlük!) isimli şarkıyı yazdı.
Ekim ayında ilki düzenlenen Tüm Afgan Kadınları Zirvesi'nde şarkı da ilk kez toplumla paylaşıldı.
Sinema, tiyatro ve müzik dallarına yayılan kariyer sahibi ödüllü sanatçı görünürlüğünü sıkça kadın haklarını savunmak için kullanıyor.
Hazara azınlık grubunun mensubu olan Soroor, 2009 yılında popüler yetenek yarışması Afghan Star'da keşfedilmiş ancak müzik alanında çalışmak istediği için yoğun tepkilere maruz kalarak 2010 yılında ülkeyi terk etmişti.
Sharon Stone, ABD
Oyuncu
Hollywood yıldızı Sharon Stone 30 yıl içinde hem beyaz perdeye, hem de perdenin dışına damgasını vurdu.
1990'lı yılların başında "Temel İçgüdü" filmiyle şöhret kazanan oyuncu, "Gerçeğe Çağrı" ve "Casino" gibi filmlerde yer aldı. Casino filmindeki rolüyle Altın Küre ve Oscar ödüllerine aday gösterildi.
Üretken oyunculuk kariyerinin yanısıra birçok konuda hayırsever faaliyetleriyle bilinen Stone, Nobel Barış Ödülü sahipleri tarafından HIV'li insanlara desteği için Barış Zirvesi Ödülü'ne layık görüldü.
Bu yıl ilki verilen Altın Küre Uluslararası İkon Ödülü'nün de sahibi oldu.
Şikayet etmeyi ya da neşeli olmayı seçebilirsiniz. Bence neşeli olmayı seçmeye devam etmeniz gerekiyor. Pencereden dışarı bakıp, o gökyüzünü görmeyi seçmeniz gerekiyor.
Sharon Stone
Madison Tevlin, Kanada
Sohbet programı sunucusu ve manken
Madison Tevlin'in "Assume That I Can" (Yapabileceğimi Varsay) kampanyası için çektiği video, toplumun Down sendromlu kişilerle ilgili önyargılarını yıktı ve dünyanın dört bir yanında tartışıldı.
Farkındalık kampanyası 150 milyondan fazla kez izlendi, olumlu etkisi nedeniyle Cannes Lions Festivali'nin prestijli Altın Aslan Ödülü'ne layık görüldü.
Oyuncu ve manken Tevlin, New York Moda Haftası'na katıldı, Clinton Global Initiative'de kapsayıcılık hakkında konuştu ve Quincy Jones Olağanüstü Hak Savunuculuğu Ödülü'nü kazandı.
Tevlin aynı zamanda ödül kazanan "Who Do You Think I Am?" (Kim Olduğumu Sanıyorum) isimli bir sohbet programının ve "21 Questions" (21 Soru) isimli bir podcast'ın da sunucusu.
Direnç, insanlar beni yargıladığında ya da görmezden geldiğinde ya da potansiyelimi küçümsediğinde bile vazgeçmemek.... Aynı zamanda kendime inanmak ve asla kendimden ya da topluluğumdan vazgeçmemek.
Madison Tevlin
Naomi Watanabe, Japonya
Komedyen
Japonya'nın en ünlü influencerlarından olan Naomi Watanabe, ülkesinde yeni kuşak kadın komedyenlerin önünü açtı.
Erkeklerin hakim olduğu Japon komedi sektöründe sınırları aşan Wanabe, kadın ana karakterleri canlandırdı ve geniş çapta popüler olan skeçler sahneye koydu.
Dış görünüşe dair Japonya'daki kalıpları değiştirmeye de yardımcı olan Watanabe, "hafif kilolu ve sevimli" anlamına gelen pochakawaii beden olumlama akımının öncülerinden. Watanabe, Japonya'da büyük beden kıyafet satan ilk markalardan birini kurdu.
Japonya'da televizyon ve sinema sektörlerinde büyük başarı elde eden Watanabe, küresel komedi sektörüne giriş yapmak için ABD'ye taşındı.
Nasıl dirençli kalınır? Ben hep 'Beni sevmiyorsun, bu sorun değil. Lütfen bana bir yıl süre tanı, belki fikrini değiştirebilirim' diye düşünüyorum. Benim düşünce biçimim hep bu.
Naomi Watanabe
Kim Yeji, Güney Kore
Olimpik atıcı
Kim Yeji bu yıl karizması ve spor alanındaki başarılarıyla dünyanın ilgisini topladı.
Bu yıl ilk kez katıldığı olimpiyatlarda Kadınlar 10 metre havalı tabanca kategorisinde gümüş madalya kazanan Kim Yeji, birkaç ay önce de Kadınlar 25 metre tabanca kategorisinde dünya rekoru kırmıştı.
Kim Yeji kısa sürede sosyal medyada viral oldu. Sadece becerileriyle değil; soğukkanlı tavrı, yoğun konsantrasyonu ve atışını kolaylaştırması için taktığı özel gözlükleriyle de övgü topladı.
Kim Yeji anneliğin beraberinde getirdiği sorumluluklara yönelik tavrına dair dürüst konuşuyor. Bugünlerde 6 yaşındaki kızıyla vakit geçirmek için spora ara verdi.
Sporla - direnç, takım çalışması ve kararlılık gibi - bana göre sahanın ötesinde toplumsal değişime de ilham veren değerleri ortaya koyuyoruz.
Kim Yeji
Zhiying (Tania) Zeng, Şili
Masa tenisçi
Çinli-Şilili masa tenisçi Zhiying Zeng, ya da Tania, 2024 Paris Olimpiyatları'na katılarak 58 yaşında ilk kez Olimpiyat sahnesine çıkmış oldu.
Aslında Tania Zeng'in bir gün olimpiyatlarda yarışacağı belliydi: İlk koçu annesiydi, bu sayede 12 yaşında profesyonel sporcu oldu. Tania Zeng, Çin milli takımına seçildi ama daha sonra Şili'ye taşındı. Masa tenisini bıraktı ve 30 yıl boyunca şirketlerine odaklandı.
Tania Zeng'in masa tenisine dönüşü Covid-19 salgını sırasında gerçekleşti.
2023 yılında Şili'deki en başarılı kadın masa tenisçi olan Tania Zeng ülkesini Güney Amerika Şampiyonası ve Panamerikan Oyunları'nda temsil ettikten sonra Olimpiyatlara katılma hakkı kazanarak "ömür boyu hayalini kurduğu" bir başarı kazandı.
Chloé Zhao, Birleşik Krallık
Yönetmen
Oscar ödüllü yönetmen ve yazar Chloé Zhao, Akademi tarihinin En İyi Yönetmen ödülünü kazanan ilk Batılı olmayan kadın yönetmeni oldu. Bu ödülü bugüne kadar sadece üç kadın kazandı.
Pekin'de doğan Zhao, İngiltere ve ABD'de yaşadı. Kendisini göçebe olarak tanımlayan Zhao'nun 2020 yılında ödül kazanan filmi Nomadland'ın teması da göçebelik.
İlk filmlerinde yerli halkları ekrana yansıtan Zhao, daha sonra Marvel evreninde en farklı kimliklerin temsil edildiği filmleri yönetti. Zhao'nun tutkusu insanları birbirlerine bağlayan unsurları anlatmak.
Zhao bu yıl, Maggie O'Farrel'ın Shakespeare döneminde geçen Hamnet romanının 2025'te yayımlanacak film adaptasyonu için sette.
İçinde çalıştığımız sektörün yapısını değiştirmediğimiz takdirde, değerli olmak için aynen erkekler gibi olmamız gerektiğini söylemiş oluruz. Bence bizim gücümüz burada değil.
Chloé Zhao
Siyaset ve Hak Savunuculuğu
Ann Chumaporn (Waaddao), Tayland
LGBTQ+ hakları aktivisti
Tayland bu sene bir yasa geçirerek Güneydoğu Asya'da eşcinsel evlilikleri tanıyan ilk ülke oldu. Ann "Waaddao" Chumaporn'un kutlama için çok sebebi vardı.
Hem Temsilciler Meclisi'nde hem de Senato'da yasal inceleme delegesi olarak görev alan Chumaporn, tasarıyı parlamentodan geçirme çabalarına öncülük etti.
Bangkok Onur Yürüyüşü'nün kurucularından biri olan ve Güney Tayland'ın kırsal bölgelerinde büyüyen kuir lezbiyen aktivist Chumaporn, 10 yıldan uzun süredir insan haklarını ve LGBTQ+ ailelerin haklarını savunuyor.
Tayland'da 2020 yılında gençlerin düzenlediği protestolarda Feminist Özgürlük Cephesi'nin önderlerinden olan Chumaporn, aktivist eylemleri nedeniyle 8 siyasi suçlamayla karşı karşıya.
Hala Alkarib, Sudan
Savaşlarda cinsel şiddete karşı kampanya yürüten aktivist
Afrika Boynuzu'ndaki Kadınlar İçin Stratejik İnisiyatif (SIHA) adlı oluşumun bölgesel yöneticilerinden olan ünlü aktivist ve yazar Hala Alkarib, cinsiyete dayalı şiddeti aydınlatan inisiyatiflere öncülük ediyor.
Nisan 2023'te Sudan'da savaşın başlamasının ardından SIHA, çatışmaya dayalı cinsel şiddeti takip etmeye ve kız çocuklar ile kadınlara destek hizmetleri sunmaya başladı.
Ekim 2024'te yayımlanan BM raporu sorunun "sarsıcı" boyutuna dikkat çekti ve paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri'ni (RSF) "korkunç suçlar" işlemekle suçladı. RSF suçlamaları reddetti.
Raporda Temmuz 2024'e kadar çatışmaya dayalı cinsel suç mağdurlarından en az 400'ünün destek hizmetlerine yönlendirildiği tahmin edilirken, bu rakam "buzdağının görünen ucu" olarak nitelendirildi.
Kemi Badenoch, İngiltere
Muhafazakar Parti lideri
Kasım ayında Muhafazakar Parti Genel Başkanı seçilen Kemi Badenoch, İngiltere Parlamentosu'nda parti lideri olan ilk siyah kadın.
Parlamento'da seçim bölgesi North West Essex'i temsil eden Badenoch, geçmişte ticaret bakanlığı ile kadın ve eşitlikten sorumlu bakan yardımcılığı yaptı.
Badenoch, Londra'da Nijeryalı bir anne-babanın kızı olarak dünyaya geldi. Nijerya'nın Lagos kentinde ve ABD'de büyüdü. Nijerya'daki siyasi ve ekonomik durumun kötüleşmesiyle 16 yaşında İngiltere'ye döndü, bilgisayar mühendisliği ve hukuk öğrenimi gördü.
Siyasi kariyerinden önce özel bankacılık şirketi Coutts'un müdürlerinden biriydi ve The Spectator dergisinin dijital direktörüydü.
Mahrang Baloch, Pakistan
Doktor ve siyasi aktivist
Mahrang Baloch, Pakistan'da eylemlere katılarak Belucistan bölgesinde yaşandığı iddia edilen kayıp vakalarını protesto eden yüzlerce kadından biri.
Baloch'un adalet çağrısının temelinde, babasının 2009 yılında kolluk güçleri tarafından kaçırıldıktan iki yıl sonra işkence izleri ile cansız bir şekilde bulunduğu iddiası var.
Baloch, 2023 yılında yüzlerce kadına, başkent İslamabad'a doğru başlattıkları 1600 kilometrelik yürüyüşte öncülük etti. Kadınların amacı kaybolan aile fertlerinin nerede olduğuna dair bilgi talep etmekti. Baloch, yolculuk sırasında iki kez tutuklandı.
Uzun süredir milliyetçi ayaklanmanın devam ettiği Belucistan bölgesi sakinleri, Pakistan kolluk güçlerinin ayaklanmayı bastırma operasyonu kapsamında sevdiklerini kaçırdığını ve öldürdüğünü iddia ediyor. İslamabad'da yetkililer bu suçlamaları reddediyor.
Doktor Baloch da kendi kurduğu insan hakları örgütü Baloch Yakjehti (Birlik) Komitesi BYC kapsamında tanınır bir aktiviste dönüşt. Baloch, insan hakları alanındaki çalışmaları sayesinde TIME dergisinin 2024 listesinde geleceğin 100 liderinden biri seçildi.
Lourdes Barreto, Brezilya
Seks işçiliği hakları aktivisti
Hayatını Brezilya'daki seks işçilerinin haklarının iyileştirilmesine adayan Lourdes Barreto, bu konuda yürütülen kampanyaların birçoğunun da organizatörü.
Aktivizme Amazon bölgesinde Belém do Pará'da başlayan Barreto 1980'li yıllarda, Latin Amerika'nın ilk organize seks işçisi hareketlerinden Brazilian Network of Prostitutes'un kurucularından biriydi.
Artık 80'li yaşlarına gelen Barreto onlarca yıldır önyargılara meydan okuyor.
Brezilya'da HIV önleyici politikaların oluşturulmasında büyük rol oynayan Barreto, altın madenciliği yapan topluluklarda HIV'in yayılmasını önlemek üzere kampanyalar yürüttü. 2023 yılında otobiyografisini yayımladı.
Hikayelerimiz susturulmak yerine, değer görsün. Biz, bu dünyadaki kadınlar, sonsuz hayal kurma, başarma, düşünme ve toplumu değiştirme becerimizle...
Lourdes Barreto
Danielle Cantor, İsrail/Filistin toprakları
Kültürel aktivist
Pandemi sırasında ortaya çıkan taban hareketi "Culture of Solidarity" projesinin (Dayanışma Kültürü) kurucularından Danielle Cantor, İsrail ve Filistin topraklarında dezavantajlı grupları desteklemek için çalıştı.
Projenin eş kurucusu Alma Beck ile birlikte, insanların İsrail ve Filistin topraklarındaki insan hakları ihlalleri hakkında münazara ettiği ve kültürel etkinlikler ile atölyelere katıldığı "House of Solidarity" isimli alternatif mekanı yönetiyorlar.
Cantor, İsrail ve Filistin topraklarındaki toplulukların kimlik siyasetlerindeki nüansları yemek kültürü aracılığıyla inceleyen sanat kitabı Spreads'in de yazarı ve fotoğrafçısı.
Cantor, "Women Peace Sit-in" (Kadın Barış Oturma Eylemi) Kolektifi'nin üyeleriyle beraber Orta Doğu'da derhal ateşkes ve uzun süreli barış anlaşması çağrısı yapan eylemlere de katılıyor.
Kadınlar içlerindeki empati becerisini kullandıklarında, adaletsizliğe dayalı sistemleri fark edebilir ve ileriye dönük bir yolu yeniden hayal edebiliriz.
Danielle Cantor
Lilia Chanysheva, Rusya
Siyasi aktivist ve eski tutuklu
Lilia Chanysheva, Ağustos ayında düzenlenen geniş kapsamlı uluslararası tutuklu takasında serbest bırakılan 26 kişiden biriydi. Siyasi aktivist, özgürlüğüne kavuştuğunda Rusya'yı terk etti.
Chanysheva, Şubat ayında ölen Rus muhalif lider Aleksey Navalni'nin Rusya'daki Başkurdistan bölgesi ekibini yönetiyordu. Görevi kapsamında yolsuzlukları araştırıyor ve adil seçimler ile ifade özgürlüğünü savunuyordu.
Başarılı bir maliye uzmanı olan Chanysheva, Navalni'nin ekibine katılmadan önce Moskova'daki uluslararası şirketlere vergi danışmanlığı yapıyordu.
Chanysheva 2021 yılında aşırılık suçlamalarıyla tutuklanmış ve 9,5 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Serbest bırakılmadan önce 2 yıl 9 ay hapis yattı.
Susan Collins, ABD
Senatör
Maine eyaletini beşinci kez temsil eden Susan Collins, ABD Kongresi'nde en uzun süredir görev yapan Cumhuriyetçi kadın senatör.
Çığır açan kanunları geçirmek için sık sık parti sınırlarının ötesine geçti. Menopozun araştırılması, sağlık hizmetlerine erişim sunulması ve halk arasında farkındalığın yükseltilmesi için 275 milyon dolar kaynak ayrılmasını sağlayacak Menopoz ve Orta Yaş Kadın Sağlığı Yasası'nı getiren 6 senatörden biriydi.
Collins, Alzheimer hastalığını önlemek ve tedavi etmek için ulusal planı hayata geçirmeyi öngören Ulusal Alzheimer Projesi Kanunu'nu da kaleme aldı. Projeye 2035'e kadar fon sağlanması ve Down sendromlu bireyler de dahil dezavantajlı grupların da projeye dahil edilmesi için çaba harcadı.
Zhina Modares Gorji, İran
Kadın hakları savunucusu
Kürt gazeteci ve aktivist Zhina Modares Gorji 2019 yılında Zhivano Kadın Örgütü'nü kurdu. Bu oluşum eğitim, eylem ve destek hizmetleri ile kadınlara yönelik şiddetle mücadele ediyor.
İran'daki Kadın, Yaşam, Özgürlük hareketinin başlangıcından beri iki kez tutuklanan Modares Gorji, "rejim karşıtı propaganda" dahil bazı suçlardan 21 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Cezası 2 yıl 4 aya indirilse de, halen hapiste.
Modares Gorji, İran'da kadınlara karşı ayrımcılık yapan yasalara karşı istenen mevzuat reformu için halk desteği arayan "Bir Milyon İmza" kampanyasının da üyesiydi.
Aktivist aynı zamanda Kürt kadınlar için bir fotoğraf grubunun, bir kadın podcast'inin ve ilham verici Kürt kadınlarını konu alan bir çocuk kitabının da yaratıcısı.
Nejla Işık, Türkiye
Muhtar ve çevre aktivisti
2024 yerel seçimlerinde Muğla'nın İkizköy mahallesinin muhtarı seçilen çiftçi Nejla Işık, 5 yıldır ormanların talan edilmesine karşı mücadele veriyor.
İkizköy yakınındaki Akbelen Ormanı, bir maden projesi nedeniyle tehlikeye girince Işık ve mahallenin kadınları davalar ve protestolarla ağaç kesimine karşı harekete geçti.
Yürüttükleri çevre kampanyası sırasında polis ile ormanlık alanı savunmak için nöbet tutan protestocular arasında zaman zaman şiddetli çatışmalar yaşandı. Ancak Işık ve diğer köylüler, karşılaştıkları zorluklara ve tehditlere karşı kararlı şekilde mücadele ettiler. Ormana izinsiz girdikleri gerekçesiyle para cezasına da çarptırıldılar (Ceza daha sonra iptal edildi).
Evde, tarlada, sokakta ve mücadelede kadınlar... Onlar dünyayı güzelleştirenler ve şüphesiz onu kurtaracaklar.
Nejla Işık
Huang Jie, Tayvan
Siyasetçi
Cinsiyet eşitliği savunuculuğuyla tanınan Huang Jie bu yıl Ocak ayında parlamentoya seçilerek Tayvan'ın ilk LGBTQ+ milletvekili olarak tarihe geçti.
Huang Jie'nin siyasi kariyeri boyunca hayata geçmeleri için çabaladığı önemli reformlar arasında, bekar kadınların ve lezbiyen çiftlerin doğurganlık tedavisine erişim hakları ve menstrüel ürünlerin sübvanse edilmesi de bulunuyor.
Huang Jie, 2023 yılında eşcinsel olduğunu açıkladıktan sonra bu nedenle maruz kaldığı tacizi de toplumla paylaştı. Yapay zeka ile üretilen deepfake pornoların kurbanı olan Huang Jie, dijital cinsel şiddet ile mücadele etmek için yasaların güçlendirilmesi gerektiğini savunuyor.
Gerçek direnç çeşitliliği kucaklamakta saklı. Ne kadar çeşitli sesleri aramıza katarsak o kadar güçleniyoruz. Özellikle de eskiden güçsüz kabul edilen kadınların ve LGBTQ+'ların seslerini.
Huang Jie
Guerline M. Jozef, Haiti
Göç hakları savunucusu
ABD'de siyaset ile ırkın kesiştiği alanlarda çalışan Guerline M. Jozef göçmen haklarını savunuyor.
Jozef'in kurduğu ve kadınların yönettiği Haitian Bridge Alliance (Haiti Köprüsü Birliği) Afrika kökenli kişilere odaklanıyor.
Birlik bu yıl, Jozef'in önderliğinde, Donald Trump'a dava açtı. Davanın nedeni, Trump'ın seçim kampanyası sırasında Haitili göçmenlerin Ohio'nın Springfield kentinde "evcil hayvanları yedikleri" yönündeki asılsız iddialarıydı.
Jozef, Haitili göçmenlerin sınır dışı edilmesine de karşı çıkıyor. Jozef'in kuruluşu yakın geçmişte Biden hükümetine, Haiti adasındaki çete şiddetinden ABD'ye kaçan sığınmacıları geri göndermemeleri çağrısı yaptı.
Ruth López, El Salvador
Avukat
Hukuk ve adalet konusunda tutkulu olan Ruth López, Orta Amerika'nın tamamında demokrasiyi geliştirmeyi hedefleyen Cristosal isimli kuruluşta hukuk departmanının başkanı.
Lopez yolsuzluğun önlenmesi, seçim hukuku ve El Salvador'da insan haklarının korunması alanlarında uzmanlaşıyor.
Ülkenin hükümetine ve kurumlarına karşı açık muhalefet eden López, sosyal medya üzerinden yaptığı çağrılarda siyasi şeffaflığı ve vatandaşların gözetiminde kamusal hesap verilebilirliği savunuyor.
Bu yıl Nayib Bukele'nin yeniden cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından López'in çalışmaları daha da önem kazandı. Suça karşı mücadelesiyle toplumsal desteği daha da artan Bukele kendisini "dünyanın en havalı diktatörü" olarak tasvir ediyor.
Hana-Rawhiti Maipi-Clarke, Yeni Zelanda
Siyasetçi
22 yaşındaki Hana-Rawhiti Maipi-Clarke, Maoriler halkından Yeni Zelanda Parlamentosu'na seçilen en genç kadın.
Maipi-Clarke parlamentodaki ilk konuşmasında Maorilerin merasim dansı olan hakayı sergileyerek büyük ilgi topladı ve yerli halkların temsiliyetlerinin artırılması çağrısında bulundu. Yakın geçmişte tartışmalı bir yasa tasarısını protesto etmek için parlamentoda yeniden haka dansına öncülük eden Maipi-Clarke meclis oturumunu durma noktasına getirdi.
Maipi-Clarke Maori haklarını, kültürel korumayı ve çevre sorunlarını tutkuyla savunuyor. 17 yaşında yayımladığı ilk kitabının konusu da Maori ay takvimiydi.
Bu sene de siyasette yerli halklardan genç sesleri artırmaya yönelik çabaları için One Young World kuruluşunun prestijli Yılın Siyasetçisi ödülünü kazandı.
Kadınlar, davet edilmediklerini bildikleri yerlerin kapılarını kırarak açmak zorundalar. Gerek yerel, gerek ulusal, gerek de küresel siyaset düzeyinde.
Hana-Rawhiti Maipi-Clarke
Katherine Martínez, Venezuela
İnsan hakları avukatı
Venezuela'nın başkenti Caracas'taki José Manuel de los Ríos Çocuk Hastanesi'nde yatanların çoğu düşük gelirli veya tek ebeveynli ailelerin çocukları.
Katherine Martínez tarafından kurulan sivil toplum kuruluşu Prepara Familia hastalara kıyafet, tıbbi malzeme ve gıda gibi temel ihtiyaçlarını temin ediyor ve psikolojik destek sunuyor.
İnsan hakları avukatı Martínez ile ekibi, hastane ortamında çocuk hastalara ve onlara bakan kadınlara yönelik insan hakkı ihlali olarak gördükleri uygulamaları kayıt altına alarak bu kişilerin tazminat haklarını aramalarına yardımcı oluyor.
Venezuela'da yüksek oranda kötü beslenme sorunu görülüyor. Prepara Familia, buna yanıt olarak çocuklara ve hamile kadınlara ücretsiz olarak besin takviyeleri ve vitamin temin eden bir merkez de kurdu.
Latisha McCrudden, İrlanda
İrlandalı Göçebeler Hareketi aktivisti
Latisha McCrudden yalnızca 20 yaşında ama çoktan İrlandalı göçebe halkının savunucusu olarak kabul ediliyor.
Kendisi de bu yerli halkın mensubu olan McCrudden, İrlanda'daki etnik azınlıklara dair tabularla mücadele etmek istiyor. Aynı zamanda ev içi şiddet mağduru olan McCruden, sesini kadınlara ve kız çocuklara yönelik şiddetle mücadele etmek için kullanmayı hedefliyor.
Galway Üniversitesi'nde hukuk fakültesinde öğrencisi olan McCrudden, İrlandalı Göçebe Halkı Ulusal Gençlik Forumu'nun, İrlanda Ulusal Kadın Konseyi'nin ve göçebe halk destek örgütü Minceirs Whiden'ın üyesi.
McCrudden 2029 yılında düzenlenecek bir sonraki yerel seçimlere katılmayı ve İrlanda'nın geleceğinde fark yaratmayı umuyor.
Nadia Murad, Irak
Nobel Barış Ödülü sahibi
Cinsel şiddete maruz kalan kişilerin haklarını savunan insan hakları aktivisti ve Nobel Barış Ödülü sahibi Nadia Murad, 2014'te IŞİD'in Irak'ta gerçekleştirdiği Ezidi soykırımından sağ kurtuldu.
Murad, IŞİD tarafından esir alınmış, köleliğe zorlanmış ve cinsel saldırılara maruz kalmıştı. Üç ay sonra kaçmayı başaran Murad, dünya çapında çatışmaların neden olduğu cinsel şiddete dair toplumsal bilinci artırmak için deneyimlerini cesur şekilde anlattı.
İnsan hakları avukatı Amal Clooney ile beraber IŞİD'i işlediği suçlardan sorumlu tutmak için çalışan Murad, çatışmalardan etkilenen toplumları yeniden canlandırmak ve bu saldırıların ardından hayata tutunan kişilere destek olmak amacıyla Nadia'nın İnisiyatifi'ni kurdu.
Ezidi soykırımından 10 yıl sonra Murad, küresel çapta direncin bir sembolü olmaya devam ediyor.
Eşitlik ve adalet için mücadelede 'ruhun silahları' olarak adlandırdığım üç araca ihtiyacımız var: gerçeklik, umut ve şefkat.
Nadia Murad
Annie Sinanduku Mwange, Kongo Demokratik Cumhuriyeti
Madenci
Kendisi de Kongo'nun maden sektöründe çalışan bir kadın olan Annie Sinanduku Mwange, çalışanların yarısından çoğunun kadın olduğu bu alandaki eşitsizliğe ve cinsel tacize karşı bir halk hareketine öncülük ediyor.
Ulusal Kadın Madencilik Ağı Renafem'in yöneticilerinden Mwange, kendisini "anne patron" olarak tasvir ediyor ve erkek meslektaşlarının cinsel tacizlerini önlemek için maden sahalarının başına kadınları getiriyor.
Elektrikli otomobil gibi teknolojiler için gerekli olan kobalt ve diğer madenlere talep artarken Mwange, kadınların para kazanma yollarına yatırım yaparak bu alandaki çocuk işçiliğini de azaltmayı umuyor.
Kasha Jacqueline Nabagesera, Uganda
Çeşitlilik ve kapsayıcılık aktivisti
Uganda'da eşcinsellik hapis ile cezalandırılabilecek bir suç. LGBTQ+ hakları savunucusu Kasha Nabagesera bu baskıcı yasaları değiştirmek için çabalıyor.
Eşcinselliğini açık bir şekilde yaşayan bir kadın olarak Nabagesera, LGBTQ+lara dair önyargılarla mücadele konusunda Afrika'nın tamamında derin etki yarattı.
LGBTQ+ karşıtı söylemleri sebebiyle gazetelere ve Uganda devletine açtığı davalarda haklı bulunan Nabagesera, Uganda'nın eşcinsellik karşıtı yasalarını da iki kere temyiz mahkemesine taşıdı. Şu anda, 2023'de geçirilen bir kanuna karşı mücadele veriyor.
Uganda'nın Nkumba Üniversitesi'nde işletme lisansını tamamlayan ve Stanford Üniversitesi'nde bir burs programına katılan Nabagesera aynı zamanda Birleşmiş Milletler, Avrupa Parlamentosu ve Afrika Komisyonu gibi üst düzey forumlarda çeşitlilik inisiyatiflerine katkıda bulundu.
Gisèle Pelicot, Fransa
Tecavüz mağduru ve hak savunucusu
Kimliğini gizli tutma hakkından vazgeçerek hikayesinin tüm dünyada duyulmasını sağlayan Gisèle Pelicot, cesaretin ve direncin sembolü haline geldi.
Eski eşi, evli oldukları dönemde Pelicot'ya uyuşturucu verdikten sonra tecavüz ettiğini söyledi. Bir diğer itirafı da, farklı erkeklerin de ona tecavüzünü teşvik etmesiydi. Tecavüzlerin çoğu kayda alınmıştı.
Yasal olarak kimliğini gizli tutma hakkı olsa da Pelicot, “suçun utancını” yeniden eski eşine yüklemek için davanın açık ilerlemesini ve videoların paylaşılmasını istedi. Davada yargılanan 50 erkekten bazıları Pelicot'ya tecavüz ettiklerini itiraf etti ancak çoğu sadece cinsel ilişkiye girdiklerini söylüyor.
Dava son aşamasına ulaşırken dünyanın dört yanında kadınlar, davasının tecavüz ve rızaya dair Fransa'daki yasaları ve yaklaşımları değiştireceğini uman Fransız büyükanneyi ilham kaynağı olarak görüyor.
Angela Rayner, İngiltere
Başbakan Yardımcısı
Temmuz ayındaki genel seçimlerin ardından İngiltere Başbakan Yardımcısı olan Angela Rayner, ülke siyasetinde en üst düzey pozisyonlardan birinde.
İngiltere'nin Stockport kentinde doğan ve büyüyen Rayner, genç yaştan itibaren annesinin bakımını üstlendi. 16 yaşında okulu bıraktığında hamileydi. Yerel yönetimde sosyal hizmetler alanında çalışmaya başlayan Rayner, zaman içinde sendika temsilciliğine yükseldi.
Rayner parlamentoya ilk kez 2015 yılında İşçi Partisi'nden Ashton-under-Lyne milletvekili olarak girdi. Bu seçim bölgesinden seçilen ilk kadın olan Rayner, gölge kabinede kadın ve eşitlik sözcüsü gibi görevler de üstlendi.
Rayner halen aynı zamanda şehirleşme ve yerel yönetimlerden sorumlu bakan.
Aruna Roy, Hindistan
Toplum aktivisti
Hindistan'daki yoksulların haklarını savunan Aruna Roy, kamu hizmetindeki kariyerini, kırsal topluluklarla daha yakın iletişim kurabilmek için bıraktı.
Şeffaflık ve ücret adaleti üzerine çalışan taban hareketi kuruluşu Mazdoor Kisan Shakti Sangathan'ın (MKSS) kurucularından olan Roy, vatandaşların devletten hesap verilebilirlik talep etmesini sağlayan yasanın 2005 yılında yürürlüğe girmesinde büyük rol oynadı.
40 yıldır halk inisiyatiflerinin ön saflarında yer alan Roy, "Asya'nın Nobel Ödülü" kabul edilen Ramon Magsaysay'ın da aralarında bulunduğu birçok ödül kazandı.
Ulusal Hint Kadınları Federasyonu'nun başkanı Roy, bu yıl "The Personal is Political" isimli anı kitabını yayımladı.
Büyük resme kafayı taktığımız için, hemen yanımızdaki düşü çoğu zaman fark edemiyoruz.
Aruna Roy
Yumi Suzuki, Japonya
Zoraki kısırlaştırma davasında şikayetçi
Serebral palsi ile doğan Yumi Suzuki genç yaştan itibaren ayrımcılığa maruz kalmış. Suzuki 12 yaşındayken histerektomiye maruz bırakılmış, yani rahmi cerrahi olarak vücudundan alınmış.
Japonya'da 1950'li yıllardan itibaren Suzuki gibi engelli bazı kişiler zorla kısırlaştırıldı. Buna imkan veren yasa ancak 1996 yılında yürürlükten kaldırıldı.
Suzuki ve 38 diğer şikayetçi, devlete açtıkları davayı yıllar süren mücadele sonrası kazandı. Temmuz'da Japonya Anayasa Mahkemesi bu uygulamanın anayasaya aykırı olduğuna ve devletin mağdurlara tazminat ödemesine hükmetti.
Yetkililer 16 bin 500 kişinin rızaları dışında zorla kısırlaştırıldığını açıkladı.
Rosmarie Wydler-Wälti, İsviçre
Öğretmen ve iklim eylemcisi
KlimaSeniorinnen, yani İklim Koruması İçin İleri Yaşta Kadınlar grubunun eş başkanlarından Rosmarie Wydler-Wälti, İsviçre'ye karşı 9 yıl süren bir mücadeleye öncülük etti, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ndeki ilk iklim davası zaferini kazandı.
Anaokulu öğretmeni Wydler-Wälti, 2 bin kadınla beraber, İsviçre'nin küresel ısınma sonucu oluşan sıcak hava dalgalarına verdiği yanıtın kadınların sağlık haklarına zarar verdiğini ve ileri yaştaki kadınların yaşları ile cinsiyetleri nedeniyle daha büyük tehlike altında olduğunu savundu.
Mahkeme Nisan ayında, İsviçre'nin karbom salımını azaltma hedeflerine ulaşma yönündeki çabalarının yetersiz olduğuna hükmetti.
İsviçre Parlamentosu daha sonra mahkeme kararını reddetse de dava, iklim davaları alanında yeni bir emsal oldu.
Feng Yuan, Çin
Kadın hakları savunucusu
Uzun süredir Çin'de kadın haklarını savunan Feng Yuan, "Equality Beijing" (Eşitlik Pekin) isimli kuluşun kurucusı ve yöneticisi. 2014 yılında kurulan organizasyon, yasal reform, kapasite geliştirme ve bir yardım hattı üzerinden cinsiyete dayalı şiddetle mücadele etmeye odaklanıyor.
Feng Yuan, son dönemde Çin'in MeToo hareketi mensuplarına destek oluyor. Ayrıca iş yerlerinde cinsel tacizi önlemek için işverenlere eğitim veriyor.
Feng Yuan 1986-2006 yılları arasında kadın sorunlarına odaklanan bir gazeteciydi.
1990'lı yılların ortasından itibaren kadın, medya, HIV/AIDS, liderlik ve gençlerin güçlendirilmesi alanlarında birçok sivil insiyatifin kuruluşuna destek oldu. Çin ve başka ülkelerde yayımlanan birçok eserin yazarlığını ve editörlüğünü üstlendi.
Einav Zangauker, İsrail
Rehineleri özgürleştirme aktivisti
Aktivist ve bekar anne Einav Zangauker'in 24 yaşındaki oğlu Hamas'ın 7 Ekim saldırılarında esir alındı. Oğlunun partneri Ilana da o gün kaçırılmış ama daha sonra esir takasında serbest bırakılmıştı.
Zangauker, esir krizine düzenli olarak dikkat çekti, ülkenin liderlerine harekete geçmeleri çağrısında bulundu ve halkı her hafta eylem düzenlemeleri için örgütledi.
Zangauker daha önce İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun iktidar partisine oy vermiş olsa da esirlerin geri alınmasındaki başarısızlığı konusunda hükümeti açıkça eleştiriyor.
Zangauker esirlerin serbest bırakılmasını sağlayacak bir ateşkes anlaşması yapılmasını talep ediyor.
Amanda Zurawski, ABD
Üreme hakları savunucusu
2022 Ağustos ayında suyu erken gelen Amanda Zurawski'ye doktorlar, fetüsün hayatta kalamayacağını söyledi.
ABD'nin Texas eyaletinde yaşayan Zurawski'nin kürtaj imkanı bulunmuyordu. Yüksek Mahkeme'nin Roe v Wade kararını iptal etmesinden 2 ay önce Texas, hastanın hayati tehlike yaşadığı vakalar dışında kürtajı yasaklamıştı. 3 gün sonra septik şoka giren ve hayatı tehlikeye giren Zurawski sonunda kürtaj hakkı kazandı.
Mart 2023'te Zurawski ve benzer deneyimler yaşayan 19 kadın Texas eyaleti yönetimine dava açarak Roe v Wade kararının iptalinden bu yana kürtaj yaptırması engellenen kadınların öncülük ettiği ilk hukuki vakaya imza attılar. Texas Yüksek Mahkemesi kürtaj yasağına yönelik bu davayı reddetti.
Zurawski "ülkedeki üreme haklarını yeniden yürürlüğe sokma ve koruma" konusunda savaşmakta kararlı olduğunu söylüyor.
Fawzia al-Otaibi, Suudi Arabistan/İngiltere
Kadın hakları savunucusu
Sesini duyurmak için sosyal medyayı kullanan Fawzia al-Otaibi uzun süredir Suudi Arabistan'daki erkek velayeti sisteminin sonlandırılması için çalışıyor.
Ancak güvenlik güçleri tarafından ifadeye çağırıldıktan sonra ülkeyi terk etmeye karar verdi.
Al-Otaibi'nin kadın hakları savunucusu kız kardeşi Manahel al-Otaibi de bu yıl tutuklandı ve 11 yıl hapis cezasına çarptırıldı. İnsan hakları örgütleri cezanın nedenlerinin al-Otaibi'nin kıyafet seçimleri ve internette ifade ettiği görüşler olduğunu açıkladı.
Al-Otaibi kız kardeşinin serbest bırakılması için sıkı mücadele yürütüyor. Suudi Arabistan'da muhalif seslere yönelik baskı ortamında birçok kişi sosyal medya paylaşımları nedeniyle hapse girdi.
Bilim, Sağlık ve Teknoloji
Shireen Abed, Filistin toprakları
Çocuk doktoru
İsrail'in hava saldırıları ve vahim derecede kısıtlı kaynaklar Shireen Abed'in Gazze'de yenidoğan bebeklerle ilgilenmesine engel olmadı.
2023 yılında İsrail-Gazze savaşı başladığında bombalandığı için evini terk etmek zorunda kalan yenidoğan uzmanı, yakınlardaki mülteci kamplarında bebekleri tedavi etmeye devam etti.
Yıllarca Gazze'deki başlıca hastanelerin yenidoğan birimlerinde çalışan Abed, tıp personelinin çok kısıtlı kaynaklarla hayat kurtarmasını sağlayacak kurallar geliştirdi ve diğer doktorlara eğitim verdi.
Bu yıl iki kızıyla Gazze'yi terk etmek zorunda kalan Abed, sahadaki doktorlara uzaktan destek olmaya devam ediyor.
Shilshila Acharya, Nepal
Sürdürülebilirlik girişimcisi
Shilshila Acharya, Nepal'deki en büyük plastik geri dönüşüm ağlarından birini işletiyor. Acharya'nın atık yönetim şirketi Avni Ventures, marjinalize edilen toplulukların mensuplarını istihdam ediyor ve "yeşil" sektöre daha fazla kadını dahil etmeye odaklanıyor.
Acharya, plastik poşetlerin yasaklanmasının yolunu açan 2014 tarihli 'No Thanks, I Carry My Own Bag' (Hayır Teşekkürler, Ben Kendi Poşetimi Taşıyorum) kampanyasının da öncülerindendi.
İklim ve atık eğitmeni olan Achary, Himalayalar'da dağcıların bıraktığı çöplerin toplandığı yıllık temizliğin de organizatörü. Kampanya kapsamında 2019'dan bu yana 119 ton çöp toplandı.
Acharya'nın çalışmaları sayesinde bu atıkların bir kısmı zanaatkar yerli kadınlar tarafından sepet, halı ve takı üretiminde kullanılıyor.
Enas Al-Ghoul, Filistin toprakları
Ziraat mühendisi
Savaş yüzünden Gazze'de susuzluk artmaya başladığında Enas Al-Ghoul bir çözüm bulması gerektiğini hissetti.
Ziraat mühendisinin ahşap, cam ve muşamba gibi malzemeleri geri dönüştürerek ürettiği, güneş enerjisiyle çalışan tuzdan arındırma makinesi deniz suyunu içme suyuna dönüştürebiliyor.
Ekim 2023'ten bu yana İsrail'in askeri harekatı sonucu su ve arıtma altyapısının zarar görmesi ya da yok olması nedeniyle, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'un çadırlarında yaşayanlar için Al-Ghoul'un geliştirdiği cihaz hayat kurtarır hale geldi.
Becerilerini evlerini terk etmek zorunda kalan Filistinlelere yardım etmek için kullanmakta kararlı olan Al-Ghoul aynı zamanda güneş paneliyle çalışan bir fırın geliştirdi ve malzemeleri geri dönüştürerek şilte ya da çanta gibi eşyalar üretmeyi öğrendi.
Safa Ali, Sudan
Kadın doğum uzmanı
Geçen yıl hastanesinin yakınında yoğun çatışmalar patlak verdiğinde Dr. Safa Ali ile meslektaşları, kesintisiz bombardımana rağmen hastaneyi terk etmeyi reddettiler.
Sudan ordusu ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasında şiddetli çatışmalar sürerken kadın doğum ve jinekoloji danışmanı Dr. Safa Ali, gönüllü hastane çalışanlarının ve hamile kadınların güvenli bir yere tahliye edilmelerine yardımcı oldu.
Şu an Al Saudi Hamilelik Hastanesi'nde çalışan kadın doğum uzmanı, çatışma ortamındaki zorluklara rağmen sezaryen doğumlar gerçekleştiriyor ve kadınları tedavi ediyor.
Dr. Safa Ali aynı zamanda, personel eksikliğini gidermek için, tıp eğitimini yeni tamamlayan yaklaşık 20 kadın doktora, kadın hastalıkları ve doğum eğitimi veriyor.
İnanıyorum ki kadın direnişi sayesinde iyileşme, adalet ve korku içinde yaşamamızı gerektirmeyecek bir gelecek var. En karanlık anlarda bile hâlâ umut olduğunu bana, kadınların gücü hatırlatıyor.
Safa Ali
Rikta Akter Banu, Bangladeş
Hemşire ve okul sahibi
Bangladeş'in kuzeyinde, hemşire Rikta Akter Banu'nun yaşadığı ulaşılması zor bölgede, otizm teşhisi konulan veya engelli bir çocuk sahibi olmak lanet olarak görülüyor.
Otizm teşhisi konulan serebral palsi hastası kızı evlerinin yakınındaki ilkokula kabul edilmeyince, Rikta Akter Banu arsa satıp kendi okulunu kurmuş.
Artık 300 öğrencinin kayıtlı olduğu Rikta Akter Banu Öğrenme Engelliler Okulu, bu bölgede toplumun engelli olmakla ilgili görüşleri üzerinde de olumlu bir etki yarattı.
Okul otizm veya öğrenme güçlüğü teşhisi konan çocuklar için açılmış olsa da artık, zihinsel veya fiziksel çeşitli engelleri olan birçok öğrenciye hizmet veriyor.
Brigitte Baptiste, Kolombiya
Ekolojist
Brigitte Baptiste, trans kadın bir çevre bilimci olarak biyoçeşitlilik ile cinsiyet kimliği arasındaki ortak yapıları inceliyor.
Doğayı ve canlı türlerini kuir bakış açısından inceleyerek, ekosistemleri daha iyi korumak için doğa kavramını genişletmeyi hedefliyor. 2018 yılında yaptığı TED konuşmasında, yaşam süresi boyunca cinsiyetini erilden dişiye çeviren bir bitki örneği olarak Kolombiya'nın ulusal ağacı Quindío palmiyesini kullandı.
Ünlü bir akademisyen olan Baptiste, 10 yıl boyunca Alexander von Humboldt Enstitüsü'nü yönetti. Halen Bogota'da, sürdürülebilir girişimcilik alanında uzmanlaşan yüksek öğrenim ensitütüsü Universidad EAN'ın başkanlığını yapıyor.
Baptiste aynı zamanda daha fazla LGBTQ+ bireyin yüksek öğrenime katılması için burs imkanlarının artırılması yönünde de çalıştı.
Sara Berkai, İngiltere/Eritre
Çocuklara yönelik 'kendin-yap' bilim kiti tasarımcısı
Sudan'da doğan ve Londra'da büyüyen Eritreli Sara Berkai, ailesinde üniversiteye giden ilk kişi ve eğitimini çocuk gelişimi alanında tamamlamış.
Berkai çocuklara yönelik 'kendin-yap' bilim kitleri tasarlayan ve çocukların oyuncak tasarımına katılmasını teşvik eden sosyal girişim Ambessa Play'in kurucusu.
Berkai'nin çalışmaları, birçok ülkede okula gidemeyen çocukların oyun aracılığıyla eğitime erişmesine imkan sağlıyor. Berkai bu fikri, Etiyopya ve Eritre'de evlerini terk etmek zorunda kalan çocuklar için 2019 yılında düzenlediği fen, teknoloji, mühendislik ve matematik atölyeleri sırasında bulmuş.
Berkai'nin fikri, Forbes'un "30'unun altındaki 30 kişi" listesine dahil edilmesi ile tanınırlık kazandı.
Direnç uygulamaya dökülen iyimserliktir; daha iyi bir geleceğe, temeli sevgide yatan bir bağlılıktır.
Sara Berkai
Gabriela Salas Cabrera, Meksika
Bilgisayar programcısı ve veri bilimci
Gabriela Salas Cabrera harekete geçene kadar anadili Nahuatl, Google'ın popüler çeviri uygulamasında bir seçenek olarak sunulmuyordu.
Salas ile teknoloji devinin beraber yürüttüğü dilbilim projesi sayesinde Nahuatl ve Meksika'nın başka yerli halklarının anadilleri de Google Translate'e entegre edildi. Hatta Nahuatl çeviri uygulaması bu yıl kullanıma açıldı.
Salas'ın çalışması yapay zekanın gücünü kullanarak yeterince temsil edilmeyen dilleri ön plana çıkarırken, yerli halkarın mensubu kadınların teknoloji sektöründeki varlığını da artırıyor.
Nesneye yönelik programlama ve yapay zeka alanlarında yoğunlaşan Salas, İspanya'nın başkenti Madrid'deki Universidad Politécnica'da veri bilimi okuyor.
Kadın direnişi asla sönmeyen bir alevdir, acıyı amaca çevirir ve arkasındakiler için yolu aydınlatır.
Gabriela Salas Cabrera
Naomi Chanda, Zambiya
Çiftçi ve eğitmen
Eğitim çiftliğinde tarım rehberliği yapan Naomi Chanda, kendi halkının toprağa saygı duyan ve onu koruyan yöntemler kullanarak çalışmasını sağlamayı görev edindi.
Daha az su tüketen sulama yöntemleri ya da daha kısa döngülü bitkiler ekmek gibi iklim açısından pratik becerilere odaklanıyor ve iklim değişikliği çözümlerinin merkezine kadınları yerleştiriyor.
Chanda, kız çocukları eğitimine odaklanan sivil toplum örgütü Camfed'le beraber 150 genç kadına tarım tekniklerini uyarlamaları ve Zambiya'nın kuzeydoğusundaki iklim krizine karşı dirençli hale getirmeleri için eğitim veriyor. Ülkenin bu bölümündeki uzun süreli kuraklıkların ve keskin mevsim değişikliklerinin küçük çiftlik sahipleri üzerinde yıkıcı etkileri oldu.
Nour Emam, Mısır
Teknoloji girişimcisi
Cinsel sağlık eğitimcisi Nour Emam, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgelerindeki kadınlar için tabu kabul edilen, menstrüel hijyen, üreme sağlığı ve cinsel bilinç konularına odaklanıyor.
Emam, kadınların sağlık hizmetlerine erişimini teknoloji yoluyla iyileştirmeyi hedefleyen fem-tech (dişi teknoloji) şirketi Motherbeing'in kurucularından biri ve CEO'su. Şirket Kahire'de bir klinik ve dijital platform üzerinden hibrid hizmet veriyor.
Emam kadınların doğum kontrolü hakkında güvenilir bilgiye erişimini kolaylaştırmayı, vücutlarına dair kanıtlara dayanan bilgilerle onları desteklemeyi ve hassas konuları korku ya da utanç hissetmeden keşfetmelerini sağlamayı hedefliyor.
Rosa Vásquez Espinoza, Peru
Kimyasal biyoloji uzmanı
Büyükannesinin şifacı bilgeliğinden ilham alan bilim insanı Rosa Vásquez Espinoza, Peru'nun Amazon ormanlarındaki biyoçeşitliliği korumak için kariyeri boyunca çağdaş bilim ile geleneksel bilgi birikimini bir araya getirdi.
Amazon Research International'ın kurucusu Espinoza, Amazon ormanlarının henüz keşfedilmemiş biyoçeşitliliğini araştırmak için yerli halklar ile beraber çalışıyor.
Sık sık gezegenin saklı ekosistemlerine seyahat eden Espinoza'nın çalışmaları arasında Amazon'daki meşhur Kaynayan Nehir'de yeni bakteriler keşfetmesi ve Peru'daki iğnesiz arılar ile şifalı balın ilk kimyasal analizine liderlik etmesi de bulunuyor.
Espinoza aynı zamanda Güney Amerika'nın en büyük yerli halklarından Ashaninkaların uluslararası elçisi.
Katalin Karikó, Macaristan
Biyokimyager ve Nobel Ödülü sahibi
Macaristanlı biyokimyager Katalin Karikó'nun mesajcı RNA'lara (mRNA) dair geniş kitlelerden övgü toplayan araştırması, BioNTech/Pfizer ve Moderna tarafından geliştirilen Covid-19 aşısında kullanıldı.
Bu araştırmaları sayesinde Karikó ile meslektaşı Drew Weissman, "modern zamanlarda insan sağlığına yönelik en büyük tehditlerden birinin yaşandığı bir dönemde aşı geliştirilmesinde eşi benzeri görülmemiş bir hıza ulaşılmasına katkıda bulundukları" için Nobel Ödülü'ne layık görüldüler.
DNA'larımızı proteine dönüştürmekten sorumlu madde olan mRNA'lar çok kırılgan ve çalışması zor olsa da Karikó, onların tıpta büyük rol oynayabileceklerinden emindi.
Bu teknoloji, pandemiden önce deneysel kabul ediliyordu. Bugün ise ağır Covid-19 vakalarından korunmaları için dünyanın dört bir yanında milyonlarca insana veriliyor.
Hedeflerinize ulaşmak için çalışırken her zaman ne yapabileceğinize odaklanın, başkalarının ne yapması gerektiğine değil. Başarısız olursanız, bundan ders çıkarın. Ayağa kalkın ve aynı şevkle yolunuza devam edin.
Katalin Karikó
Georgina Long, Avustralya
Tıbbi onkolog
Georgina Long moleküler terapi ve immüno-onkolojiyi kullanarak kanser ölümlerinin yaşanmadığı bir dünya yaratmak istiyor.
Avustralya Melanom Enstitüsü'nün eş başkanlarından biri olan Long, 2024 yılında dünyada ilk kez görülen bir tedavinin tasarlanmasına katkıda bulunarak tanınırlık kazandı. Tedavi, Long'un arkadaşı ve meslektaşı Richard Scolyer'in sıradışı derecede agresif bir beyin tümörü geliştirdikten sonra kansersiz bir hayat sürmesini sağladı.
Long ve hastanın da dahil olduğu ekibi, tümörün alınması için ameliyat yapılmadan önce bir ilaç kombinasyonu kullanılmasının immünoterapinin etkisini artırdığını ortaya koydu.
Çığ açan çalışmalarının temelinde, yıllar boyunca yürütülen ve binlerce cilt kanseri hastasının hayatını kurtardığı düşünülen melanom araştırmaları yatıyordu.
Geleceğin liderleri, empatiyi ve ortak insanlığımızı savunarak toplumu, çağdışı sistemlere meydan okuma ve sorunlara yaratıcı fikirler geliştirmek için desteklemeli.
Georgina Long
Sasha Luccioni, Kanada
Bilgisayar bilimci
Yapay zekanın seri gelişimine ayak uydurmaya çalışan bir dünyada, sektörün karbon ayak izi sık sık göz ardı edilebiliyor.
Önde gelen yapay zeka bilimcilerinden Sasha Luccioni, programcıların kod çalıştırırken yarattıkları karbon salımını ölçebilecekleri bir araç geliştirmeye yardımcı oldu. Araç 1,3 milyondan fazla indirildi.
Luccioni aynı zamanda açık kaynak yapay zeka modelleri ile çalışan ve "olumlu makine öğrenimini demokratikleştirmeyi" hedefleyen küresel girişim Hugging Face'in iklim direktörü.
Luccioni yapay zekanın sürdürülebilirliğini geliştirmek istiyor ve yapay zeka girişimlerinin iklim üzerindeki etkilerini karşılaştırmak için kullanabilecekleri bir "enerji derecelendirme yıldız sistemi" oluşturmayı hedefliyor.
Kauna Malgwi, Nijerya
İçerik moderatörleri sendika başkanı
Kauna Malgwi teknoloji ve yapay zeka sektöründeki işçi haklarını savunan bir aktivist. Klinik psikolog Malgwi, Nijerya'nın İçerik Moderatörleri Sendikası'nın başkanı olarak yapay zeka sistemlerinin eğitilmesi için harcanan görünmeyen emeğe dair farkındalık yaratıyor.
Facebook'a dışarıdan içerik moderasyonu hizmeti sunduğu eski işinde tecavüz, intahar ve çocuk istismar videolarına denk geldiğini söyleyen Malgwi, bunun sonucunda uykusuzluk ve paranoya sorunları yaşamış.
Malgwi, bir muhbirin kötü çalışma koşullarına tepki göstermesinin ardından Facebook'un ana şirketi Meta'ya ve Kenya'daki taşeronnuna haksız işten çıkarma davası açan 184 kişiden de biri.
Avrupa Parlamentosu'nda içerik moderatörlerinin haklarını savunmak üzere ifade de verdi.
Kadınlar, hem teknolojik ilerlemeye hem de ruhsal sağlığa değer veren bütünsel bir bakış açısı ile parçalanmış dünyamızın gerçeklerine meydan okuyabilir ve bunları değiştirebilir.
Kauna Malgwi
Olga Olefirenko, Ukrayna
Çiftçi
Olga Olefirenko, 2015 yılında babası öldüğünde onun çiftlik kurma hayalini gerçekleştirmek istedi. Çiftlik hayvanları alıp çalışmaya başladıktan kısa süre sonra maddi sorunlar yaşadı ve hayvanlarının hepsini satmak zorunda kaldı.
Ancak, donanmanın özel hedef güçlerinin kumandanı olarak Donbas'ta görev yaparken ölen babasının düşlerini tamamen sahipsiz bırakmak istemedi.
Geçen sene bir iş planı hazırladı ve Ukrayna Emekli Askerler Fonu'ndan hibe aldı.
Çiftliğini yeniden işletmeye başlayan Olefirenko modernleşmeye, yeni tarım teknolojileri kullanmaya ve yerli halk için istihdam imkanları oluşturmaya odaklanıyor. Olefirenko inisiyatifi ve liderliği ile etrafındakilere ilham kaynağı oluyor.
Subin Park, Güney Kore
Merdiven Öğütücü Kulübü'nün kurucusu
Tekerlekli sandalye kullanıcısı Subin Park, Seul'da ulaşmak istediği birçok mekana erişimi olmadığını fark edince, bilgi teknolojileri alanındaki proje yöneticiliği becerilerini kullanarak bu konuya dikkat çekmeye karar verdi.
Park'ın kurucularından biri olduğu "Stair Crusher Club" (Merdiven Öğütücü Kulübü), Güney Kore'de tekerlekli sandalye erişimi olmayan rotalar ile basamaksız ulaşılamayan mekanlara dair bilgi toplayan, kâr amacı gütmeyen bir proje.
Projenin amacı kullanıcılar için erişilebilirlik haritası oluşturmak.
Veri tabanına bugüne kadar 2 binden fazla kişi katkıda bulundu, ülkedeki 14 bin konumun da tekerlekli sandalye erişimi test edildi.
Sneha Revanur, ABD
Yapay zeka uzmanı
Yalnızca 20 yaşındaki Sneha Revanur, çoktan rakiplerini sollamış durumda. Revanur, güvenli ve adil yapay zeka oluşturmayı hedefleyen, 30 ülkede 1300 üyesi bulunan küresel gençlik hareketi Encode Justice'in kurucusu.
Revanur'un çalışmaları yeni teknolojilerin oluşturduğu tehditleri yönetmeyi ve bu kritik tartışmalara gençleri dahil etmeyi hedefliyor.
Stanford Üniversitesi öğrencisi Revanur, aynı zamanda Yapay Zeka ve Dijital Politika Merkezi üyesi.
Revanur geçen yıl, Time dergisinin ilk kez yayımladığı "Yapay Zeka Alanında 100 En Etkili İsim" listesindeki en genç kişiydi.
Yapay zekaya dair riskler, bu teknolojinin çığır açacak potansiyelini gölgede bırakmadan önce engellenebilir. Benim için direncin anlamı bu: Geçmişi aşarak geleceği yeniden tasarlamak.
Sneha Revanur
Olga Rudnieva, Ukrayna
Superhumans Merkezi'nin kurucusu
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Olga Rudnieva çatışmalarda yaralanan kişilere yardımcı olmak için bir şeyler yapması gerektiğini hissetti.
Savaş alanında uzuvlarını kaybeden kişiler birçok kişi tarafından mağdur olarak görülürken, Rudnieva onları, sunabileceği tüm yardımları hakeden "insanüstüler" olarak tanımlıyordu.
Rudnieva, Lviv kentinde Superhumans (İnsanüstüler) travma merkezini kurdu. Burayı, uzman ekibiyle birlikte CEO olarak yönetiyor. Merkezde hastalara protez uzuvlar temin ediliyor. Yakın zamanda bir de rehabilitasyon merkezi açıldı.
Merkezin ilk 2 yılında, 1000'den fazla kişi bu hizmetlerden yararlandı.
Direnç her sabah siren sesleriyle uyanıp, ülken için savaşmaya devam etmektir. 'Neden ben?' düşüncesini aşıp 'Ne için?' sorusunun yanıtını yeniden keşfetmektir. Her gün elindekiler azalırken, daha fazla şey yapmanın yolunu bulmaktır.
Olga Rudnieva
Samia, Suriye
Psikolojik danışman
Güvenliğini korumak için kimliğini gizli tuttuğumuz psikoloji uzmanı Samia, yıllardır süren çatışmadan dolayı travma yaşayan Suriyelilere yardımcı oluyor.
Uzun süredir devam eden iç savaşta yüzbinlerce kişi öldü, hayatta kalanlar da zor koşullar altında yaşıyor ve depresyon ya da anskiyete bozukluğu gibi psikolojik sorunlarla mücadele ediyor.
Uluslararası Kurtarma Komitesi'nin işlettiği klinikte çalışan Samia, Suriye'nin kuzeydoğusundaki mülteci kampında evlerini terk etmek zorunda kalan kişilere ve ailelerine danışmanlık hizmeti sunuyor.
Samia, sınırlı kaynaklara sahip olmasına rağmen danışanlarının ruh sağlığını iyileştirmeye ve kriz ortamlarında farkındalık yaratmaya yönelik adanmışlığını koruyor.
Silvana Santos, Brezilya
Biyolog
Öncü biyolog Silvana Santos, genetik alanında çığır açan keşfinin tamamen şans eseri geliştiğini söylüyor. Santos, çalışmalarının odağındaki tanınmayan hastalığı taşıyan aileyle kendi yaşadığı sokakta tanışmış.
Santos'un tespit ettiği SPOAN sendromu, Brezilya'nın kuzeydoğusunda görülen ve felce neden olan nadir bir genetik nörodejeneratif rahatsızlık.
Serrinha dos Pintos kentinde 20 yıl önce araştırmalarına başladığından beri Santos, rahatsızlıktan etkilenen kent sakinlerine ihtiyaçları olan bu hayati teşhisin konmasına yardımcı oluyor.
Santos, nadir genetik rahatsızlıkların oluşumu ile Brezilya'nın yoksul kırsal bölgelerindeki yakın akraba evliliklerinin ilişkisini inceliyor.
Direncin gücünü nasıl ortaya koyabiliriz? Hayatın bir döngü olduğunu fark ederek. Korkunç kuraklıkta yalnızca hayatta kalıyoruz. Yağış mevsiminde de çiçek açıp meyve veriyoruz.
Silvana Santos
Adenike Titilope Oladosu, Nijerya
İklim adaleti savunucusu
Nijeryalı ekofeminist Adenike Titilope Oladosu, iklim değişikliğiyle mücadele etmeyi amaçlayan kadın ve gençlerden oluşan taban hareketi "I Lead Climate Action"ın kurucusu.
Oladosu, Çad Gölü'nü etkileyen çevre krizine dair farkındalığı artırmaya çalışıyor. Nijerya, Nijer, Çad ve Kamerun'a kıyısı bulunan gölün su seviyesindeki düşüş bölgesel çatışmaları artırıyor.
Oladosu'nun çalışmaları hem çevresel hem de sosyal sorunlara, özellikle de bu sorunların Afrikalı kadınların üzerindeki etkilerine yoğunlaşıyor. Oladosu Afrikalı kadınlara, çölleşmenin gıda güvenliğini etkilediği bölgelerde sürdürülebilir tarım becerileri kazandırıyor.
2019 yılından beri birçok Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı'na katılan Oladosu, politika yapıcılara, Afrika'da iklim dayanıklılığına odaklanmaları yönünde çağrıda bulunuyor.
İklim krizi bize kazanmak dışında bir seçenek bırakmayan bir direnç meselesi. Bu krizde hayatta kalabilmek için teknoloji ve yeniliğe yönelik kritik yatırımlara ihtiyacımız var.
Adenike Titilope Oladosu
Sunita Williams, ABD
Astronot
NASA astronotu Sunita Williams, 5 Haziran'da Boeing Starliner uzay aracına bindiğinde Uluslararası Uzay Merkezi'nde (ISS) sekiz günlük bir göreve çıktığını düşünüyordu.
Williams ve meslektaşı Barry Wilmore, uzay aracında yaşanan teknik aksaklıklar nedeniyle Şubat 2025'e kadar Dünya'ya dönemeyeceklerini öğrendiler.
ABD Donanması'ndan emekli helikopter pilotu olan Williams, bir dönem uzaya en çok giden kadındı. Williams, 2007 yılında uzayda maraton koşan ilk kişi olmuştu.
Dünyadan, arkadaşlarından ve ailesinden 400 kilometre uzakta olmasına rağmen Williams, yolculuğunun uzatılmasını dirençle ve olumlu bir tavırla karşıladı. Hatta uzay aracını kendisi için "mutlu yer" olarak tarif etti.
En başa dön
100 Kadın listesi nedir?
BBC 100 Kadın her yıl dünyada etki yaratan ve ilham veren 100 kadını seçiyor. Kadınların hayatlarını ve başarılarını merkeze alan haberler, belgeseller ve makaleler hazırlıyoruz. Bunları tüm BBC platformlarında yayımlıyoruz.
BBC 100 Kadın'ı Instagram ve Facebook'ta takip edin. Yorumlarınızı #BBC100Women etiketiyle paylaşın.
100 Kadın nasıl seçiliyor?
BBC 100 Kadın ekibi, kendi araştırmalarıyla, BBC'nin dil bölümlerinden ve BBC Media Action'dan gelen öneriler ışığında bir kısa liste hazırlıyor.
Geçen 12 ayda başarılarıyla haberlere konu olmuş ya da önemli hikayeleri etkilemiş adayların yanı sıra, toplumlarını belki de haberlere hiç çıkmayacak şekilde etkilemiş, ilham veren hikayeleri olan adaylar aradık.
Adayları, bu yılın teması olan "direnç" bağlamında değerlendirdik. Geçen yılın kadınlar üzerindeki etkisini kayda geçirmek için, dirençlerini kullanarak kendi toplumlarında ya da küresel boyutta değişiklik yaratmak üzere çalışan kadınları seçmek istedik. İklim değişikliği alanında çalışan kadınları da değerlendirerek iklim öncüleri ve çevre alanında lider kadınları listeye ekledik.
Siyasi yelpazenin her yerinden ve toplumun her alanından sesleri temsil ettik. Fikir ayrılıkları olan konularla ilgili isimleri araştırdık.
Nihai kişiler seçilmeden önce listenin bölgesel temsili ve tarafsızlığı da ölçüldü. Tüm kadınlardan listede yer alma konusunda onayları alındı.