Suriyelilerin gönüllü geri dönüşü: Her aileden bir kişiye 3 kez giriş-çıkış hakkı

Suriye'de Esad yönetiminin devrilmesiyle birlikte gözler Suriyeli göçmenlerin geri dönüşlerine çevrildi. Hükümet de geri dönüşleri kolaylaştıracak bazı yeni uygulamalar hayata geçiriyor.

Hükümet yetkilileri ilk günden itibaren, Suriyelilerin "gönüllü, güvenli ve onurlu " geri dönüşlerinin esas alınacağını kaydetmişti.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya Salı günü, son 15 günde Suriye'ye dönenlerin sayısının 25 bini geçtiğini söyledi.

Yerlikaya, bu sayının normale göre 7 kat arttığını belirtti.

Bakan Yerlikaya, Ocak-Temmuz 2025 döneminde, her Suriyeli aileden bir kişiye hazırlık için 3 kez giriş-çıkış hakkı tanınacağını söyledi.

Ülkelerine dönen Suriyelilerin eşya ve araçlarını da yanlarında götürebileceğini kaydetti.

Ayrıca Suriye'ye dönenler için briket ev yapımlarının AFAD tarafından koordine edildiğini belirtti.

Ticaret Bakanlığı ise 22 Aralık'ta Suriyelilerin Geri Dönüş İşlemlerine Dair Genelge yayımladı.

Bakanlık tarafından tüm gümrük ve dış ticaret bölge müdürlüklerine gönderilen genelgede, Suriyelilerin Türkiye'de edindikleri varlıkların taşınmasına ilişkin kolaylaştırıcı düzenlemeler yer aldı.

'Üç kez giriş çıkış yapabilecekler'

Dönüşlerin yoğunluğu kamuoyunda beklenen kadar olmasa da uzmanlar, Suriye'deki siyasi belirsizlikler netleşip güven ortamı sağlandıkça, geri dönüşlerin artabileceğini değerlendiriyor.

Hükümet ise Suriyelilerin gönüllü geri dönüşlerini kolaylaştıracak bir takım düzenlemeler hayata geçiriyor.

Özellikle sivil toplum örgütleri, Suriyelilerin güvenli bir geri dönüş yapabilmesi için ailelerden bazı fertlerin Suriye'ye önden gitmesi gerektiğini belirtiyordu.

Anadolu Ajansı'na açıklama yapan İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, bu yöndeki talebi Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "makul değerlendirdiğini" kaydetti.

Yerlikaya, 1 Ocak-1 Temmuz arasında, her aileden bir kişinin Suriye'ye önden giderek, 6 ayda üç kere giriş çıkış yapabileceğini söyledi.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) de 10 Aralık'ta, Suriye dışında kalan milyonlarca mültecinin, durumu daha iyi değerlendirebilmek için Suriye'ye "git ve gör" ziyaretleri yapmasına izin verilmesini tavsiye etmişti.

Yerlikaya ayrıca, herhangi bir karışıklığın olmaması ve dönüşlerin düzenli olması amacıyla 6 sınır kapısından 2'sini yetkilendireceklerini belirtti.

'Merkezi randevu sistemi oluşturuldu'

Yerlikaya, geri dönüşe başvurmak için merkezi randevu sistemi oluşturulduğunu ve geri dönmek isteyenlerin aynı gün içinde internet sitesi üzerinden randevu alabildiğini söyledi.

Bakan, sınır kapılarındaki günlük işlem kapasitesinin günde 19 bin başvuruyu kaldıracak şekilde artırıldığını kaydetti:

"Randevusunu alıp geldiği zaman ilk olarak parmak izi doğrulamasını yapıyoruz. UYAP'ta bir arama kaydı var mı, yakalama kararı var mı, aramayla ilgili herhangi bir şeyi var mı? Herhangi bir tahdidi var mı? Bu bilgiler kontrol edildikten sonra, kişinin çıkış yapmak istediği sınır kapısına gidebilmesi için 'yol izin belgesi' düzenliyor."

Yerlikaya ayrıca Suriye'ye yapılan insani yardım ve AFAD'ın bölgedeki faaliyetlerine ilişkin de bilgi verdi.

Bugüne kadar AFAD'ın koordinesiyle ulusal sivil toplum kuruluşları ve diğer destekçilerle beraber 116 bin briket evin yapıldığını söyledi.

Ayrıca AFAD'ın son 15-20 gün içerisinde TMO'dan temin ettiği 316 tır unu bölgeye gönderdiğini belirtti.

Nakit ve ziynet eşyaların çıkışında kolaylık

Ticaret Bakanlığı genelgesine göre, Suriyelilerin geri dönüş işlemlerinde beraberindeki eşyalar için sözlü beyan formu aranmayacak.

Suriyelilerin hem ülkelerinden getirdikleri ve noterde kaydettikleri taşıtlar hem de Türkiye'de aldıkları taşıtların Suriye'ye dönüşü konusunda da kolaylık getirildi.

Taşıtla birlikte kesin çıkış yapılması durumunda, ilgili noterce düzenlenen kaydın kapatıldığına dair belge gümrüğe beyan edilecek.

Tüm bu işlemler, "Kolaylaştırılmış çıkış formu" düzenlemesiyle yapılacak.

Suriyelilerin Türkiye'de kurdukları iş yerlerinin nakline ilişkin işlemler ise Sözlü Beyan Formu düzenlenerek tamamlacak.

Yerlikaya ise Suriyelilerin evlerinden yükledikleri eşyalarını aynı araçta sınırın diğer kısmına taşıyabilmelerinin önünün açıldığını söyledi:

"A ilinden gönüllü dönüş yapan bir Suriyeli, eşyalarını araca yükledikten sonra bunların kayıtlarıyla beraber tamamını o araçla Suriye'nin içinde hangi il, ilçedeyse evinin önüne kadar götürebilecek."

Genelgede ayrıca Suriyelilerin döviz ve ziynet eşyası çıkışlarına da kolaylık sağlandı.

Değeri 15 bin doları aşan ve ticari amaç taşımayan ziynet eşyalarının girişte beyan edilmiş olması veya Türkiye'de satın alındığının belgelenmesi şartı 31 Aralık 2025'e kadar aranmayacak.

Ayrıca 25 bin lirayı aşan Türk parası, 10 bin euro veya eşitini aşan döviz çıkışlarında 'nakit beyan formu' ile gümrük idarelerine başvurmaları yeterli olacak.

AB'den 1 milyar euro destek

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in 17 Aralık'ta Cumhurbaşkanı Erdoğan'la yaptığı toplantıdan önemli kararlar çıktı.

Von der Leyen, 2011'den bu yana Türkiye'ye 10 milyar euro destek sağlandığını söyledi ve 2024 yılı için 1 milyar euroluk ek destek verileceğini duyurdu:

"Bu destek Suriye'ye gönüllü dönüşler de dâhil, göç ve sınır yönetimi çalışmalarına katkı sunacaktır."

"Bu bağlamda bu 1 milyar euroluk desteği, Suriye'de ortaya çıkabilecek yeni ihtiyaçlar doğrultusunda sahadaki gelişmeler ışığında yeniden uyarlayabiliriz."

Türkiye'nin Doğu Akdeniz güzergâhında göçün yönetilmesinde kilit bir ortak olmaya devam ettiğini kaydeden Leyen, önümüzdeki süreçte Türkiye ve AB'yi 'çok yoğun bir mesai' beklediğini söyledi.

'Gönüllü, onurlu ve güvenli' dönüş

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), Suriye'ye gönüllü geri dönüşlerin "gönüllü, onurlu ve güvenli bir şekilde gerçekleşmesi" gerektiğini vurguluyor.

Yerlikaya da Suriyelilerin sınır kapılarından çıkarken kendi el yazılarıyla, kamera karşısında gönüllü, güvenli ve onurlu geri dönüşleri için bir form doldurduğunu belirtiyor:

"O gönüllülüğü ispatlamam lazım benim. Orada o formu kendi el yazısıyla dolduruyor ve bütün bunları yaparken, Birleşmiş Milletler Yüksek Komiserliğinin o ildeki temsilcisi, o yoksa Kızılay, eğer o yoksa İl İnsan Hakları Kurulundan bir temsilci de geri dönüş yapan kişiyi mülakata alıyor. Bütün bunlar tamamlandıktan sonra, 15 gün içerisinde artık kendinin belirlediği kapıya gidiyor."

Yerlikaya, Suriyelilerin ülkelerine geri dönüşü esnasında da parmak izi kontrolü yapıldığını ve gerçekten başvuru yapan kişinin gidip gitmediğini bu yöntemle tespit ederek geçişine müsaade edildiğini belirtti.