Edebiyat

Sally Rooney'in ikinci romanı Normal İnsanlar (2018) nasıl bir zamanda yaşadığımızı iki karakterin ilişkisi üzerinden anlatıyor. Birbirlerinden başta sınıfsal uçurumları olmak üzere, karakter yapıları olarak da epey farklı olan Connell ile Marianne'in liseden üniversiteye uzanan ilişkilerinin romanı bu.

Aruz vezni Türk edebiyatının uzunca bir dönemine damgasını vurmuş önemli bir ahenk unsurudur. Bu
veznin günümüzde daha iyi anlaşılabilmesi ve hatta yeni metinlere uygulanabilmesi amacıyla
hazırlanan elinizdeki kitap, aruz fobisi olanlara ilaç gibi gelecek, aruzla yazılmış şiirlerdeki ahengin
daha görülebilmesini sağlayacaktır. Gereksiz ve işlevsiz bilgilerden arındırılarak sunulan
alıştırmalarda, kişinin aruz veznini kendi kendine geliştirmesi sağlanmış, herkesin aruz vezni ahengine
aşina olması amaçlanmıştır. Verilen bilgiler ve örnekler takip edilerek alıştırmalar yapıldığında, hangi
seviyeden olursa olsun şiirdeki müzikal ahengin peşinde koşanlar umduklarını bulacaklar ve -kim bilir
belki de- aruzla şiir yazma çabası içine gireceklerdir.

Türk edebiyatında hikâye alanında önemli isimlerden biri olarak kabul edilen Refik Halit Karay, eserlerini fikir, eleştiri ve mizah unsurlarıyla ören bir sanatkârdır. Refik Halit’in “Gurbet Hikâyeleri” sürgünde yaşadığı yılların bir ürünüdür. Gözleme dayalı bu hikâyelerde yazar, taşralı insanın yaşamını, alışkanlıklarını, gelenek ve göreneklerini birçok yönüyle konu edinmiştir. Hikâyelerde sürgündeki bireyin memleketine ve anadiline duyduğu özleme de yer verilmiştir. Hikâyeler “Bedevilik”, “Gurbet”, “Özlem”, “Taşra”, “Savaş” ve “Kadın” temaları altı başlık altında incelenmiştir. Ayrıca yazarın sanat anlayışını besleyen kaynaklara, yaşadığı maddi, manevi zorluklara ve sürgünde geçirdiği yıllara değinilmiştir. Makale, esere bağlı tematik bir çalışmadır ve yazarın “Gurbet Hikâyeleri” eseriyle sınırlandırılmıştır. Alanla ilgili bundan  sonra yapılacak çalışmalara katkı sağlaması amaçlanmıştır. Hikâyelerde öne çıkan temaların zamanın gerçekleriyle paralellik gösterdiği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: Gurbet Hikâyeleri, Refik Halit Karay, Modern Türk Edebiyatı, Hikâye.

Edebf eserlerin sinemaya uyarlanması genelde polemik konusudur (Bunun son örneği için bkz. Şeytanın Güneşi Altında adlı film). Robbe-Grillet'nin 'Romandan film yapmak bana göre yanlıştır" demesiyle tartışmaya maha.l bırakmayan açıklamalarında da sözkonusu polemik yatmaktadır. Belki de pedagojiyi, en azından yabancı dil fransızcanın pedagojisini a,çıklayan, gerçekte kutsal ya da günahkar canavarlarla etrafı kuşatılan tüm bu tartışmalar bu konuya sadece ve sadece çekinerek yaklaşmaktadır. Öğretimin ileri düzeyinde, bir edebi eserin ve ona uyan bir filmin kar-şıl~tırmasını çok üretici olabileceği ve özellikle şunları sağlayabileceği görülmektedir: '

Bu kitap, son dönem Karslı sûfî ve şairlerden Mehmed İlhâmî’nin (Hacı Efe) hayatı, eserleri ve Hac Seyahatnâmesi üzerine yapılan araştırmaları içermektedir. Cumhuriyet döneminde gerçekleştirilen ilk hac yolculuğunda kaleme alınan eser, müellifin 31 Ağustos 1947 günü Kars’ta başlayan ve 23 Aralık 1947 günü yine aynı yerde tamamlanan meşakkatli hac seyahatini konu edinmektedir. Dört ay süren kutlu yolculuğun Anadolu topraklarından Şam’a kadar olan kısmı demiryolu ile geçilmiş, Şam’dan Beyrut’a kadar ise karayolu ile devam etmiştir. Beyrut’tan Hicaz’a kadar olan güzergâh ise Süveyş Kanalı ve Kızıldeniz üzerinden geçilerek deniz yoluyla tamamlanmıştır. Mehmed İlhâmî, eserinde bir an önce Hicaz’a varıp vuslata erme iştiyakıyla yanan bir pervaneyi kendi şahsında resmeden ve beklenen kavuşmanın hasretiyle yanıp tutuşan ümitvâr bir âşıktır. Eser, bu yönüyle bir seyahatnâme olmanın ötesinde, mâşûkuna kavuşmanın yollarını arayan ve bu uğurda kendini yola adayan “insan-ı kâmil”in Anadolu’dan Hicaz’a maddi-manevi seyrini gözyaşlarıyla resmeden bir vuslatnâmedir.

Kardeş. M. E. (2016). "Thomas Bernhard Edebiyatında Dünyanın Halleri:  İçimizdeki Düşman ve Yurt" [Bildiri]

Felsefe ve Sanat Sempozyumu
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü Etkinliği

İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü bünyesinde 28 Nisan 2016 tarihinde “Felsefe ve Sanat” temalı bir sempozyum düzenlenecektir. Bu sempozyum Türkiye’de felsefe ve sanat alanında çalışmış önemli akademisyenlerin bir araya gelip tartışabilmelerine bir olanak sunmayı amaçlamaktadır.

İÜEF Felsefe Bölümü / İstanbul Felsefe Günleri: Felsefe ve Sanat
Tarih: 28 Nisan 2016
Yer: İstanbul Üniversitesi Avrasya Enstitüsü Konferans Salonu
Web: http://felsefevesanat.istanbulfelsefe.org
E-posta: [email protected]
Facebook Etkinlik Sayfası: https://www.facebook.com/events/966958780051771/

Önceki iki yazımızın ortaya koyduğu durum tespitinin üzerine bina ettiğimiz bu yazımız, uygulanabilir ve maksadı karşılayabilir kabiliyette bir çözüm önerisini ortaya koyacaktır inşallah. Bizim şimdi sizlere takdim edeceğimiz çözüm önerimiz hayat kurtarıcı bir acil müdahale reçetesidir..

Gurbet Kuşlarında Modernleşme ve Yabancılaşma Sorunu Gizem Sadak UNI 112.08 Gurbet Kuşları adlı roman, Türk edebiyatının büyük ustalarından olan Orhan Kemal tarafından yazılmıştır ve 1962'de yayımlanmıştır. Romanın yazıldığı süreç, Türkiye'nin çok partili döneme geçtiği zamana denk gelmiştir ve bu nedenle romanda da bu dönemin sosyal hayata yansımaları yer almaktadır ve ayrıca köyden şehre, ekonomik durumunu güçlendirmek ve modernleşmek için göç eden gurbetçilerin yaşadıkları sorunlar ele alınmaktadır. Bu romanda daha iyi bir hayat kurmak amacıyla yola çıkan karakterlerin kendilerini daha sorunlu bir hayat şartlarına ve daha olumsuz koşullar altına soktukları görünmektedir. İki ana bölümden oluşacak bu makalede ilk olarak taşra kent farklılıkları açıklanacak ve aralarındaki ayrım olarak modernleşmeye değinilecek ve roman ile örneklendirilecek. Ardından göç kavramını ele alarak göçün beraberinde getirdiği kentlileşme gerekliliği tartışılacak ve bağlamında romandaki karakterlerin değer kayıpları ve değişimlerinden bahsedilerek yabancılaşmaya bağlanacak.

16.Yüzyılda yaşamış, Fuzûl-î Bağdâdî unvanıyla tanınmış ve Azeri sahasının en ünlü şairi olan kuşkusuz şair Fuzuli’dir. Fuzuli;  yaşadığı dönemin kültüründen etkilenerek, hem Fars edebiyatında hem Türk edebiyatında hem de Arap edebiyatında eserler vermiş. Bu şekilde üç toplumun araştırmacıları ve edebiyatçıları tarafından onun hakkında pek çok araştırma ve çalışma yapılmıştır.

Osmanlı Padişahlarının; devlet işlerinin yanısıra sanat ile de yakından alâkalı oldukları tarihin bilinen ve tartışmasız kabul gören gerçeklerindendir.

Bu çalışmada hangi padişahın hangi sanatla ilgilendiğine ilişkin kısa bilgi ve örnekler verilmiştir.

Toprak, insanın üzerinde yaşadığı ve ona bağlı olduğu en eski ve temel unsur olarak kabul edilir. Bu nedenledir ki eski iktisadi sistemler toprağa bağlı bir biçimde şekillenmişlerdir. İnsanın yerleşik hayata geçmesiyle, toprak insan hayatında belirleyici olmuştur. Toprağın sahip olduğu bu önem nispetinde bir sisteme bağlı olması zorunluydu. Bu ihtiyaca binaen Eski Çağdan itibaren işlenen toprak, bir sisteme bağlı gelişerek belli bir olgunluğa erişmişti. Ortaçağ’da gelişen toprak sistemleri, Eski Çağın birikimi olan sistemlere dayalı olmuş ve bu sistemler revize edilerek günün koşullarında yeniden yorumlanmışlardır. Bu çalışmada insanın toprakla ilişkisi öncelikle birkaç edebi metin üzerinden tartışılacak, ardından dini metinlerden olan Avesta’nın toprak üzerindeki etkilerine bakılacaktır.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974) Türk edebiyatının II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e uzanan sürecinde şiir, roman, deneme, tiyatro, anı ve roman gibi çeşitli türlerde eserler vermiş üretken kalemlerinden biridir. Üstelik sadece edebiyatçı değil; aynı zamanda gazeteci, siyasetçi ve diplomat kimliklerini de bir arada taşımıştır.

2017 yılı İngiliz edebiyat dünyasında T.S Eliot’un dile getireceği gibi “bir iniltiyle” değil “bir patlama ile” kapandı. Hem Yale hem Oxford’da Klasik Yunan Edebiyatı ve Felsefesi üzerine eğitim görmüş, The Times Literary Supplement yazarı, Pennsylvania Üniversitesi’nde Klasik Edebiyat öğretmeni ve Norton Antolojilerinin editörü Emily Wilson’un Odysseia’yı Yunanca aslından İngilizceye çeviren ilk kadın olması en az çevirisinin metodolojisi kadar konuşuldu. Wilson, T.S Eliot’i boş yere çağrıştırmamış olacak; Yeni Eleştiri teorisinin kurucularından olan şairin “Gelenek ve Bireysel Yetenek” denemesinde – elbet üçüncü şahıs erkek zamiri (he) kullanarak- bir erkek şaire öğüt mahiyetinde yazdığı şu satırlar Wilson’a kolaylıkla uyarlanabilir: “Tarih anlayışı sadece geçmişin geçmişte kalma özelliğini değil onun güncelliğini kavramaktır. Tarih anlayışı bir adamın sadece kendi neslini iliklerinde hissederek yazmasını icap ettirmez; onun Homeros’tan başlayarak tüm Avrupa Edebiyatı ve o edebiyatla iç içe geçmiş kendi ülkesinin edebiyatının eşzamanlı şekilde var olduğunun ve eşzamanlı bir düzen oluşturduğunun bilinciyle yazı üretmesini gerektirir.”

Türkiye’de tarımda işçileşme, imparatorluğun son yıllarından bu yana devam eden bir süreçtir. Özellikle son yıllarda mevsimlik işçiler Türkiye’de çeşitli tarımsal alanlarda yaygın olarak görülen bir emek profili haline gelmiştir. Oysa Türkiye’de tarım sektörü çoğunlukla köylüler ve küçük üreticilere odaklanarak ele alınmış, tarımda ücretli çalışanlar uzun yıllar boyunca ihmal edilmiştir. Bu çalışmada tarımda kapitalistleşme ve makineleşme süreçlerinde önemli bir dönemeç sayılan 1950’lerde mevsimlik tarım işçileri; köylülükle olan ilişkileri, içinde bulundukları yaşam ve çalışma koşulları, sınıfsal davranış ve düşünüş biçimleri gibi çeşitli boyutlarıyla aydınlatılmaya çalışılmıştır. Eserlerini toplumsal gerçekçi tarzda yazan Orhan Kemal ve Yaşar Kemal’in Çukurova’nın toprak sahiplerini, köylülerini ve mevsimlik işçilerini konu alan edebi eserleri bize bu alanda geniş bir malzeme sağlamaktadır. Bu eserler sayesinde 1950’lerde tarımda yaşanan hızlı kapitalistleşme sürecini mevsimlik tarım işçileri özelinde ele almak mümkün hale gelmektedir.

Anahtar Kelimeler: Tarımda dönüşüm, tarımsal sınıflar, mevsimlik işçiler.

                                                          ABSTRACT
The process of proletarianization in agriculture in Turkey is an ongoing process since the last years of Empire. Specifically in recent years, seasonal workers have become a widespread labor profile in various agricultural areas in Turkey. However in Turkey the agriculture sector has been mostly examined by focusing on peasants and small producers and disregarded the wage labor for many years. In this study, various characteristics of seasonal agricultural workers are tried to be enlightened such as their relations with the peasantry, the living and working conditions and their class behavioral patterns during the capitalization and mechanization processes in agriculture in the 1950s which is particularly considered as an important turning point. Orhan Kemal and Yaşar Kemal, who wrote their literary works in a socially realistic form reflecting the landowners, peasants and seasonal workers of Çukurova provide us with a wide range of data on this area. These works make it possible to examine the rapid capitalization process experienced in agriculture in the 1950s in the context of seasonal agricultural workers.
Key words: Transformation in Agriculture, Agricultural Classes, Seasonal Workers.

Bu makalenin amacı Mevlâna’nın, Eş’ârî mezhebine müntesip olduğu yönündeki yaygın kanaati sorgulamak amacıyla, Mevlâna ile İmam Maturîdî’nin fikirleriyle benzeyip benzemediğini tespit etmektir. Bu kaygımızda, Mevlâna ile ilgili yazılmış eserlerin çoğunda varolan Eş’ârî izah tarzlarının varlığı önem kazanmıştır. Tabi ki bunda, itikadî açıdan Eş’ârî ekolün bir temsilcisi olan Gazalî’nün büyük etkisi, kullandığı Arapça’nın zorluğu nedeniyle Maturîdî üzerinde yapılan çalışmaların azlığı, Osmanlı Devleti’nin, medrese sisteminde kelam ilmine XV. yüzyıldan sonra fazla ehemmiyet vermemesi, telif eserler yerine tercüme, şerh ve haşiye geleneğinin ağırlık kazanması ve mesresede uygulanan Eş’ârî eğitim metodunun önemli rol oynadığını  söylemek mümkündür. Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren, Sahn-ı Seman medreselerinde kelam ilmine verilen önem, daha sonraki asırlarda devam etmemiş, tefsir ve hadis ilmi ağırlık kazanmıştır.  Bunun yanı sıra Mevlâna üzerine çalışma yapan kişilerin, onun fikirlerini (Osmanlı medrese sisteminde etik olan) Eş’ârî metodla izah etmeleri de Mevlâna’nın itikadî olarak Eş’ârî’ye yakın olduğuna dair kanaati güçlendirmiştir. Yine sufîlerin Eş’ârî mezhebine mensup olduklarına dair  yaygın kanaat de bunda önemli rol oynamıştır. Bu bize ne kazandırır? Mevlâna’nın itikadî açıdan Eş’ârî ya da Maturîdî olması en anlama gelir?

Ülkemizde ve dünyada Mevlâna’nın etnik anlamda Farisî, itikadî anlamda Eş’ârî olduğu tezinden yola çıkarak Mevlâna’nın Türk-İslam kültüründen ve tarihinden uzak tutma gayretleri bilinen bir gerçektir.  Bu makale, Mevlâna’nın Türk-İslam düşüncesine mensubiyetini güçlendirme amacına katkıda bulunma isteğiyle kaleme alınmıştır. Burada maksat, dünyaya Mevlâna’nın bir Türk âlimi olduğunu göstermekten ziyade, Mevlâna’nın Türk kültürü olmadığını düşünen kimselerin bu düşüncelerini gözden geçirmelerini sağlamaktır. Bunu da büyük Türk âlimi İmam Maturîdî ile Mevlâna arasındaki düşünsel yakınlıkları tespit ederek yapmayı hedeflemektedir. Bu yakınlıkları incelemeye başlamadan önce İmam Maturîdî ve Mevlâna’nın İslam tarihi içerisinde nereye oturduğunu hatırlatmayı faydalı görmekteyiz.

Ortaokul ARNAVUTÇA 6 (Öğretim Materyali)

Yazarlar
Arş. Gör. Tolga DİLLİOĞLU
Arş. Gör. Ece DİLLİOĞLU
Öğr. Gör. Rijetë SIMITÇIU
Öğr. Gör. Esin ÖMER

Editörler:
Dr. Öğr. Üyesi Ilir RRUGA

Arş. Gör. Tolga DİLLİOĞLU
Prof. Dr. Zekjir KADRIU

Bu çalışmada Orhan Pamuk’un Sessiz Ev romanında da yansıtılan ve dersin, dönem boyunca temelinin üzerine kurulu olduğu Doğu- Batı çatışmasının Türk toplumu ve bireyler üzerindeki etkisi, roman karakterleri üzerinde incelenecek, tartışılacak meselenin tespitinden sonra ödevin “olası başlıkları” üzerinde açıklamalarda bulunulacak, son olarak ise bu ana değin yapılmış kaynak taramasına yer verilecektir.

Dünya’nın görmüş olduğu en büyük seyyah ve en büyük seyahat yazarı sayılan Evliyâ Çelebi [1611-1685?] 51 yılını adadığı seyahatnâmesin de gezmiş ve görmüş olduğu yerler hakkında tarih, dil, din, kültür, coğrafya ve daha birçok antolojik unsurda bulundurmaktadır. Evliyâ Çelebi tabiri caiz ise döneminin dünyasını 10 cilde sığdırabilmiş, ansiklopedik bir seyahatnâme meydana getirmiştir.

Bu çalışmada Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan, Seyit Ali Karaman tarafından hazırlanan Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi serisinin beşinci, altıncı ve sekizinci kitaplarından hareketle içeresinde yer alan bazı halkbilimi unsurları incelenmiştir. Tespit edilen öğelerin özellikleri örneklerle birlikte çalışmada yer almıştır.

“Şefaat ya Resulallah” diyeceği yerde, heyecandan dili sürçerek, “Seyahat ya Resulallah” diyen Evliyâ Çelebi’nin heybesine yani seyahatnâmesine XVII. yüzyılın dünyasından hareketle halkbilimi açısından birçok zenginliği sığdırmıştır. Sadece Türk kültürüne ait öğelerden bahsetmeyip, gittiği ve gördüğü her yerin değerli hissettiği bütün kültürel nevilerini kaydetmiştir.

Irvin Yalom’un Türkçe’ye çevrilen kitabı, Spinoza Problemi (İngilizce baskısı 2012), baskı rejimleri, faşizan yönetimler, totaliter devletler olduğu sürece güncelliğini ve önemini yitirmeyecek sorular ile bizi karşı karşıya bırakıyor: “Irkçı ve baskıcı düşünceler nasıl bir kişilik yapısı içinde serpilip gelişir?  Böyle bir kişiliğin iç dünyası nasıl biçimlenir?  Ne tür düşünsel ve duygusal arka plan bu düşüncelerin gelişimi için uygun bir zemin sağlar?” Bu çok çarpıcı ve kitabın sonuna kadar işlenmiş soruların bir başka soru ile birleştirildiğini görüyoruz: “Özgür ve bağımsız düşünce nasıl bir kişilik yapısının ürünüdür ya da özgür düşüncenin içinde beslenip gelişeceği özel bir düşünce ve duygu bileşiminden söz edebilir miyiz?”

Özet: Roman, yazıldığı dönemin tarihi ve sosyolojik bir çözümlemesidir. Dolayısıyla dönemin toplumsal yaşam dinamiklerini içerisinde barındırır ve bu değerleri gelecek nesillere aktarır. Toplumsal değişim ve dönüşümlere insanlar kadar uyum sağlayan roman, bu sayede dönemin koşullarını yansıtır. Türk romanının Tanzimat dönemi ile yaşadığı dönüşümü Halide Edib Adıvar'ın romanlarında görmek mümkündür. Romanlarındaki başkarakterleri " Halide Edip'in kadınları " şeklinde ifade etmek yerinde olacaktır. Öyle ki Halide Edib, eserlerinde toplumsal değişimin bir göstergesi/hedefi/öznesi olan kadınlara yer vermiş; geleneksel yaşam ile modernleşme dualitesinde adeta bir " ideal kadın " tanımı yapmıştır. Bu çalışmada, kadınlık deneyimlerini eserlerinin temeline oturtmuş Halide Edib'in özyaşam öyküsüyle benzerlik taşıyan Çaresaz romanı toplumsal cinsiyet bağlamında incelenecektir. Bir nitel araştırma yöntemi olan söylem analizi yapılacaktır. Romanda, geleneksel yaşam ile modernleşme arasında sıkışıp kalmış, eğitimli, fedakar, özverili, feragat eden, " kadınsı " duygulardan uzak, cinsiyetsiz bir başkarakter olan Mediha'nın Çaresaz olarak yaşadığı ikilemler anlatılmaktadır. Çalışmada, toplumsal cinsiyet rollerinin baskın ve oldukça görünür olduğu dönemin şartlarında Çaresaz olarak karşımıza çıkan Mediha'nın farklı bir kadınlık hali, baş erkek karakter Münir'in çelişkilerinin yanı sıra imam nikahı, resmi nikah, aşk ve mantık gibi kavramların sorgulanması da ele alınacaktır. Çalışma ile toplumsal cinsiyet ve toplumsal cinsiyet rolleri ele alınarak, Halide Edib'in-nispeten-daha az bilinen Çaresaz romanının farklı bir perspektifle literatüre kazandırılması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Çaresazlık, toplumsal cinsiyet, modernleşme/Batılılaşma, resmi nikah, imam nikahı 1. Giriş Kültürel normlar, bireylerin toplumsallaşma sürecinde etkili bir rol oynamaktadır. Davranışlara, düşüncelere, yaşam biçimine sirayet ederken, yön de vermektedir. Birey ile kültür arasındaki bu etkileşim her toplumda farklı yorumlanmaktadır. Kültürün birey üzerindeki yönlendirici etkisi yapılan cinsiyet temelli yorumlamalarda kendini göstermektedir. Kadın ve erkeğin nasıl davranması/düşünmesi gerektiği geleneklerle inşa edilmiş bir kültür tarafından belirlenmektedir. Dolayısıyla biyolojik farklılıklardan bağımsız bir şekilde beklenilen/ideal görülen kadınlık ve erkeklik halleri, toplumsal cinsiyet kavramını karşımıza çıkarmaktadır. Kadınların ve erkeklerin toplumsal cinsiyet rollerine göre biçimlendirilmesi, toplumsallaşma süreci ile olmaktadır. Çocukluktan başlayan öğrenme süreci ile toplumsal roller kanıksanıp, doğallaşmakta ve artık görünmez olmaktadır. Cinsiyet temelli toplumsal roller, hayatın her alanında kendini göstermekte ve elbette ki bir taraf için eşitsiz bir ortam oluşturmaktadır. Nihayetinde bu eşitsizlik kadınlar tarafında olmaktadır. Farklı toplumlarda benzer sorunlar yaşayan kadınlar, bilinen tarih boyunca her türlü eşitsizliğe maruz kalmışlardır. Özel alanda başlayan eşitsizlik, kamusal alanda devam etmiş ve kadınlar kamusal alandan ya dışlanmış ya da bir erkeğin gözetiminde hareket serbestisi belirlenmiştir.