Batı Edebiyatında Akımlar II, Bölüm: Büyülü Gerçekçilik

2023

Birbirine zıt görünümdeki gerçekçi, fantastik, sıradan, olağan dışı, doğal, doğaüstü, normal, anormal gibi özelliklere sahip olan büyülü gerçekçilik bunları kendi potasında eritip uyum içinde okuyucuya sunar. Bu çalışma büyülü gerçekçiliğin ortaya çıkış sebeplerini ve resimde ortaya çıkışından sonra edebiyat eleştirisinde nasıl kullanılmaya başlandığını açıklarken farklı edebiyatların ünlü eserlerinden örnekler göstererek onu diğer türlerden ayıran özelliklerine değinmeyi amaçlamaktadır. Aynı zamanda büyülü gerçekçilik ve onunla aynı anlamda kullanılan Latin Amerika’da ortaya çıkan olağanüstü gerçekçiliği karşılaştırarak ikisi arasındaki farkları ortaya koymaktadır. Edebiyat kavramlarına eleştirmenlerce çizilen sınırları aşan ve hatta bu sınırları birbirine katan bu terimin tanımlanmasında zorluk yaşansa da diğer türlerden farklılığını ortaya koyan belirli özellikleri ihtiva ettiği de görülmektedir. Büyülü gerçekçiliğin tarihi Franz Roh tarafından Avrupa resminde ilk keşfedildiği 1920’lere dayanır ve daha sonra edebiyat çevrelerine yayılır. Edebiyattaki ilk örneklerine Latin Amerika eserlerinde rastlanan büyülü gerçekçilik daha sonra diğer uluslar tarafından da benimsenir. Farklı türleri kaynaştırdığı için melez olarak da kabul edilen bu tür, Latin Amerika edebiyatının yanısıra Avrupa edebiyatında da kullanım farklılıklarına sahip olarak kendini göstermektedir. Bu türü barındıran çalışmalarda sıra dışı ve doğaüstü olan olaylar biyografi ve tarih gibi kurgusal kabul edilmeyen yazı tekniklerine başvurularak sıradanmış gibi anlatılmakta ve hikâyeyi daha gerçekçi kılmak için içinde bulunduğumuz dünyaya benzer bir dünyada sunulmaktadır

Birçok araştırmacı tarafından postmodern olarak nitelendirilen günümüz dünyasında, meta anlatılar önemini yitirirken yereli önceleyen düşünce biçimlerinin yıldızı parlamaya başlar. Yerelin ön plana çıkması, birçok alan gibi edebiyatı da etkiler. Bu düşünsel değişimin edebiyattaki yansımalarından biri, yazarların halk anlatılarına, kültürüne yani genel manada folklore yönelmeleridir. Öte yandan postmodern dönemde, gerçekliğe duyulan inancın sarsılmasıyla akıl ötesi, metafizik, büyü önemsenen olgular olurlar. Bu nedenle edebiyatçılar, eserlerinde büyülü gerçekçi, fantastik unsurları fazlasıyla işlemeye başlarlar. Bu bağlamda, Kilama Pepûgî romanının, 21. yüzyılın ruhuna uygun şekilde kaleme alındığı söylenebilir. Bu makalede, romandaki folklorik ve büyülü gerçekçi unsurlar ortaya konularak onun çağının ruhuna uygun şekilde yazıldığı tespit edildi. Pepuk kuşu efsanesi; Süleyman peygamber ile hüthüt kuşu anlatısı; süsen çiçeğinin yapraklarının neden yere baktığına dair olan anlatı; ayın, Hz. Ali'nin yüzünü sembolize ettiğine dair inanış, romandaki folklorik unsurlardan bazılarıyken; Bakil karakterinin bir melekle aşk yaşaması; göllerden çıkan büyüleyici atlar ve garip yaratıkların insanlarla yaşadıkları büyülü gerçekçi olaylardan birkaçıdır. Abstract In the 21st century described by many researchers as postmodern and the metanarratives lose their significance. One of the reflections of this intellectual change in literature is that writers tend to folklore. In the postmodern era also metaphysics, magic are prevalent. Authors begin to process magical realistic, fantasy elements in their works. In this context, it can be said that the novel Kilapa Pepûgî has been preserved in accordance with the spirit of the 21st century. In this article, it was determined that the novel was written in accordance with the spirit of its age by using folkloric and magical realistic elements in the novel. Myth of cuckoo; the narrative of the prophet of Solomon and hoopoe; the narrative of why the leaves of the iris look at the down are some of folkloric elements. It was also revealed that magical realism holds an important place in the work.

Bilim ve Sanat Vakfı Notlar 9 Sanat Araştırmaları Merkezi Notlar 2 Kırkambar Sohbet “Türk Edebiyatının Batılılaşması” Prof. Dr. Orhan OKAY 23 Kasım 2005 Hazırlayan ve redakte eden: Neslihan DEMİRCİ Yayın Tarihi: Temmuz 2008 SUNUŞ Neslihan DEMİRCİ Sanat Araştırmaları Merkezi 2005 yılının Kasım ayından itibaren -bünyesinde farklı sanat alanlarını barındırmasından mülhem bir isimle- Kırkambar başlığı altında toplanarak edebiyat, sinema, mimari, müzik ve geleneksel sanatlar gibi çeşitli dallarda ürünler veren sanatçıları ve bu alanlarda incelemeler yapan araştırmacıları ağırlamaya başladı. Bazen sınır ötesinden bir yönetmen, bazen soyut ürünlerden canlı performanslara varan çizgisiyle sanata yeni soluk getiren bir ressam, bazen yeni şiir kitabıyla bir şair, bazen bir fotoğraf sanatçısı, bazen bir edebiyat tarihçisiydi konuğumuz… Bu toplantıları kültür ve edebiyatın bu topraklardaki en mümbit devrini yaşamış, birikimini bugüne taşırken sağlam bir köprü inşa etmiş bir İstanbul beyefendisiyle açmak istedik; ilk konuğumuz mürekkebi kurumamış kitabı Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı (Dergâh Yayınları, 2005) ile beraber Prof. Dr. Orhan Okay’dı. Kırkambar toplantılarının temelinde, bütüncül bir bakışla sanatın durduğu yeri sorgulamak yatıyor. Edebiyat çerçevesinde bir toplantı düzenlendiğinde mercek altına alınan, Türk edebiyatının bugünkü konumudur. Toplumun geçirdiği dönüşümle beraber edebiyatın da yeni bir mecrada akmaya başladığı, yeni anlatı türleriyle karşılaştığı, bocaladığı döneme, bir anlamda tünelin başına, Batılılaşma sancılarının en yoğun hissedildiği 19. yüzyıla gitmek sorunun tarihsel boyutunun aydınlanması açısından önem taşıyor. Bu bağlamda Orhan Okay hocamızla Tanzimat’tan itibaren yeni bir kimliğe bürünen Osmanlı aydınını, okur kitlesinin alışageldiği türlerin dışında ilk örneklerin verildiği Tanzimat Edebiyatı’nı, bu dönüşümde baş rolü oynamış gazeteleri, ilk çevirileri, Servetifünûn döneminde anlatı türlerinin model alınan örneklere niçin benzemediğini, o dönemlerde felsefeye, eleştiriye; bugünse kuramlara hâlâ mesafeli duruşumuzun edebiyatın seyri açısından nelere mâl olduğunu konuştuk. Bu çalışmanın küçük çapta başvurulacak bir adrese dönüşmesi amacıyla söyleşide bahsi geçen eserlere dipnotlarda yer verildi. Yazım kurallarında Türk Dil Kurumu’nun 2000 yılında basılan İmlâ Kılavuzu esas alındı. Sanat Araştırmaları Merkezi’nin farklı renklerdeki toplantılarında ve bu verimli söyleşilerin kâğıda yansımalarında buluşmak üzere… Bilindiği üzere: Söz uçar, yazı kalır.

Batı Sanatında Ötekiliğin Temsili Olarak Cadı İmgesi, 2017

BATI SANATINDA ÖTEKİNİN TEMSİLİ OLARAK CADI İMGESİ Çalışmamız, kökleri Geç Ortaçağ’ın sapkın olarak adlandırılan gruplarına dayandırılan, Rönesans döneminden itibaren kitlesel kıyımların gerçekleştiği cadı avı çılgınlığını, 15.-19. yüzyıllar arasında Batı sanatında üretilen cadılık temalı imgeler üzerinden ele almaktadır. Günah keçisi kavramı üzerine odaklanılan ilk bölümde, Hıristiyanlığın erken dönemleri ve Ortaçağ’da sapkınlık (heretiklik) kavramı ve Kilise’nin sapkın olarak tanımladığı isimler-gruplar incelenmiştir. Bu kapsamda Eski Ahit’te yasaklanan bazı uygulamalara ve Hıristiyanlığın Avrupa’ya yayılmasına rağmen halk belleğinden silinmemiş pagan inançlara yer verilmiştir. Hıristiyanlığın yükselişi sırasında ana akım Kilise’nin Kutsal Kitap’ı yorumlama ve pratiğe aktarma konunda eksik olduğunu düşünen ancak Kilise tarafından sapkın ilan edilen Hıristiyan gruplar mercek altına alınmıştır. Son olarak ise Kilise’nin sapkınlığa bir müdahale olarak kurduğu Engizisyon ve ceza yöntemlerine değinilmiştir. İkinci bölümde cadı kelimesinin etimolojisinin incelenmesinin ardından Papalık fermanları ile başlayan ve Malleus Maleficarum’un yayımlanmasıyla doruğuna ulaşan cadılık literatürü ayrıntılı biçimde ele alınmıştır. Cadı kimliğinin literatürle belirginleştirildiği bu süreçte, Kilise Babaları döneminde doktrinsel nedenlerle sapkın kabul edilen gruplara yöneltilen suçlamaların cadılıkla nasıl bağdaştırıldığı ve kitleler halinde katliamların gerçekleştirildiği “cadı avı” konu edilmiştir. Batı sanatındaki cadı betimlerinin ikonografik yöntemle çözümlendiği üçüncü bölümde, cadı imgesinin ortaya çıkışına kaynaklık eden sapkın temalı betimlerden başlayarak başta 16. ve 17. yüzyıllar olmak üzere cadılık teması üzerine başlıca eserler incelenmiştir. Bu inceleme söz konusu eserlerin içerikleri ve üslup nitelikleri açısından Avrupa resmindeki cadı betimleri bağlamında gerçekleştirilmiştir. Son olarak ise cadılara en sık uygulanan ceza ve infaz yöntemleri de görsel örnekler üzerinden ele alınmıştır. THE WITCH IMAGERY AS THE REPRESENTATION OF THE OTHER IN WESTERN ART Based on the late Middle Age’s heretic groups, this study examines the Witch Hunt mania that lead to mass massacres since the Renaissance period, in terms of the witch images that were produced between the 15th – 19th centuries in Western art. In the first chapter, which focuses on the term Scape-Goat, the term “heretics” in the early Christian period and in the Middle Ages are examined with the groups that are named as heretics by the Church. In this respect, some practices banished in the Old Testament and the pagan beliefs that were not erased from the community’s mind in spite of the expansion of the Christianity in Europe are included in this chapter. The Christian sects (heretic groups) which were titled to be heretics by the Church are closely examined. Finally, the Inquisition, established as intervention against to heretics, by the Church and the torture methods are observed. In the second chapter, after the etymological examination of the term “witch”, the witchcraft literature, that began with the Papacy rescripts and reached its heights with the publication of Malleus Maleficarum is closely examined. While the witch identity is highlighted through literature, how the accusations to groups, accepted as heretics because of the doctrinal reasons, during the Church Father’s period are related with witchcraft and the mass massacres as known as Witch Hunt is observed. In the third chapter where witch portrayals are analysed with iconographic method, beginning with the examination of the heretic portrayals as the originators of the witch imagery; the major works about Witchcraft, primarily from the 16th and 17th centuries are examined. Taking into consideration the content and the style of the works, the examination is held depictions of witch in the context of European painting. Conclusively, by using visual examples, the frequent exercises of torture and execution methods on witches are observed.

Recep Tayyip Erdoğan üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 2015

Sanat"yapıtı gibi sergilenen, ama sanat gibi algılanmayı amaç­ lamayan bu tür üç boyutlu yapıtların amacı, işlevsel nesnelere bir tür bi­ çimsel altyapı oluşturmakır.