Tahsin Yücel’in "Gökdelen"’i: Yapısal ve İzleksel Öğeler, in Söylem, Söylen, Yazın, Tahsin Yücel'e Armağan, Yayına Hazırlayan: Nedret Tanyolaç Öztokat, Can Yayınlar, 2015

Journal of Turkish Studies - Festschrift in Honor of Jale Parla - Cilt II, 2023

Tahsin Yücel'in 2006 yılında yayımlanan Gökdelen adlı romanı anlatıbilim açısından Türkçe edebiyatın en sıra dışı örneklerinden birini sunar. 2073 yılında İstanbul’da geçen romanın ana konusu yargının özelleştirilmesidir. Başarılı bir avukat olan başkarakter Can Tezcan, adalet sistemindeki yanlışları ortadan kaldırmak ve İstanbul’u bir gökdelenler şehrine dönüştürmeyi hayal eden müvekkili Temel Diker’i mutlu etmek için yargının özelleştirilmesi teklifini ortaya atar. Zaten pek çok açıdan özel sektörün ve yabancı sermayenin kontrolü altında bulunan Türkiye, böylelikle adalet sistemini de sermayenin hizmetine sunmuş olur. Bununla birlikte yazıldığı dönemin yaklaşık 60 yıl sonrasını anlatmasına karşın, romanın bir bilim kurgu, fantastik ya da ütopya/distopya olma iddiası bulunmaz. Aksine romanın amacı 2000'li yılların Türkiye’sindeki politik atmosfere dikkat çekmek ve okurlarını uyarmaktır. Bu makale Gerald Prince'in “hayali okur”, Peter J. Rabinowitz’in “yazarsal dinleyici”, Walker Gibson'ın “sahte okur” ve Wolfgang Iser'in “ima edilen okur” kavramlarından yararlanarak metinde nasıl bir “ima edilen okur”un hedeflediğini açıklamaktadır. Makale, ayrıca, Gérard Genette’in Narrative Discourse adlı kitabı aracılığıyla Tahsin Yücel’in romanında “zaman”ın işlevini, etkisini ve yarattığı atmosferi yorumlamaktadır. Son olarak yakın okuma yöntemi kullanılarak romanın anlatı zamanının metne sızması ve anlatılan zamanı nasıl belirlediği tartışılmaktadır.

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2020

Sanat Kritik, 2021

ROMAN KAHRAMANLARI, 2016

Tahsin Yücel'in kaleme aldığı son romanın kahramanı Selami Harici'yi ele alan bir inceleme yazısıdır.

TESKongrekitabı, 2018

Tahsin Yücel, Türkiye’nin yetiştirdiği, çok yönlü öncü düşünürlerden birisi, üretken bir bilim ve yazın insanıdır. Bu yönleriyle çok sayıda ödüle layık görülen Yücel, başarılı bir romancı, öykücü, çevirmen, denemeci ve eleştirmen olarak Berke Vardar ile birlikte Julien Greimas, Gérard Genette yolunda dilbilim, yapısalcı anlatıbilim ve göstergebilim çalışmalarıyla Türk yazın alanında çok özel bir yer edinmiştir. Yücel, anlatılarında eğretilemeli, eleştirel, tersinlemeli, yalın ve nesnel bir dil kullanmıştır. Anadolu insanının genel sorunlarına eğilerek siyasal dizgeye karşı sert eleştiriler getirmiştir. Anamalcı düzene karşı eleştirilerini başta Kumru ile Kumru ve Gökdelen olmak üzere bütün yazın evreninde görebiliriz. Yazın ve eleştiri alanına çok sayıda yeni öztürkçe terim kazandırmış, Türkçenin gelişimine büyük katkıda bulunmuştur. Tahsin Yücel’in araştırmacı ve yazın adamı kimliğini besleyen en önemli kaynaklardan birisi kuşkusuz doğup serpildiği çocukluk uzamı, Ötegeçe olarak anılan Elbistan’dır. Doğayla iç içe bir çocukluk geçiren Yücel, içinden geldiği toplumu büyük bir aile olarak betimler. Bu toplumsal yapı ve doğduğu kasaba, Yücel anlatısının temel uzamıdır. Elbistan uzamı ve bu kentin insanları, sözcüğün tam anlamıyla ona yaşamın özünü, daha küçücük bir yaştayken öğretir: özgürlüğü ve tutsaklığı, uygarlığı ve yabanlığı, sevgiyi ve acımasızlığı, içtenliği ve ikiyüzlülüğü, yoksulluğu ve varsıllığı, kısacası yaşamı Elbistan’da deneyimler. Biz bu çalışmada, bir yandan yazar olarak Tahsin Yücel'i değerlendirmek öte yandan da anlatılarındaki temel izlekleri incelemeyi amaçlıyoruz. Açar Sözcükler: Tahsin Yücel, Türk Yazını, Roman, Öykü, Yapısalcılık, Anlatıbilim, Göstergebilim

Tahsin Yücel’in 2006 yılında yayımlanan romanı Gökdelen kötümser bir gelecek kurgusu üzerinden hareketle distopik türde yazılmış bir eserdir. Modern çağın bir ürünü olarak görülen distopya, ülkü değerlerle aydınlanmış ütopyanın aksine, karşıt güçlerin hakimiyeti altında bulunan karanlık bir dünya tasarlar. Bu tasarı aslında modern zihniyetin de bir ürünüdür denebilir. Nitekim bir değer yitimine sahne olan modern dünya, tüm araçlarını aklın egemenliği altına sokarak kuklalaşan ve duyarsızlaşan bireylerin artmasına sebep olmuştur. Bu bağlamda distopya modern dönemin gölgesinin izini sürerek oluşturulmuş bir geleceği resmetmesi bakımından toplumsal eleştirinin örneğini sunar. Tahsin Yücel’in Gökdelen adlı romanı da gökdelenlerin, makinelerin, totaliter güçlerin ve kodamanların 2073 İstanbul’unun üstüne adeta karabasan gibi çöktüğü bir atmosferi ele alır. Distopik unsurları içinde barındıran bu romanın yapısal ve izleksel analizi günümüzdeki çözülmenin boyutunun geleceğe nasıl taşındığı göstermesi bakımından önemlidir. Bu yüzden çalışmamızda öncelikle distopyanın çıkışında rol oynayan tarihi arka plan ele alınacak ve distopyanın özellikleri belirlenmeye çalışılacaktır. Daha sonra distopik bir çerçeveden bakılacak olan Yücel’in Gökdelen romanının yapısal ve izleksel analizi yapılarak romanın üzerinde durduğu ana sorunsal alan tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu noktada görülecektir ki modern çağın karanlık yüzüne tutulan bir ayna olarak Gökdelen romanı distopik türün özelliklerini yansıtan ve romandaki yapı ve izleksel unsurların bu türe bağlı bir biçimde geliştiğini gördüğümüz bir eserdir. Gelecek zaman düzleminde oluşturulan ve mekansal olarak da büyük değişimlerin yaşandığını gördüğümüz romanda İstanbul, gökdelenlerin gölgesinde ne geçmişi ne de geleceği görebilecek kör bir alan haline gelmiştir. Üstelik Özgürlük Anıtı’nda heykelin elinde tuttuğu meşale de bu karanlığı aydınlatacak türden değildir çünkü özgürlük, hak ve hukuk gibi temel kavramların çiğnendiği bir alanda var olamaz. İşte Gökdelen romanı da yargının özelleşmesiyle adaletin sağlanabileceği, gökdelenlerle şehrin mükemmel bir siluete bürünebileceği gibi düşüncelerin tutarsız ve çelişkilerle dolu macerasını anlatarak olması muhtemel tehlikelerin ayak seslerini okuyucuya duyurmaya çalışır. Dolayısıyla geleceğin, şimdi’de şekillendirilmiş hali gerek mekanın gerekse de değerlerin ne boyutta bir çürümeye uğratıldığını da ortaya koymaktadır. Gelişmişlik adıyla ekolojik sistemin yerle bir edildiği, her türlü haksızlığın vuku bulduğu 2073 İstanbul’unda kent ve doğa arasındaki çatışma da gözler önüne serilmiştir. Nitekim, doğanın saf ve dokunulmamış haline karşın gökdelenler tüm inatçılığıyla burunlarını göğe doğru kaldırırken, mütevazi kendi halinde olan bahçeli bir ev adeta canavar olarak görülerek, bir an önce ortadan kaldırılması gereken bir mekan olarak nitelendirilir. Oysa bu mekana sinen insani vasıflar aslında bir canavarı andıran gökdelenlere meydan okur. İnsanın özünü, kendini hatırlatan ev, romanda yer alan Hikmet Bey’in evi olarak karşımıza çıkar fakat modernizmle beraber ‘hikmeti’ kaybolmuş bir zamanın gel(eceği)diğine işaret edilir. İnsan kendine yabancılaşan, şeyleşen bir nesne olarak, bir büyü bozumunun içinde kendini bulur. Üstelik yaşanan olumsuzluklara karşı hiçbir tavır geliştiremeyişi ve duyarsızlaşması da distopik bir mekan ve zamanda bireyin sistem içinde kayboluşunu ortaya koyar. Sonuç olarak distopik bir roman olarak Gökdelen, zaman ve mekanın sembolik olarak önem kazandığı, irdelediği kavramlar ve değerler bakımından da modernizmle beraber bireyi kuşatan sorunları ele alan ve bu sorunların büyük ölçekli olarak nasıl karşımıza çıkabileceğini okumamızı sağlayan bir eserdir. Toplumsal düzenin kusursuzluk maskesi altında gizlenen sorunları görmemizi sağlaması da distopyanın kendine ait nasıl bir ütopya yarattığına işaret eder. Böylelikle distopik bir eserin ideali olan; bireyin bastırılması, makineleşme ve betonlaşma romanda ön plana çıkan önemli izlekler halini alır ve bunların ütopik bir atmosfer yaratmak amacıyla kullanılıyor olması da ayrıca romanın ironik bir özellik taşıdığını gösterir. Zira distopyanın sosyal bir eleştiri aracı olarak kullanılması da bu özelliğini destekler. Böylece romanda 2073 İstanbul’unun sosyal bir panoraması çıkarılarak eleştiriye açılmasına da imkan sağlanmış olmaktadır. Anahtar Kelimeler: Gökdelen, distopya, roman, modern, gelecek

Prof. Dr. Ayşe Eziler Kıran’a Armağan, 2007

Tahsn Yücel'in Sonuncu başlıklı romanında sözcelem kuramları üzerinden söylem incelemesi yapılmış, romanın önemli izleği olan "söylen" göstergebilimsel açıdan ele alınmıştır.

2009

Tahsin Yücel’in Romanlarında Bireyin Dramı, Yapı ve İroni

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT …, 2010