avou
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje latén « ab hoc » (did la).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /a.ˈvu/ /a.ˈvy/ /a.ˈvœ/ /a.ˈvɛ/
- (pa rfrancijhaedje) /a.ˈvɛk/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.ˈvu/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : nén rcepåve
Divancete
[candjî]avou (nén candjåve)
- e li cpagneye di (sovint po des djins).
- On n' vike nén avou les moirts.
- I s' a maryî avou s' cuzene.
- Dji so parint avou lu.
- Il a fwait camaeråde avou mi.
- I fwait målåjhey di s' etinde avou lu.
- Po cnoxhe les djins, i fåt viker avou zels.
- k' a da sinne (apårtinance).
- Ene tchambe avou èn ouxh padrî.
- tot s' siervant di.
- Dji lyi fjha sene avou m' mwin.
- I n' fåt nén acsegnî ene sakî avou s' doet.
- Drovi l' ouxh avou ene clé.
- Il a stî spani avou on soret.
- dins l' afwaire di.
- I l' fåt mete å corant avou l' tchvå.
- Savoz bén, avou vosse fré ?
- Ké novele avou ça ?
- Li waibe cåze di tot çou k' a a vey avou l' walon.
- Dji n' so nén co bén abitouwé avou ç' betchteu Microsoft la.
- To vas roed avou l' boure.
- F. au sujet de, à propos de, en ce qui concerne.
- dé, ås ouys di.
- Il est foirt populaire avou les djins.
- F. auprès.
- eneviè, årgår di.
- Il est deur avou ses efants.
- I fåt esse bon avou les biesses.
- F. envers.
- a cåze di.
- Avou tot çoula, dj' a pierdou m' tins.
- Avou les plouves, les crompires vont pouri.
- F. à cause de.
- pa.
- Il a ndalè avou l' prumî trén.
- Dji fouri rviersi avou les aiwes.
- F. par.
- tot åyant
- Il a rivnou avou s' cawe inte ses djambes. F. - (pont d' divancete: rentrer la queue entre les pattes).
- Il a dmoré avou s' betch å lådje.
Ratourneures
[candjî]- aler u : cåzer avou ene sakî : hanter avou leye (lu).
- Gusse va avou l' feye Zowé.
- F. fréquenter, sortir avec.
- tini avou ene sakî : li disfinde, awè les minmès idêyes ki lu. Franwal: ahåyant po: être partisan de, être du même bord que, protéger. fé avou ene sakî :
- a) ovrer avou lu.
- b) lyi aler racuzer les djins di s' payis (a èn innmi)
- I fjheut avou ls Almands.
- E 1942, Stalene ameta li peupe tatâr e-n etir di fé avou les Almands. — Lucyin Mahin, Vera, p.45 (fråze rifondowe).
- Fé avou l' diåle.
- F. collaborer, pactiser.
- c) li comprinde et fé çou k' il inme bén.
- O botike, fåt sawè fé avou les djins.
- F. accueillir, recevoir.
- grognî avou ene sakî : esse e margaye avou lu (leye); mete avou : radjouter.
- èn rén awè avou lu : èn pont aveur di cwårs sor lu.
- rl a: ki... avou.
- èn nén esse avou rén
- on n' fwait rén avou rén : i fåt des cwårs assez po cmincî on bon comiece, po fé ene måjhon daccion.
- aveur sitî spani avou on soret
- avou ça u: avou ça ki
- gn a rén avou ça
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Contråve
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]e li cpagneye di
tot s' siervant di
Adviebe
[candjî]avou
- tot s' siervant d' çoula, tot prindant çoula.
- To prins l' locet et ti discôpes li troufe avou.
- C' est ene trop viye éndjole; gn a rén a fé avou
- I n' a pupont d' rideas, mi ome; i nd a nén ddja dandjî, et i fwait pus clair sins k' avou. — Jean-François Brackman (fråze rifondowe).
- e minme tins ki ls ôtes, radjouté a ds ôtes.
- Dji so foirt binåjhe di leu-z ovraedje :: Et mi avou.
- Vénss avou?
- Colas, avou, dimanda po vni.
- e minme tins ki ls ôtes mins contråvmint a des cis k' i gn a.
- Colas, avou, ni vola nén vni.
- Cial, dilé mwè, prezint.
- LOUWIS. – Bén, dji pexhe kécfeye avou m’ popa. Dji so djustumint ouy avou. I doet esse evier cial, ni l’ avoz vs nén veyou ? — Henri Simon, « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.42 (fråze rifondowe).
- (on fossî dvins on çmintire) Dj' aveu m' gamén, Leyon, et l'ôte esteu a scole, Fernand, il esteut a Djodogne et l' feme - ki l' Bon Diu åye si-åme - esteut avou. (J. Lechanteur, ramexhnant li temognaedje d' on fossî, wallonnes, 2001-2002)
Notule d’ uzaedje
[candjî]Po fé l' diferince avou li dvancete, dins ene fråze, on mete voltî des comas des deus costés.
Ratourneures
[candjî]- et mi avou!: dji n' ti croe nén
Mots d’ aplacaedje
[candjî]- fé avou: sopoirter
- Li Cminålté Francesse, nos fåt bén fé avou
Sinonimeye
[candjî]- (radjouté a ds ôtes): ossu, eto
- (e minme tins ki ls ôtes mins contråvmint a des cis k' i gn a): nén pus, nerén, non pus
Ratournaedjes
[candjî]Etimolodjeye 2
[candjî]Do viebe « aveur ».
avou | yeu |
Pårticipe erirece
[candjî]avou neute
- Pårticipe erirece do viebe del cénkinme troke : «aveur» / «awè».
- Dj' î a-st avou soe.
Etimolodjeye
[candjî]Loukîz a : « aveur »
Viebe
[candjî]avou (viebe å coplemint)
Sipårdaedje do mot
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- avou : G202
Codjowa
[candjî]avou
- aveu.
- Dj' avou apris pou l' fièsse In djoli complimant — Marie-France Gilles.
- Dj' aveu-st aprins pol fiesse On djoli complumint.
- Dj' avou apris pou l' fièsse In djoli complimant — Marie-France Gilles.
Sipårdaedje do mot
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots do walon di deus pîs
- Divancetes do walon
- Mots nén candjåves do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots ki sont dins l' motî Alphonse Massaux
- Mots ki sont dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motî Alphonse Massaux
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Adviebes do walon
- Dobès rfondowes do walon
- Pårticipes erireces do walon
- Pårticipes erireces omrins des viebes del cénkinme troke
- Mots do walon scrîts e Feller
- Viebes do walon scrîts e Feller
- Mots do grand Payis d' Lidje sicrîts e Feller
- Mots ki sont dins l' ALW2
- Codjowas do walon scrîts e Feller
- Mots do Coûtchant walon scrîts e Feller