Astat

Astat (At — astatium latinan kelel, amuižgrekan kelen ἄστατος-sanaspäi — «seižmatoi», «stabilitoi») om 85nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om seičemendestoštkümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — seičemenden gruppan päalagruppas, VIIA), tabluden kudendes periodas.

Astat

85	0 7 18 32 18 8 2
At 209,9871
Astat

Ühthine ümbrikirjutand

Astat om kaikiš harvemb himine element Man kores, vähemb mi 1 gramm kaikes kores, uranan čihodamižen rezul'tat. Amerikaižed Deil Korson-, Kennet Makkenzi- i Emilio Segre-fizikantedomehed avaitihe astatad-211 Kalifornižes universitetas vl 1940 vismutan bombardiruindal al'faheničuil. Vll 1943−1946 löutihe astatad londuseližiš-ki palaižiš.

Astat om radiotoksine, luja morim!

Fizižed ičendad

Puhtaz astat normaližiš arvoimižiš — stabilitomad muzasinižed kristallad. Astatan fizižed ičendad tetas pahoin, sikš miše tedomehil ei ole necen elementan sättujad verdad i lujan radioaktivižusen tagut. Tetas, miše se om galogen, no avaidab metallan-ki ičendoid. Kristalline segluz om kubine tahkoncentriruidud (ezimeletaden).

Atommass — 209,9871. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 6,35±0,15 g/sm³. Suladandlämuz — 575 K (302 C°). Kehundlämuz — 610 K (337 C°).

Elemental om 36 stabilitont izotopad 188, 190..224 atommassanke i 24 izomärad. Londuseližiden ²¹⁵At, ²¹⁸At i ²¹⁹At T_½ om lühüdamb mi üks' minut. Astat-210-izotopan pol'čihodamižen pord om kaikiš hätkemb — kahesa časud kuz' minutad, mugažo se pord om hätkemb astat-211- (7,21 časud) i 209- (5,41 časud) izotopoil. Kaikiš hätkembad eläjad izomärad oma ^202m1At (T_½=182 sekundad) i ^200m1At (47 sekundad). Izotopad čihotas α- i protonižen (nomer 188), α-čihodamižen (izotopad 190, 191, 193, 213..215), α- i β-čihodamižen (izotopad 192, 194..212, 216..220) vai β-čihodamižen kal't (izotopad 221..224). Izotopad nomer 188, 194..211 kändasoiš vismutaks i polonijaks, izotopad 190, 191, 193, 213..215 — vismutaks, nomer 192 — vismutaks i erazvuiččikš elementoikš südäitukun spontanižen jagamižen tagut, izotopad 212 i 216 — vismutaks, polonijaks i radonaks, izotopad 217..220 — vismutaks i radonaks, izotopad 221..224 — radonaks.

Himižed ičendad

Elementan himižed ičendad oma jodan pojavad (ozutab galogeniden ičendoid), sil-žo aigal polonijan pojavad (ozutab metallan ičendoid). Muigotandmärad: −1, +1, +3, +5, +7.

Vezisegoiteses astat endištase rikin dioksidal SO₂; lankteb sadegeks lujiš muigotusiš eskai rikvezinikan (H₂S) abul metalloiden kartte. Ahtištase cinkal rikmuiktusen segoitesiš.

Astat reagiruib bromanke i jodanke, sen aigan galogeniženkeskeižed ühtnendad sädasoiš — astatan bromid (AtBr) i astatan jodid (AtI). Segoib vähäkoncentriruidud sol- i azotmuiktusiš.

Kävutand

Astat-211 om substancii rakanvastaižen terapijan tagut.

Irdkosketused

• Astat webelements-saital. (angl.)
• Kirjutuz astatas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)