yulduz

Yulduz issiq Manila nma

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yul-duz

Etimologiyasi

YULDUZ ’kechasi osmonda nur sochuvchi nuqta boʻlib koʻrinadigan koinot jismi’. ◆ Bugun havo ochiq, yulduz toʻla osmon. Bu ot qadimgi turkiy tilda nurlanishni (yaltirashni) ifodalovchi yalt, yult tasvir soʻzidan ï qoʻshimchasining -u shakli bilan yasalgan feʼlga -z qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan (ЭСТЯ, IV, 280; ПДП, 390); qoʻshimcha qo‘shilganidan keyin t undoshi d undoshiga almashgan (Devon, III, 47; DS, 278): (yult + u = yultu-) + 3 = yultuz > yulduz.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Qizigan gaz (plazma)lardan tarkib topgan, tabiatiga koʻra Quyoshga oʻxshaydigan, kechasi nur sochuvchi nuqta boʻlib koʻrinadigan osmon jismi. ◆ Yorugʻ yulduz. ◆ Xira yulduz. ◆ Qutb yulduzi. ◆ Yulduzlar turkumi. ◆ Oqshom choʻkdi Toshkent qoʻyniga, Miltillashib koʻklarda yulduz. X. Saloh ◆ Bu yerga quyosh ogʻdi — salqin tushadi, kechalari, tepamizda yulduz toʻla osmon. R. Azizxoʻjayev, „Yashil chayla“
2. Bir necha oʻtkir uchli geometrik shakl qamda shunday shaklga ega boʻlgan narsa. ◆ Besh uchli yulduz. ◆ Yulduzning shaklini chizmoq. ◆ Archaning tepasiga yulduz oʻrnatmoq.
3. koʻchma Mashhur boʻlib tanilgan, shuhrat qozongan shaxs haqida. ◆ Kino yulduzlari. ◆ Dongʻi ketgan terimchi va shuhrat yulduziman, Lafzi halol, yuzi oq Fargʻonaning qiziman. Uygʻun ◆ Yigʻilganlarni qiziqtirgan narsa oʻzbek adabiyoti va sanʼatining yulduzlari, oʻzbek jangchilari boʻldi. Nazir Safarov, „Olovli izlar“
4. Yulduz (xotin-qizlar ismi).
   Yulduz koʻrmay jon berdi - uzoq turmadi, barham topdi, yoʻq boʻlib ketdi, gʻoyib boʻldi.
   Yulduz sanab yotmoq ayn. toqi sanab yotmoq q. toqi.
   Yulduzi issiq ayn. istarasi issiq q. istara. ◆ U [Umid].. roʻparasidagi yulduzi issiq qizdan aslo koʻz uzmasdi. Mirmuhsin, „Umid“
   Yulduzi (yulduziga) toʻgʻri keldi - xarakteri, feʼli-atvori bir-biriga mos tushdi; sevishdi. ◆ -Men jiddiy soʻrayapman, nega Isomiddinov bilan yulduzlaring toʻgʻri kelmayapti? Biror sir bormi? — dedi Norbuvi Karimovga. H. Shams, „Dushman“ ◆ Abror bilan Chinnixonning yulduzi yulduziga toʻgʻri kelib qolgani hech kimga sir emas. P. Qodirov, „Qalbdagi quyosh“
   Yulduzni benarvon uradigan (odam) q. benarvon.

Sinonimlari

sitora.

Antonimlari

ЮЛДУЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

yulduz (koʻplik yulduzlar)

Tillarda

Tillar

• Aragoncha: estrela
• Dolgancha: чолбон
• Gagauzcha: yıldız
• Ispancha: estrella
• Italyancha: stella
• Turkcha: yıldız
• Qorachoy-Balqarcha: джулдуз
• Ozarbayjoncha: ulduz
• Norvegcha (bokmål): stjerne
• Inglizcha: star
• Niderlandcha: ster
• Shvedcha: stjärna
• Yoqutcha: сулус

OʻTIL