Kontent qismiga oʻtish

Janubiy Arabiston protektorati

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Janubiy Arabiston Protektorati
inglizcha: Protectorate of South Arabia
arabcha: محمية الجنوب العربي

Britaniya protektorati

1963 — 1967





Janubiy Arabiston Protektorati xaritasi
Til(lar)i Arabcha
Pul birligi Sharqiy Afrika shillingi,
Janubiy Yaman dinori (1965—1967-yillar)
Tarixiy davr Sovuq urush
Tarix
 - Tashkil topgan 1963-yil 18-yanvar
 - Tugatilgan 1967-yil 30-noyabr

Janubiy Arabiston protektorati (inglizcha: Protectorate of South Arabia, arabcha: محمية الجنوب العربي) — 1963-yil 18-yanvardan 1967-yil 30-noyabrgacha mavjud bo‘lgan Buyuk Britaniyaning protektoratlaridan biri. Protektorat tarkibiga Buyuk Britaniya bilan mudofaa shartnomasi tuzgan sultonliklar va amirliklar kiradi.

Janubiy Arabiston yarim orolining 1965-yildagi xaritasi

Janubiy Arabiston protektorati 1963-yil 18-yanvarda Adan protektoratining Janubiy Arabiston Federatsiyasiga qo‘shilmagan hududlaridan iborat bo‘lib va keng maʼnoda, lekin aniq emas, Adan protektoratining Sharqiy Adan protektorati deb nomlangan bo‘linmasiga to‘g‘ri keldi.

Protektorat tarkibiga uchta Vohidiy sultonligidan tashqari Xazramavt davlatlari Kasiri, Mahra va Quayti va Sharqiy Adan protektoratiga kirdi, Yuqori Yafa Gʻarbiy Aden protektoratida qoldi. 1967-yil 30-noyabrda Janubiy Arabiston protektorati tarqatib yuborildi va uning tarkibiga kiruvchi davlatlar tezda tanazzul bo‘ldi, bu esa ularning monarxiyalarining tugatilishiga olib keldi. Hudud 1990-yilda Yaman Respublikasi tarkibiga kirgan yangi mustaqil  Janubiy Yaman Xalq Respublikasi tarkibiga kiritildi.

Bayroq Nomi Tashkil etilgan Qo‘shildi Izohlar
Mahra Sultonligi 15-chi asr 1886-yil eng sharqiy davlat, Ummon bilan chegaradosh
Kasiri Davlati 14-chi asr 1888-yil eng shimoliy davlat, Saudiya Arabistoni bilan chegaradosh
Quayti Davlati 1858-yil 1888-yil Markaziy davlat
Yuqori Yafa taxminan 1800-yil 1903-yil Eksklav beshta shayxlikdan iborat edi: Al-Busi, Al-Dubi, Al-Hazrami, Al-Muflihi va Al-Mausata
Al-Havra Shayxligi 19-chi asr 1890-yil
Al-Irqa Shayxligi 19-chi asr 1890-yil

1960-yillarda Britaniya Adan protektoratining sobiq davlatlari birlashtirilib, 1967-yil 30-noyabrda mustaqil boʻlgan. Janubiy Yaman Xalq Respublikasi tashkil topdi. Janubiy Yaman keyinchalik Shimoliy Yaman bilan birlashib, 1990-yilda zamonaviy Yaman davlatini tashkil qildi.

Hukmdorlar ro‘yxati

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Davlat Hukmdor Taxtdan tushirilgan Sulolasi Hukmronlik Mnb.
Kasiri Husayn ibn Ali 1967-yil 2-oktyabr Al-Kasiri So‘nggi hukmron Sulton (1949–1967) [1]
Mahra Abdulloh ibn Ashur 1967-yil 16-oktyabr Al-Mahri So‘nggi hukmron Sulton (1966–1967) [2]
Quayti G‘olib II 1967-yil 17-sentyabr Al-Quayti So‘nggi hukmron Sulton (1966–1967) [3][4]
Yuqori Yafa Muhammad ibn Solih 1967-yil 29-noyabr Harharah[5] So‘nggi hukmron Sulton (1948–1967) [6]

 Izoh

  1. "Adenstates"
  2. "Adenstates"
  3. Soszynski, Henry. „Shihr and Mukalla“. Genealogical Gleanings. University of Queensland. 2009-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 20-aprel.
  4. Kaaki, Lisa.. „The holy cities“. Saudi Research & Publishing Company (2011-yil 4-may). 2011-yil 7-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 28-may.
  5. A Collection of First World War Military Handbooks of Arabia, 1913–1917. Archive Editions, 1988 — 84–93-bet. ISBN 978-1-85207-086-1. 
  6. "Adenstates"