Nora Efron
Nora Efron (inglizcha: Nora Ephron ; 1941-yil 19-may, Nьyu-York — 2012-yil 26-iyun, Nьyu-York)) — amerikalik kinorejissyor, ssenariy muallifi, kino prodyuseri, qisqa hikoyalar muallifi, jurnalist, yozuvchi va blogger . U eng yaxshi romantik komediyalari bilan tanilgan va eng yaxshi original ssenariy uchun uch karra Oskar mukofotiga nomzod hisoblanadi („Silkwood“, „Garri Salli bilan uchrashganda“ va „Sietlda uyqusiz“ filmlari uchun).
Biografiya
[edit | edit source]Nora Efron Nyu-Yorkda yahudiy oilasida tugʻilgan, u toʻrt opa-singildan kattasi edi; Beverli-Xillzda oʻsgan. Uning ota-onasi, ssenariy mualliflari Genri Efron (1911-1992) va Fib Efron (Volkind, 1914-1971) ham Nyu-Yorkda tug‘ilgan va Sharqiy Yevropalik immigrantlar oilasidan chiqqan (otasining ota-onasi Grodno va Skideldan edi). Uning opa-singillari Deliya va Emi ham ssenariy mualliflaridirlar. Uning singlisi Xolli Efron jurnalist, yozuvchi va detektiv hikoyalar yozuvchi romanchi. Efron 1958-yilda Kaliforniyadagi Beverli Hills oʻrta maktabini va 1962-yilda Uellsli kollejini tamomlagan.
Shaxsiy hayot
[edit | edit source]Uch marta oila qurgan. Uning yozuvchi Den Grinberg bilan birinchi nikohi 9 yildan keyin (1967-1976) ajralish bilan yakunlandi. Ikkinchi nikoh (1976-1980) jurnalist Karl Bernshteyn bilan boʻlib, u Uotergeyt mojarosi haqidagi oshkora maqolalari bilan mashhur boʻldi. Efron va Burshteynning Jeykob ismli kichik oʻgʻil farzandlari bor edi va u oʻz homiladorligining yettinchi oyida turmush oʻrtogʻi Britaniyaning AQShdagi elchisi Margaret Jeyning rafiqasi bilan xiyonat qilayotganini bilib qoladi. Efron bu koʻngilsiz voqealarning barchasini 1983-yilda nashr etilgan „Rashk“ romanida odatiy mutoyiba bilan aytib bergan. (Ingliz tilida bu roman „Heartburn“ deb nomlanadi va u „yurak kuyishi“ deb ham tarjima qilinadi. Bu nom romanning bosh qahramonining kasbiga ham ishora boʻlishi mumkin — qahramon ayol oʻzining oshpazlik retseptlari, shuningdek, uning jismoniy va axloqiy holatini aks ettirgan kitobni nashr etadi). Rejissor Maykl Nikols Jek Nikolson va Meril Strip ishtirok etgan xuddi shu nomdagi filmni suratga oldi. Efron oʻz kitobida turmush oʻrtogʻini „hatto venetsiya pardalari bilan ham jinsiy aloqa qila oladigan“ Mark ismli jurnalist sifatida tasvirlagan. Elchining rafiqasi Margaret esa romanda „katta oyoqli“ jirafaga oʻxshagan Thelma nomi bilan chiqarildi. Bernshteyn kitob va filmni sudga berish bilan tahdid qilgan, lekin hech qachon bunday qilmagan.
Efron 1987-yildan yozuvchi va ssenariynavis Nikolas Pileggi bilan turmush qurgan; ular Nyu-Yorkda yashashgan.
Nora leykemiya bilan uzoq davom etgan kurashdan soʻng 2012-yil 27-iyun seshanbaga oʻtar kechasi Nyu-Yorkda 71 yoshida vafot etdi.
Karyera
[edit | edit source]Efron 1962-yilda Uellsli kollejini tamomlagan va prezident Jon Kennedi davrida Oq uyda qisqa muddat amaliyot oʻtagan. Birinchi satiralaridan birini nashr etgandan soʻng, u New York Post gazetasiga ishga joylashdi va u yerda besh yil davomida muxbir boʻlib ishladi. 1966-yilda u Bob Dilan va Sara Lounds oʻrtasida uch yarim oy oldin boʻlib oʻtgan yashirin nikoh marosimi haqida portlovchi maqola yozdi. Yozuvchilik faoliyati bilan bir qatorda u Esquire jurnalida ayollar muammolariga bagʻishlangan rukn yozdi.
70-yillarning oʻrtalarida Bernshteynga turmushga chiqqanida eri va Bob Vudvordning iltimosiga koʻra u Bernshteynga Uilyam Goldmanning „Barcha Prezidentning erkaklari“ ssenariysini qayta yozishga yordam berdi. Oxir-oqibat Efron-Bernshteynning ssenariysi hech qachon ishlatilmadi, lekin Efronga teleserial yozishni taklif qilgan kishi oʻqib chiqdi va bu uning ssenariy yozishdagi birinchi ishi boʻldi.
Efronning 2002-yilgi „Xayoliy doʻstlar“ pyesasi yozuvchilar Lillian Xelman va Meri Makkarti oʻrtasidagi raqobatni oʻrganadi.
Tanlangan filmografiya
[edit | edit source]| Yil | Nomi | Original nomi | Rol | |
|---|---|---|---|---|
| 1983 | f | Silkvud | Silkwood | stsenarist |
| 1986 | f | Revnostь | Heartburn | stsenarist |
| 1989 | f | Kogda Garri vstretil Salli | When Harry Met Sally... | stsenarist, soprodyuser |
| 1989 | f | Plyushka | Cookie | stsenarist, ispolnitelьnыy prodyuser |
| 1990 | f | Moi golubыe nebesa | My Blue Heaven | stsenarist, ispolnitelьnыy prodyuser |
| 1992 | f | Eto moya jiznь | This Is My Life | rejissyor, stsenarist |
| 1993 | f | Nespyaщie v Sietle | Sleepless in Seattle | rejissyor, stsenarist |
| 1994 | f | Rojdestvo psixov | Mixed Nuts | rejissyor, stsenarist |
| 1996 | f | Maykl | Michael | rejissyor, stsenarist, prodyuser |
| 1998 | f | Andoza:Np1 | Strike! / The Hairy Bird / All I Wanna Do | ispolnitelniy prodyuser |
| 1998 | f | Vam pisьmo | You've Got Mail | rejissyor, stsenarist, prodyuser |
| 2000 | f | Otboy | Hanging Up | stsenarist, prodyuser |
| 2000 | f | Schastlivыe nomera | Lucky Numbers | rejissyor, prodyuser |
| 2005 | f | Koldunьya | Bewitched | rejissyor, stsenarist, prodyuser |
| 2009 | f | Djuli i Djuliya: Gotovim schastьe po retseptu | Julie & Julia | rejissyor, stsenarist, prodyuser |
Esselar toʻplamlari
[edit | edit source]- Aqldan ozgan salat
- Orgiyada Wallflower
- (2006) Men boʻynimni yomon his qilyapman: va ayol boʻlish haqidagi boshqa fikrlar