Киев

Кйив украинча: Київ
Байроқ Герб
50°27′0″Н 30°31′25″Э
Мамлакат	Украина
Ҳукумат
• мер	Виталий Кличко
Аҳолиси  (2022)	2 950 702
Вақт минтақаси	УТC+2
Телефон коди	+380 44
Почта индекс(лар)и	01001—06999
Кйив

Киев ёки Кйив (украинча: Київ) — Украина пойтахти. Йирик саноат, маданият ва фан маркази, қаҳрамон шаҳар, Киев вилояти маркази. Днепр дарёсидаги порт. Йирик темир йўл, шоссе ва ҳаво йўллари тугуни. Днепр дарёсининг ўрта оқимида жойлашган. Январнинг ўртача темпатураси–5,8°, июлники 19,5°, Шаҳар майдон 800 км². Аҳолиси 2888,4 минг киши (2024).

Ҳозриги Киев худудида бундан бир неча минг йил муқаддам дастлабки манзилгохлар бўлган. "Киев" номи 5-аср охири – 6-аср бошидаги унинг афсонавий асосчиси Кий исми билан боғлиқ. Киев мил. 6–7-асрларда шарқий славянларнинг полян қабиласи маркази сифатида ташкил топган. 882 йил Киев княз Олег қўл остига ўтди ва 1132-йилгача Киев Русининг сиёсий, маданий ва савдо маркази. 1240-йил Киевни мўғуллар забт этди. 1362-йилдан Литва ва Полша таркибида. 1654-йилда Россия империяси таркибига қўшиб олинган.

1917-йил октабрда ҳокимиятни Марказий рада эғаллади. 1918-йил 26-январда Киевни кизил армия босиб олди. 1918-йил 1 мартдан Киев аввал немислар, кейин деникинчилар қўл остида бўлди. 1920-йиллардан бошлаб шаҳарнинг саноат жиҳатдан аҳамияти ўса бошлади. 1941-йил сентабрда Киевни фашистлар Германияси босиб олди, 1943-йил ноябрда Киев озод этилди. 1990-йилдан мустақил Украина пойтахти.

Машинасозлик, шу жумладан, станоксозлик, транспорт машинасозлиги, аниқ приборсозлик, электротехника ва радиоэлектроника маркази. Енгил (шойи тўқиш, трикотаж, тикувчилик, поябзал), полиграфия, озиқ-овқат саноати корхоналари бор. Қурилиш материаллари ишлаб чиқарилади. Метрополитен ишлаб турибди (1960-йилдан). Украина Фанлар академияси, 18 олий ўқув юрти (шу жумладан, университет, консерватория), 15 театр (шу жумладан, Украина опера ва балет театри), филармония, қарийб 30 музей (шу жумладан, Т. Г. Шевченконинг адабий-бадиий музейи, тарих, украин тасвирий санъат музейи, рус санъати, ғарб ва шарқ санъати музейлари, халк, меъморлиги ва турмуши музейи, Киев тарихи музейи, археология, халқ безаги санъати музейлари, адабиёт ва санъат архив-музейи, тиббиёт тарихи музейи ва бошқалар), республика стадиони бор.

Киевда София собори (11-аср; қўнғироқхонаси 17–19-асрлар), Олтин дарвоза (11-аср), Видубецк монастири (ИИ-аср), Спас черкови (11-аср охири – 12-аср боши), Кирилл черкови (12-аср), Киев Печера лавраси (12–18-асрлар), Андреев черкови (18-аср), Владимир собори (19-аср) сақланган. 1947–54 йилларда шаҳар марказий кўчаси ансамбли – Крешчатик барпо этилган. 60–80-йилларда Русановка, Оболон ва бошқалар турар жой массивлари вужудга келди. Бабий Ярда ёдгорлик (1976), "1941–45 йиллар уруши тарихи Украина давлат музейи" мемориал мажмуаси (1981) барпо этилди.

Ҳаволалар

• Киев шаҳрининг расмий вебсайти (украинча)
• Киев шаҳрининг суратлари (русча) (Wайбаcк Мачине сайтида 2010-04-14 санасида архивланган)