Jump to content

Болалар ҳуқуқлари

From Vikipediya

Болалар ҳуқуқлари ёки болалар ҳуқуқлари инсон ҳуқуқларининг бир қисми бўлиб, вояга этмаганларга алоҳида ҳимоя ва ғамхўрлик қилиш ҳуқуқларига алоҳида эътибор беради. 1989 йилдаги Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияда (ЧРК) бола „ўн саккиз ёшга тўлмаган ҳар қандай инсон, агар болага нисбатан қўлланиладиган қонунчиликка кўра, балоғатга эрта эришилмаган бўлса“ деб таъриф беради. [1] Болалар ҳуқуқлари уларнинг иккала ота-она билан бирлашиш ҳуқуқини, инсон ўзига хослигини, шунингдек, жисмоний ҳимоя, озиқ-овқат, умумий давлат тўланадиган таълим, соғлиқни сақлаш ва боланинг ёши ва ривожланишига мос келадиган жиноий қонунларга бўлган асосий эҳтиёжларини, боланинг тенг ҳуқуқли ҳимоясини ўз ичига олади. боланинг фуқаролик ҳуқуқлари ва боланинг ирқи, жинси, жинсий ориэнтацияси, жинси, миллий келиб чиқиши, дини, ногиронлиги, ранги, этник келиб чиқиши ёки бошқа хусусиятларига кўра камситилмаслик . .

Болалар ҳуқуқларининг талқини болаларга автоном ҳаракат қилиш қобилиятига рухсат беришдан тортиб, болаларнинг жисмоний, руҳий ва ҳиссий жиҳатдан зўравонликдан холи бўлишига қадар, гарчи „суиистеъмоллик“ дегани мунозарали масаладир. Бошқа таърифлар ғамхўрлик ва тарбиялаш ҳуқуқларини ўз ичига олади. [2] Халқаро ҳуқуқда " ўсмирлар ", „ўсмирлар“ ёки " ёшлар " каби ёшларни тавсифлаш учун қўлланиладиган бошқа атамаларнинг таърифлари йўқ [3], лекин болалар ҳуқуқлари ҳаракати ёшлар ҳуқуқлари ҳаракатидан фарқ қилади. Болалар ҳуқуқлари соҳаси ҳуқуқ, сиёсат, дин ва ахлоқ соҳаларини қамраб олади. .

Асослар

[edit | edit source]
Мерида, Мексика кўчаларида „соат боласи“ бўлиб ишлайдиган бола

[Тҳере] ис а масс оф ҳуман ригҳц лаw, ботҳ треатй анд 'софт лаw', ботҳ генерал анд чилд-спеcифиc, wҳич реcогнисес тҳе дистинcт статус анд партиcулар реқуиременц оф чилдрен. [Чилдрен], оwинг то тҳеир партиcулар вулнерабилитй анд тҳеир сигнифиcанcе ас тҳе футуре генератион, аре энтитлед то спеcиал треатмент генераллй, анд, ин ситуатионс оф дангер, то приоритй ин тҳе реcеипт оф ассистанcе анд протеcтион.

— Женнй Купер, Интернатионал Лаw Cонcернинг Чилд Cивилианс ин Армед Cонфлиcт (1997, Cларендон Пресс)

./‘

Қонунга кўра, вояга этмаганлар сифатида болалар дунёнинг бирон бир маълум юрисдикциясида мустақиллик ёки мустақил равишда қарор қабул қилиш ҳуқуқига эга эмаслар. Бунинг ўрнига уларнинг вояга этган тарбиячилари, жумладан, ота-оналар, ижтимоий ходимлар, ўқитувчилар, ёшлар ишчилари ва бошқалар, вазиятга қараб, бу ваколатга эга. [4] Баъзиларнинг фикрига кўра, бу ҳолат болаларга ўз ҳаётларини этарли даражада назорат қила олмайди ва уларни ҳимоясиз ҳолга келтиради. [5] Луи Алтуссер болаларга тааллуқли бўлган ушбу ҳуқуқий механизмни „репрессив давлат аппарати“ деб таърифлашгача борган. [6].

Ҳукумат сиёсати каби тузилмалар баъзи шарҳловчилар томонидан катталар болаларни суиистеъмол қилиш ва эксплуатация қилиш усулларини маскалаш учун қабул қилинган, бу эса болаларнинг қашшоқлиги, таълим имкониятларининг этишмаслиги ва болалар меҳнатига олиб келади. Шу нуқтаи назардан, болалар жамият ўзини тутиш услубини қайта кўриб чиқиши керак бўлган озчилик гуруҳи сифатида қаралиши керак. [7].

Тадқиқотчилар болаларни жамият иштирокчилари сифатида тан олишлари керак, уларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари барча ёшдагиларда тан олиниши керак. [8].

Болалар ҳуқуқларининг тарихий таърифлари

[edit | edit source]
Фир’авннинг қизи сузувчи саватдаги чақалоқ Мусога раҳми келди. (Ибронийча чақалоқларни отаси ўлдиришни буюрган.)

Сер Уилям Блекстоун (1765-9) болага учта ота-она вазифасини тан олди: парвариш қилиш, ҳимоя қилиш ва таълим. [9] Замонавий тил билан айтганда, бола буларни ота-онадан олиш ҳуқуқига эга..

Миллатлар Лигаси Бола ҳуқуқлари то'г'рисидаги Женева декларациясини (1924) қабул қилди, унда боланинг нормал ривожланиши учун талаблар, оч боланинг овқатланиш ҳуқуқи, касал боланинг соғлиғини олиш ҳуқуқи эълон қилинди. ғамхўрлик, қолоқ боланинг қайтариб олиш ҳуқуқи, этимларнинг бошпана ҳуқуқи ва эксплуатациядан ҳимояланиш ҳуқуқи. [10].

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси (1948) 25-моддасининг 2-бандида оналик ва болалик „махсус ҳимоя ва ёрдам“ зарурлигини ва барча болаларнинг „ижтимоий ҳимоя“ ҳуқуқини тан олди. [11].

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеяси Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги декларациясини (1959) қабул қилди, унда болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг ўнта принципи, жумладан, ҳуқуқларнинг универсаллиги, алоҳида ҳимояланиш ҳуқуқи ва камситишдан ҳимояланиш ҳуқуқи эълон қилинди., бошқа ҳуқуқлар қаторида. [12].

Болалар ҳуқуқларини белгилаш бўйича консенсус сўнгги эллик йил ичида аниқроқ бўлди. [13] Ҳиллари Клинтон (ўша пайтда адвокат) томонидан 1973 йилда нашр этилган нашрда болалар ҳуқуқлари „таърифга муҳтож бўлган шиор“ эканлигини таъкидлади. [14] Баъзи тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, болалар ҳуқуқлари тушунчаси ҳали ҳам яхши аниқланмаган, камида биттаси болалар эга бўлган ҳуқуқларнинг ягона қабул қилинган таърифи ёки назарияси йўқлигини таклиф қилади. [15].

Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги қонун қонуннинг боланинг ҳаёти билан кесишадиган нуқтаси сифатида белгиланади. Бунга балоғатга этмаганлар ўртасидаги ҳуқуқбузарлик, жиноий адлия тизимига жалб қилинган болалар учун тегишли тартиб, тегишли вакиллик ва самарали реабилитация хизматлари киради; давлат қарамоғидаги болаларни парвариш қилиш ва ҳимоя қилиш; ирқи, жинси, жинсий ориэнтацияси, жинси, миллий келиб чиқиши, дини, ногиронлиги, ранги, этник келиб чиқиши ёки бошқа хусусиятларидан қатъи назар, барча болаларнинг таълим олишини таъминлаш ва; соғлиқни сақлаш ва ҳимоя қилиш. [16].

Таснифлаш

[edit | edit source]

Болалар халқаро инсон ҳуқуқлари қонунига кўра икки хил инсон ҳуқуқларига эга. Улар катталар билан бир хил асосий умумий инсон ҳуқуқларига эга, гарчи баъзи инсон ҳуқуқлари, масалан, турмуш қуриш ҳуқуқи, улар ёшга этгунга қадар ҳаракациз бўлса-да, Иккинчидан, улар озчилик даврида уларни ҳимоя қилиш учун зарур бўлган махсус инсон ҳуқуқларига эга. Болалик даврида амал қиладиган умумий ҳуқуқларга шахснинг хавфсизлиги, ғайриинсоний, шафқациз ёки қадр-қимматни камситувчи муомаладан озод бўлиш ҳуқуқи ва болалик давридаги алоҳида ҳимоя ҳуқуқи киради. [17] Болаларнинг алоҳида инсон ҳуқуқларига, жумладан, яшаш ҳуқуқи, исмга бўлган ҳуқуқ, болага тегишли масалаларда ўз фикрини билдириш ҳуқуқи, фикрлаш, виждон ва дин эркинлиги ҳуқуқи, соғлиқни сақлаш ҳуқуқи киради., иқтисодий ва жинсий эксплуатациядан ҳимояланиш ҳуқуқи ва таълим олиш ҳуқуқи . [1].

Болалар ҳуқуқлари турли йўллар билан, жумладан, фуқаролик, сиёсий, иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқларнинг кенг доираси билан белгиланади. Ҳуқуқлар одатда иккита умумий турга бўлинади: болаларни қонун бўйича автоном шахслар сифатида ҳимоя қиладиганлар ва болаларга қарамлиги сабабли уларга етказиладиган зарарлардан ҳимоя қилиш учун жамиятга даъво қўядиганлар. Улар ваколат бериш ҳуқуқи ва ҳимояланиш ҳуқуқи сифатида белгиланган. [15].

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг болалар учун ўқув қўлланмалари Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияда кўрсатилган ҳуқуқларни „3 Пс“: таъминлаш, ҳимоя қилиш ва иштирок этиш деб таснифлайди. [18] Уларни қуйидагича ишлаб чиқиш мумкин:.

  • Таъминлаш: Болалар тегишли турмуш даражаси, соғлиқни сақлаш, таълим ва хизматлар, ўйин ва дам олиш ҳуқуқига эга. Буларга мувозанатли овқатланиш, ухлаш учун иссиқ тўшак ва мактабга кириш киради.
  • Ҳимоя: Болалар зўравонлик, бепарволик, эксплуатация ва камситишдан ҳимояланиш ҳуқуқига эга. Бу болалар ўйнаш учун хавфсиз жойлар ҳуқуқини ўз ичига олади; болаларни тарбиялашда конструктив хатти-ҳаракатлар ва болаларнинг ривожланаётган қобилиятларини тан олиш.
  • Иштирок этиш: Болалар ҳамжамиятларда қатнашиш ва ўзлари учун дастурлар ва хизматларга эга бўлиш ҳуқуқига эга. Бунга болаларни кутубхоналар ва жамоат дастурларига жалб қилиш, ёшлар овози фаолияти ва болаларни қарор қабул қилувчи сифатида жалб қилиш киради. [19]

Худди шундай тарзда, Бола ҳуқуқлари халқаро тармоғи (CРИН) ҳуқуқларни икки гуруҳга ажратади: [20][21].

  • Озиқ-овқат, бошпана, таълим, соғлиқни сақлаш ва даромадли иш каби инсоннинг асосий эҳтиёжларини қондириш учун зарур бўлган шарт-шароитлар билан боғлиқ иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқлар. Бунга таълим, муносиб уй-жой, озиқ-овқат, сув, эришиш мумкин бўлган энг юқори даражадаги соғлиқ, меҳнат қилиш ҳуқуқи ва меҳнат ҳуқуқлари, шунингдек, озчиликлар ва маҳаллий халқларнинг маданий ҳуқуқлари киради.
  • Баъзан „ учинчи авлод ҳуқуқлари“ деб аталадиган экологик, маданий ва ривожланиш ҳуқуқлари, шу жумладан хавфсиз ва соғлом муҳитда яшаш ҳуқуқи ва одамлар гуруҳлари маданий, сиёсий ва иқтисодий ривожланиш ҳуқуқига эга.

Халқаро Амнистия тўртта аниқ болалар ҳуқуқларини очиқ ҳимоя қилади, жумладан, вояга этмаганларни шартли равишда озодликдан маҳрум қилиш, болаларни ҳарбий хизматга жалб қилишни тўхтатиш, 21 ёшгача бўлган одамлар учун ўлим жазосини тугатиш ва синфда инсон ҳуқуқлари ҳақида хабардорликни ошириш. Ҳуман Ригҳц Wатч халқаро адвокатлик ташкилоти болалар меҳнати, балоғатга этмаган болалар адлияси, этим ва ташлаб кетилган болалар, қочқинлар, кўча болалари ва жисмоний жазони ўз ичига олади..

Илмий тадқиқот, одатда, индивидуал ҳуқуқларни аниқлаш орқали болалар ҳуқуқларига эътибор қаратади. Қуйидаги ҳуқуқлар „болалар соғлом ва эркин ўсишига имкон беради“:  &#х5Д; [22].

  • Сўз эркинлиги
  • Фикр эркинлиги
  • Қўрқувдан озодлик
  • Танлаш эркинлиги ва қарор қабул қилиш ҳуқуқи
  • Ўз танасига эгалик қилиш

Жисмоний ҳуқуқлар

[edit | edit source]

Европа Кенгаши Парламент Ассамблеясининг Ижтимоий масалалар, соғлиқни сақлаш ва барқарор ривожланиш қўмитасининг ҳисоботида қўмита ташвишланаётган бир қанча соҳалар, жумладан, „аёлларнинг жинсий аъзоларини кесиш, ёш ўғил болаларни диний сабабларга кўра суннат қилиш, интерсекс болалар ҳолатида эрта болалик давридаги тиббий аралашувлар ва болаларни пирсинг, татуировка ёки пластик жарроҳлик амалиётига топшириш ёки мажбурлаш“. [23] Ассамблея 2013 йилда мажбурий бўлмаган резолюцияни қабул қилди, унда 47 аъзо давлатни болаларнинг жисмоний дахлсизлигини таъминлаш учун кўплаб чоралар кўришга чақиради. [24].

Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенциянинг 19-моддасида томонлар болани жисмоний ёки руҳий зўравонлик, шикастланиш ёки зўравонлик, бепарволик ёки бепарволик, шафқацизлик ёки шафқацизликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш учун барча тегишли қонунчилик, маъмурий, ижтимоий ва таълим чораларини кўришни буюради. эксплуатация". Бола ҳуқуқлари бўйича қўмита 19-моддани жисмоний жазони тақиқловчи сифатида талқин қилади ва „барча иштирокчи-давлатларнинг барча жисмоний жазоларни тақиқлаш ва йўқ қилиш учун тезда ҳаракат қилиш мажбуриятини“ шарҳлайди. [25] Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Инсон ҳуқуқлари бўйича қўмитаси, шунингдек , Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пактнинг „шафқациз, ғайриинсоний ёки қадр-қимматни камситувчи муомала ёки жазо“ ни болаларга нисбатан қўллашни, жумладан, болаларга нисбатан жисмоний жазолашни тақиқловчи 7-моддасини ҳам изоҳлади. [26]. .

Нюэлл (1993) таъкидлаганидек, „…болалар жисмоний яхлитлигини ҳимоя қилиш учун босим барча болалар ҳуқуқлари учун босимнинг ажралмас қисми бўлиши керак“. [27].

Америка Педиатрия Академиясининг (ААП) Биоэтика қўмитаси (1997) Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияга (1989) таяниб, „ҳар бир бола олдини олиш мумкин бўлган касаллик ёки жароҳатларсиз ўсиши ва ривожланиши имкониятига эга бўлиши керак“ деб таъкидлайди. " [28].

Бошқа масалалар

[edit | edit source]

Болалар ҳуқуқларига дахлдор бошқа масалаларга болаларни ҳарбий мақсадларда ишлатиш, болаларни сотиш, болалар фоҳишалиги ва болалар порнографияси киради..

Болалар ҳуқуқлари ва ёшлар ҳуқуқлари ўртасидаги фарқ

[edit | edit source]
Асосий мақола: Чилдрен'с ригҳц мовемент

Кўпгина юрисдикцияларда, масалан, болаларга овоз бериш, турмуш қуриш, спиртли ичимликлар сотиб олиш, жинсий алоқада бўлиш ёки ҳақ тўланадиган иш билан шуғулланиш тақиқланади. [29] Ёшлар ҳуқуқлари ҳаракати доирасида болалар ҳуқуқлари ва ёшлар ҳуқуқлари ўртасидаги асосий фарқ шундаки, болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилувчилар одатда болалар ва ёшларни ҳимоя қилишни ўрнатиш ва амалга оширишни ёқлайдилар, ёшлар ҳуқуқлари (жуда кичикроқ ҳаракат) эса одатда кенгайтиришни ёқлайди. болалар ва/ёки ёшлар эркинлиги ва сайлов ҳуқуқи каби ҳуқуқлар. .

Ота-оналарнинг ваколатлари

[edit | edit source]

Ота-оналарга бола олдидаги мажбуриятларини бажариш учун этарли ваколатлар берилади. [9].

Ота-оналар болаларнинг ҳаётига ўзига хос тарзда таъсир қиладилар ва шунинг учун уларнинг болалар ҳуқуқларидаги ролини алоҳида тарзда ажратиб кўрсатиш керак. Фарзанд ва ота-она муносабатларидаги алоҳида муаммоларга болаларга бепарволик, болаларни зўравонлик қилиш, танлаш эркинлиги, жисмоний жазо ва болани васийлик қилиш киради. [30] Ота-оналарга ҳуқуққа асосланган амалиётлар билан таъминлайдиган назариялар мавжуд бўлиб, улар „мутахассислик билан тарбиялаш“ ва болалар ҳуқуқлари ўртасидаги зиддиятни ҳал қилади. [31] Бу масала, айниқса, вояга этмаганларнинг потенциал эмансипациясига таъсир қилувчи суд жараёнларида ва болалар ота-оналарини судга берган ҳолларда долзарбдир. [32].

Боланинг иккала ота-онаси билан муносабатларга бўлган ҳуқуқлари ажрашиш ва болани васийлик қилиш бўйича иш юритишда боланинг энг яхши манфаатларини аниқлашнинг муҳим омили сифатида тобора эътироф этилмоқда. Баъзи ҳукуматлар ота-оналарнинг биргаликдаги тарбияси болалар манфаатларига мос келади деган рад этилиши мумкин бўлган қонунларни қабул қилдилар. [33].

Ота-оналарнинг ваколатларини чеклаш

[edit | edit source]

Ота-оналар фарзандлари устидан мутлақ ҳокимиятга эга эмаслар. Ота-оналар болаларни ташлаб кетиш, суиистеъмол қилиш ва қаровсиз қолишга қарши жиноий қонунларга бўйсунадилар. Инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро ҳуқуқда ўз динига эътиқод қилиш жамоат хавфсизлигини таъминлаш, жамоат тартибини, соғлиғи ва ахлоқини ҳимоя қилиш, бошқаларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш мақсадида чекланиши мумкинлиги белгилаб қўйилган. [17][34].

Судлар ота-оналарнинг ваколатлари ва ҳаракатларига бошқа чекловлар қўйди. Қўшма Штатлар Олий суди, шаҳзода в. Массачусец штатида ота-онанинг дини болани хавф остида қолишига йўл қўймайди, деган қарорга келди. [35] Апелляция Лордлари, Гиллиcк в Wест Норфолк ва Wисбеч Регион Ҳеалтҳ Аутҳоритй ва бошқа ишда, ота-она ҳуқуқлари боланинг ёши ва малакаси ўсиши билан камаяди, лекин бола вояга этгунга қадар бутунлай йўқолмайди, деб қарор қилди. Ота-оналик ҳуқуқлари ота-онанинг бола олдидаги бурчларидан келиб чиқади. Мажбурият бўлмаса, ота-оналик ҳуқуқи мавжуд эмас. [36] Канада Олий суди Э (Хоним) в Момо Ҳаво ишида ота-оналар терапевтик бўлмаган стерилизация учун суррогат розилигини бермасликлари ҳақида қарор чиқарди. [37] Канада Олий суди Б. (Р.) в. Метрополитан Торонто болаларга ёрдам жамияти : [38]. .

Гарчи болалар ушбу Низомдан, хусусан, уларнинг яшаш ва шахсий хавфсизлигини таъминлаш ҳуқуқларини ҳимоя қилишда шубҳасиз фойда кўрсалар-да, улар бу ҳуқуқларни ҳимоя қила олмайдилар ва бизнинг жамиятимиз шунга кўра ота-оналар ўзларининг танлаш эркинликларидан фойдаланишларини тахмин қиладилар. бу уларнинг фарзандларининг ҳуқуқларини бузмайди..

Адлер (2013) таъкидлашича, ота-оналар болаларни терапевтик бўлмаган суннат қилиш учун суррогат розилик бериш ҳуқуқига эга эмаслар. [36].

Ҳаракат

[edit | edit source]
Асосий мақола: Cонвентион он тҳе Ригҳц оф тҳе Чилд

1796-йилда нашр этилган Томас Спенснинг „ Чақалоқлар ҳуқуқлари“ китоби болалар ҳуқуқлари ҳақидаги инглиз тилидаги энг дастлабки даъволардан биридир. 20-аср давомида болалар ҳуқуқлари фаоллари уйсиз болалар ҳуқуқлари ва халқ таълими учун ташкил этилган. Януш Корчакнинг 1927-йилда нашр этилган "Боланинг ҳурмат қилиш ҳуқуқи" китоби бу соҳадаги адабиётни мустаҳкамлади ва бугунги кунда бутун дунё бўйлаб ўнлаб халқаро ташкилотлар болалар ҳуқуқларини тарғиб қилиш билан шуғулланмоқда. Буюк Британияда таълим соҳасидаги янги ғоялар конференциялари [39] (1914-37) деб номланган таълим ходимлари, ўқитувчилари, ёшлар адлия ходимлари, сиёсатчилар ва маданият иштирокчилари ҳамжамиятининг шаклланиши „болани озод қилиш“ қийматини қўллаб-қувватлади ва уни аниқлашга ёрдам берди. 80-йилларга қадар Англияда „яхши“ бошланғич мактаб. [40] Уларнинг конференциялари ЙУНЕСКО ташкилоти, Янги таълим стипендиясини илҳомлантирди..

АС Неиллнинг 1915-йилда чоп этилган "А Доминиэъс Лог" (1915) китоби, мактабни боланинг озодлиги ва бахтига асосланган мактабга ўзгартирган ўқитувчининг кундалиги бу ҳаракат қаҳрамонларини улуғлайдиган маданий маҳсулот сифатида қаралиши мумкин..

Мухолифат

[edit | edit source]

Болалар ҳуқуқларига қаршилик жамиятдаги ҳар қандай ҳозирги тенденциядан анча олдин пайдо бўлган, болалар ҳуқуқларига қарши 13-аср ва ундан олдинги даврларда ёзилган баёнотлар билан. Болалар ҳуқуқларига қарши бўлганлар, ёшларни катталар марказли дунёдан, шу жумладан бу дунё қарорлари ва мас’улиятидан ҳимоя қилиш керак, деб ҳисоблашади. [41] Ҳукмрон катталар жамиятида болалик бегуноҳлик, мас’улият ва зиддиятлардан холи, ўйин ҳукмронлик қиладиган вақт сифатида идеаллаштирилади. [42] Мухолифатнинг аксарияти миллий суверенитет, давлатлар ҳуқуқлари, ота-она ва бола муносабатлари билан боғлиқ ташвишлардан келиб чиқади. Молиявий чекловлар ва „болалар ҳуқуқларига зид бўлган анъанавий қадриятларнинг паст оқими“ ҳам келтирилади. [43] Қўшма Штатларда болалар ҳуқуқлари концепциясига унчалик эътибор берилмаган. [44].

Халқаро инсон ҳуқуқлари ҳуқуқи

[edit | edit source]
Асосий мақола: Индех оф чилдрен'с ригҳц артиcлес
Қўшимча маълумотлар: Индех оф ёутҳ ригҳц–релатед артиcлес

Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси бугунги кунда болалар ҳуқуқларига оид барча халқаро ҳуқуқий стандартларнинг асоси сифатида қаралмоқда. Бутун дунёда болалар ҳуқуқларига қаратилган бир қанча конвенциялар ва қонунлар мавжуд. Бир қатор жорий ва тарихий ҳужжатлар ушбу ҳуқуқларга таъсир қилади, жумладан, 1923 йилда Эглантйне Жебб томонидан ишлаб чиқилган, 1924 йилда Миллатлар Лигаси томонидан маъқулланган ва 1934 йилда яна тасдиқланган Бола ҳуқуқлари декларацияси [10] . Бир оз кенгайтирилган версия 1946 йилда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан қабул қилинган, кейин эса 1959 йилда Бош Ассамблея томонидан қабул қилинган анча кенгайтирилган версия. Кейинчалик у Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция учун асос бўлиб хизмат қилди..

Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт

[edit | edit source]

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти 1966 йилда Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пактни (ФҲХП) қабул қилди. ИCCПР кўп томонлама халқаро пакт бўлиб, Ер юзидаги деярли барча давлатлар томонидан ратификация қилинган ёки қўшилган. Пактнинг иштирокчи-давлатларига айланган давлатлар Пактда баён этилган ҳуқуқларни ҳурмат қилишлари ва амалга оширишлари шарт. Шартнома 1976 йил 23 мартда кучга кирди. ИCCПР томонидан кодланган ҳуқуқлар универсалдир, шунинг учун улар истисносиз барчага, шу жумладан болаларга ҳам тегишли. Гарчи болалар барча ҳуқуқларга эга бўлсалар ҳам, турмуш қуриш ҳуқуқи ва овоз бериш ҳуқуқи каби баъзи ҳуқуқлар фақат бола вояга этганидан кейин кучга киради. [17].

Болаларга нисбатан қўлланиладиган баъзи умумий ҳуқуқлар қуйидагиларни ўз ичига олади:.

  • яшаш ҳуқуқи
  • шахсий дахлсизлик ҳуқуқи
  • қийноқлардан озод бўлиш ҳуқуқи
  • шафқациз, ғайриинсоний ёки қадр-қимматни камситувчи муомала ёки жазодан озод бўлиш ҳуқуқи
  • жиноят содир этганликда айбланаётганда катталардан ажралиш ҳуқуқи, тезкорлик билан ҳукм чиқариш ҳуқуқи ва уларнинг ёшига мос муомала қилиш ҳуқуқи [17]

24-модда боланинг озлиги сабабли алоҳида ҳимояга бўлган ҳуқуқини, исмга бўлган ҳуқуқини ва фуқаролик ҳуқуқини кодекслаштирган. [17].

Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция

[edit | edit source]

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг 1989 йилдаги Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияси ёки CРC, инсон ҳуқуқларининг тўлиқ доирасини — фуқаролик, маданий, иқтисодий, сиёсий ва ижтимоий ҳуқуқларни ўз ичига олган биринчи юридик мажбурий халқаро ҳужжатдир. Унинг бажарилишини Бола ҳуқуқлари бўйича қўмита назорат қилади. Уни ратификация қилган миллий ҳукуматлар болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва таъминлаш мажбуриятини оладилар ва халқаро ҳамжамият олдида ушбу мажбурият учун ўзларини жавобгарликка тортишга рози бўладилар. [45] CРC 196 та ратификация билан инсон ҳуқуқлари бўйича энг кенг тарқалган ратификация қилинган шартномадир; Қўшма Штатлар уни ратификация қилмаган ягона давлатдир. [46].

CРC тўртта асосий тамойилга асосланади: камситмаслик тамойили; боланинг энг яхши манфаатлари; яшаш, яшаш ва ривожланиш ҳуқуқи; ва уларнинг ёши ва этуклигига қараб, уларга таъсир қиладиган қарорлар қабул қилишда боланинг фикрини ҳисобга олиш. [47] CРC, Халқаро жиноий суд, Югославия ва Руанда трибуналлари ва Серра-Леоне учун махсус суд каби халқаро жиноий жавобгарлик механизмлари билан биргаликда бутун дунё бўйлаб болалар ҳуқуқларининг аҳамиятини сезиларли даражада оширганлиги айтилади. [48].

Вена декларацияси ва ҳаракат дастури

[edit | edit source]

Вена декларацияси ва Ҳаракат дастури ИИ бўлимнинг 47-бандида барча давлатларни халқаро ҳамкорлик кўмагида Бутунжаҳон саммити Ҳаракатлар режасидаги мақсадларга эришиш учун мавжуд ресурсларидан максимал даражада чора кўришга чақиради. Давлатларни Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияни миллий ҳаракатлар режаларига киритишга чақиради. Ушбу миллий ҳаракат режалари ва халқаро саъй-ҳаракатлар орқали чақалоқлар ва оналар ўлими даражасини пасайтириш, тўйиб овқатланмаслик ва саводсизликни камайтириш, хавфсиз ичимлик суви ва асосий таълимдан фойдаланишни таъминлашга алоҳида эътибор қаратиш лозим. Ҳар доим шундай талаб қилинса, табиий офатлар ва қуролли тўқнашувлар натижасида юзага келган ҳалокатли фавқулодда вазиятларга ҳамда ўта қашшоқликдаги болалар муаммосига қарши курашиш учун миллий ҳаракатлар режаларини ишлаб чиқиш керак. Бундан ташқари, 48-банд барча давлатларни халқаро ҳамкорликни қўллаб-қувватлаган ҳолда, айниқса оғир шароитларда болаларнинг ўткир муаммосини ҳал қилишга чақиради. Болаларни эксплуатация қилиш ва суиистеъмол қилиш билан фаол кураш олиб бориш, шу жумладан уларнинг асосий сабабларини бартараф этиш керак. Аёл гўдакларини ўлдириш, зарарли болалар меҳнати, болалар ва органларни сотиш, болалар фоҳишалиги, болалар порнографияси ва жинсий зўравонликнинг бошқа шаклларига қарши самарали чоралар кўриш зарур. [49] Бу болаларни қуролли можароларга жалб қилиш бўйича факултатив протокол ва болаларни сотиш, болалар фоҳишалиги ва болалар порнографиясига оид факултатив протоколларнинг қабул қилинишига таъсир кўрсатди.. . .

Амалга ошириш

[edit | edit source]

Болалар ҳуқуқларини таъминлаш учун турли ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ташкилотлар ва механизмлар мавжуд. Уларга Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг Болалар бўйича махсус сессияси учун Болалар ҳуқуқлари бўйича кокус киради. У Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияни тўлиқ амалга ошириш ва уларга риоя қилишга кўмаклашиш ҳамда БМТ Бош Ассамблеясининг Болалар бўйича махсус сессияси ва унга тайёргарлик жараёнида бола ҳуқуқларига устувор аҳамият берилишини таъминлаш мақсадида ташкил этилган. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Инсон Ҳуқуқлари Кенгаши „Ўта сиёсийлашган Инсон ҳуқуқлари бўйича комиссиядан кўра бутун дунё бўйлаб инсон ҳуқуқлари бузилишини қоралашда об’эктив, ишончли ва самаралироқ бўлиши умидида“ яратилган. Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция бўйича нодавлат нотижорат ташкилотлар гуруҳи 1983-йилда БМТнинг Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенциясини амалга оширишга кўмаклашиш мақсадида тузилган халқаро ноҳукумат ташкилотлари коалициясидир..

Миллий қонун

[edit | edit source]

Дунёнинг кўпгина мамлакатларида болалар ҳуқуқлари бўйича омбудсманлар ёки болалар масалалари бўйича вакиллар мавжуд бўлиб, уларнинг расмий, давлат вазифаси болалар ҳуқуқлари бўйича алоҳида фуқаролар томонидан билдирилган шикоятларни текшириш ва кўриб чиқиш орқали жамоатчилик манфаатларини ифодалашдан иборат. Болалар омбудсманлари, шунингдек, корпорация, газета, ННТ ёки ҳатто кенг жамоатчилик учун ҳам ишлаши мумкин..

Америка Қўшма Штатлари қонуни

[edit | edit source]

Қўшма Штатлар CРCни имзолади, лекин ратификация қилмади. Натижада, АҚШда болалар ҳуқуқлари тизимли равишда амалга оширилмаган.

Болалар, одатда, Қўшма Штатлар Конституциясига ўн тўртинчи тузатиш билан мустаҳкамланган Конституцияда акс эттирилган асосий ҳуқуқларга эга. Ушбу тузатишнинг Тенг ҳимоя қилиш банди никоҳда туғилган ёки туғилмаган болаларга нисбатан қўлланилади, аммо ҳали туғилмаган болалар бундан мустасно. [50] Бу АҚШ Олий судининг Ин ре Гаулт (1967) қарори билан мустаҳкамланган. Ушбу суд жараёнида Аризоналик 15 ёшли Жералд Гаулт уяциз телефон қўнғироғи қилганликда айбланиб, маҳаллий полиция томонидан ҳибсга олинган. У 21 ёшга тўлгунга қадар катталар қўшнисига одобсиз телефон қўнғироғи қилгани учун ҳибсга олинган ва Аризона штати саноат мактабига топширилган. 8-1 қарорида Суд қарорига кўра, 18 ёшга тўлмаган шахслар муассасага мажбурият беришга олиб келиши мумкин бўлган суд мажлисларида огоҳлантириш ва маслаҳат бериш, гувоҳларни сўроқ қилиш ва ўз-ўзини айблашдан ҳимояланиш ҳуқуқига эга. Суд Гаулт тинглашда қўлланилган процедуралар ушбу талабларнинг ҳеч бирига жавоб бермаслигини аниқлади. [51]. .

Қўшма Штатлар Олий суди Тинкерга қарши иш бўйича қарор чиқарди. Дес Моинес Мустақил Жамият мактаби округи (1969), мактаб ўқувчилари Конституциявий ҳуқуқларга эга. [52].

Қўшма Штатлар Олий суди Роперга қарши иш бўйича қарор чиқарди. Симмонснинг таъкидлашича, шахслар ўн саккиз ёшга тўлмаганда содир этган жиноятлари учун қатл этилиши мумкин эмас. Унинг қарорига кўра, бундай қатллар шафқациз ва ғайриоддий жазо ҳисобланади, шунинг учун улар Қўшма Штатлар Конституциясига саккизинчи тузатишни бузиш ҳисобланади. .

Қўшма Штатларда болалар ҳуқуқлари билан боғлиқ бошқа хавотирлар ҳам бор. Америка фарзанд асраб олиш бўйича адвокатлар академияси болаларнинг хавфсиз, қўллаб-қувватловчи ва барқарор оила тузилишига бўлган ҳуқуқлари билан шуғулланади. Фарзанд асраб олиш ҳолатларида болаларнинг ҳуқуқлари бўйича уларнинг позицияси шундай дейилади: "Болалар ўзларининг ташкил этилган оилаларини ҳимоя қилишдан конституцияга асосланган эркинлик манфаатларига эга бўлиб, ҳеч бўлмаганда „эгалик“ даъво қиладиган бошқаларнинг ҳуқуқларига тенг ҳуқуқларга эга ва биз ишонамиз. „Бу болаларга қизиқиш.“ Америка болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилишда кўтарилган бошқа масалалар орасида болаларнинг бир жинсли никоҳлардаги меросга бўлган ҳуқуқлари ва ёшлар учун алоҳида ҳуқуқлар киради..

Германия қонуни

[edit | edit source]

Европа Кенгашининг ИНГО Конференцияси президенти Аннелисе Оэсчгер томонидан тақдим этилган ҳисоботда болалар ва уларнинг ота-оналари Бирлашган Миллатлар Ташкилоти, Европа Иттифоқи ва УНИCЕФ инсон ҳуқуқлари бузилишига дучор бўлишлари аниқланган. Германия (ва Австрия) агентлиги Жугендамт (немисча : Ёшлар идораси) алоҳида ташвиш уйғотади, бу кўпинча ота-она ва бола муносабатларини ҳукумат томонидан назорациз назорат қилиш имконини беради, бу эса зарарга олиб келади, шу жумладан қийноқлар, қадр-қимматни камситувчи, шафқациз муносабатда бўлишга олиб келади. болалар ўлими. Муаммо Жугендамт зобитларининг деярли „чексиз кучи“ билан мураккаблашади, номақбул ёки зарарли муомалаларни кўриб чиқиш ёки ҳал қилиш жараёнлари йўқ. Германия қонунчилигига кўра, Жугендамт (ЖА) офицерлари таъқибдан ҳимояланган. ЖА ходимларининг назорати оилавий судга юборилган ҳолларда кўрилади, бунда экспертлар кўрсатувлари маълумоти паст ёки тажрибали ЖА ходимлари томонидан бекор қилиниши мумкин; 90% дан ортиқ ҳолларда ЖА ходимининг тавсияси оилавий суд томонидан қабул қилинади. Офицерлар, шунингдек, оилавий суд қарорларини, масалан, болаларни қачон ота-оналарига қайтариш ҳақида ҳеч қандай таъсир кўрсатмасдан, менсимаган. Германия Эвропа Парламенти суди томонидан болалар ва ота-она ҳуқуқларининг бузилишини ҳимоя қилиш ёки ҳал қилишга қаратилган болалар фаровонлигига оид қарорларни тан олмади. . .

Муаммолар

[edit | edit source]

Манбалар

[edit | edit source]
  1. ↑ 1,0 1,1 Cонвентион он тҳе Ригҳц оф тҳе Чилд, Г. А. рес. 44/25, аннех, 44 У. Н. ГАОР Супп. (Но. 49) ат 167, У. Н. Доc. А/44/49 (1989), энтеред инто форcе Септ. 2 1990.
  2. ↑ Бандман, Б. (1999) Чилдренъс Ригҳт то Фреэдом, Cаре, анд Энлигҳтенмент. Роутледге. п 67.
  3. ↑ „Чилдрен анд ёутҳ“, Ҳуман Ригҳц Эдуcатион Ассоcиатион. Ретриэвед 2/23/08.
  4. ↑ Лансдоwн, Г. "Чилдренъс wелфаре анд чилдренъс ригҳц, " ин Ҳендриcк, Ҳ. (2005) Чилд Wелфаре Анд Соcиал Полиcй: Ан Эссентиал Реадер. Тҳе Полиcй Пресс. п. 117
  5. ↑ Лансдоwн, Г. (1994). "Чилдренъс ригҳц, " ин Б. Маялл (эд.) Чилдренъс чилдҳоод: Обсервед анд эхпериэнcед. Лондон: Тҳе Фалмер Пресс. п 33.
  6. ↑ Женкс, C. (1996) "Cонcептуал лимитатионс, " Чилдҳоод. Неw Ёрк: Роутледге. п 43.
  7. ↑ Тҳорне, Б (1987). "Ре-Висионинг Wомен анд Соcиал Чанге: Wҳере Аре тҳе Чилдрен?". Гендер & Соcиэтй 1 (1): 85–109. дои:10.1177/089124387001001005. https://archive.org/details/sim_gender-society_1987-03_1_1/page/85. 
  8. ↑ Лансдоwн, Г. (1994). "Чилдренъс ригҳц, " ин Б. Маялл (эд.) Чилдренъс чилдҳоод: Обсервед анд эхпериэнcед. Лондон: Тҳе Фалмер Пресс. п 34.
  9. ↑ 9,0 9,1 Блаcкстонеъс Cомментариэс он тҳе Лаwс оф Энгланд, Боок Оне, Чаптер Сихтеэн. (1765-1769).
  10. ↑ 10,0 10,1 Генева Деcларатион оф тҳе Ригҳц оф тҳе Чилд оф 1924, адоптед Септ. 26, 1924, Леагуэ оф Натионс О. Ж. Спеc. Супп. 21, ат 43 (1924).
  11. ↑ „Универсал Деcларатион оф Ҳуман Ригҳц“ (1948-йил 10-декабр). Қаралди: 2015-йил 16-октябр.
  12. ↑ Деcларатион оф тҳе Ригҳц оф тҳе Чилд, Г. А. рес. 1386 (ХИВ), 14 У. Н. ГАОР Супп. (Но. 16) ат 19, У. Н. Доc. А/4354 (1959).
  13. ↑ Франклин, Б. (2001) Тҳе неw ҳандбоок оф чилдренъс ригҳц: cомпаративе полиcй анд праcтиcе. Роутледге. п 19.
  14. ↑ Родҳам, Ҳ (1973). "Чилдрен Ундер тҳе Лаw". Ҳарвард Эдуcатионал Ревиэw 43 (4): 487–514. дои:10.17763/haer.43.4.e14676283875773k. Арчивед фром тҳе оригинал он 2019-08-19. https://web.archive.org/web/20190819044653/https://www.hepg.org/her-home/issues/harvard-educational-review-volume-43,-issue-4/herarticle/_991. Қаралди: 2023-04-06. Болалар ҳуқуқлари]]
  15. ↑ 15,0 15,1 Манголд, С. В. (2002) "Трансгрессинг тҳе Бордер Бетwеэн Протеcтион анд Эмпоwермент фор Доместиc Виоленcе Виcтимс анд Олдер Чилдрен: Эмпоwермент ас Протеcтион ин тҳе Фостер Cаре Сйстем, " Неw Энгланд Счоол оф Лаw. Ретриэвед 4/3/08.
  16. ↑ Аҳеарн, Д., Ҳолзер, Б. wитҳ Андреwс, Л. (2000, 2007) Чилдренъс Ригҳц Лаw: А Cареэр Гуиде. Ҳарвард Лаw Счоол. Ретриэвед 18 Оcтобер 2015.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 „Интернатионал Cовенант он Cивил анд Политиcал Ригҳц“ (1966-йил 16-декабр). Қаралди: 2015-йил 16-октябр.
  18. ↑ Ёунг-Бруэҳл, Элисабетҳ. Чилдисм: Cонфронтинг Прежудиcе Агаинст Чилдрен. Неw Ҳавен, Cоннеcтиcут: Яле Университй Пресс, 2012 — 10-бет. ИСБН 978-0-300-17311-6. 
  19. ↑ (1997) „Чилдренъс ригҳц ин тҳе Cанадиан cонтехт“, Интерчанге. 8(1-2). Спрингер.
  20. ↑ „А-З оф Чилдренъс Ригҳц“, Чилдренъс Ригҳц Информатион Нетwорк. Ретриэвед 2/23/08.
  21. ↑ Фреэман, М. (2000) "Тҳе Футуре оф Чилдренъс Ригҳц, " Чилдрен & Соcиэтй. 14(4) п 277-93.
  22. ↑ Cалкинс, C. Ф. (1972) „Ревиэwед Wорк: Чилдренъс Ригҳц: Тоwард тҳе Либератион оф тҳе Чилд бй Паул Адамс“, Пеабодй Жоурнал оф Эдуcатион. 49(4). п. 327.
  23. ↑ Cоммиттеэ он Соcиал Аффаирс, Ҳеалтҳ анд Сустаинабле Девелопмент. Чилдренъс Ригҳт то Пҳйсиcал Интегритй, Доc. 13297. Парлиаментарй Ассемблй оф тҳе Cоунcил оф Эуропе, 6 Септембер 2013.
  24. ↑ Парлиаментарй Ассемблй оф тҳе Cоунcил оф Эуропе. Чилдренъс Ригҳт то Пҳйсиcал Интегритй, Ресолутион 1952., Адоптед ат Страсбоург, Туэсдай, 1 Оcтобер 2013.
  25. ↑ УН Cоммиттеэ он тҳе Ригҳц оф тҳе Чилд (2006) „Генерал Cоммент Но. 8:“ пар. 3.
  26. ↑ УН Ҳуман Ригҳц Cоммиттеэ (1992) „Генерал Cоммент Но. 20“. ҲРИ/ГЕН/1/Рев.4.: п. 108
  27. ↑ Неwелл П (1993). "Тҳе чилд'с ригҳт то пҳйсиcал интегритй". Инт'л Ж Чилд РТС 1: 101–104. дои:10.1163/157181893X00368. http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/intjchrb1&div=16&id=&page=. 
  28. ↑ Cоммиттеэ он Биоэтҳиcс (1997). "Религиоус обжеcтионс то медиcал cаре.". Педиатриcс 99 (2): 279–281. дои:10.1542/peds.99.2.279. ПМИД 9024462. http://pediatrics.aappublications.org/content/99/2/279.full.pdf.  реаффирмед Май 2009.
  29. ↑ „Чилдренъс Ригҳц“, Станфорд Энcйcлопедиа оф Пҳилосопҳй. Ретриэвед 2/23/08.
  30. ↑ Броwнлиэ, Ж. анд Андерсон, С. (2006) "'Беёнд Анти-Смаcкинғ: Ретҳинкинг парент-чилд релатионс, " Чилдҳоод. 13(4) п 479-498.
  31. ↑ Бреннан, С. анд Ноггле, Р. (1997) "Тҳе Морал Статус оф Чилдрен: Чилдренъс Ригҳц, Парентъс Ригҳц, анд Фамилй Жустиcе, " Соcиал Тҳеорй анд Праcтиcе. 23.
  32. ↑ Каслоw, ФW (1990) Чилдрен wҳо суэ паренц: А неw форм оф фамилй ҳомиcиде? Жоурнал оф Маритал анд Фамилй Тҳерапй. 16(2) п 151-163.
  33. ↑ „Wҳат ис эқуал шаред парентинг?“ Фатҳерс Аре Cапабле Тоо: Парентинг Ассоcиатион. Ретриэвед 2/24/08.
  34. ↑ Эуропеан Cонвентион фор тҳе Протеcтион оф Ҳуман Ригҳц анд Фундаментал Фреэдомс ас амендед бй Протоcолс Но. 11 анд Но. 14. Адоптед ат Роме, 4 ХЛ 1950.
  35. ↑ Принcе в. Массачусетц, 321 У. С. 158 (1944).
  36. ↑ 36,0 36,1 Петер W. Адлер. Ис cирcумcисион легал? 16(3) Ричмонд Ж. Л. & Пуб. Инт 439-86 (2013).
  37. ↑ Э. (Мрс.) в. Эве, [1986] 2 С. C.Р. 388
  38. ↑ Б. (Р.) в. Чилдренъс Аид Соcиэтй оф Метрополитан Торонто. [1995] 1 С. C.Р.
  39. ↑ Неw Идеалс ин Эдуcатион Cонференcес
  40. ↑ Неwман, Мичаэл (2015) Чилдренъс Ригҳц ин оур Счоолс — тҳе мовемент то либерате тҳе чилд, ан интродуcтион то тҳе Неw Идеалс ин Эдуcатион Cонференcес 1914-1937, www.аcадемиа.эду
  41. ↑ ДеЛаматер, Ж. Д. (2003) Ҳандбоок оф Соcиал Псйчологй. Спрингер. п 150.
  42. ↑ Лансдоwн, Г. (1994). "Чилдренъс ригҳц, " ин Б. Маялл (эд.) Чилдренъс чилдҳоод: Обсервед анд эхпериэнcед. Лондон: Тҳе Фалмер Пресс. (п 33-34).
  43. ↑ Cовелл, К. анд Ҳоwе, Р. Б. (2001) Тҳе Чалленге оф Чилдренъс Ригҳц фор Cанада. Wилфрид Лауриэр Университй Пресс. п 158.
  44. ↑ Масон, М. А. (2005) „Тҳе У. С. анд тҳе интернатионал чилдренъс ригҳц cрусаде: леадер ор лаггард?“ Жоурнал оф Соcиал Ҳисторй. Суммер.
  45. ↑ Cонвентион он тҳе Ригҳц оф тҳе Чилд, УНИCЕФ. Ретриэвед 4/3/08.
  46. ↑ УН. „Унитед Натионс Треатй Cоллеcтион“ (ЭН) (2018). Қаралди: 2018-йил 14-феврал.
  47. ↑ Cонвентион он тҳе Ригҳц оф тҳе Чилд
  48. ↑ Арц, К, Попвоски, В, эт ал. (2006) Интернатионал Cриминал Аccоунтабилитй анд тҳе Ригҳц оф Чилдрен. „Фром Пеаcе то Жустиcе Сериэс“. Лондон: Cамбридге Университй Пресс. ИСБН 978-90-6704-227-7.
  49. ↑ Виэнна Деcларатион анд Программе оф Аcтион. Сеcтион ИИ, пара 46 & 47
  50. ↑ „Чилдрен'с Ригҳц“. Қаралди: 2015-йил 18-октябр.
  51. ↑ Ин ре Гаулт, 387 У. С. 1 (1967).
  52. ↑ Тинкер в. Дес Моинес Индепендент Cоммунитй Счоол Дистриcт, 393 У. С. 503 (1969).

Ҳаволалар

[edit | edit source]

Библиография

[edit | edit source]
Retrieved from "https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bolalar_huquqlari&oldid=3890484"