Jump to content

Берлин шартномаси (1889)

From Vikipediya
Имзоланган санаси 1889-йил 14-июн
Имзоланган жойи Берлин, Германия
Томонлар Германия
Буюк Британия
АҚШ

Берлин шартномаси (1889) (шунингдек, Самоа шартномаси деб ҳам аталади) 1889-йилда Берлиндаги Самоа бўйича конференсиянинг якуний ҳужжати. Конференсия Германия ташқи ишлар вазири граф Герберт фон Бисмарк (канслер Отто фон Бисмаркнинг ўғли) томонидан 1887-йилда Самоа бўйича тўхтатилган Вашингтон конференсиясини қайта чақириш учун таклиф қилинган. Герберт фон Бисмарк 1889-йил апрел ойида АҚШ ва Британия империяси делегацияларини Берлинга таклиф қилди.

Шартнома Самоада АҚШ, Германия ва Буюк Британия ўртасида кондоминиумни ишга туширди. У 1878 ва 1879-йилларда Самоа режими билан тузилган алоҳида шартномаларда таъминланган учта ҳокимият ҳуқуқларининг сақланишини кафолатлаш учун ишлаб чиқилган. Кейинчалик Самоа ҳукуматининг мустақиллиги ва бетарафлиги таъминланди, давлат молияси қайта ташкил этилди ва 1881-йилда сайланган Самоа ҳукмдори вазифасига тикланди.

Шартнома суд ва „Самоа бош судяси“ лавозимини ўрнатди, у ҳар уч ҳокимият томонидан тайинланади. Агар улар тайинлаш бўйича келишувга эриша олмасалар, бу лавозим Швеция қироли томонидан тайинланади[1]. Суд тизимини мустаҳкамлаш мақсадида Америка/Европа бош судяси лавозими яратилди ва кенгаш президенти раислигида Апиа муниципалитети қайта ташкил этилди.

Шартнома 1889-йил 14-июнда Берлинда уч давлат томонидан имзоланган. У 1890-йил 3-февралда АҚСҲ Сенати томонидан ратификация қилинган[1]. Тасдиқлаш ҳужжатлари 1890-йил 12-апрелда алмаштирилган ва 1890-йил 19-апрелда Самоа ҳукумати томонидан тасдиқланган, амалда тўртта ҳукумат Берлин қонунида иштирок этган.

Кондоминиум ўн йилдан сўнг 1899-йилги Уч томонлама конвенсиянинг ратификация қилиниши ва натижада Самоа архипелагининг бўлиниши билан сиёсий инқироз билан якунланди[2].

Манбалар

[edit | edit source]
  1. 1,0 1,1 Дуннинг, Wм. А. (1890). "Реcорд оф Политиcал Эвенц". Политиcал Сcиэнcе Қуартерлй 5 (2): 357–388. дои:10.2307/2139573. ИССН 0032-3195. https://www.jstor.org/stable/2139573. 
  2. Гунар Ортлепп: (18. Новембер 1985) Этwас ист фаул им Гартен Эден Дер Спиэгел (абгеруфен 22. Дезембер 2010)

Адабиётлар

[edit | edit source]
  • Гилсон, Ричард Филипп. Самоа 1830-1900, Кўп маданиятли ҳамжамият сиёсати . Мелбурн: Оксфорд университети нашриёти. 1970 йил.
  • Райден, Жорж Герберт. АҚШнинг Самоага нисбатан ташқи сиёсати . Ню-Ёрк: Оcтагон Пресс. 1975 йил. (Ел университети нашриёти билан махсус келишув бўйича қайта чоп этиш. Дастлаб Ню-Хейвенда нашр этилган: Яле Университй Пресс. 1928)

Ҳаволалар

[edit | edit source]