Reygan doktrinasi (inglizcha: Reagan Doctrine) AQSh tashqi siyosatining oʻnta „prezidentlik doktrinasi“ dan biridir. Bu prezident Ronald Reygan maʼmuriyatining uchinchi dunyo mamlakatlarida — Osiyo, Afrika, Markaziy Amerikada pro-sovet va kommunistik rejimlarni agʻdarish tarafdori boʻlgan harakatlarni qoʻllab-quvvatlash istagiga ishora qiladi. AQSh maʼmuriyati antikommunistik kuchlarni qoʻllab-quvvatlagan davlatlar qatoriga SSSRdan tashqari Afgʻoniston, Angola, Vetnam, Eron, Kampuchiya, Laos, Liviya, Nikaragua, Efiopiya, Varshava shartnomasi davlatlari kiradi. Ushbu davlatlarning baʼzilarida (Afgʻoniston, Angola, Nikaragua) tavsiflangan davrda fuqarolar urushlari davom etayotgan boʻlib, ularni sovuq urush doirasidagi bilvosita urushlar deb hisoblash mumkin. Polshada esa harbiy holat joriy etildi va hokimiyat tomonidan qatagʻonlarning yangi bosqichi boshlandi. Qoʻshma Shtatlar qurollanish poygasining yangi bosqichini boshladi, chunki SSSR bu sohadagi taraqqiyotini „ushlay olmadi“. Ushbu taʼlimotni amalga oshirish natijasi koʻplab pro-sovet tuzumlarining agʻdarilishi va hatto SSSRning qulashi deb hisoblanishi mumkin.

Tarixi

tahrir

Bu atama birinchi marta 1985-yilda Time jurnalida ishlatilgan, ammo tegishli siyosatning elementlari Reygan hokimiyat tepasiga kelishidan oldin va hatto undan oldin ham amalga oshirilgan.

1990- va 2000-yillarda Qoʻshma Shtatlarga qarshi qaratilgan islomiy terrorizm (Usama bin Laden kabi shaxslar bilan bogʻliq) baʼzilar tomonidan Reygan doktrinasining yon taʼsiri sifatida koʻriladi[1][2].

Boshqa tarafdorlar

tahrir

Reygan doktrinasi Vashingtondagi koʻplab nufuzli konservativ siyosatchilar tomonidan qoʻllab-quvvatlandi, jumladan: Grover Norquist[3]; Afgʻonistonga bir necha marta yashirin sayohatlar qilgan va sovet istilosiga faol qarshilik koʻrsatgan sobiq prezident Reygan nutqining muallifi va keyinroq AQSh Kongressi aʼzosi Dana Rohrabaker ham bu g‘oyani yoqladi.

Manbalar

tahrir
  1. „Anatomy of a Victory: CIA's Covert Afghan War“. globalissues.org. 2009-yil 26-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 25-fevral.
  2. Peter Schweitzer (1994). Victory: The Reagan Administrationʼs Secret Strategy That Hastened the Collapse of the Soviet Union (Paperback), Atlantic Monthly Press, p. 213
  3. „"Savimbi's Shell Game," Bnet.com, March 1998“. 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 15-iyun.

Havolalar

tahrir